Vísir - 01.06.1955, Blaðsíða 3

Miðvikudaginn 1. júní 1955.
vlsm
Kristján Róbertsson:
Hugsað á vori á Siglufirði.
Þegar talað er um Siglufjörð
og siglfirzka sögu, finnst víst
æðimörgum, að allt hljóti að
snúast um síld og síldariðnað
eða útgerð. Þótt illa hafi árað
tnn skeið, þá er Siglufjörður í
vitund flestra landsins barna
fyrst og fremst síldarbær.
En þetta er á talsverðum
misskilningi byggt. SiglfirSing-
ar lifa ekki neina síldarsögu
eins og er, en lifa þó. Og því má
ekki heldur gleyma, að Sigl-
firzk byggð átti sér alda gamla
sögu áður en nokkur maður fór
ur svo skýr og afmarkaður, að i Frá Siglunesi lyftir sólin sér
allt virðist sjást með'nýjum yfir Nesnúpinn,. sem er endinn
augum. Það er á slíkum stund-\á fjallgarði þeim sem liggur
um, sem hin siglfirzka saga fær
mál, því að hver blettur í hlíð-
um og ströndum geymir minn-
ingar liðinnar sögu. Eg læt hug-
ann reika um fjörðinn, fylgi
gangi sólar, og nem staðar hjá
ýmsu af því, sem á vegi mínum
verður.
A vorin rís sólin úr hafi
skömmu eftir miðnætti og send-
ir fyrstu geisla sína inn í fjörð-
inn yfir Siglunesið, þennan
að hugsa um síld. Þá sögu (merkilega tanga, sem teygir sig
þekkja fáir, en þó er hún í eins og armur til norðvesturs
mínum augum harla merkileg,
og reyndar merkilegri en saga
síldaráranna, sem allir þekkja.
Saga helztu síldaráranna var
saga um fljóttekinn gróða og
mikla velmegun, en hin eldri
saga geymir mhmingar um bar-
áttu fátæks fólks í afskekktum
firði, við land og sjó og veður-
austan Siglufjarðar. Innanvert
við Núpinn eru .svokallaðar
Nesskriður. í nætursól að vori
eru Nesskriður logagylltar og
fagrar mjög tilsýndar, en eru í
reyndinni snarbrött og viðsjál
fjallshlíð, ógreið mjög yfirferð-
ar, þótt þar hafi frá fornu verið
gönguleið milli Nessins og inn-
fjarðarins. Ókunnugum mundi;
trauðla detta í hug, að Nes-
skriður byggju yfir mikilli sögu,
en þó er það svo, að einmitt
þær geyma minningu um einn
skelfilegasta atburðinn í sögu
Siglufjarðar.
A aðfangadagskvöld jóla árið
fyrir fjarðarmynnið og dregur
að mestu úr afli hinnar voldugu
úthafsöldu. Á þessu hrjóstruga
nesi hefir verið byggð um alda- 11613 lagði margt fólk af stað
raðir og oft búið af mikilli j innan úr firði til að sækja helg-
reisn. Þótt undarlegt kunni að.ar tíðir í Sigluneskirkju á jóla-
virðast, þá var Siglunesið hér nótt. Þótt framundan vær erf -
áður fyrr nokkurskonar mið-
stöð hinna afskekktu fjarða og'
far, og sú barátta var oft mun j dala hér umhverfis. Á Siglunesi
harðari hér en í hinum kosta- var oftast stórbú og jafnframt
meiri byggðum og innsveitum. útræði, og þar voru hlunnindi
Framkvæmda- og framleiðslu- svo sem reki og varp. Það mun
saga síðari ára er að vísu um
marga hluti merkileg, en þó er
það saga fólksins sjálf að fornu
sennilega vera af þssum sökum,
að höfuðkirkja byggðarlags-
ins stóð um langan aldur á
ið gönguferð, mun margur hafa
hlakkað til að eiga helga stund
í litlu torfkirkjunni á Siglunesi
leika himinsins. Fáir mundu bú-' urs. Þar ljómar hún og skín
ast við illu af þeim. En niður- -ýfir Siglufjarðárskarði.Nú ligg-
undan hnjúkunum er Skolla- ur bílvegur yfir skarðið vestur
-skál, og það var hún, sem brá í Fljótin, og eru þar greiðar
hvítri hönd dauðans yfir byggð- samgöngur að sumrinu, en áður
ir og mannvirki austan fjarðar- fyrr var skarðið ógreiðfært
ins í aprílmánuði 1919. Til þess bæði mönnum og' hestum og
tíma voru nokkur býli byggð þótti hinn háskalegasti fjáll-
austan fjarðar, og þar var einn- vegur. Oft urðu þar slys á
ig síldarverksmiðja, sem Norð- mönnum og skepnum, og var
íhenn áttu og ráku. En flest kennt um illum anda, sem
voru þessi mannanna verk bóifestu hefði þar í skarðinu.
