Vísir - 01.04.1957, Page 9

Mánudaginn 1. apríl 1957
VÍSIR
Síldarsöltunarárið...
Frh. af 4. s.
Pólverjar hafa síðustu árin
ikeypt einungis Suðurlandssild,
og voru í vertíðarbyrjun fyrir
hendi samr.ingar um sölu á 10
þús. tunnum til þeirra.
Íltílutnlngur.
Útflutningur saltaörar síldar
t;l hinna ýmsu markaðslanda
var sem hér segir:
um hafið síidveiðar i hafinu
austur af Islandi, og saltá þéir
síldina um borð í veiðiskipun-
um eins og Norðmenn. Eru Fær-
eyingar orðnir skæður keppi-
nautur á sænska marlcaðnúm.
3) Finnland er nú orðið eitt
bezta markaðslandið, og er nú
svo komið að 95% af saltsildar-
innflutningi Finna kemur frá
íslandi. Fyrir styrjöldina var út-
Sovétríkin .........
Finnland ...........
Sviþjóð ............
Pólland ............
A-Þýzkaland (áætlað)
Tékkóslóvakía ......
Danmörk .............
U. S. A.............
203.115 tunnur eða 57,1%
72.274 tunnur eða 20.3%
59.866 tunnur eða 16,8%
10.000 tunnur eða 2,8%
7.560 tunnur eða 2,1%
1.500 tunnur eða 0,4%
770 tunnur eða 0,2%
355 tunnur eða 0,1%
355.540
Fróðlegt er að at'nuga til
samanburðar hvernig útflutn-
ingur saltsíldar skiptist á mark-
aðslönd árið 193S, síðasta eðli-
lega viðskiptaárið fyrir stríð, en
það ár er annaö mesta útflutn-
ingsár : saltsíldar frá íslandi og
mesta söltunarár Norðurlands-
síldar:
flutningur héðan til Finnlands
lítill sem enginn.
4) Póliand var eitt af betri
márkáðslöndum okkar fyrir
styi'jöldina. Skömmu eftir að
friður komst á, hófust viðskiptin
að’nýju og hafa Pólverjar síðan
keypt héðan töluvert magn ár-
lega. Að vísu hefur magnið farið
1. Svíþjóð ...............
2. : Danmörk .............
3. Þýzkaland .............
4. Bandarikin ............
5. Pólland & Daiizig......
6. Belgia ................
7. Noreg.ur ..............
8r Holland ...............
9. Kanada ................
Samtals .,..............
Það.helzta, sem samanburður
þessi leiðir i ljós, er þetta:
1) Sovétrikin, sem enga síld
kéyþtu hér síðustu árin fyrir
fceimsstyrjöldina, eru nú lang-
stærstj kaupandinn, enda hefur
Rússland oft verið stærsta
markaðsland saltsíldar. Aftur á
móti hafa síldarkaup Rússa ver-
ið mjög misjöfn frá ári til árs
og jafnvel á þeim tima, sem
þeir söltuðu litla sem enga síld
sjálfir. T. d. seldu Norðmenn
400—500 þús. tunnur til Sovét-
rikjarpia árlega á límabilinu
1929—.1932, en eftir það dró
skjmdilega úr síldarkaupum
Rússa, Árið 1930 keyptu Rússar
30 þús. tunnur frá Islandi og
1936 um 19 þús. tunnur. Síðan
lögðust viðskiptin niður þar til
1946, er þau hófust að nýju.
Keyptu Rússar nokkuð magn
héðan það ár og árið eftir. 1948
iögðust viðskiptin niður aftur
og keyptu Rússar enga síld héð-
an fyrr en 1953. Frá þeim tíma
hafa þeir verið Iang stærsti
kaupandinn. .
2) Svíþjóð, sem eins og áður
er sagt, hefur í áratug verið
aðal markaðsland Norðurlands-
síldarinnar, er nú þriðja í röð-
inni. Sænski markaðurinn hefur
örogizt mjög saman frá því fyrir
strío. Síldarneyzla hefur farið
minnkándi í landinu, og auk
hcss hefur hin harða samkeppni
um sænska markaöinn átt þátt
í minnkandi síldarkaupum Svía
hér.
