Vísir - 12.03.1956, Blaðsíða 6

VÍSIR
Mánudaginn 12. xnarz 1956

wisxxs.
DAGBLAÐ
Ritstjóri: Hersteinn Pálsson.
Auglýsingastj óri: Kristján Jónsson.
Skrifstofur: Ingólfsstræti 3.
:‘JgrslBala: Ingólfrstræti 3. Sírni 1630 (fimm línux)
rrtgefandi: BLAÐAÚTGÁFAN VÍSIR HI.
Lausasala 1 króna.
FéiagsprentsmiSjan h.f.
Stöðvun vísitöSnnnar.
► áðherrar Sjálfstæðisflokksins hafa borið fram í ríkisstjórn
i tillögur um stöðvun vísitölunnar og lækkun verðlags á
ýmsum helztu nauðsynjum almennings. Hefur það verið rakrð
hér í blaðinu, hverjar nauðsynjar eigi að lækka i verði, og
hversu mikið, svo og hver áhrif það hafi á vísitöluna og kostnað
ríkissjóðs af þessum ráðstöfunum, þar sem ætlazt er til þess, að
um niðurgreiðslur á verðlagi verði að ræða. Er þess vegna
ástæðulaust að endurtaka þao hér.
Með þcssu verður þeirri óheillaþróun, sem hefur átt sér stað
hér að undanförnu, ekki snúið við, því að til þess mundu að
sjálfsögðu þurfa miklu róttækari aðgerðir. Hér er um það að
ræða að koma.í veg fyrir, að þessi þróun haldi áfram, og munu
menn sammála um, hvar í flokki sem þeir standa, að slíks sé
mikil þörf og raunar brýn lífsnauðsyn fyrir atvinnuvegi lands-
manna, Ef ekkert verður að gert, mun vísit-alan halda áfram að
hækka, kapphlaup kaupgjalds og verðlags halda áfram, unz
atvinnuvegirnir stöðvast smám saman. Þetta er það, sem við
blasir, ef ekkert verður að gert, og þetta verður að forðast.
Sjálfstæðismenn gera ekki ráS fyrir, að þessar ráðstafanir sé
allra meina bót, og útgerðin mun verða i vanda eftir sem áður.
En.með þessu ætti að vera séð fyrir því, að nokkurt hlé yrði á
aukningu dýrtiðarinnar, ög gæfost þá væntanlega tóm fyrir þjóð-
;na til að athuga sinn gang, því að endanlega er það hún, sem
verður að fylkja sér Um þjargráðin og Kúh sem tapið ber, ef
allt fer úr böndunum.
Móðurmáls'
láttur
Oft ber við að rangt sé farið að ofan merkir hreyfingu niður
með orðtakið standa einhverj- (á við frá stað, sem liggur ofar,
um á sporði. Síðasta dæmi um en í dæminu er um dvöl að
ranga meðferð þess rakst eg á ræða. Setningin væri rétt
í blaðagrein i vetur, þar sem þannig: Hann er niðri i bæ.
talað var um, að þeir Krútsjoff
og Búlganin ætluðu til Lund-
úna í þrýstiloftsflugvélum til
Lokið er hinni merku yfirlits-
sýningu Ásgríms Jónssonar list-
inálárá og hefur aðsókn að
henni, eins og vænta mátti ver-
ið góð, þvi um 20 þúsuiid marms
munu liafa séð sýninguna. Þó
liefði jafnvel mátt gera ráð fyr-
ir að fíeiri hefðu komið, því ann-
að tækifæri verður ekki til þess
að skoða lieildaryfirlit yfir
helztu og beztu málverk Ásgríms
fyrr en þá eftir nokkuð langan
Aftur á möti væri rétt að sega:
Hann er á leiðinni ofan í bæ, j jima. Mun óhætt að fúliýréa; að
(€ða haiin er á leiðinni niður í' almenningur hefur verið þakk-
þess að sýnai a!5 þeir stæðu ^ bæ. Eigi er heldur rétt að i látur fýrir það, - að éfnt var til
Bandaríkjamönnum ekki a segja: Hann er ofan í (oní)! þessarar sýningar eins og ýfir-
sporði í framleiðslu slíkra véla. Ilauginni, því að þar er um dvöl litssýningarinnar á málverkum
Þarna hefur neitunarorðið ekki 'að ræða. og verður því að nota' Ejarvals. Málaralistiri ér her í
komizt inn í orðtakið^ sennilega atviksorð, sem táknar dvöl* úávegum liöfð, og .miklu fleiri
fyrir misskilning, og verður Hánn er niðri í lauginni. i Seni yndi, hafa af f’.vi aö skoSa
merkingin því öfug við það, Eitt ber þó að athuga í sam- |lllalverk islcnzku malaranna, en
* 6 peii', sem geta veitt ser meiri
sem vera a tr- Standa emhverj- bandt við atyiksorðlð ofan: hlutdeild * listinni t. d. meg því
“ a SP°101 merkn „jafnast a Það getur í vissum samböndum ‘að safria málverkum, en það er
við emhvern, láta ekki undan táknað dvöi á stað, t. d. við ckki á færi nema fárra.
