Vísir - 22.09.1954, Blaðsíða 7

Miðvikudaginn 22. september 1954.
VlSIR
Th. Smith:
Svipast um í mesta kjöt-
vinnslufyrirtæki Norðurlanda.
„Kíölbærinn" i Kaupmannaböfn þykir fyrir-
mynd um vinnubrögð og hrelnlæti.
Þar vaa* m.a. unieið úr 575.159 svsisakroppum
ífyrra, sem vógu 41.5 rraiiij. kg.
Kaupmannahöfn, 13. sept.
pað er kunnara en aS frá þurfi
a3 segja, að Ðanir sfanda allra
Evrópuþjóða fremst á sviði land-
búnaSar, og þá einkum kjöt-
vinnslu, að ekki sé minnzt á
framleiðslu mjólkurvöru, sem
mjög þykir bera af sambærileg-
um afurðum annarra þjóða.
Svæðið er 154.500 fermetrar.
Kaupmannahafnarbær mun
hafá lagt. fram um eða yfir 20
milljónir danskra lcróna lil þess
að koma fyrirtælcinu upp í þeirri
mynd, sem það er nú, en forsaga
þess máls verður vitaskuld ekki
rakin hér, en langt er þó síðan
mönnum varð ljós nauðsyn þess
mótorhjól, sem merin oftast tví-
menna á, stundum með hliðar-
vagni. þetta sýnast vera lífs-
hættuleg farartæki, því að á
hverjuin degi les maður um
hörmuleg slys á götum borgar-
innar af þeirra völdum, sem oft
valda banaslysum á þeim sem
með þau fara, þrátt fyrir örygg-
ishjálm (styrtbjælm). En þetta
var nú útúrdúr.
Sá hét Holger Nielsén, full'trúi,
sem ég átti að hitta samkvæmt
umtali, Hann var auðvitað við
vinnu sína, þegar ég kom, tók
iriér vinsamlega, og bóf síðan
göngn með mér um kjötbæinn.
að koma upp slíkri kjötmiðstöð
Mér datt þess vegna í hug, að fvl.jr þina ört vaxandi höfuðborg
það væii ekki úr vegi að fi’eista Danmerkur, en þar munu mi vera
um eða yfir 1.2 milljónir manns.
>ess að bregða upp fyrir lesend-
nm Vísis svolítilli skyndimynd
tif hinum fræga „Kjötbæ" (Köd-
iiyen) Kaupmannahafnar, sem er
tvírnælalaust einstakt fyrirbæri
á sínu sviði, ekki aðeins sakir
stærðar, heldur ekki síður vegna
hreinlegra og skynsamlegra
vinnubragða og starfshátta á
■sviði kjötvinnslu og dreifingar.
Til þess að fá að skoða þetta
fyrirtæki, eða öllu heldur þessa
samsteypu margra fyrirtækja,
Kjötbærinn er risavaxið fyrir-
tæki, sem nær yfir svæði, sem er
154.500 fermetra. Til samaburðar
og gamans má geta þess, að Kjöt-
bærinn er talsvert stærri um sig
en P.áðhústorgið og næstu inann-
virki þar í kring, eða þá Kóngs-
ins nýja torg, Atnalíuborg og
Marmarakirkjan, eða allar bygg-
ingai- i Kristjánsborg, en allir,
sem til Ilafnar iiafa kontið, kann-
ast við þessa staði, og geta af
naut ég sem fyrr vinsamlegrar ^ þessu gerf sér nokkra hugmynd
fyrirgreiðslu )jfaga_ 0g upplýs- um Sfœrg Kjötbæjarins.
ingadeildar danska utanríkis- ( Klukkuna vantaði stundar-
ráðuneytisins, einkum Erik Fisc- f jói-ðtmg í 9, þegar ég sté út ur
liers, fulltrúa þar, sem góðfús- spoi’vagni neðarlega í Gamla
lega hafði samband við ráða-j kóngavegi, á móts við Nýja leik-
menn í Kjötbænum, og þangað (hl-lsið ,gg dró kortið a{ Kaup-
lagði ég leið mína fyrir mannahöfn uþp úr vasa mínum,
skemmstu.
