Vísir - 25.04.1956, Blaðsíða 4

*
VÍSIR
Miðvikudaginn 25. apríl 1959
■ H 4Tk B K «o ©ÆT8)
Hver er bernv oerspetoingii
Koma Serov liershöfðingja til Lundúna til undirbúnings
lieimsókn Bulganins og Krusevs vakti mótmælaöldu um Bret-
land, enda var hann ckki sendur þangað með þeim, eins og
fyrirhugað var.
Ekki ætti að vera ófróðlegt armeiri embættí, og það er
íyrir íslenzka blaðalesendur, aðlhann, sem 1939, nýorðinn
kynnast betur en áður ferli
þessa manns, sem brezk blöð
voru ófeimin að segja um, að
hann hefði ekkert í Bretlandi
að gera og skipuðu að snauta
heim og koma þangað aldrei
aftur. Blöðin litu á það sem
beina móðgun, að ráðstjórnin
skyldi senda hann til Lundúna
til þess að ræða öryggisráðstaf-
anir í sambandi við komu B. og
K. og almenningur tók undir
með blöðunum, enda fóru leik-
ar svo að ráðstjórnin sá, að
hyggilegast var að láta hann
hýrast heima,
Ivan Alexandrovich Serov er
fimmtugur að aldri. Fyrir tutt_
ugh árum gegndi hann lítilfjör-
legu embætti, en nú gegnir hann
einhverju mikilvægasta em-
bælti í landinu, þ. e. hann er
formaður öryggisnefndar ríkis-
ins og ábyrgur aðeins gagnvart
valdhöfunum, hinni „samvirku
forystu“.
Hann er eftirmaður Beria, tók
við embætti, er Beria hafði ver-
ið tekinn af lífi 1953t og hann
er einn af fáum háttsettum em-
bættismönnum á sviði leyni-
lögreglumálanna, sem aldrei
hefur verið hróflað við á hverju
sem þar hefur gengið. — Þrátt
fyrir hreinsanir og aftökur hef-
ur Serov allt af haldið velli —
en ýmissa orsaka vegna hefur
valdhöfunum þótt tryggast að
skipta alloft um menn, er mestu
hafa ráðið um gerðir leynilög-
reglunnar.
Auðskiljanlegt er hvers
vegna Serov hefur haldið velli.
Hann hefur jafnan átt tvo öfl-
uga verndara, Malenkov og
Krúsév. Tengsl hans við Malen-
kov eiga rætur sínar að rekja
til hinna miklu ofsókna eða
„hreinsana" 1936—38, er Serov
var enn litilfjörlegur embætt-
ismaður í einni deild leynilög-
reglunnar í Ukrainu.
Það er laust fyrir 1940; sem
Malenkov, er búinn að koma
Serov örugglega fyrir í návist
Stalins sjálfs, hann fær ábyrgð-
„Þriðja flokks kommissar“,
undirritar hina alræmdu til-
skipun nr. 001223 um hvernig
haga skuli nauðungarflutningi
fólks frá Eystrasaltslöndunum,
sem framkvæmdur var eftir að
Rússar höfðu hernumið þau í
júní 1940.
Það er gizkað á, að frá
þessurn þremur löndum, Lit-
háen, Lettlandi og Eistlandi,
sem öll voru frjáls lýðveldi,
hafi verið búið að flytja
170.000 manns fyrir júní-
byrjim 1941, þegar nazistar
réðust á ráðstjórnarríkin. Um
10.000 voru skotnir, en tug-
jþúsundir létu lífið úr vos-
búð, kulda og hungri á leið
í útlegðina.
Þegar í apríl 1940 var búið
að sæma Serov Leninheiðurs-
merkinu fyrir undirbúning-
inn og fyrir að skipuleggja
brottflutning fólks svo
hundruðum þúsunda skipti
frá Póllandi.
Þá var hann orðinn yfirmað-
ur leynilögreglu Ukrainu og
kommúnistaflokkur Ukrainu
valdi hann til setu í miðstjórn-
inni og politbureau ukrainska
kommúnistaflokksins. Og þar
með var hann orðinn samverka-
maður Krúsévs, er átt hafði
sæti í stjórnmálaráði Ukrainu
frá 1939.