síga fyrir einhverjum“. Dr. yfirborð einhvers, en þá fer
Halldór Halldórsson skýrir orð- Jsmáorðið í aldrei á eftir því,
takið þannig í bók sinni, ís- heldur oftast smáorðið á. Fjölin
lenzkum orðtökum, að það eigi flýtur ofan á vatninu^ hann
„vafalaust rætur að reka til liggur ofan á ækinu. Stundum
þjóðsagna um viðureignir við er þá smáorðið fyrir framan við
dieka. Hafa menn hugsað sér það: Hann sefur fyrlr ofan föð-
slikar skepnur sterkastar i
sporðinum, sbr. „hann skal
fara á sporðinn, þvi að þar er
ur sinn, varðan er skammt fyri-r
ofan bæinn.
Leið framburðarskekkja er ...
mest afl ormanna“(Fornmanna það, er fólk segir: Hann npp- þvi að fylgjast mcð list beztu
sogui VI, bls. 165). Er þá orð- 'göfgaði þetta eða hitt, — í stað- listarimnna sinna á hverjum
takið hugsað þannig, að sá^ sem jun fyrir hann uppgötvaði. tíma. Afiur á móti cr lika grc.ini-
Halda þarf áfram.
Halda þarf áfram á sömu
braut og efna til sýninga á mál-
verkum íslenzkra listmálara, yf-
irlitssýningá, sem Listasafn rtk-
isins stcndur að, því sjálfum list-
málurunum er það ofviða að
halcta slíkar sýningar, en hins
vegar mikið menningaratriði að
almenningi sé gefinn kostur á
stendur einhverjum á sporði,
hafi gott tak. á sporði hans.
Þeir, sem fara skakkt með
orðtakið, virðast ætla merk-
ingu þess hina sömu og standa
Etnbættisveitingar.
Orð þetta er ekkert skylt sögn- j leSt, að þótt merkar sýnmgar séu
inni að göfga, heldur leitt af opnar ahncnnin«i endurgjalds-
sögninni að göiva, sem merkir lanst> Þal’f 1';onla i,vi hl P16®'
tr ,• , - vitundar almenmngs, hvers hann.
gra a Uppgotva merlur þvi . kost . ^ kynnast ÞaS fer svo
upphaflega grafa eitthvað upp margt A boðstó]mn á hverj-
,og uppgötvun uppgröftur. En nm tíma,..sem glepur. óg raargt,
emhverj um að baki, en það er ; merkingin hefur orðið rý'mri, sem getur verið skemnitun í og
4 lþýðubiaðið hefur að undanförnu gcrt tilraunir til að þyrla
A
upp moldviðri í sambandi við veitingu stöðu yfirljósmóður
við fæðingardeild Landsspítalans, og heldur því fram, að heil-
brigðismálaráðhérra hafi þverbrotið allar reglur, sem fara ætti
eftir við veitingu embætta. Er mál þetta upp komið i sambandi
við fyrirspurn, sem Gylfi Þ. Gíslason hafði borið fram í Sam-
einuðu þmgi um veitingu stöðunnar, en fyrirspurninni var
evarað í síðustu viku.
, Það upplýstist, að umsækjendur um stöðu þessa voru þrír,
og var leitað umsagnar landlæknis og fleiri um ljósmæður
tessar. Varð niðurstaðan sú, að tvær þeirra voru dæmdar full-
komlega hæfar til að gegna stöðunni sakir menntunar sinnar og
reynsu, og átti. ráðherra því að veija milli þeirra.
Svo íór, að Ijcsmóðir sú, sem ráðherrann skipaði í stöðuria,
var ekki að slcapi Alþýðublaðinu eða fyrimpyrjandanum, og er
það orsök lilfaþytsins, því að þessir aðilar munu ekki bera hag
gtofnunarinnar svo sérstaklega fyrir brjósti. Það er þó mergur-
inn málsins, að ráðherrann valdi aðra af tveim hæfum konum,
og er stöðuveitingin því hafin yfir gagnrýni, enda þótt eðlilegt
sé, að ekki verði allir ánægðir, þegar elcki er hægt að veita nema
einum sömu stöðuna. Hafa líka ráðherrar Sjálfstæðisflokksins
gýnt ólík meira hlutleysi í embættisveitingum sínum en ráð-
herrar Alþýðuflokksins fyrr á árum.
alrangt.
Oft heyrum við setningar eins
og þessa: hann er ofan í (oní)
vatninu. Setningin er eigi rétt.
Þarna má ekki segja ofan í,
heldur niðri í. Sum staðarat-
viksorð hafa sérstakar myndir
eða endingar eftir því, hvort
þau tákna hreyfingu til staðar,
dvöl á stað eða lireyfingu frá
stað. Þegar þau merkja hreyf-
ingu til staðar, eru þau oft end-
ingarlaus. Hann fór heim. Er
þau merkja dvöl, enda þau oft
á i eða a. Hann dvaldist heima.