Sildveiðar Norðmanna hér við
land ’og á hafinu austur af land-
inu hafa yíirleitt gengið vel
r.ndanfarin ár, en sem kunnugt
er, er öll veiði norska flotans á
þessum slóðum söltuð um borð
í veiðiskipunum og er síldin
mcstmegnis seld Svíum. Þá hafa
Færeyingar fyrir nokkrum ár-
196.867 tunnur eða 58,8%
39.051 tunnur eða 11,7%
38.739 tunnur eða 11,6%
30.929 tirnnúr eða 9,2%
25.584 tunnur eða 7,6%
2.265 tunnur eða 0,7%
736 tunnur eða 0,2%
276 tunnur eða 0,1%
75 tunnur eða 0,01%
334.522 tunnur
nokkuð minnkandi siðustu árin,
og stafar það sennilega af hinni
ört vaxandi síldarsöltuh Pól-
verja sjálfra, en þeir hafa síð-
ustu árin all stóran flota til síld-
veiða á Norðursjó, og er svo til
öll veiði þessa flota söltuð um
borð.
5) Danmörk var, bæði fyrir
styrjöldina og eftir, eitt af
öruggustu markaðslöndum okk-
ar. Eftir að Færeyingar hófu
sildarsöltun fyrir alvöru árið
1953, hættu þeir að mestu kaup-
um á saltaðri síld frá íslandi.
6) Þýzkalánd er eitt mesta
síldarneyzluland i Evrópu. Fyrir
styrjöldina var Þýzkaland annað
bezta markaðsland íslenzkrar
sildar. Keyptu Þjóðverjar svo tii
eingöngu léttverkaða síld héðan.
Ef-tir styrjöldina hafa verið gerð-
ar ítrekaðar tilraunir til að
koma íslenzkri saltsíld á mark-
aöinn í Vestur-Þýzkalandi en án
árangurs. Fyrir Þjóðverja, sem
hafa mjög lagt sig íram við að
halda öilu verðlagi niðri i landi
sínu, er íslenzka síldin allt of
dýr. Auk þess hefur það verið
nokkrum erfiðleikum bundið, að
verka matjessíld norðanlands
undanfarin ár, en Þjóðverjar
vilja eingöngu léttverkaða síld.
Ekki hafa verið gerðar til-
raunir með matjés-verkun Suð-
urlandssíldar. Væri það þó vel
ath.ugandi, svo framarlega sem
v’erðgrundvöllur væri til staðar.
Austur-Þýzkaland kaupir nú í
fyrsta'skipti íslenzka saltsíld. Er
mjög sennilegt, að iiægt sé að
vinna markað, svo íramarlega
sem leyfi fæst til þess að selja
þangað.
7) 1 Bandaríkjunum er tölu-
verður markaður fyrir saltaða
síld, enda þótt hann íari minnk-
andi. Islendingar áttu þar góðan
f
markað fyrir styrjöldina og
meðan á henni stóð, en síðan
höfum við smám saman tapað
þessum markaði, m. a. vegna
óvenju harðrar samkeppm ann-
arra siidvéíðiþjoða.
Síidarsöltun nágranna-
þjóðanna.
Síldveiðar nágrannaþjóðanna
hafa töluverð áhrif á sölumögu-
leika og þá um leið söltunar-
möguleika okkar Islendinga.
Undanfarin ár hefur vetrar-
og vor.sildveiði Norðmanna
gengið mjög vel og var árið 1956
algjört metár, hvað aflamagn
snertir. Sömuleiðis hafa síldveið-
ar Norðmanna við ísiand og á
hafinu milli Islands og Noregs
gengið all sæmilega, en auk
Norðmanna stunda Rússar og
Færeyingar þær veiðar af kappi.
Aftur á móti virðist svo sem
síldargengdin í Norðursjónum
fari minnkandi, einkum við aust-
urströnd Bretlands. Fer hér á
eftir yfirlit yfir sildarsöltun
Iielztu síldveiðiþjóða Evrópu sið-
ustu þrjú árin og samanburðar-
töl'ur fyrir ísland,
við suður- og vesturströndina
eru nú orðnar fastur liður í út-
gerð landsmanna, enda hefur
Suðurlandssíldin undanfarið ver-
ið árvissari og staðbundnari en
Norðúrlandssíldin. Er þess að
vænta, að þáttur sunnlenzku síld-
arinnar í útflutningi landsins
fari ört vaxandi næstu árin.