Snemma árs 1941 er búið að
velja hann í miðstjórn komm-
únistaflokks Ráðstjórnarríkj-
anna, og í júlí sama ár verður
hann aðstoðarinnanríkisráð-
herra Ráðstjórnarríkjanna.
í styrjöldinni var hann vara-
yfirmaður MVD, en undirmað-
ur Beriat en Serov var aðal-
verkfæri ráðstjórnarinnar við
nauðungarflutninga þjóða og
þjóðflokka innan Ráðstjórnar-
ríkjanna. Hann hafði með hönd-
um yfirstjórn nauðungarflutn-
ings á 70 þúsund manns af
Kai’achai-þjóðflokknm, á 200._
000 Kalmúkum, 500.000 af
Chechen og Ingushi stofni og
300.000 Krímskaga-Töturum.
Hin sjálfstæðu lýðveldi þessara
þjóðflokka voru upprætt. Tug-
þúsundir létust á leið í útlegð-
ina og fólkinu var dreift sem
víðast, til þess að girða fyrir
framtíðar samtök þess, og þann_
ig tvístruðust fjölda margar
fjölskyldur algerlega. Harðast-
ar voru aðfarirnar gagnvart
yfir milljón manna af Chechen
og Ingushi stofni og Töturum.
Það fékk yfirbyggða skurði til
dvalar og var sagt að bjarga sér
upp á eigin spýtur.
Sjálfsagt þótti að sæma
Serov nýju heiðursmerki fyrir
þetta afrek og nú hlaut hann
Suvorov-heiðursmerki af
„fyrstu gráðu“, „fyrir vel
heppnaða frmakvæmd á hlut-
verki, sem honum var falið í
þágu öryggis ríkisins".
Síðari hluta heimsstyrjaldar-
innar var hann ýfirmaður leyni-
lögreglunnar í Póllandi. Og
hann var sæmdur titlinum
„hetja Ráðstjórnarríkjasam-
bandsins“ og fékk nýtt Lenin-
heiðursmerki, og voru þetta
meiri virðingar en mátt hefði
ætla, að honum myndu falla
í skaut fyrir þessi störf.
Eftir styrjöldina er hann
skipaður herdeildarforingi og
sendur til Þýzkalands sem
varayfirmaður borgaralegra
mála undir Zhukov hershöfð-
ingja.
Hann liafði einnig með
höndum yfirstjórn gagn-
njósnastarfsemi og að sjá
fyrir starfsliði í þvingunar-
vinnuna í úraniumnámum
Austur-Þýzkalands.
í febrúar 1945 var hann skip-
aður aðstoðarráðherra MVD-
mála Ráðstjórnarríkjanna og
var sendur til Odessa sem yfir-
maður Zhukovs, sem þá hafði
þar yfirstjórn hermála. Ári
síðar var hann skipaður fyrsti
aðstoðarráðherra MVD Ráð-
stjórnarrikjanna, og í því em-
bætti varð það hlutskipti hans
að sjá fyrir vinnuafli við hin
miklu fyrirtæki, svo sem Volgu-
Dónárskurðinn, Tsymylansk-
raforkuverið, og þurrkun lands
í Rostov-héraði. Fyrir þessi
störf var hann sæmdur þriðju
Leninorðunni í febrúar 1952.
Enn sýndi það sterka aðstöðu
hans, að á 19. flokksþinginu var
hann kjörinn í miðstjórn flokks.
ins.
í apríl 1954 — 4 mánuðum
eftir aftöku Beria — er hann
skipaður forseti Öryggisnefnd-
ar ríkisins (KGB), sem að-
skildrar stofnunar frá innan-
ríkisráðuneytinu, sem fór með
yfirstjórn MVD, en þar var
Kruglov yfirmaður. — Á jóla-
dag, samtimis sem tilkynnt var
aftaka eins hinna fyrri sam-
starfsmanna hans, Abakumov,
hlaut Serov fjórða Lenin-
heiðursmerkið, og nú fékk
hann að auki hershöfðingja-
titil. i 1
Þegar þeir B. og K. fóru til
Indlands fór Serov með þeim til
þess persónulega að fara meff
yfirstjórn öryggisráðstafana, en.
stjarna hans Ijómaði hvergii
skært í þeirri ferð utan Ráð-
stjórnarríkjanna — og álit hans
óx ekki við það, er hann sagði
við erlenda blaðamenn á Ind-
landi, að þeir yrðu teknir ogj
lamdir í Ráðstjórnarríkjunum
fyrir að taka af honum myndir
í óleyfi.
