Vísir - 22.03.1957, Blaðsíða 4

VfSIR
Föstudaginn 22. marz 18:>7
Metfji Vafe'fj.vson:
Glæsiieg bók nýstáríeg.
slenzkir fjárhundar hreinræktaðir
vestur á Kyrrahafsströnd.
ISiíndaSBEáið aö W aastaBn.
efnaður og áhugasamur fræði- ;E. J. Oswald: By Fell and Fjord, ísl. hundinn. -sums staðar
maður gengið að verki.*) OgiLondon 1882. 21. Alfred C. fáar líuur, en rinni? heilir
íhér er m. a. margvíslegur fróð- iBrehm: Tierleben, Leipzig kaflar, og sumir svo blaðsíðum
! leikur um hundana okkar, sem ’ 1883. 22. Viggo Möller: Hunden skiptir. Er hér geysimikill og
mun gleðja hverja íslenzka iog Hunderacerne, Kaupm.h.' fjlbréýttur fróðivikur um ísl.
smalasál innilega. Ekki sízt; 1887. 23. Eugen Colding: Vöre hundinn. kosti haris og ker jar.
frásagnir um kosti þeirra og'Hunde, Tímarit. Kaupm.h. 1898! Og margt er þar athvglis-.-ect
vitsmuni, sem verðlaunaðir jog 1900. 24. Chr. Schierbeck,; fvrir okkur. landa hans. seni
hafa verið erlendis. En— hartiM. D. Reykjavík, í sama tíma-inú erum teknir að vanrækja
hann og vanmeta. — Hefi eg
............... i er Það óneitanlega aðgöngu, aðjriti, 1900. 25 Um hundasýn-
Nýsk • hefir borizt hingað; hundunnn“ hfað af þau nnklu * „ , 10An
, . • , I , þurfa að lata utlendmga fræða i ingar í Kaupm.h, 1900—1914.
nýstár.i b og glæsi eg umj ar m í. okkur um kosti vors ágæta J (Margir ísl. hundar). 26. Nancv
islenz huu uin. Og þott \on hundakyns — og ef til vill Madsen: Race-Hunde, tímarit,
hafi verið á einhverju nti um; ..... Undanfarna tíu man-' þjárga kynstofninum fyrir ossÍKaupm.h. 1903, 27. Th. Thor-
þetta efni, fer hér allt svo langt; uði hefi eg leitað víða og vand
þfram úr öllum vonum“, að lega að hvers könar fróðleik1 strond;
tijgi verður um neitt samjafn- i um þessa hundategund. Virðist
—Bók þessi er í vönduðu j mér mestur sögulegur fróðleik- Ileimildir um „íslands jhund-
bandi og stóru broti (23.5X18 ur og eztur í. kaflanum um j inn“ eða „íslenzka fjárhundinp“
sm.) um 5 arkir að stærð og hunda í Lýsingu íslands, Rvk.! í réttri tímaröð frá 874—1956:
isjálfa, — vestur á Kyrrahafs-loddsen: Landfræðisaga íslands.
28.
1. íslendingasögurnar all-
víða. (Munnmæli: 900—1140,
prentuð á þykkan myndapapp- j 1920, og bezta lýsingin á vexti
ír, með fjölda mynda, landa- j þeirra og ytra útliti öllu í grein
bréfa og rissteikninga o. fl.; Chr Schierbecks í ritinu „Vore jskráðar: 1140—1300). 2. Mar-
Meðal annars stórri töflu með|Hunde“; Kaupm.h., des. 1900.“ teiim Behaim nefnir íiíslands-
inyndum og einkennum á ann- ..Kvnhreinir (hreinkynja) ; hundinn 1492, og Olaus Magnús
hð Jjundrað hunda af mörguni | [s!. hundar eru nú sjaldgæfir, j 1555. 3. John Caius: De Canibus
■4eguridum (einn af hverri). Tit-; og eg fann að eins einn dal, i Britanicus, 1570. 4. William
ilblaðið ei’ hreint og fallegt: j Breiðdal, fremur afskekktan, á Shakespeare: Henry V. ca.
Uie Iceland Dog — svo fáni j Austurlandi, þar sem hrein-1600: ,,Svei þér, íslenzki hund-
JKaupm.h. 1904.
JAnnandale: The Faroes and
llceland, Oxford 1905. 29.
Kennel Club of England 1905:
Tlie Icelandic Sheepdog
,,Chuck“.—1923. 30. Count
Henry De Bylandt: Dogs of all
Nátions, London 1905. 31. Rob.
Leighton: The New Book or the
Dog, Melbourne 1907. 36. Stef-
án Stefánsson: A Handbook,
Reykjavík 1911. 37. Walter E.