Margir Islendingar óttast að
þorskveiöar okkar muni næstu
árin dragast mjög saman vegna
hins ört vaxandi togaraflota á
fiskimiðunum. Reynist þessi
skoðun rétt, sem við vonúm að
ekki verði, yi'ðu helztu úrræðin
þau, að auka sem mest síldveið-
arnar og þá um leið síldarsöltun-
ina, enda ósennilegt að um oí-
veiði geti orðið að ræða, hvað
síldina snertír, a. m. k. ekki Suð-
urlandssíldina, sem eingöngu er
veidd í reknet.
Síldarútvegurinn á íslandi
byggist nú orðið að mestu á
síldarsöltuninni, og er því nauð-
synlegt, að sú atvinnugrein njóti.
ekki síðri fyrirgreiðslu en aðrar
framleiðslugreinar landsmanna.
IMámsstyrkur
á Spáiti.
Ríkisstjórn Spánar hefir heitið
íslenzkum stúdenti eða kandí-
dati styrk til háskólanáms á
Spáni frá 1. október 1957 til 30.
júní 1958;
| Styrkurinn nemur 16.000
ipesetum nefnt tímabil. Ef
| námsmaðurinn æskir, mun
|honum verða útvegað húsnæði
og fæði á stúdentagarði, gegn
j venjulegu gjaldi. Styrkþegi
þarf hvorki að greiða innritun-
jar- né skólagjald.
| Þeir, sem kynnu að hafá hug
á að hljóta styrk þennan, sæki
‘um hann til menntamálaráðu-
neytisins fyrir 1. maí nk.
j Umsókn beri með sér, hvers-
konar nám umsækjandi hyggst
stunda, og fylgi staðfest afrit
af prófskírteini svo og með-
mælum ef til eru.
Bretastjórn ræðir
vandamál.
FÆREYJAR .
NOREGUR:
Vetrarsild .
„Íslándssíld"
ÞÝZKALAND
HOLLAND .
ENGLAND .
SKOTLAND .
ÍSLAND

1956
124 þús.
815 þús.
222 þús.
435 þús.
710 þús.
5 þús.
68 þús.
381 þús.
1955
65 þús.
830 þúáf
200 þús.
563 þús.
785 þús.
8 þús.
90 þús.
271 þús.
•1954
230 þús.
778 þús.
160 þús.
481 þús.
820 þús.
74 þús.
140 þús.
140 þús.

Ekki hefúr tekizt áð fá áreið-
anlegar upplýsingar úm síldár-
söltun Rússa og Pólverja, en
hún hefur verið mjög mikil síð-
ustu árin.
F ramtíðarhorf ur.
Erfitt er að segja nokkuð um,
hver þróunin í síldarsölumálun-
um verður næstu árin. Vegna
hins ailtof háa framleiðslukostn-
aðar hér á landi, stöndum við
Islendingar iila að vígi í hinni
hörðu samkeppni um markað-
inn. Þá veldur það áhyggjum,
hve markaðslöndin eru fá, svo
og sú staðreynd að þrjú af okk-
ar gömlu og góðu markaðslönd-
um, Danmöi'k, Þýzkaland og
Bandaríkin, kaupa nú svo til
enga síld héðan. Verður það eitt
af þýðinganneiri verkefnum
oklíar á næstunni að reyna að
vinna þessa markáði áð nýju.
auk þess sem haldið verður
áfram leitinni að nýjum mörk-
uðum.
Enda þótt síidarvértíðin \dð
Norðurland s.l. sumar hafi orðið
nokkuð endaslepp hefur hún þc
vakiö hjá mönnum vonir um að
veiðin muni fara að aukast aft-
ur. Margt bendir þó til þess, að
lítil breyting hafi orðið á göngu
■ síldarinnar á s.l. ári. I síldarár-
unum hér forðum veiddist síldin
skammt undan landi og einkum
inni á fjörðum og fióum. Á s.l.
sumri hélt síldin sig fjær strönd-
inni en nokkru sinni fyrr, og ef
tiðarfar hoíði ekki verið eins
gott og rauh var á s.l. sumar,
hefði aíli vart örðið skái ri en ár-
in á undan. Þá heíur það verið eitt
af einkennum síðustu og verstu
síldarleysisáranna, að síldin hef-
ur verið óvenju íeit í upphafi
vertíðar og stendur hún þá sjald-
an lengi við. Á síldarárunum var
síldin venjulega horuð í upphafi
vertíðar og stóð hún þá jafn-
framt lengur við, enda átuskil-
yrði venjulega mjög góð við
Norðurströndina. Sildveiðarnar
Olía finnsf »
vafnsbólinu.
