Vísir - 09.07.1955, Page 3

Laugardaginn 9. júlí 1955.
VlSIR
í fyrstu að fara til starfa hér á
landi, fór svo og hefir verið hér í 44 ár.
Rahbað við
skólastjéra,
störfiim
M. E. Jessen,
er lætur af
í haust.
Hinn viðkunni skólastjói'i Vél- stað talaði ég við Klcmens .lóns-
skólans, M. E. Jessen, lætur af son, cn lionuin var þá niál initt
störfum 1. október eftir 44 ára algjörlega ókunnugt. Hann bað
gifturikt starf. Á þessum árum núg aðcins að bíða og hvílast,
hefur skólinn blómgazt ndir
röggsamlegri stjórn hans, frá því
!að vera deild í Stýrimannaskól-
anum í að vera mikils metinn,
sjálfstæðnr skóli, búinn hinum
iullkomnustu vélum til verklegr-
ar kennslu.
M. Ií. .lessén vefður sjötugui- í
nóvember n. k., og licfur blaði.ð
átt t,al við hann vegna þcssarra
tíinamóta i a'Vi lians og Vél-
skólans.
„Hver var ástæðan fyrir því,
að þér komuð hingað fil lands?“
„Skölastjói'i vélskólans í Kaup-
mannaböfii, sem ég liafði verið
nemanöi í, bafði verið bcðinn að
útvega. ínann með vélstjóra-
menntun, sem vau-i f;er um að
taka að sér vétkennslu hér á is-
landi. F.g vildi þó ekki fara í
fyrstu,"
„Og hvers vegna?“
þar til Kristján ka'mi.
En þar sem ég bafði ákveðið
að hefja starfið strax, því að
kominn var októbermánuðnr,^ |
fór ég á fund Páls. Halldórsson-
ar skólastjóra Stýrimannaskól-
ans. I-Iann tók mér afar illa.
Hann kvaðst ekkert liafa með
dariskan mann að gera við skól-
ann, en vélskólinn ótti að vera
I ein deild lians, og msetti ég sigla
tnirin sjó.
Síðar urðum við Páll þó mesíu
1 mátar.
1 þegar svo Kristján .Tónsson
kom aftur til hayiarins, komst
st.rax skriður á. málið, og ég var
skijmður konnari við Stvri-
inannaskólann í eðtisfia'ði, vél-
fi’ícði og skijmbyggingarlýsing-
um, auk þess serii ég átti að
I vcila vélst jóradeild skólans for-
stöðu."
„Vegna þcss; að ég hafði ráð-
izt vélstjóri hjá skipafélagi „Hvaá um fyrirkomuíág skól-
nokkru í Danmörku, heið aðeins rans?“
eftir skipsrúminu. Síðan sá é,»
mig tim hönd og ákvað að ráðj.
inig hingað í citt ár til reynslu,
cf skijmfélagið liéldi rúminu
laiisn i> rir mig á meðan.
■ Mig fýsti mjög að kynnast ís-
íondingum, þar sejín talið var, að
þe.ir vimi vérstá liyski og hat-
nðir nijög af l)önum.“
„Hvert varS svo álit yðar á
þeim, eítir að þér liöfðuS kynnzt
þeim nánar?“ .. t
„Algjörlega gagnshett þvi., sem
cg haföi búizt við. fíg hef Iniið
hér æ síðan og imi mér svo vel,
að ég.hef ekki i hyggju að hverfa
héðan, þegar starfi mimt lýk-
nr.“
„Hvernig hófst svo starfið?"
■ „Mitt fyrsta verk var, þegar
141 Isíaiids kom, að fara, uj)|i í
stjói’iiarráð og ná tali af Krist-
jáni .lóiissyni, ráðhoria. |)að
reyndisi. ckki kleift, þar sem
iianii. var ekki i, hiémii'u. hess í
IBV r■ '
'íiir...ji<r:...i. A rj/heíait.-j
;.....' .
(
„Skijiað var svo fyrir, að Vél-
slvólinn skyldi vera kvöldskéili
og uemendur skyhlu l.júka prófi
rftir ciijs vetrai' nám, enda a>tl-
a’/.l. svo ti.l. að þeir licfðu stai.'hið
s'ein yélst'órar áður.
Húsna'ðið, snm við fengiMii, .var
lítil skonsa á lofti Síýrimanna-
Skólans. þar sem lág.t.var unilir
lofl. onda undir súð, orr loftlaus.
Hafði l.inrlicrgi þetta.verið svofn-
horbénri Páls skólastióra. þarna
kenni étr oft a.llt að S tímum á
líig o>r þegar. nemendur Stýri-
mannaskólans höfðu troðið sér
'hnrna iiin, varð hrált svo loft-
'aust, að nau'ri lá að dra'píst á
'tóra olíulam|)anum, som liékk
uSður úr miðju lpftimi. Ku var-
isl varð að opna dyrnar, fyrr en
’;ennshisfundinni var lokið, svo
að alli fylltisi ekki af lanipa-
royk, þegar lireina loftið
'st.aéymdi inn;.