þurrkuð út á einni nóttu af Loks kom þar að, að 'lengur
voldugu snjóflóði, sem brauzt þótti ekki við unandi. Sumarið
fram úr Skollaskál. í snjóflóði 1731 sést. frítt föruneyti halda
þessu fórust 9 manns, og á sama upp í Siglufjarðarskarð vestan
tíma fórust 2 menn í snjóflóð- frá og nema staðar á hinum
um í Héðinsfirði og 7 manns í háskalega bletti. Þar var kom-
Úlfsdölum vestan Siglufjarðar inn með prúðu liði Þorleifur
við snjóflóð, sem þar féll á bæ- prófastur Skaptason til að vígja
inn Engidal. Hlíðin niður und- skarðið og bægja á braut öllu
an Staðarhólshnjúkum og illu.Þar glampaði á fögur klæði
Skollaskál var því. vettvangur og prýðilegan skrúða hins vígða
annars hörmulegasta atburðar í manns, sem verkið fram-
siglfirzkri sögu. kvæmdi. Víðsýnt er af Siglu-
Litlu sunnar skín morgunsól- f jarðarskarði, og mun því óvíða
j in yfir Hestsskarð, sem var að- á íslandi hafa verið framkvæmd
alsamgönguleiðin milli Siglu- helg athöfn í tilkomumeira og
fjarðar og Héðinsfjarðar. Nú hrikalegra umhverfi. Árangur-
fækkar óðum sporum manna og inn af vígsluferð þessari þótti
hesta á Hestsskarðþþví að Héð- hinn ákjósanlegasti.
insfjörður fór allur í eyði fyrir
fáum árum, en áður var þó búið
af dugnaði í Héðinsfirði, og
og nýju, sem heillar mig, að- ^ Siglunesi, og þar sátu margir
komumanninn, fneir, því að það (merkisklerkar bæði í kaþólsk-
er saga hins eilífa kraftaverks (um og lútherskum sið. Fyrsti
lífsviljans og þrautseigjunnar. ' prestur, sem glöggar sagnir
Hvert sem litið er í Siglu- | fara af á Siglunesi, v.ar síra
firði er hægt að skyggnast inn Grettir Þorvaldsson, fullhugi
í gamla sögu. Hinn siglfirzki mikill og í röð fremstu klerka
sjóndeildarhringur, þótt þröng- j norðanlands á sinni tíð. Hélt
ur sé, vekur fjölmargar minn- hann brauðið á fyrri hluta 16.
ingar um hið liðna, sumar gleði-
legar, en þó e. t. v. fleiri dap
aldar. Var hann einn í því
vð messusöng' og kertaljós í rnarga hrausta sonu ól sú harð
kóri og kirkju. En ferðafólkið býla sveit
náði ekki til aftansöngs á Siglu-| Hádegissólin yfir Siglufirði
nesi það kvöld. í norðanverðum ijómar yfr Skútudal, og Hóls-i
Neskriðum féll snjóflóð á hóp- 'hyrnu. Hún minnir mig á grjót--
inn, og fórust þar um fimmtíu skriðuna, sem féll yfir bæinn
manns. Ráéyri eða Skútu árið 1830 og
Ári síðar, eða 1614, var kirkj- eyddi þar húsum og öllu fé-;
an flutt frá Siglunesi inn á mætu, Heimilisfólkið bjargað-
Hvanneyri, og stóð kirkja þar ist þó allt, nema ein gömul
til 1890, en pretssetu hefir ver- ikona, nærri áttræð, sem ætlaði
ið á Hvanneyri síðan. að bjarga kisu sinni, en varð
Sunnan við Nesskriður er of sein. Þar geymir því urðin
hinn svokallaði Kálfsdalur, og'sögu um svo óeigingjarna ást,
niður af honum eru Kambalág- ! að hún fórnaði öllu vegna eins
ar, staður, sem mik.il ítök hefir Htils dýrs.
