Vísir - 29.09.1954, Side 4

yísrn
Miövikudaginn 29. september 1&34
Th. Smith
Athafna- og
in núkla
Skyggnzt um í skipasmíðastöðvum,
listasöfnum og leikhúsum.
VwniKala SKF ncmnr tvoföMum
þ;óðartekjnm Islendiitga.
: Gautaborgarar segja stundum í gamni, að þegar rigni í Lon-
að tákna, að þejr hafi jafnan horft í vestur, að því er snertir
verzlun, viðskipti, og menningarsamskipti.
don, spenni menn upp regnhlífarnar í Gautahorg, og á þetta
Gautaborg er ekki gömul
borg, t. d. ef miðað er við París
eða Kaupmannahöfn, hvað þá
heldur við Róm, borgina „ei-
lífu“. Hún er ekki nema 300 ára
gömul, en stofnandi hennar er
Gústaf Adólf, hinn mikli her-
konungur Svía, afspringur Vasa
ættarinnar, glæsilegasti þjóð-
höfðingi Svía fyrr og síðar.
Borgin ber þess og merki, að
hiua er ekki ýkja gömul. Götur
og mannvirki eru með glæsi-
brag, en yfir henni hvílir svip-
ur menningar og framtakssemi,
en þó e. t. v. um fram allt
bjartsýni.
Blaðamennirnir íslenzku, sem
þarna dvöldu fyrir skemmstu,
gerðu sér far um að kynnast á
sem skemmstum tima því, sem
markverðast er í borginni, en
urðu að sjálfsögðu að fara hratt
yfir. Þess vegna er ekki unnt
að bregða upp annarri mynd
af borginni en þeirri, sem verð-
ur eftir í huganum við skjóta
yfirsýn. Það er því sannkölluð
skyndimynd, sem ég freista að
bregða upp af þessari fögru og
merkilegu borg við Gauta-elfi.
Fallegar
stúlkur.
Það var mannmargt í borg-
inni meðan við stóðum þar við.
Svo var mál með vexti, að þar
stóð yfir „textilmassa“ svo-
nefnd, eða vefnaðarvörusýning,
þar sem framleiðendur og iðn-
rekendur sýndu margháttaða
framleiðslu sína, en þúsundir
kaupsýslumanna flykktust til
borgarinnar til þess að kynna
sér framleiðsluna og gera pant-
anir sínar. Svíar eru komnir af-
ar langt í vefnaðarframleiðslu,
sumir segja lengst allra þjóða,
og víst er um það, að hvergi
í Evrópu eru menn betur til
fara en í Svíþjóð. Það sést strax
er maður labbar um götur borg
arinnar og virðir fyrir sér veg-
farendur. Klæðaburður Svía er
þó frekar hóflegur, lítið um
glannalega eða djarflega liti,
eins og t. d. með Bandaríkja-
mönnum. í sambandi við vefn-;
aðarvörusýninguna voru
„mannequin-sýningar“, þ. e.
tízkusýningar, og skal játað, að
á stundum staldraði ég við þeg
ar slíkt bar fyrir sjónir, fremur
til þess að virða fyrir mér stýlk
urnar en kjólana, sem þær voru
í. Allt voru þetta ljómandi .lag-
legar stúlkur, sumar stórfalleg-
ar, enda þótt ég efist um, að
Gautaborgarstúlkurnar yfirleitt
skáki ungmeyjum hins íslenzka
höfuðstaðar, þegar þær. eru
,,uppábúnar“. — En sleppum
þessu.
Menningarlíf,
Lögð var áherzla á að kynna |
okkur jöfnum höndum menn-
ingar- og listastarfsemi Gauta-
borgar og athafnalíf, verzlun og
viðskipti. Má segja, að við feng-
um dágott tækifæri til þess að
kynnast hvoru tveggja.
í Gautaborg er ágætt lista-
safn, Göteborgs Konstmuseum.
Menn verða að hafa hugfast, að
Gautaborg er ekki stærsta borg
Svíþjóðar, heldur önnur í röð-
inni, og það hefur haft þær af-
leiðingar, að borgarbúar leggja
sig alla fram að láta höfuð-
borgina ekki standa sér fram-
ar, og vissulega hefur þeim tek-
izt það á mörgum sviðum.
Norræn list.