■; - ,i *■ U: niutnrs'tH
Fyrsta veturmn innrituð-
..... :-.) ' <■'.' n;
M. E. Jessen, skólastjóri Vél-
skólans.
netna ég mtet.fi setja athuga-
senul. það vai' samþykkt og;
skrifaði ég þá athugasemd, að
reglugerðin yæt'i ótnöguleg,,
Var ég þá kaflaður upp í stjórn
arráð og liitti að máli Jón Magn-
iissoit ráðlierra, seiu vatt sér þeg-
ar í stað að inér og spurði:
„.Tessen, hvad er det som De
vil lave?“
Ég skýrði málið fyrir, honum,
sem varð til þess, að ákvcðið var
að ég ritaði eilm reghigerð fyrir
skóíann. Replugorð þessi var sið-
an samþykkt.
Vélskólinn átti þá að vera dag-
sköli og standa i tvo vetur. Sfarf-
andi véistjórar éittu þó aðcins að
vera einn vetur. SSkiuðsynlegt
var'áð stofna séi'staka rafmagns-
deiltl fyrir vélst.jóra og rafvii kja.
Skölínn fékk svo húsmeði í
Iðirskölahúsinu.
Xú var ráðizt j að ka.ujia
Heiii-möfor frá Danmorkii og
'átti að byggja skúi' yfir Iiahn í
porti Tðriskólans. lín þegar þetta
fréttist um nágfcimið, risú hús-
eigéndríþ gégn þessari ráðagorð
vegna eldhaMiu, nema skólinn
gi'eiddí hrunatryggingii fyrir öl)
nálæg hús. Varð það til þess, af
vélin var ahlrei notuð vit
kennslu.
Ntest var kovjitiir Iléxamótor
og var hann settur uj)|) í kjall-
aranum í Stýrimannaskcjlanum
I'tblástursrörið vai'.l.eitt út uin
jgluggand og siást uiÍHÍiéfki efti
jn'ófi ei'ii og rafvirkjar, sem
stunduðu tvegg.ja vetrá nám í
rafmagnsfræði, eru orðnir lé'.>.
Fyrstu vélstjórarnir útskrifuð-
ust árið l!)l(i, og liéfu þeir (iísli
Jónsson, Rjarni þoi'steinsson og
Hallgrímtir Jónsson."
„Hvemig hefur yður líkað við
íslenzka nemendur?"
„Yfirleiit vel. Vélstjórunámið,
krefst afar mikillar vinnu, eiula |
er það mjög erfitt og langt og
krefst inikiUar kunnáttu. Margir
af nemenduih niínuin liafa sýnt
aðdáanlégan dugnað og þraut-
seigju í nánii sínu, þar sem þcir
liafa átt við erfiðar og þröngar
aöshcður aö búa.
Ég man t. d. eítir einurn
nemanda, sem hafði ekki einu
sinni gengið á barnaskóla,
áður en í skólann kom. Hann.
haíði lært að skrifa með því
að krota á herðakamba á
kindum.
Hann tók það nið, cr i skól-
ann koin að fá leigt lierhergi í
hi'isi þvi, sem ég hió í, í þá daga
og kom svo til miii á kvöklin
með verkcfni, sem harin skildi
ekki og fékk mig til þess að
skýra þau fyrir sél'. þahhig fékk
hann ókeyþis. aukatime iiUán
veturinri og um vorið tóU hann
gott prót'.
Aniiar, sem var fimm harna
tu'kið íslcndinga fyrij' liina af-
brags góðu meðferð á togiinin-
um mcð þvi að géfa vélskólammi
lítinh diesel-mötor tii verk-
legrar kcnnslu."
„Hvað getið þér sagt mér um
fyrirkomulag skólans nú?“
„Skólimi flutti i ný húsakynni
árið 1945 og síðan hefur aðsóka
að hontim vaxið jafnt og þélt.
Hann á nú mjög fullkomnar vél-
ar til vorklegrar kcnnslu og má
þar nefna 1:2 mótora, M frystivél-
ar, loftkeflavél, til þess að set.ja
vélarnar í gang, tæki til þess að
kontrólera vélar og heila vrj)j>-
setta rafvcitu. F.innig oru þar
gufuvélar, frystivélar og raf-
magnsvélar af fullkomnustu
gcrð og margar fleiri, sem of
langt yrði uj)ji að telja. Einnig
fá nemenduruir bilaðar vélar
frá Ríkisskij) lil viðgerðar.
Miðað or að því að gera kennsl-
una oins fullkoinna og luegt er. F
Mikið er einnig notazt við kvik-
rnyndir og skuggamyndir, sem
1 auðvelda kennsluna mjög og
gera. Iiana meira lifandi."
1 „Hver eru inntökuskilyrði í
skólann?"
„Skólinn starfar nú í þreni
deildum, minni vélstjóradeild,
meiri vélstjórádeild og rafmagns-
deilcl.
innt.ökuskilyrði í minni vél-
stjöradeildiiia er að nemamliim
hafi stundað uám í .“> ár i véla-
verksta'ði og aö hann liafi stað-
izt inntökiipróf i skóhinn. 1 meiri
vélstjóradeild þarf nemandinn
að hafa lokið fulfiiaðárprófi við
Iðnsliólann eða- staðizt inntöku-
próf hans og slarfað 4-ái- i véía- •
v.erksta'ði.
