Vísir - 30.06.1954, Blaðsíða 5

Miðvikudaginh 30. júní 1954.
VlSIR
Bjanti Guðmundsson
tfðin 13.-17. júní.
Síðan fsland gerðist aðili að
tónskáldaráði Norðurlanda,
hefúr Tónskáldafélag íslands
unnið að því að efna til nor-
rænnar tónlistarhátíðar hér á
landi, eigi sízt til þess að und-
irstrika það, að ísland er full-
gildur aðili, og til þéss áð launa
gestrisni þá, er ísland hefur
notið á norrænum tónlistarhá-
tíðum, en þátttaka íslendinga
þeim hófst 1938, þegar Danir
•efndu til 8.tónlistarhátíðarinnar
í Kaupmannahöfn. Á hinn bóg-
inn gerðist ísland ekki virkur
aðili að samtökum norrænna
tónskálda fyrr en 1947. Undan-
farin tvö ár héfur formaður
'Tónskáldafélags íslands, Jón
Leifs, jafnframt verið forseti
Norræna tónskáldaráðsins, og
var því að þessu sinni ágætt
tækifæri til þess að halda tón-
listarhátíðina á íslandi um
sama leyti og aðalfundur ráðs-
ins yrði haldinn, en að þeim
fundi loknum tók tónskálda-
félag Svíþjóðar við forystu
ráðsins. Má það teljast ein-
stakt afrek af svo fámennu
félagi sem Tónskáldafélaginu,
að efna tii svo myndarlegrar
hátíðar, sem raun bar vitni,
enda naut það öflugs stuðnings
margra aðilja. Að sjálfsögðu
hefur þessi fyrsta norræna tón-
listarhátíð, sem ísland efnir til,
ekki orðið eins víðtæk né
■ efnismikil og margar hinar
fyrri, sökum efnahagsörðug-
leika, enda skorti her á að
því leyti, að engin íslenzk tón-
list var flutt á hátíðinni. Þótti
íslenzkum tónskáldum nauð-
synlegra að verja tima og
kostnaði til flutnings á verk-
um frændþjóðanna. En að án
— á 10 ára afmæli Tónskálda-
félagsins — verður eínt til
annarrar hátíðar, þar sem ein-
göngu verða flutt íslenzk verk.
Aðalhljómleikar hátíðarinn-
ar voru tveir sinfóníutónleikar
í Þjóðleikhúsinu og kammer
konsert í Austui'bæjarbíói.
Auk þess voru nokkur kamm-
erverk flutt í samkvæmum, er
til var efnt í sambandi við
hátíðina. Verður hér í stuttu
máli gerð grein fyrir hverjum
þessara hljómleika um sig.
Fyrri sinfóníu-
Mjómleikarnir.
Fyrri sinfóníuhljómleikarmr
voru haldnir í Þjóðleikhúsinu
mánudagskvöldið 14. júní,
helgaðir danskri og norskri
tónlist. Olav Kielland stjórnaði
„Per fistules et fidibus" (fypir
pípur1 og strengleik), op. 56
eftir Knudáge Riisager, einn
fremsta núlifandi tónsmið
Dana, fallega samið verk en
fremur dauflegt á köflum.
Erling Blöndal Bengtsson lék
Tméfiðlukonsert eftir Herman
D. Koppel með aðstoð hljóm-
sveitarinnar. Þetta verk er létc
og leikandi, ef til vill ekkí
djúphugsað en samið af mik-
illi þekkingu á einleikshljóð-
færinu og möguleikum þess,
enda var leikur Erlings svo
töfrandi að hann dró allan
hugann frá ókostum tónsmíð-
. -arinnar: Næst stjórnaði Kiel-
land Concerto Grosso
Norvegese, op. 18, eftir sjálfan
sig, og var fróðlegt að heyra
þetta fjölbreytta og skemmti-
lega verk í annað sinn.
Serenade op. 4 eftir Edvard
Fiflet Bræin, sem næst var
flutt, er mjög vandað verk og
lofar góðu um meistara sinn,
hálf-þrítugan mann. Konsert-
inum lauk með forleik Griegs
að Pétri Gaut, og þótti ýmsum
góð hvíld eftir samtímatón-
verkin.