Á listasafni þessu er t. d. fá-
gætt safn norrænna málverka,
— þó ekki frá íslandi, og harm-
aði leiðsögumaður okkar það
mjög. En þar má t. d. sjá ýms-
ar af frægustu myndum norsku
málaranna Edv. Munch, Chr.
Krogh og Per Krogh, en Svíar
tefla fram Isakson, Josephson,
Vera Nilsson, og þar er enn-
fremur að sjá „Líkför Karls
12“, hið fræga málverk Ceder-
ströms. Af Dönum er Willum-
sen mjög áberandi en fjörmik-
ið málverk hans prýðir heilan
vegg, og nefnist „Sól og æska“,
og sýnir ungmenni geysast nið-
ur sendna fjöru, út í brimið,
baðað sumarsól.
Hér verður ekki: sagt nánar
frá safni þessu, en aðeins getið
þess, að þar er einnig að finna
nokkur úrvalsverk meistara
eins. og Rembrandts og Rubens,
auk snjallra höggmynda. Safn-
ið allt ber vott um listfengi og
menningarviðleitni Gautaborg-
ara.
Þá vorum við viðstaddir opn
un leiklistarsafns í Gautaborg,
Götebórgs Teaterhistoriska Mu-
seum, en leiklist borgarinnar
stendur á gömlum merg. í því
sambandi má geta þess, að vit-

Hluti úr skipsskrokki, sem smíðaður er innan hús, en síðan
skeytt við skrokkinn. Menn fá nokkra hugsmynd um stærð
þessara hluta með því að bera mennina á myndinni saman við
þetta stykki. Myndin er tekin í skipasmíðastöðinni Eriksberg
í Gautaborg.
að er, hvaða leikrit hafa verið Gautaborgarar mjög framar-
sýnd á öllum leiksýningum 1
borgarleikhúsinu allt frá árinu
1780.
Kamelíufmin.
Okkur gafst tækifæri til.þess
að fara á leiksýningu, og sá-
um þá „Kamelíufrú“ Alexand-
ers Dumas yngra. Ein frægasta
leikkopa Svía, Inga Tidblad, fór
með hlutverk Marguerite, og
gerði það af ógleymanlegri
snilld. Mér var sagt, að Inga
Tidblad væri 55 ára að aldri,
en hún er að sjá eins og ung
stúlka milli tvítugs og þrítugs.
lega, eins og Svíar yfirleitt. T.
d. mega þeir heita forustuþjóð
í skólamálum. Okkur gafst tæki
færi.til þess að heimsækja tvo
skóla. Var annar eins konar
verknáms-skóli, „praktisk re-
alskola“. Þar er einkum lögð
áherzla á að kenna nemendum
hagkvæmar námsgreinar, verk
legar, fremur en bóklegar. Þar
höfðu piltarnir t. d. gnægð úr-
vals verkfæra, rennibekki, vél-
bora og hvað eina, sem heyrir
til í þess konar starfsemi, og
virðist þar stigið spor i rétta
átt, í stað þess að leggja allt
kapp á að troða í unglinga bqk-
Þá er leikur hennar ekki síður legumfræðum, sem þeim stund-
hrífandi, enda var henni fagn- um er þvert um geð. Apnan
en þó eru Svíar sagðir heldur^var ætlaður stúlkum.
dulir og lítt um það gefið að 1
að gífurlega af leikhúsgestum,1 skóla sáum við, sem eingöngu
Báðir
skólarnir voru nýir að heita
mátti, húsakynni hin glæsileg-
ustu og aðbúnaður allur til fyr-
irmyndar. Þar snæddu nær all-
ir nemendur og fengu fyrsta
flíka tilfinningum sínum á al-
mannafæri. — Kunnáttumenn
hafa tjáð mér, að um margt
standi Gautaborgarleikhúsið
framar „Dramaten" í Stokk-
hólmi, og trúi ég því ved.
Á sviði menningarmála standa
æssi er af frægu niálverki Chr. Krogh
Gautaborg.
Listasafninu
flokks viðurgerning.
Bliikkumaður
stjórnar.