Masno: Dogs of all Natioris, San
Francisco 1915. 38. Th. Th.:
lengi ætlað að senda ..V i“
nokkrar línur um hundinn ckk-
ar „velsporrekjandi“ — að
gefnu tilefni“, og nú mun bessi'
merka bók ýta undir rnig raeð
Nelsþn það! —
AS lokum aðeins þetta:
Fallegir og sviphreinir ru
misserisgarn I ir hvolpar: > ir,
Glói og Grýla, fæddir í Wens-
um, afkomendur „herra Bósa
frá Höskuldsstöðum og :rú
Brönu frá Hvanná“. Er vonandi,
að Wensum-hunaarnir íslenzku
gleymi ekki móðurmálinu
næstu áratugina, ef við þyrftum
að leita til þeirra um „björg í
bú“!
íslands litprentaður — og neðst, kynja hundar eru í miklumjur! Hvasseyrða hundskvikindi , - ‘ ' ,
874—1956. — Á næstu bls. i meirihluta. Eg gizka á um 90 frá Íslandi!“ 5. Eggert Ólafsson ík &19”QS (Lan ' kaflj
(titilblaði) stendur þannig: af hundraði. ....“ _ ^ og Bjarni Pálsson: Ferðasaga, á þýddur) 3g; National Dog
, Þessi tvo sumur a Is.andi þyzku 1744. 6. Count De Buiion. ghow (Brit ) lg23 og 24
A Research on the Icelandic Dog; hóf eg mjög nákvæma leit og Natural History, London 1812, (Nokkrir isl hundar) 40 Ed
3i mjög vandlega fjóm j frumútg. París 1755. 7. N.'^ ‘ c Ash; Dogs< TheJ
(also known as the Icelandic j valdi
jhurda og fjórar tikur, sem eg Horrebow: The Natural^History, HistQry and Development. New
flutti síðan til Bandarikjanna. of Iceland Londn 1758. 8. ^ ^ 41 Lö frá A]þingi ^
Eg hefi þegar fengið þrenna JJoseph Banks: Letters on. Ice-j^ f]
Péiar
á
nest enn
Polar Quest hefur enn ekki
Sheepdog)
by Mark Watson
Wensum Kemiels, Nicasio.
California, 1956.
astvil.OenM5:nákvœm„upp-|Enoyclop^a Brita0ioa, Dubl-, R kjavik 1932 (L ,
Fyrir neðan er gömnl tré- icldi vona eg. að mer takisl að m 1791. 10. Sir Charles Lmna-, k 4, w Hulchlnson: Do!s 1 Skl,Jlð f,aut 8 s‘orstraums-
____________ 1 fnnn„riinn MiifMnWú eus: Tlie Animal Kingdom, " .flóðinu l
hvolpahópa,oghafaþeirt.epPn|land 1772 Dublin 1780 9. .* gæLndsfom Ipendý^,,náJ Út frá Slýaíjt
—i ..^1 Am nww i L npuplnnmnio KritQniAfl I liinl— ! i\lCOííJiíillCll.
skurðar-teikning ágæt. afístöðla tegundina fullkomlega.
tveimur ísl. hundum. Þessir hundar eru geðþekk og
Úr formála höfundar gríp eg i álitleg tegund „mjó-trýninga“,
þessi slitur: Jmjög vitrir hundar og alveg
| framúrskarandi vinalegir . . . “
„Það er íullyrt aðeins af i yröfundurinn, Mark Watson,
tveimur höíundum Eggert Qi- ■ ferðaðist hér um landið þvert
afssyni, 1744 og Joseph Banks,|og endi]angt sumurin 1955. og
1772, að til hafi verið þrjár j 56 Hundana fékk hann á þess_
hundategundir á Islandi. Hinnj^ £töðum. f Blönduhlíð í
víðkunni náttúrfræðingur de;Skaga{ þ á Jokuldal lf £ Jok.
Huffon, greifi, sem minnist j ulsárhlíð 1; ( Breiðdal 4> j Foss_
nokkrum sinnum á íslenzka ; árda] j (S._Múlas.). Auk áður-
hundinn í V. bindi af fyritu 1 nefndra eru Konni frá Lindai-
frönsku útgáfunni af bók sinni ;bakka Qg Vaskur frá Þorvalds_
„Histoiré Naturelle“, 1755, tel- stöðum ; Breiðdal, og Auli frá
;flóðinu þann 15. þ. m. og allt
var tilbúið til að sigla skipinu
af strandstaðnum, en þá gerði
ofsa veður og brim við sand-
1- ,hnn 11 ijr T Encyclopaedia, London 1935.
Edinborg 1792. 11. W. J. .. . .... TT
TT . T , , _ . 44. Aga Grafin von Hagen: Die
Hooker: Journal of a Tour ín TT _ . ,
T , , . ,, 0 . TOOn Hunderassen, Potsdam 1935.