Þegar þau merkja hreyfingu
frá stað, fá þau endinguna -an.
Hann hélt að heiman. Fleiri
dæmi: Hann fer upp á pallinn,
hann er uppi á pallinuni hann
stingur sér ofan af pallinum.
Sama er að segja um inn —
inni — innan, — út — úti —
utan, fram — frammi — fram-
an, niður — niðri — neðan o.
fl. Eigi er því rétt að segja:
hann er á leiðinni ofan í bæ, því
-“WVW
uppgötva merkir nú „finna eitt- fróðleikur. Þá er auglýsingum
hvað riýtt, finna eitthvað upp“. | beitt óspart ,og geta því jafnvel
Leifur heppni uppgötvaði Ame- í merkustu listsýriingar íiðið hjá,
ríku, Morse uppgötvaði ritsím-
ann. Framburðurinn uppgöfga,
uppgöfgun, uppgöfgari er lat-
mæli, sem stuðlar að misskiln-
ingi á þessu ágæta orði.

Skemmtikraftar
Félög, starfshópar!
Dtvega skemmtikrafta
á árshátíðir og sam-
komur. UppL í síma
6248.
Pétur Pétursson. ?
HaHgrímur l.úðvígssur,
lögg. skjalaþýðandi í ensku
og býzku - Síxni 801 «4
án þéss að tekið sé efiir þeim.
Og græðir þá eriginn á því að
naga sig í handarbökin á eftir.
TVTýiega var sagt frá því í fréttum hér í blaðinu, að fyrrverandí!
aðstoðarritstjóri við L’Humanité, aðalblað' kommúnista,1
hefði verið vikið úr kommúnistaflokknum í Frakklandi. Gerði I
hann sig sekan um þann óheyrilega glæp, að hann taldi sig þess;
umkominn að hugsa sjálfstætt,, og taldi að foringjarnir í Moskvuj
væru ekki hafnir yfir gagnrýni eða afrek kommúnistaflokksins
foar. Glæp þenna framdi maðurinn, áður en kommúnistafor-
mgjarnir skýrði frá því, að Stalin hefði verið vandræðagripur,
og var að því leyti skarpskyggnari en þeir, er hann gerði sér
grein fyrir því, að ekki væri allt í lagi í Garðaríki.
Hér á landi virðist enginn kommúnisti telja sig færan um að(
hugsa sjálfstætt. Þeir líta allir svo á, að Moskvumenn: einir,
lcunni að hugsa, og þeir sjálfir sé aðeins hálfvitar, sem eigi að-,
eins að fara el'tir skipunum. Það er ótrúlegt, en þetta er dómur,
ísienzkra komrnúnista yfir sjálfum sér.
Fiskifélagið hefur nýlega
gefið út tilskipun tii allra ver-
stöðva á landinu þar sem þeim
er gert að skyldu að fylla út
nákvæmar skýrslur um afla-
brögð bátanna á hverjum degi.
Skýrslugerðin fellur i hlut
vigtarmanna og er heldur illa
þokkað starf meðal þeirra,
enda segja þeir að á hverri viku
verði þeir að senda mörg kiló
K U N N A R
af þessum „andskota" til Fiski-
félagsins. Einn vigtarmann-
anna, sem ekki 'var neitt á-
nægðari en starfsbræður 'hans
befur sent eftirfarandi vísu:
„Skýrsluformin með skýru letri
skuluð þér fá í þetta sinn.
Eg er að bölva vondum vetri
varðandi allan pappírinn.
Einhverja þóknun eg vil fá
einnig frímerki bréfin á.“
I skugga.
Meðan sýning Ásgrims stóð yf-
ir var í bogasalnuni önnur mál-
verkasýning á verkuin danskrar
listakonu, Eirstinar Kjær, sem
færri liafa séð en gott er. Þessi
litla en mjög viðkunnanlega mál-
vcrkasýning hefur horfið i
skugga hinnar meiri sýningar,
sem bettit- liefur verið auglýsí
fyrir almenning. En það er samt
leitt til þess að vita, því þar er
lika á ferð góð listakona, sem á
það skilið að henni sé gaumur
gefinn. Málverkasýningin í boga-
salnuin verður opin enn í nokkra
daga, og aéttu þeir, sem list unna,
að gera sér ferð þangað. Það hef-
ur verið mjög liljótt um þessa
sýnirigii dönsku listkonunnar, og
jalltof fáir komið að heimsækja
þenna góða gest, en enginn friim
telja sig liafa tapað á því að bera
list hennar saman við list mál-
ara okkar. Ræð ég mönnum til
þess að nota tækifærið til þess
að sjá lika þá málverkasýningu
meðan luin er opin, en það mun
aðeins vérðá i fáa daga. — kr.
Véísmíðjan Kyndil!
Suðurlandsbraut 110.
Sími 82778.
Smiðum miðstöðvarkatla
af öllum stærðum. — Tök-
um að okkur bílaréttingar,
smíöum og gerum við palla
á vörubílurn,
IWW.WWW.WAWWVtfVM'