Við gröft í einu af búðar-
hverfum Teherans, kom upp
olía í brunni og spillti vatninu.
Ekki mun verð'a ráðizt í að
bora þarna, því að þá
mundi þurfa að rífa fjölda
íbúffarhúsa, en slíkt þykir ekki
tiltækilegt — að svo komnu
máli.
Brezka stjómin kom sanian á
fjT.sta fimd sinn éftir heimkomu
MacMilIans árdegis í dág.
Til umræðu er Kýpurmáliö,
þ. e. hvort Makariosi skuli
sleppt úr útlegðinni, og vinnu-
deilurnar. Líklegt er, að Lennox-
Boýd nýlendumálaráðherra birti
yfirlýsingu varðandi Makarios
síðdegis.
Macmillan ræddi þegar í gær
við McCIoud verkamálaráðherra
um vinnudeilurnar. — Vinnuveit-
endur i vélaiðnaðinum komu
saman á fund í dag og ræða
tillögur McClouds um grundvöll
samkomulagsumleitana.
Vélsmiðir hafa boðað aukin
verkföll n.k. laugardag, þ.e. 500
þúsund manna í Lundúnum og
héruðum í Suður-Englandi.
1 slripasmiðaverkfajlinu hefur
skipið Queen Elizabeth lét úr
skipið Quenn Elizabeth lét úr
höfn í morgun.
Hreinsun mjólkuríláta.
Við hreinsun mjólkuríláta er
áríðandi mjög að hafa gott
mjólkurhús. Varast ber að hafa
! það í beinu sambandi við fjósið,
því að tryggja verður örugg-
lega, að fjósaþefur berist ekki
inn í Það. I mjólkurhúsi þarf að
vera útbúnaður til þvotta á
mjólkurílátum, handlaug, hand-
þurrkur, burslar og þvottarefni,
enn fremur grind til að hvolfa
ílátunum á eftir hreinsun. Þó er
betra að hcngja þau á vegg.
Þar þarf einnig að vera góð
kæliþró.
1. Þegar eftir mjaltir skal
skola öll nijólkúrílát með köidu
vatni til þess að skola burt
mjólkurleifar. Hvcr mínúta, scm
mjólk fær að þorna í íhitunum,
bakar óþarfafyrh'höfn, sem eyð-
ir tíma og orku. Mjólk er vökvi,
en hefur þó föst efni að geyma,
og þessi efni mynda þétta skán,
og þorni þau alveg, mynda þau
injólkurstein.
2. flátin skulii síðan þvegin úr
heitu vatni. Bezt er að nota
sápulaust þvottarefni, svo sem
þvottasóda. Sápa hreinsar ekki
eins vel og þvæst ekki lieldur
vel af. Ilún skilur ávallt eftir
þunna húð eða Iiimnu, og milfj
ónir gerla geta þrifizt í þeirri
liiinnu. Öll ílát skal þrífa með
bursta, en alls ekki tusku. Nauð-
synlegt er að sjóða burstann
eftir hverja notlnui.
3. Siðau skal skola ilátin með
sjóðandi vatni. Það hefur tvenns
konar áhrif. I fyrsta lagi skolar
}>að biirt síðustu leifiun af
mjólkurskán og þvottalegi, og
enn fremur liitai- það ílátin svo,
að þau jKirna iniklu fyrr.
4. Því næst skal hvolfa ílátun-
um á hreina grind eða hengja
á vegg. Varast skal að þurrka
ilátin með klút eða tusku. Þau
eiga að þorna af sjálfu sér.
5. Áður en mjaltir hefjast
! næst, skal skola ílátin með
gerlaeyðandi eíni, svo sem klór-
kalki eða t. d. germidini, en að
því búnu skola ílátin með hreinu
vatni.
Notkunarreglur: Klórkalk.
Nota skal tvær vel fullar mat-
skeiðar af klórkalki (sem er
duft) i 1 lítra af vatni.
Gérmidíni Nota skal eina mat-
skeið af germidíni (sem er lög-
ur) í 10 lítra aí vatni.
Það skal tekið fram, að til-
gagnslaust er að skola ílátin
með g-erlaeyðandi efnum, nema
ilátin séu vel hreinsuð áður.
Kári Guðmundsson.