Kjötbærinn stendur við Halm-
torvet, Kvægtorvsgade, Inger-
slevsgade og Halmtorvsgade, cða
takmarkast af þessum götum,
10—-15 rnínútna gang frá Nýja
leikhúsinu, ef menn áttu sig bet-
«r á því.
Miðstöð kjötvinnslunnar.
„tók stefnu" á Kjötbæinn og
labbaði af stað. petta kort liefir
reynzt mér mesta þarfaþing, og
ég er í þann veginn að komast
upp á lagið með að rata viðstöðu-
laust. hvert á land sem er í þess-
ari stóru og, að ýmsu leyli, ö-
kunnu borg, me.ð- þessu ágavta
korti mínu.
Danir eru árla á ferli.
Hér verður ekki leitazt við að
lýsa ýmsum tæknilegum tilfær-
ingum, eða fyllt í eyðurnar með starfs>' athafnalif ant
landbúnaðarspjalli ttm gæði kjöts gangi, enda eru Danir
Borgin var iöngu vöknuð til
fullum
árrisulir
og þess konar, því að hræddur er mjög) og mœt(um við íslending-
•ég um, að ég myndi þá koma upp
nm fák.unnáttu mína á því sviði,
heldur aðeins skýrt frá því, að
Kjötbærinn er í raun og véru
miðstöð kjötvinnslu, sölu og
dreifingar fyrir Kaupmannahöfn
og nágrenni. .Gefur það auga leið, jgamlir. Reiöhjólin setja sánnai
ar sitthvað ai þeitn læra I þeim
efnum. þar þekkist ekki, að „for-
stjórinn komi ekki fyrr en kl. 10
—10,30“. Sægur reiðlijólafólks
streymir fram og aftur um göt-
urnar, konur og karlar, ungir og
að hór er um óvenju fjölþætta og lega sinn sVip á umferðina í
. margbreytilega starfserni
i'æða, sem miðar fyrst og fremst
að því áð koma kjötframleiðend-
um í samband við kaupendur á
•sern heppilegastan hátt, tryggja
hreiniegá meðferð kjöts og kjöt-
afurða og dreifa þeim með sem
hagkvæmustum hætti. þetta hef-
ir tekizt með þeim bætti, að Kjöt-
bærinn er af kúunáttúrnönnum
talinn til fyrirmyndar, og árlega.
llvkkist þangað fjöldi manna,
innlendra og crlendra, lil þess að
kynna sér þar f.vrirkomulag og
vinnubrögð.
Ivjötbærinn heitir réttu nafni
„Kjöbenhavris. Torve- og Slagte-
halleru, og er, eins og nafnið
bendir til, rekið af Kaupmanna-
hafnarborg. Ég cfast þó um, að
allur almenningur í Höfn þekki
þetta nefn, heldur heitir fyrir-
tækið ávallt í munni hans Köd-
ibyen, eða Kjötbærinu.
Höfn, og einhvers, staðar las ég í
blaði, að í Danmörku væru uni 2
millj. reiðhjóla, fyrir utan bin
andstyggilegu hjálþarmótora-
reiðhjól, sem hér heita „knallert-
er“, eða „scootere“, sem cru lítið
Gyðingar slátra með
undanþágu.
Við sáum þar sem stórir vöru-
bílar komu með n.autgripi utan
úr sveit. þeim var ekið að palli,
og gripirnir síðan leiddir þar
niður og bundnir við staura. þá
kom dýralæknir og skoðaði dýr-
in, en hreinlæti og varúð í með-
ferð kjötsins gengur eins og rauð-
ur þráður gegnum alia þessa
starfsemi, með þeim árangri, sem
alkunnur er, og minnzt var á í
upphafi þessa máls.
Hér skat farið fljótt yfir sögu.
Við gengum í gegnum marga
sali. í einum sal var slátrað.
Danir lnifa st.ranga löggjöf um
aflífun clýra. í kjötbænum eru
nautgripir, hross og svín skotin
að undangenginni svæfingu
(bedövelse). Ein uridantekning
er þó á þessu. Gyðingar hafa af
trúarástæðum sérstaka aðferð
um slátrun dýra, og hafa þeir
fengið undanþágu ráðuneytisins
til þess að viðhafa liana. Hjá
þeim eru t. d. nautgripir skornir
á iiáls. Heitir það að „scháchte",
og finnst mörinum þetta grimmi-
leg síátrunaraðferð. þá liorða
Gyðingar ekki svínakjöt, sömu-
leiðis af trúarástæðum.