í febrúar í ár var Kruglov
leystur frá ofannefndu embætti
síniu, Serov var kjörinn aðal-
fulltrúi í miðstjórn rússneska
kommúnistaflokksins 25. febrú-
ar s.l., á 20. flokksþinginu. Sýn-
ir það í hverjum metum hann
er hjá hinni samvirku forystu,
og bendir einnig til, að hann
þykir meiri hæfileikamaður till
starfs á sínu sviði en Beria. En.
þrátt fyrir metorð og álit í
Kreml varð hin samvirka for-
ysta þar að beygja sig fyrir
brezkum blöðum og brezkum.
almenningi, og segja við Serov,
að hann yrði að sitja heima,
þrátt fyrir það, að Serov sagði.
við burtförina frá Londoni
Eg kem aftur.
‘ T:

’B ■
Eitt liöfuðhlutverk hans
þar var að finna og senda til
Ráðstjórnarríkjanna, með
valdi ef svo bar undir, alla
þýzka sérfræðinga, sem
liöfðu sérkunnáttu, að því er
varðaði eídflaugaframleiðslu,
og vitaniega eiimig — alla
kjarnoj kusérfræðinga.
Bindindisfundur
í Borgarnesi.
Sunnudaginn 18. marz. s.l.
hélt Umdæmisstúka Suðurlands
útbreiðslufund í Borgarnesi.
Að venju var byrjað með guðs-
þjónustu, sem var afar fjölmenn
og flutti sóknarpresturinn séra
Leó Júlíusson á Borg hugnæma
predikun. Hann lagði ríka á-
herzlu á bindindisboðun og
varaði við hinum margvíslegu
hættum áfengisneyzlunnar.
Kirkjukór Borgarness annaðist
söng. Organleikari var frú
Stefanía Þorbjarnardóttir.
Fundurinn hélt áfram með
eftirfarandi atriðum: Þórður
Steindórsson flutti ávarp, tvö-
faldur kvartett söng undir
stjórn Ottós Guðjónssonar,
Þorsteinn J. Sigurðsson flutti
ræðu, Jóhannes Jóhannesson
lék einleik á harmoniku, Páll
Kolbeins las upp kvæði, séra
Leó Júlíusson hélt ræðu og
Sigurður Guðmundsson flutti
lokaorð.
Ræðumenn drógu uþp skýr-
ar myndir af því ófremdar
ástandi, sem nú ríkir með
þjóðinni í áfengismálum og
sýndu með Ijósum rökum, hve
mikla óheill og margháttað böl
drykkjuskapurinn leiðir yfir
einstakling, heimili og þjóðina
sem heild. Og hvöttu til þess,
að hinir almennu og ábyrgðu
borgarar um land allt samein-
uðust um þær sjálfsögðu kröf-
ur til ríkisvaldsins að stöðva
sölu áfengra drykkja.
Góður rómur var gerður að
ræðum þeirr.a og almenn á-
nægja með fundinn, sem var
ágætlega sóttur.
Fundarmaður.
Úlfur elti kvik-
myndastjörnuna.
Sylvana Mangano varð næst-
um fyrir árás xilfs í síðustu
viku.
Var þetta við kvikmynda-
töku, og sleit úlfurinn festi þá,
sem hélt honum og ætlaði að
ráðast á leikkonuna, er lagði á
flótta en datt í skafli. Leikari,
sem var nærstaddur, náði til
úlfsins og hratt honum til hlið-
ar, og síðan var hann skotinn.