Iceland m the Summer of 1809. , ’ . , ,, _ , ,
. . 45. Hjalmar Lindroth: Iceland, .
12. Sir. George St. Mackenzie:, . , . . „T T. , mn, svo ekki reyndist ohætt að
Tcie T n„rq_'A land of contrasts> New York!c:m„ ciHwiHii ,-,f
1937. 46. Den store Hundebog
by H. Th. Borgen, Kaupm.h.
Travels in Iceland 1810, Lond
on 1811. 13. Captgin Thomas
Brown: Hundar og hundasögur,
Edinborg 1829. Sami höfundur:
Dýrafræði, Glasgow 1833. 14.
Sir William Jardine o. fl.: Tlie
Naturalist’s Library, Edinborg
1840. 15. W. C. L. Martin: The
History of the Dog, London •
1845. 16. Sabine Baring-Gould.
Iceland: Its Scenes and Sagas,
ur ekki hafa verið nema eina Jsleðbrjót j Jökulsárhlíð. Og London 1863. 17. A. Bénion: Les
hundategund á Islandi. Sé lt?H-| nöfnum sínum fé þeir að haida j Races Canines. Paris 1866. 18
yrðing Eggerts og Banks áreið-
anleg, er eigi ósennilegt að hin-
ir svonefndu ,,Veiðhundar“ og
ý,Dverghundar“ hafi fallið að
mestu eða öllu leyti í harindun-
um og mannfellinum mikla á
síðari hluta 18. aldar. Er hugs-
anlegt, að þá hafi aðeins „fjár-
í nýja föðurlandinu.
1938. 47. Austin H. Clark: Ice-
land and Greenland, Washing-
ton, D. C. 1943. 48. C. L. B.
Hubbard: The Observer’s Book
jof Dogs, London & New York.
\ 1945. 49. C. L. B. Hubbard:
Working Dogs of the World,
London 1947. 50. Bjarni Sæ-
mundsson: Kennslubók í dýra-
fræði, Reykjavík 1948. (Kafli
á ísl.). 51. Görigur og réttir, Ák-
sigla skipiriu út, heldur varð
að draga það nær landi til þess
að brimið næði því ekki.
Þar sem skipið strandaði tír
mjög aðgrunrit og brýtur langt
fyrir utan það.
Menn frá Björgun h.f. hafa
nú yerið á fjórðu viku á strand-
staðnum að undirbúa að riá
skipinu á flot. Vafasamt er talið
að skipið náist út fyrr en straum
. ur stækkar aftur og stillt sé þá
í sjóinri.
I Stonehenge: The Bog in Health; . . Tt
and Disease, London 1873.' 19. |nre^ri 19-»3-kffia a gi.
Mr. Watson gekk að verld RÍGhátd F. BurtOn: A SutíimeriÞorbe^s.). 52. Martm Hansen:
þessu með brennandi áhuga og
frábærum dugnaði og sparaði
engan tilkostnað. Og „Hunda-
bókin“ hans glæsilega ber þess
óvtíræð mei'ki, að hér hefir vel
iri Iceland, Edinborg 1875. 20.
Rejse paa Island, Kaupm.h.
1954.
*') Öll ísl. nöfn eru rétt og
vandlega skráð.
Úr flestum þessara heimilda
eru birt nokkur ummæli um
★ Austur-þýzka stjórnin bann
aði fyrir nokkru dr. Dibrii-
usi, biskupi evangelisku
kirkjunnar, að koma til
Dresden til fyrirlestrahalds.
ekki í mál að veita konum að-
: Saffó stofnaði skáldahá-
skóla á Lesbos. Hvarvetna í
Grikklandi, þar sem menn gang að „skáldaskólum“, né
stunduðu skáldskapar- og ^ láta þær læra söng og hljóð-
T íteimspékinám, voru stofnaðir læraslátt. Á Lesbos var þessu
þesshátl.-.r skólar;- Þar heyrðu J á annan veg háttað. Þar var
ars staðar. Aþeningar tóku það j Karlmemiimir einir áttu að að austanverðu Miðjarðarhaf-i. tók skáldið og söngvarinn
hafa rétt til þess að iðka listir:Á eynni Eresos voru einnig Alcaeus mikinn þátt. Var hann
! slegnir péningar með mynd gerður útlægur til grísku ný-
hennar á. Nú eru aðeins til eít- ' lendnanna á Sikiley. Varð þá
irlíkingar af peningum þessum,; Saffó honum samferða. Hef-
ringmemiin skáld og heinispek-
inga lesa og útskýra skáldskap-
armál og heimspeki. Og þessi
kennslu sóttu ekki einungis
efnaðir unglingar. Handverks-
menn, verzlunarmenn og bænd-
ur nutu þessarar fræðslu í hóp-
um. Ást á listurn, feg.uro og
þekkingu var þjóðinni í blóð
torin.