Þá má geta þess, að í Gauta-
borg er forkunnarfagur hljóm-
leikasalur, eða öílu heldu’r
hljómleikahöll. Þar heyrðu við
borgarinnar er raunar mikla
stórfelldara en ibúafjöldinn gef
ur til kynna. Þar eru þrjár,
stærstu skipasmíðastöðvar Sví-
þjóðar, svo að segja hlið við
hlið við Gauta-elfi, Eriksberg,
Götaverken og Lindholmen, en
aðeins eitt, Kochum í Málmey,
getur keppt við þær um af--
köst. J
Smíða allt að
30 þús. smál.
skipum.
Eriksberg er tröllaukið fyrir-
tæki, sem smíðar um eitt skip
á mánuði hverjum, og eru það
engir „flóabátar", heldur skip
allt upp í 30.000 lesta olíuskip
í smíðum. Geta má þess, til
gamans, að um 60% af öllum
skipum, sem þarna eru í smíð-
um, eru fyrir norska útgerðar-
menn.
íslenzkur verkfræðingur, Sig
urður Ingvarsson að nafni, starf
ar þarna, og var hann einn leið
sögumanna okkar. Nutum við
góðs af þekkingu hans og kunn
leika á öllum hlutum þar. Hann
hafði stundað framhaldsnám £
Danmörku, unnið hjá Burmeist
er & Wain í Höfn, en hafði nú
í 2—3 ár starfað hjá Eriksberg,
sem hann taldi standa í fremstu
röð skipasmíðastöðva heimsins.
Einkum vakti það athyglL
manns, hve langt menn þar
voru komnir í skipulegum
vinnubrögðum, þar sem hinir
ýmsu hlutar skipsskrokksins
eru smíðaðir sér, en síðan.
skeytt saman. — Má auðvitað
engu skeika, og er þetta næsta.
æviptýralegt í framkvæmd. Þá
telur Sigurður verkfræðingur
það mjög mikilvægt atriði að
hjá Eriksberg fara flestar smíð
ar fram innan húss, og er af'
þessu mikill vinnusparnaður,.
þar sem veðurbreytmgar hafa
engin áhrif á afköstin. Hjá Er-
iksberg má heita, að hætt sé
við að „negla“ tankskipin, held-
ur eru plöturnar í byrðingnum
logsoðnar saman, en við það
sparast allt að 500 lestum á stór
um skipum, og getur það borið
farm, sem svarar því.
Eins og maur.
Eriksþerg er ævintýralegfr.
fyrirtæki, og þegar maður géng
ur gegnuin risavaxna vinnusali.
þess, eða trítlar eins og maur
undir skrokkum 18,000 lesta.
skipa, skynjar maður þá feg-
urð, sem til er í nútíma stór-
iðju. Vel er séð fyrir aðbúnaði
verkamanna og alls gætt, sem.
hugsanlegt er, til þess að af-
stýra slysum.
Stáliðnaður Svía hefur úm.
langan aldur nótið heimsfrægð-
ar, og ekki að ófyrirsynju. Hrá.
efni hafa þeir bezta í heimi, og
þegar þar við bætist meðfædd
verkhyggni og hin ítrasta ná-
kvæmni, er ekki að furða, þótt:
flutta. Symfóníu eftjr sænska I feæ;?skar ^tálvörur þyki standa
tónskáldjð . Stenhammar, ns- frá5Tiai,en framleiðsla nqkk.
mikið’ vefk,‘ ‘flútt ‘áf Symföniu-
hljómsveit Gautaborgar. Hljóm
sveitarstjórinn að þessu
var blökkumaður, Dean Dixon
að nafni, og var honum ákaft
fagnað fyrir frábæra stj.órn. —
Hljómleikahöll þessi er ein-
göngu ætluð fyrir hljómlqika-
en ekki leiksýningar, kvikmynd
ir eða þess háttar, og stendur
Gautaborg að þessu leyti fram-
ar öllum Öðfum.þorgurn Norð-
urlanda. .1; !
í Gáutáborg eru úm 370.000'
íbúar, en athafnalíf og iðnaður
urrar annarrar þjóðar.
Allir kannast við sænsk bit-
smm VOpn £r Eskilstuna-stáli, Erics-
sons-rafmagnsvörur, eða Elec-
trolux, og varla er til það
manns barn, sem ekki héfur
ur heyrt eetið um SKF-kulu-
legánná.
35.000 rrianna 1
starfslið.
r: Kúlulegur eru nauðsynlegar
í allar vélar þar sem eitthvað
Frh. á 9. s.