Vísir - 12.04.1957, Blaðsíða 4

VÍSIB
Föstudaginn 12 ipríl 1957
Julius Gould:
Stúdentar hafa verið foringjar í
baráttunni gegn kommúnistum
Auskn jártifialdsinsiiis berjasf
þeir ðlka fyr&r frelsinu.
Höfundur þessarar greinar er fyrirlesari við University
Coilege í Lundúnum. í tímaritum hafa birzt eftir liann
fjölmargar greinar um efnahagsmál, verkalýðsmál o. fl.
í grein þessari ræðir hann forystuhlutverk háskólakennara
og háskólastúdenta í baráttunni, sem háð er í Austur-
Evrópu gegn kúgunarvaldi kommúnismans. Ilann víkur og
að því, að í hinum frjálsu löndum liafi margir háskóla-
kennarar og stúdentar, er aðhylst höfðu kommúnisma,
brotið af sér hlekkina og snúið við honum baki.
í öllum löndum, þgr sem lýð-
ræði ríkir, eru menntatnenn,
sem aðhylst hafa kommúnist-
iskar kenningar, að snúa, við
þeim baki. Kennarar og stúd-
entar hafa brqtið af sér hlekk-
ina. Þeirra meðal eru menn,
sem stóðú framarlega í flokks-
starfinu. Sumir þeirra hikuðu
lengi vel, en barátta stúdenta í
kommúnistalöndunum sjálfum,
vakti þá til nýrrar umhugsun-
ar.
Kommúnistar hafa alltaf
seilst til áhrifa meðal ungra
menntamanna. meðal háskóla-
stúdenta, en fyrir þeim liggur,
mörgum hverjum, að gegna
ýmiskonar foi’ystuhlutvei’kum,
er út í lífið kemur. Mark flokks
„öreiganna“ hefur jafnan verið
bylting við forystu slíkra
manna, án tillits til vilja vei’ka-
lýðsins, jafnvel þai’, sem tæp-
lega er hægt að tala um verka-
lýðsstétt, í venjulegum skiln-
ingi þess orðs.
! '
Samúð þótti nægjanleg.
Kommúnistar hafa yfirleitt
farið sér fremur hægt, er þeir
seilast til slíkra áhrifa, en þeir
hafa þó reynt með öllu móti að
gylla „hugsjónastefnu kom-
múnismans" í augum hinna
ungu nemenda. Þeir hafa talað
fagurlega um félagsanda. Þann,
sem ríkir meðal kommúnista —
og um frið. Og margir létu
blekkjast — gei’ðust jafnvel
mei’kisberar, eins og tilgangur-
inn var. Og það var aldi’ei.talið
skipta höfuðmáli, hvort hinir
ungu menntamenn gengu í
flokkinn, — það gerði sama
:gagn, ef menn fengu samúð
,|hieð stefnu kommúnista. Gagn
cmatti af öllum hafa til þess að
,breiða ut kenningar flokksins,
;.hver í sínum hóp. Þar mundi
ír'ödd þeirra hljóma sem berg-
'mál af því, sem haldið var fram
2í Kreml hverju sinni. Þannig
’.y.
átti að undirbúa jarðveginn:
Sannfæra menn um, að kenn-
ingar kommúnista væru ekki
hættulegap, öða.-u nær, stefnan
væri friðarstefna. Þannig átti
að gera menn værukæra.
Sumir sneru aftur.
&
Margir gengu í flokkinn, en
ýmsir þeirra fóru úr honum
aftur. Sumir hurfu frá villu
síns vegar við nánari kynni,
aðrir fóru úr honum blátt áfram
af leiðindum, en aðrir fengu
öðru af sinna, er út í lífið kom,
en þrátt fyrir þetta tókst í
mörgum löndum frjálsra þjóða
að ala upp meðal menntamenna
flokk gallharðra kommúnista,
sem fengu margvíslegiun störf-
um að gegua á ýmsum sviðiun
(þjóðlífsins, og voru reiðibúnir
hverju sinni að gera það, sem
flokkurinn bauð, þrátt fyrir
það, að flokksleiðtogarnir sýndu
þeim oft megna lítilsvirðingu
innan sinna „vébanda“.
Þar var talað um þá, sem
menn, er hefðu svikið sínar
eigin hugsjónir, og héldu fram
augljósum kommúnistiskum
lygum, til þess að blekkja al-
menning til fylgis við flokkinn.