Á undan hljómleikum þess-
um söng karlakórinn Fóst-
bræður þjóðsöngva Norður-
landanna, og sóttist það æði
seint. Forseti íslands og frú
hans voru viðstödd.
stjórn Kiellands og helgaðir
sænskri og finnskri tónlist.
Lítil sinfónía fyrir strengja-
sveit eftir Hilding Hallnas,
sænskan orgelleikara, er vand-
að verk og vel unnið; trúlega
leynir það á sér, og • veitti
sjálfsagt ekki af að heyra það
oftar. Að þessu sinni vakti
einkum kontrapúktíski and-
ante-kafli athygli fyrir falleg-
an samleik hljóðfærahópanna.
Fjórða sinfónían eftir Dag
Wirén, kunnasta núlifandi tón-
smið Norðurlanda næst Sibei-
iusi, er ekki nærri því eins
áheyrileg og hin kunnari verk ’ júní.
hans, t. d. serenatan fræga.
Hinsvegar er hér tekið dýpra
íárinni og allur andinn miklu
alvarlegri en menn hafa átt að
venjast frá hendi þessa meló-
díska meistara.
Eins og við mátti búast, tón-
smíðar Finnanna af öðrum
verkum hátíðarinnar, jafnvei
þótt Síbelíus sé ekki talinn
með. „Andante ed allegro alia
burla“ eftir Jouko Tolonen er
bráðskemmtileg verk — al-
varlegur inngangur og gaman-
söm tilbrigði. Þriðja sinfónían
eftir Aarre Merikanto er mjög
vandað verk, ríkt af hug-
kvæmni og ágætum stefjum.
Loks var klykkt út með
„Finlandiu“ Sibliusar.
Frammistaða hljómsveitar-
innar var með ágætum bæði
kvöldin og bar vitni um mikla
og ötula leiðsögn stjórnandans.
Höfðu allir aðilar mikinn sóma
af hátíð þessari.
auk norrænu fulltrúanná:
Oskar Wagner (Austurríkij,
Guy Warrack (Bretland),
Henri Dutilleux (Frakkland),
Salvatore Allegra (Ítalía) og
Karl Höller (Þýzkaland).
ítalinn forfallaðist á síðustu
stundu en lýsti sig fylgjandi
stofnun ráðsins og fól islenzka
fulltrúanum umboð sitt. Sam-
komulag náðist um lagafrum-
varp, og stofnun Alþjóða-tón-
skáldasambandsins fór hátíð-
lega fram að Þingvöllum í
sama mund og þjóðhátíðin
Mæðiveikin komn
upp að nýju ?
Þurramæðitilfelli hefur fund-
izt í einni kind að Lundwpi g
Stafholtstungum í BorgarfirðL
Enda þótt hér sé aðeins um
eitt tilfelli að ræða og kind-
inni strax slátrað, er grunur
lék á að hún væri með mæði-
veiki, vekur þetta samt mikinn
ugg meðal bænda, ekki aðpins
í Borgarfirði einum heldur og
víðsvegar um land.
, , ,, , , Bændur voru almennt orðnir
hofst í Reykjavik, kl. 2 e.h. 17. bjartsýnir á að takast myndi .að
uti'ýma mæðiveikinni að fullu
og öllu með niðurskurðiman,
Stofnun þessa ráðs eh mjög sem átt hefur sér stað á undan-
merkur atburður, ekki sxzt þar förnum árum. En nú skýtur
sem svo gæfusamlega tókst til, v®*kinni aih; * einu upp, þar
að stofnun þess gat farið fram f ™ hafa farið fram
Norræna
tónkáldaráðið
hélt aðalfund sinn í sama
mund og hátíðin var haldin,
og flyzt nú forsæti ráðsins og
framkvæmdastjórn til Svíþjóð-
ar, en væntanlega verður
næsta norræna tónlistarhátíðirx
haldin í Stokkhólmi að tveim
árum liðnum. Ekki hefur vei'ið
skýrt frá, hver taki við for-
mannssæti í ráðin, en sennilegt
má telja, að það verði Dag
Wirén. Eitt af verkefnum þeim,
sem Jón Leifs hafði lengi bar-
izt fyrir innan norræna tón-
skáldaráðsins, stofnun alþjóða-
ráðs tónskálda, var farsællega
til lykta leitt í sambandi við
þessa hátíð.