Áður en varir er sólin komin
í vesturátt og ljómar nú lágt
fagra stað, sem síldarárin
gerðu kunnan um allt land.
Leiðin upp í skálina er brött, en
þó ekki erf'ðari en svo, að það
er hressandi .gönvuferð fyrir
ungt fólk. sem þrá’r áð vera í
næði og ó'ruflað af forvitnum
augum. Ö'ium. sem vildu, bauð
Hvannevra'rskálin sinn víða
faðm og í honum f"‘ð og vernd.
Fvrir þetta hefu.r Hvanneyrar-
skál verið frægð á margan hátt,
t. d. bæði í sönsvum og Ijóðum.
Ef skálin sjálf hefði mál, kynnii
hún frá mörgum ævintýrum að
segja, en hún er þögul yfir öllu,
j sem henni hefur verið trúað
Hólshyrnan, hið fagra fjall fyrir. Allt útlit er fyrir, að ni
stolt allra' Siglfirðinga, bíði skálarinnar nýtt hlutverk,
trausta liði, sem sótti lík Jóns átt í siglfirzkri æsku fvrr og
urlegar, eins og oft vill verða ! Arasonar og sona hans í Slcál-1 síðar. í Kambalágum hefr ungt
þar sem hörð barátta hefir ver- i holt, enda mun hann hafa. ver-1 fólk átt margar unaðsstundir ‘og , .
ið háð, enda geymist hið mót-: ið eindreginn stuðningsmaður' um Jónsmessuleytið og notið 'geymir emnlg sogur og Þ_ær fngu oveglegra hmu fyrra. Hutl
dræga oftast lengur í minning- j Jóns biskups í baráttu hans. d.vrðar vornótt.a og nætursólar,
um en meðlætið. Hið siglfirzka i ^íra Grettir fórst í snjóflóði ár- Míðnætursólskin yfir Kamba- . .
vor býr yfir dásamlegri fegurð, í ið 1560 og var að eigin bæn)]águm og Selvíldnni þar niður hrapað^ til ^bana athvarf skiðaiþro.;armnar
ekki sizt vornæturnar. Hverisrafinn að bænahúsbaki á' Undan er s.ión. sem engum
nóttin af annari vígir mann Hvanneyri. Kvað hann sig , glevmist, er séð hefir. Fátt er
töfrum sínum og breytir svefni gruná, að sá staður ýrði seinna | jafih.tignáVlegt í sólskini og
í vöku. Eg hefi séð sólina koma kirkj ustaður og prestsetur
upp um miðja nótt yfir Siglu-^ byggðarinnar.
nesi, séð hana varpa roða og | Á Siglunesi eru nú rösklega
gliti yfir allar hlíðar og tinda, tuttugu íbúar, og vir|ast Nes-
kveikja eld í hverjum glugga bændur enn ótrauðir 'í lífsbar-
og gera spegilsléttan fjörðinn áttu sinni, sem þeir verðá að
að fljótandi gulli. Við skin næt- heyja í svo miklu nabýli við
ursólarinnar verður hver stað- úthafið.
björtu veðri sem Staðarhóls-
hnjúkar. Hnjúkar þeir rísa
. ... ... . þeirra og leiki, sorgir þeirra og
austan f.iarðari.ns bemt a moti . ,, _____’ . .
margar. Mimiissíæðust verður hefur möguleika til að geta
mér sagan um smalann. 16 ára orðið eitt bezta og' öruggasta
þar í fjallinu, er hann var að landinu. Að því mun unnið í
eltast við kindur sínar í rnaí- framtíðinni, að nýta möguleika
mánuði 1876. Víða Hggja soor hennar á því svíði. Mun þá vep-
smalanna um hin íslenzku fjöll. ur Hvannevrarskálar vaxa í
Víða hefir sólin skinið á gleði, nýjum skilningi.
Siglufjarðareyri eða kaup-
tár. I Hálshyrnu steig einn1
Sólin lækkar meir og meir
yfir vesturfjallinu. Er deginum
staðnum. Þegar sólin er yfir Þeirra sínsífustu skref, og sóiin _ hallar> skína geislar hennar
hnjúk.imum er tekið vel að siSndi yfir ilk hans. skáhallir mjög yfir ströndina
morgna. Staðarhóbshniúkar eru
Brátt er sóHn komin úr há- norðan kaupstaðarins. ÞessL
tígulegir og umvafðir hrein- degisstað og hallar til suðvest- strönd er fremur ber og gróður-
Sigutrður
Framh.