Mismunandi meðlerð
kjötsins.
Síðan eru skrokkarnir bengd-
ir upp í geysistórum sal til þess
að kólna (eftir að hafa verið
flegnir). þá tekur við ýmisleg
meðferð kjötsins, eftir því, um
iivaða dýr er að ræða, eða bvern-
ig vinna skuli kjötið, og kann ég
ekki að greina frá því. Hvarvetna
•má sjá einskonar færibönd, eða
lcróka, sem renna á járnslám, og
fara kjötskrokkaniir eftir þeirn
til hinná ýinsu deiida. Alls stað-
ar er nægilegt vatn, heitt og kalt,
eða gufa, fyrir hendi og liins ýt-
rasta hreinlætis gætt. Að sjálf-
sögðu eru þarna kæli- og frysti-
klefar, söltunarútbúnaður, reylc-
ofnar og ótal margt annað, sem
heyrir til í kjötvinnslustöð.
Hér má skjóta því inn í, að sér-
stök salarkynni eru fyrir vinnslu
fuglakjöts, svo sem hænsa, gæsa,
anda, kalkúna o. s. frv.
í sambandi við kjötbæinn eru
miklar kjötvinnslustöðvar og
verksmiðjur, þar sena búnar eru
til pylsur og bjúgu, lifrarkæfa,
soðnar niður „skinkur" svína-
kjöt) og þar frarn eftir götunum.
Hvernig pylsurnar verða til.__
Nielsen fulltrúi og ég vorum
satt að segja orðnir hálfþreyttir
á öllu þessu labbi, er við komum
inn í kjötvinnslustöð Steffensens.
,T. Steffensen er vafalaust eitt-
hvert stærsta fyrirtæki sinnar
tegundar í Danmörku, og vörur
frá því fyrirtæki kunnar víða um
heim, t. d. pylsur og „liam“, sem
flutt er út í stórum stíl.
það var gaman að sjá, hvernig
pylsurnar, sem maður kaúpir á
50 aura stykkið í vögnunum,
verða til. Fyrst sá maður, hvem-
ig kjötið í þær er malað og í það
blandað ýmsu kryddi, fleski, lit
og ýmsu öðru, en síðan sást mað-
ur þræða lambaþarma upp á
holan staut. Svo spýttist. kjöt-
deigið inn i þarmana, jafnmikið
magn hverju siniii, og var ótrú-
legur fjöldi kominn á borðið eft-
ir örskamma stúnd. þar tók
stúlka við pýlsunum, bengdi þær
á grindur, en síðan átti víst að
reykja þær. það eru víst heil-
mikil vísindi að reykja pylsur
eða kjöt yfirleitt, því að notað
er sag af sérstökum viðartegund-
um til þess að fá tiltekið bragð.
Ilér ræður ekkert liandahóf, enda
er afleiðingin sú, að gæðin eru
söm og jöfn, fyrsta flokks. Var
þetta allt ákaflega fróðlegt.
sem snöggvast á aurana, en sagði
svo: „Nei, það held ég ekki. En.
ég hefi orðið að vinna mikið. Ég
vann í Berlín og suður á Balkan-
skaga, og mér tókst að aura saia-
an 1200 krórium, og með þeim
stofnaði ég fyrirtæki mitt. Núna
vinna hjá mér urn 500 manns. I
þá daga gekk riiáður á tveim
jafnfljótum. Nú verða allir.ung-
ir menn að fara í bíl eða á mót-
orhjólum. Svei.“
„Eru pylsurnar yðar ekki þær
beztu, sem völ er á?“ spyr ég.
„Auövitað. llvitö lialdið þér
maður. Steff-pylsur eru í sér-
flokki, það getið þér reitt yður
á. Yiljið þér bragða á. þeim?“
Sendir kveðju lil íslands.
Svo kom maður hlaup'ándí
með nokkrar heitar pylsur, og ég
féilst undir eins á. að annað eins
lostmeti og Steff-pylpur væru
ekki til undir sólinni, og það er
satt, þær voru ákaflega bragð-
góðar.