í þessu skyni hafði fulltrú-
hér á landi. A hinn bóginn
gerðist á þeim tíma margt sam-
tímis, og er ekki nema eðli-
legt, að þessi athyglisverða
fregn hafi farið fram hjá ýms-
um. Má þó teljast, að þessa at-
burðar verði lengi minnzt, og
mun hann löngum talinn ís-
landi til heilla og sóma. Lauk
þannig þessari ágætu tónlist-
arhátíð með sæmd fyrir ís-
lenzka tónsmíði og félagssam-
tök þeirra og alla þá aðilja, er
gerðu það fært að halda þessa
hátíð, stjórnarvöld, stofnanir,
einstaklinga og listamenn.
Kammertónleikarnir.
Kvöldið eftir efndi Tónlist-
arfélagið til kammertónleika í
Austurbæjai’bíói með atbeina
allmargra íslenzkra tónlistar-
manna og eins hinna norrænu
gesta, finnska . tónskáldsins
Joonasar Kokkonens, sem
einnig er forláta píanóleikari.
Alls voi'u flutt sex verk fynr
ýmis hljóðfæri, hljóðíærasam-
stæður og mannsrödd. Mesta
athygli á fyrri hluta efnis-
skrárinnar vakti „Mosaique
musicale“, fjörlegt og kímlegt
verk fyrir flautu, fiðlu,- sello,
horn og píanó eftir Niels
Viggo Bentzon, hinn skraut-
lega, skeggjaða og afkasta-
mikla Dana (yfir 100 ópus),
sem hér flutti sín eigin píanó-
verk og fleira fyrir nokkrum
árum og tókst að hneyksla
marga. Verkið var afbi’agðs-
skýrt og skemmtilega flutt af
Ernst Norðmann, Ingvari
Jónassyni, Einari Vigfússyni og
frú Jórunni Viðar. Þetta er
meðal áheyrilegustu verka
Bentzons, fimlega samið úr
fjörlegum stefjum og spenn-
unni haldið jafnt stígandi. Þeir
sem áður munu hafa efazt um
hæfileika Niels Viggós, fengu
hér sönnun hins gangstæða. Á
síðari hluta hljómleikanna fór
mest fyx'ir kvintett Kokkonens,
er hann flutti sjálfur ásamt
strengjakvartett Björns Ólafs
sonar af mikilli list. Frú Þur-
íður Pálsdóttir söng þrjú söng-
lög eftir Eino Linnala með
undirleik frú Jórunnar. Eru
þau lög með ákaflega þjóðleg-
um blæ, minna á beztu söng-
lög Sibeliusar, frábærlega vel
samin og ágætlega flutt. Önn-
ur verk vöktu , tæplega nema Afmælissýning skólans var, Handíðaskólanum. í hópi þeirra
meðal-athygli: Sónötubróðir ^ opnuð í, Listamannaskálanum eru margir af umdeildustu lista-
fyrir' lágfiðlu (Jón Sen) og sl. laugardag, að viðstöddum mönn:im þjóðarinnar. Meðal
píanó (Ui’bantschitsch) eftir boðsgestum skólans. Luðvig þeirra er'e þessir listmálarar:
fyrir nokkrum árum og enginu
veit, hvernig veikin hefur bor-
izt í hinn nýja fjárstofn.
Hin sjúka kind fannst við
smölun á Miðgarði, sem er r.æstí
bær við Lunda. Þar sem húu
bar með sér öll einkenni mæði-
veiki var henni slátrað begar í
stað og innyflin send tiirauna-
stöðinni að Keldum til rann-
sóknar. Rannsóknin leidd.i í
ljós, að kindin hafði verið sjúk
af þurramæðiveiki. Sauðfjár-
sjúkdómanefnd hefur látið ein-
angra fjárstofninn á báðum
framangreindum bæjum, Lund-
um og Miðgarði, og er gert ráð
fyrir að því verði slátrað í sum-
ar.
Síldin er langt úti í hafi.
Hagar sér likt og sl. ár.