Frú Músika.
E. t. v. hefir ekkert komið
mér jafn þægilega á óvart hér
í Óðinsskögaskóla og músiklíf- j
ið. Svo að þeir, sem eitthvað
þekkja tii tónlistar, skilji að til ,
þess liggja góð og gild rök skal
eg strax segja þetta:
Það var verið að æfa Sköpun
Haydns þessa dagana. Þrjátíu'
manna hljómsveit og sextíu1
manna kór flytja fyrsta hlui-
ann á páskum, en verkið allt á
sumarhátíðinni.
Þetta var ekki furðulegt í
tónlistarskóla, en undanþekn-
ingarlítið komu hinir 250 nem-
endur þessa barna- og uhg-j
mennaskóla hingað í, ailt öðrum.
tilgangi en þeim að læra að
syngja eða leika á hljóðfæri,
enda þessi þáttur skólalífsins
frístundavinna flestra.
Væri þetta hugsanlegt í
Menntaskólanum í Reykjavík
eða Iiáskóla íslands? Áreiðan-
legá ekki, og er þó ólíkLi sam-
an að jafna, þár sem fæstir eru
hér ýfir tvítugt og margt barna
innan fermingaraldurs.
Eg skal geta annarrar stað-
reyndar, sem einnig er mjög
furðuleg: Um þriðjungur nem—
endanna stundar nám í ein-
hvers konar hljóðfæraleik.
Gæti það hugsast í einhverj-
um almennum skóla á ísiandi?
Tæplega.
Skyidu ungmennin, sem
stunda hér nám, vera músik-
alskari eh jafnaldrar þeirra
heima á ísiandi? — Það er ó-
sennilegt.
Uaaðslegust
dægij-advala.
Hvað veldur því að þeim, sem
lítið þekkir tii skólamála ahn-
ars staðar en á íslandi, skuli
koma þetta á óvart?
Eg get enga skýringu fundið
aðra en þá, að skólastjórnin hér
leggur á þao ríkari áherzlu en
rétt þykir eða nauðsynlegt
heima, að efla músiklífið og
veitir nemöndunum því meiri
og betri kennslu.
Vitanlega má deila um það,
hvort þessi stefna sé rétt, og
þeim, sem ekki hafa yndi af
músik, og telja hljóðfæraléik
til skrækja og söng hávaða,
þykir hér eflaust mikið í borið.
En það er staðreynd að mörgum
er músik unaðslegust dægra-
dvala, og hve há hlutfallstala
; þeirra er má nokkuð marka af
þeim þriðjungi nemenda, er
j beinlínis stundar hér hljóðfæra-
leik, auk þeirra, sem eru í kór-
um og hinna, er sækja allar
þær söngskemmtanir, er þeir
m'ega. Þá er það einnig skoðun
j skólamanna, að almennt upn-
\ eldisgildi músikur sé mjög mik-
j ið, en af þessum sökum öllum
j hefir stjórn þessa skól'a a .m. k.
| ráðið hingað fjóra kennara, sem
! einkum veita tilsögn í söng- og'
hljóðfæraleik. Og það eru á-
reiðanlega engir skussar. Allir
hafa þeir lokið löngu námi og
I sumir hafa leikið heima og er-
' lendis í kunnum hljómsveitum,
^ Hér byrja yngstu bölöín á
því að læra á þlokkflautur. Unt
10 ára aldur fá þau einhvei*
önnur hljóðfæri, oftast fiðlur,
og eftir þal verða hljóðfærin
margbreytilegri. Eins og nú
standa sakir ei' ,,offramleiðsla“
þeirra, sem leika á strokhljóð-
færi ýmisleg, en skortur blás-
j ara til þess að hljómsveit geti
i verið vel og réttilega skipuð.
j Er nú jafnvel talað um að fá
þurfi að láni tvo eða þrjá blás-
j ara, svo að viðunandi verði í
' sumartíðinni.
Svo að annað dæmi sé nefnt
um viðfangsfnin má geta þess,
að í fyrra flutti kór og hljóm-
sveit skólans Halelúja kaflann
úr Messíasi H'ándels og þótti
. takast með ágætum.
Gildur
’iáttui'.
j Á hveriu miðvikudavskvöldi
er flutt. hér oninberlega ein-
hver tónlist, oftast feuöIflSl'*