„Jæja. Berið kveðju mína heim
til íslands. það getur vel verið,
að ýmsir kannist við mig þar.“ —-
Svo kvöddum við Steff og geng-
um út.
★
Annars má að lokum geta þess,
að langflestum gripum, sem unn-
ið er úr í Kjötbænum, er slátrað
annars staðar. það er auðvitað
hagkvæmara að flytja þá dauða
en lifandi á vinnslustað. Yfir-
gnæfandi meiri hluti kjöts þess,
sem unnið er úr þar, er svínakjöt.
í fyrra fóru hvorki meira né
minna en 575.159 svínakroppar
um Kjötbæinn, en þyngcl þeirra
var samtals um 41.5 millj. kg.
þarnæst voru kálfakroppar,
82.789, þá naut, 69.699 stk. Hvað
snertir fuglakjötsvinnsluna má
■geta þess, að til Kjötbæjarins
Við komum niður í aðalvcrzl-, komu í fyrra 641.319 kjúklingar,
un Steffensens. þar kom á móti yfir 562.000 liæns og 140.000
okkur rösklegur maður í hvítum endur. Má af þessu marka, aS
sloppi, á skóm ineð trjábotnum.
„þetta er Steffensen sjálfur",
h'víslaði leiðsögumaður minn.
Samtal okkar Steffensens varð
eitthvað á þessa leið. Hann
mælti:
„Sem betur fer eru ekki allir
íslendingar svona langir eins og
þér.“
Trúlofaðist næstuni islenzkri.
„Nei, cg er víst undantekning,
Kjötbærinn er talsvert fyrirtæki.
Vestfjarðaprestar
á fundi.
Pr|estafélag Vestfjarða hélt
aðalfund sinn á Bíldudal dag-
ana 4.—6. sept.
Átta prestar voru mættjr á
fundinum, af félagssvæðinu,
auk Ólafs Ólafssonar, sem, sat
fundinn. Hann hélt erindi með
en við því verður ekki gert, og kvikmynd um kristniboð í
er farinn að venjast þessu." Abessiníu. Einar Sturlaugsson
„Ég var einu sinni á íslandi, prestur á Patreksfirði hélt
bæði á Akureyri, þar sem ég einnig erindi með skuggamynd-
vann við slátrun, og í Reykjavík. Um um íslendinga í Vestur-
það var nokkru eftir alclamótin. heimi og dvöl sína þar.
Minnstu munaði að ég trúlofað-, Fundurinn samþykkti þrjár
ist. íslenzkri. Hún var dóttir gull- aðaltillögur:
smiðs." I' í fyrsta lagi að lögð sé sér-
Ég taldi elcki rétt að fara nán- stok áherzla á það að kristin-
ar út í tilliugaiíf Steffensens um
aldamótin og sagði:
„þér eruð ríkasti pylsugerðar-
maður Danmerkur, er ekki svo?"
I-Iann fór í vasa sinn, og tók
upp 4 kr, 25 aura. Hann einblíndi
dómsfræðsla í skólum landsins
sé aukin, en með engu móti
rýrð frá því sem hún er.
í öðru-lagi, að kirkjan í heild
taki virkan þátt í kristniboði,
meðal annars með því að helga
því einn ákveðinn dag kirkju-
ársins með fræðslu um málið
og almenni’i fjársöfnun.
í þriðja lagi, að eridurreisn
Skálholts sé aðkaliandi nauð-
syn og verði þegar hafizt handa
um byggingu kirkju, sem hæfi
minningu og sögu staðarins og
fi~amtíðarhlutverki hans sem
biskups- og skólaseturs.
Stjórn Prestafélags Vest-
fjarða skipa nú síra Sigurður
Kristjánsson, ísafirði, formað-
ur, síra Jón Ólafsson, prófastur,
Þessar myndir eru úr slátrunar- og kjötvinslustöðinni miklu I Kaumannahöfn. Er önnur tekin Holti, ritari, og síra Einar Stur-
í forkæli fyrir stórgripi, og er þar hægt að geyma 300 nautaskrokka í einu. Hin sýnir, hvern- laugsson, prófastur, Patreks-
ig járnbrautarvögnum er ekið inn í miðstöðina, þar sem þeir eru fylltir af kjöti til flutnings. firði, gjaldkeri.- j