árstíma. — Síldar varð varfc
djúpt út af Norðurlandi, milli
Kolbeinseyjar og Sléttu, en þó
mun hafa verið um lítið magn
að ræða. Er komið var út fyrir
landgrunnið norð-austur af
Langanesi, í kaldan sjó, fannsfc
nokkru meiri síld og á leið-
inni frá Seyðisfirði til Færeyja
fannst mikií síld djúpt í hafí
Vísi hefur borist frá Fiski-
deild Atvinnudeildar Háskólans
greinargerð um síldar- og
hafrannsóknir varðskipsins
Ægis, en frá nýjum biinaði
skipsins til þeirra og undir-
búningi leiðangursins, hefur
áður verið sagt í blaðinu.
Ægir hóf rannsóknirnir i
Faxaflóa og út af Vestui'landi
og hélt svo norður fyrir land út af aust-suðausturlandinu.
og athugaði svæðið milli Horns
og Langaness, allt norður að 68.
breiddargráðu, þar næst haldið
frá Langanesi að Jan Mayen
og þaðan ýmsar stefnur djúpt
og grunnt út af Austurlandi
og allt til Færeyja, en þar
mættust rannsóknaskipin 3,
G.O. Sars, Dana og Ægir.
Út af Vestur- og Norður-
landi var að þessu sinni ó-
um tónskáldafélaga í ýmsum ^ venjumikil útbreiðsla hlýsjáv-
helztu löndum Evrópu og ar og gætir hans nú með öllu
Ameríku vei’ið boðið til fundar. \ Norðurlandi. Hafísinn liggur
Þessir fulltrúar þekktust boðið langt undan landi miðað við
Handíða- og myndlistar-
skólinn 15 ára.
Afmælissýning í Listamannaskálamim.
— Hin nýju Asdicsíldarleitar-
tæki hafa reynst ágætlega,
Yfirleitt virðist ástand sjávar-
ins á því svæði, sem faríð var
yfir líkt og á sama tíma og á
árunum 1953 og 1951. Þegar
Ægir kemur aftur frá Færeyj-
um mun hann halda áfram
rannsóknum og síldarleit fyrir
Norður- og Austurlandx.
BEZT AÐ AUGLÍSAIVISI

Jan Maegaard, „Spil og dans“ j Guðmundsson skólastjóri flutti
fyrir píanó (Jórunn Viðar)
eftir Johannes Midelfart
Rivertz og Strengjakvartelt
(Björn Ólafsson og félagar)
eftir Erland von Koch. Var
þó vel til flutnings vandað.
Fiðlusónata eftir Bjarne
Brustad, merkan norskan tón-
smið og fiðluleikara. féll niður.
Síðari
sinfóniutónleikarnir
voru haldnir miðvikudags-
kvöld í Þjóðleikhúsinu undir
ávarp og skýrði tilgang þessar-
ar sýningar.
Vegna ónógra húsakynna
kvað hann megináhei'zluna
hafa verið lagða á, að sýna
þróun og starf tveggja af mörg-
um kennsludeildum skólans, þ.
e. stai'f myndlistadeildarinnai'
og vinnu frá hinni nýju deiid
fyrir dúkmálun og prent.
Flestir hinna yngri meðal ísl:
myndlistamanna hafa - hlotið
undirbúningsmenntun sína í söíu.
Kjartan Guðjónsson, Hörður
Ágústsson, Eirikur Smith,
bræðurnir Benedikt og Vetur-
liði Gunnarssynir, Pétur Frið-
rik, Karl Kvaran, Jóhannes
Geir Jónsson, Guðrún Sigurðar-
dóttir og Þórunn Guðmundsd.
Ennfremur myndhöggvararnir
Gerður Helgadóttir og Gestur
Þorgrímsson.
Á’ sýnirtgunni ér mjög íjöl-
breytilegt og fagurt úrval mál-
aðra dúka úr hör, silki o. fl.
efnum. Flestir dúkanfta eru til
Sigurgeir Sigurjónsson
hcestaréttarlögmaOuT.
8krlfstofutiml 10—12 og 1—*.
Aðalstr. 8. Siml 1043 og 808SÐ.
KAUPHOLLIISi
er miðstöð verðbréfaskipt-
anna. — Sími 1710.
MARGT A SAMA STAÐ
LAUGAVEC 10 - S1M1 33