Frelsi meira
en í Aþcnu.
Á Lesbos fæddust skáldin
Terpapdron og Alkaios,; og
sönkvariim Arion.
Eri allra álit var það, að
Saffö væri mesta skáldið, er
'þá var uppi. Það var mikill
munur á skólum í Aþeriu og„ á
Lesbos, :í AþeniUi skildu niQr.n
ekki það 'frjáísræði, sém konur
nutu á þessari eyju og víða.ann-
fi-æðsia í söngmennt og skáld-
skap talin bezta menntun fyrir
ungar stúlkur. Ekkert var íalið
þessu æðra. Og á mörgum eyj-
um var uppeldi stúlkna næst-
um hið sama og drengja. Frá
biautu barnsbeini, eða réttara
sagt þegar á unga aldri voru
börnunum kenndar íþróttir og
I kennt að hugsa. Menn vissu,
■ að því þroskaðri -sem ungar
j stulkur urðu, þess meiri trygg-
ing var fy-rir því, að. afkvæmi
þein-a yrðu hraust pg jvitur,
En Aþeningar l.ögð.u aðalá-
herzluna á uppeldi drengja.
Þeir töldu kvenfólkið nr. 2.
Konurnar • áttu, samkvæmt
þéirra áliti, að fást við heimiíis-
störfin. Þeir skopuðust að hug-
takinu skáldkona og listakona.
Karlmennirnir áttu-1 'að njóta
heiðursins af þeim störfum.
og skáldskap og geta sér heiður
og frægð á þessum Vettvangi.
ÓfriSur á eyjunum.
og því er ekki gott' að átta sig
A eynni Lesbos voru fleiri á því, hv'e íögur Saffó hefur
skólai’ fyrir ungar stúlkur en j verið, með því að athuga mynd-
skóli Saffóar. En herinar skóli ir hennar á þeirn.
var frægastur. Saffó var af-
ar áhugasöm um nám, þroska
og uppeldi nemenda sinna.
Nemendur og foreldrar þeirra
virtu hana mjög mikils, bæði
sem kennara og skáld, Mörg af
kvæðum hennar voru-íækifær-
isljóð, t. d. brúðkaupskvæði o. s.
frv. Kvæði hennar eru bæði há-
fleyg og létt og gamárisörn. Það
sýnir í hve miklum metum
Saffó var, að mynd héimar
var á peningum. Myndir á pen-
ingum voru eins konar ábýrgð á
Það var oft ófriður og smá-
hernaður á grísku eyjunum.
Svo var einnig á Lesbos. Eyjan
var í ríkjasambandi við. Aþenu.
Én íbúar ýmissa annarra eyja
höfðu samband við Spörtu.
Þetta varð þess valdandi, að
lillu ríkin drógust inn í ófrið
milli Aþeninga og Spartverja..
Auk þess deildu flokkar um
völd innbyrðis í litlu ríkjun-
um. Kom það einnig fyrlr; á
Lesbos. Saffó flæktist inn í
bær déilur. í bardaga eða bar-
því, að -þeir væri ófaisáðir, í : áttu milli efnafjóíks á. eynni og
þeim væri það efni, sem lög'- j MyrsÍIiúsar riokkurs, komst liúri
skípað var. Og kaupmenn súu ú 1 á svarta listann lijá honum.
myndum þessum hvaðan peni- j tíann náðj völdum á Lesbos um
ingarnir voru upprumrir. Saffó stunfl. G-rikkir nefndu hann
var kunn um öll- lönd er lágu harðstjórann. í þessari deiíu
ur hun líklega verið gerð útlæg
um titha. Pharaossteinm sá sem
fyrr er nefndur, fræðir rirenn
um það. En Sáffó' kötriur til
Lesbos löngu fyrr en Aleaeus
og tekur að fást við sitt fyrra
starf. Pittacus hinn vitri hafði
þá náð vöídum.
Fált varðveitt af
skáldskapnum.
Það er ekki mikið, sem varð-
veitzt hefir af skáldskap Saffó-
ar. Allmörg. lcvæði hennar eru
þp kunn. Hoíðu þau verið þýdd
á latínu aí hinum mjklu skáld-
um Rómverja. Þeir heiðruðu og
■dáðust að grísku menningunni.
Varð hún einnig undirstaða
r.óniverskrar menningar. t Róm
lofuou menn skáldskap Safxóar
fyrir fagra bragárháttu, tilfinn-
inganæmi, hita,.... hrifningu og
Framli. á 9* siðu.