1 ust fjórir nemendur í véla-, það enn.’,fín -skömtnu síðitr vai
i ; . i lí i * j í 1 .* > [i,- 01 i í i / . i J íí f 1J |j ; é
deild skólans,. en strax eftir j vól þessi seld.ög fcll þá öll .verk-
fíóra daga var sá fyrsti hætt- kg kennsla niður á nýj
Kltir þelni viir sVo íenginn
að íárii Álfii-niótor og var hann
settur ujip i Tiiomsens-porti og
tjafdað vfir liann með striga. þar
fór öll ve.rkkg kennsla fram i
frosti og 11yI, eða hvernig scm
viðraði."
„Hverjir voru íyrstu kennarar
við • véiadeild Stýrimannaskól-
ans?“
,,.lón þorvaldsson kenmh'
cnsku, jiróf. Ihualdur Níelsson
ísle.nzku, F.inar Hjörkifsson
iir. Sá síðastí hætti í janúar-
lok.
fíg sá þegar í stað, að fyrir-
I komulag skólans var öviðun-
andi. Fyrstíi skrefið í rétta átt
vir að stofna sérstakan vélskóla
og þá eftir danskri fyriniiynd.
Yar þii skijmð nefnd, som
semja skvldi reglugerð fyrir
fyrir skólann. Ilana skipuðu Páll
Ilalldórsson skólastjói'i, Knud
Zimsen, verkfræðingur og ég.
I iii þcssa nefnd er aðeins hségt
að segja, að þar var liver liönd- j Kvaran dönsku, en ég kenndi
in uj)j) á móti annarri. þegar I sta'i'ðfra'ði, eðlisfra'ði og vél-
reglugerðiii liafði svo vcrið sam- fra'ði."
Fyi'stu vélstjórar, sem útskrifaðii' voru frá Vélstjóraskólanum,
voru þeir Gísli Jónsson, Bjarni Þorsteinsson og Hallgrimur
, Jófisson. >i. ,
("’Ttökuskil'M'ði
rafmagns-
jí.^.-lveíy. náni, ogj
Ílauk þvi uieð gþþyiii áraiigi'i. . deildar er''áð; tiéiriftriittnii haíi
Með (.þyí, að; yimiii eius og stundaö 4 árií • i-aíýii'kjti- éða
djölfar. og iifá á trosi, tókst þeini rafvélavirkjanám." .
„Endurbætur og íramtíðar-
verkefni við skólann?"
„Naltðsynkgá þárf að byggja
verksta'ði við skóiánn og búa
það fullkómnum veium, svo sem
rennibekk.jum o. fl. Einnig verð-
ur markmið skólans að réyiia að
íylgjast með nýjungum og hæ1.a
við nýjum kcimsluvéhim."
Diesel-mótor er Ruston Ilorsc-
b.v gaf skólanum, sem viður-
kenningu til íslendinga fyrir
góða meóíerð á íslenzku
die-sel-togiuunuin.
in, var 11ú11 að mínum ilómi al-
veg fráleit. Sta'rðfra'ðin, cðlis-
fra'öin og véifræðin áttu alls
fkki saman iimbyröis."
Hvemig íór þetta svo?"
þegar átti að undtrnta reglu-
„Hva.ð hatið þér útskriíað
marga nemendnr og hverjir voru
þeir fyrstu?"
„Vélstiórár þeir. scm ég hef
útskrifað, síðan siðari reglugerö-
in gekk í gildi, oru nú orðnir
gcröina neitaði ég UÚ gera J>að >13. Vélstjórar nieð ýafmagns-
mörgum að l.júka námi."
„Reyndust nemendur yðar eins
úaglegir vélstjörar og þeir reynd-
ust góðir námsmenn?"
„fíkki síður. Sem fhcmi um
það má gota þcss, að þegar
fyrstu (lieseltogai'ainir voru
keyjitir hingað lil lands vildi
fyrii'tækið Rustori Hoi'scby seiKla
vélstjúra með þeim, til þéss að
kenna islendingum að fa.ra með
þá. ________ _________
F.n Gisli Jónsson vélstjori kvað
það algeran óþarfa, þvi að
vélst.jói'arnir væru starfi sínu
fultkomlega vaxnir. Fyrirtækið
fuliyrti þá, að eítir 10 ára
reynslútínia, myndu togararnir
vera meira og minna eyðilagðir.
þegar til skoðtmar koru að 10
áruni HömiUJ, verðlat.iiiaði t'yrir-
Jessen skölastjöri er fæddur í
Arósúm á .lútlandi á.rið 1885, eu
hefúr starfað hér á landi meira
en helniing ævi siimar. Faðir
hans starfaði tijú 'hinum t'ra'gu
skipasmíðastöðvum Burmeister ■
A Wain i Kaiipniatmahöfn. Jes-
s.e.u er kvænt.ur koim af dönsk-
um .ættúriL, Xe.niu Bcrthu
Framh. 10. siötl,