allt silfur hans, þá var það séra
Einar í Görðum, sem biskup lét
sækja og trúði fyrir, hvar hann
hefði fólgið silfrið. Báðir áttu
þeir, séra Einar og séra Jón,
greiðan aðgang að heimildum
þeim, sem þá voru til í Skál-
holti. Séra Jón var náskyldur
Stefáni og Ögmundi biskupum,
dóttursonur Sigmundar bisk-
ups, er var systursonur Ög-
mundar, en kona hans var
skyld konu Gísla biskups Jóns-
sonar. Mætti ætla, að hann
hefði manna bezt skilyrði til
þess að fá réttar sagnir af þeim
atburðum, er gerðust fyrir hans
minni á 16. öld í námunda við
Skálholt eða Skálholtsbiskup-
ar létu til sín taka. Frásögn
hans um Lénarð er á þessa leið:
, „Torfi (þ. e. í Klofa) lét drepa
mann þann útlenzkan á Hrauni
í Ölvesi, er Lénai'ð hét; hafði
hann setzt með ráni á Arnar-
bæli og heitazt við að drepa
Torfa. Með Lénarði var sá mað-
ur, 18 vetra, er Eysteinn hét;
hann varði einn dyrnar, svo
enginn komst inn, fyrr en þeir
rufu húsin. Sá sami maður var
alla ævi síðan á Landi, og er
það sá hinn sami sem flúði und-
an eldganginum í Heklu með
konu sína, sem áður er sagt.
Eftir þetta gekk Torfi til hlýðni
við biskup og tók lausn fyrir
það víg.“
Varla mun ástæða til þess að
rengja þessa frásögn. Þetta ger-
ist í bernsku séra Einars og
kemur að engu leyti í bág við
bréf Stefáns biskups.
Þá er vígs Lénarðs getið í
Fitjaannál með þessum orðum
við árið 1502:
„Riddari Torfi Jónsson í Klofa
drap fógetann fá Bessastöðum,
Lénarð.“
Rétt er að taka fram í þessu
sambandi, að þar sem vígs Lén-
arðs er getið í Hrappseyjarút-
gáfu Skarðsárannáls, þá hafa
útgefendurnir tekið. þá grein úr
Fitjaannál, en í Skarðsárannál
var ekki minnzt á Lénarð.
Loks er að geta þ£ss, að sagt
er frá Lénarði í Hirðstjóraannál
Jóns prófasts Halldórssonar:
„Hér um anno 1502 finnst, að
fógeti sá hafi verið á Bessastöð-
um, er Lénarður hét; kom sér
illa, gjörði margt stráklega, hat-
aðigt helzt við Torfa Jónsson í
Klofa; settist á Arnarbæli í
Ölfusi með ráni; gerði Torfi
honum aðför á Hrauni í Ölfusi,
en Eysteinn Brandsson hinn
sterki, þá 18 vetra orðinn, fylgj-
ari Lénarðs, varði bæjardyrnar
með svoddan karlmennsku, að
menn Torfa komust eigi inn, |
fyrr en þeir rifu húsin á baki
honum og drápu Lénarð. Þótt
fátt væri með Torfa og Stefáni[
biskupi, samt sagði biskup, að ^
Torfi skyldi hafa uimið það (
verk manna heppnastur, og;
setti honum hægar skriftir. Ey-1
steinn varð . og fyrir hægum,
sektum, vide annál séra Jóns
Egilssonar.“
Allir síðari sagharitarar
byggja frásögn sína á þessum
heimildum, sem nú veru nefnd-
ar, einni eða fleirum, og þarf
þvl ekki að geta þeirra.
í þessari fáorðu frásögn Fitja-
annáls eru tvö ný efnisatriði:
að víg Lénarðs hafi orðið árið'
1502 og að hann hafi verið fó-
geti á Bessastöðum. Séra Jón
Halldórsson hafði Fitjaannál
undir höndum og tók þetta
tvennt upp í annál sinn. Að öðruS
leyti endursegir hann frásögn:
Biskupaannála. Þó er þetta nýtt
hjá honum: ummæli Stefáns
biskups og það, að hann hafií
sett Torfa hægar skriftir, og
enn, að Eysteinn varð fyrir'
hægum sektum. ;
Oddur Eiríksson, höfundur
Fitjaannáls og sonarsonur Odds
biskups Éinarssonar, ritar ann-
ál sinn á síðasta tugi 17. aldar,
nálega tveim öldum eftir víg
Lénharðs og þrem mannsöldr-
um síðar en Biskupaannálar
voru ritaðir. Hann virðist ekkj