Og í sannleika sagt áttu þeir
oft ekki betri dóm skilið, því
að þeir höfðu selt arftekinn
rétt sinn til frjálsrar hugsunar
og könnunar. í hinum frjálsu
löndum átti þessi uppgjöf sér
stað án beinnar þvingunar og'
orsakirnar ýmislegar. Það er
ekki kunnugt til dæmis, að það
hafi átt sér stað í Lundúnum
og París, að nokkur maður hafi
verið neyddur til þess að ganga
í kommúnistaflokkinn, en af
sjálfsdáðum sóttu stúdentar
fyrirlestra um kenningar Marx
og Lenins, gleyptu við þeim, og
unnu af frjálsum vilja sem liðs-
menn Stalins og Krúsévs.
Þetta má kalla „kaldhæðni
örlaganna“, því að austan járn-
jtjaldsins var þetta öðru vísi.
Þar var öll starfsemi háskól-
I anna og háskólanemanna
hneppt í stálviðjar. Vikið var
' umsvifalaust frá störfum kenn-
'urum, sem ekki dönsuðu á Íín-
í . ’
;unm, nemai’ voru þvingaðir til
: þess að ganga í æskulýðsfélög,
’ og felld var niður kennsla í
ýmsum námsgreinum. En þrátt
fyrir. allt þetta hafa alltaf verið
stúdentar við háskólana austan
járntjaldsins, sem neituðu að
sætta sig við slík örlög, að verða
viljalaus verkfæri kommún-
ismans.
Það voru þessir menn, sem
tóku forystuna í Póllandi og
Ungverjalandi, og komu því
til leiðar, að allt það, sem
kommúnistar höfðu byggt upp
með áróðri og gyllingum,
hrundi til grunna. Sú spilaborg
hrundi til grunna — hervaldið
eitt var eftir. Nýjar lygar og
hótanir höfðu engin áhrif. Það,
sem gerðist í Ungverjalandi,
sýndi, að frelsisþrá verður
aldrei bæld niður með vopna-
valdi, þótt hægt sé um stundar
sakir að halda henni í skefjum
með grimmdarlegu atferli.
Stúdentar Ungverjalands hóf-
ust handa um að ryðja braut-
ina til frelsisins fyrir hinar
undirokuðu þjóðir. Margir.
munu feta í fótspor þeirra og
brautin verður rudd til fulls um
það er lýkur.
dyggur lærisveinn Stalins og
Hitlers.
En hvaða áhrif hefur það
haft um gervalla Evrópu?
Blindir fá sýn.
Atferli Rússa vakti hrylling
heilla þjóða, mótmæli voru
samþykkt og kröfugöngur
farnar, en sterkust voru áhrif-
in á stúdenta hvarvetna. Þeir
hófust handa um að hjálpa
flóttamönnum. Hinir „blindu“
þeirra meðal fengu sýn. Fjölda
margir sneru baki við komm-
únismanum. Kommúnistisk
stúdentafélög hafa verið leyst
upp, til dæmis við háskólann í
Oxford (Oxford Communist
Club). í Lundúnum víttu stúd-
entar opinberlega leiðtoga sína,
sem reyndu að réttlæta atferli
Rússa.
.En áhrifin hafa náð lengra
en til háskólanna. Fylgi komm-
únistiskra forsprakka í verk-
smiðjunum og verkalýðsfélög-
unum er dvínandi og meðal
kommúniskra blaðamanna og
ritstjóra hafa risið upp menn,
sem hafa tekið svipaða afstöðu
og stúdentar, og fordæmt fram-
komu Rússa.
Og þó eru enn til stúdentar,
sem hafa ekki hug t.il þess að
brjóta af sér hle'K,- . Þeir eru
sekir um ný, ógurleg svik, svik
við félaga sína í Budapest, sem
börðust fyrir freiskð félagana,
sem létu lífið til þess að aðrir
gætu starfað, menntast og
auðgað andann við frjálsræði
og frið.
FfýSf UngverjaianJ
isieo 140 km. firaSa.
Flótti ungversks eimreiðar-
stjóra vrekur allmikla athygli.
Kona hans og börn voru flú-
in til Austurríkis og voru hafð-
ar sérstakar gætur á mannin-
um, þar sem grunur hafði
vakna'ð um, að hann myndi
hafa í huga að reyna að kom-
ast til þeirra. — Nú hefur á-
form hans heppnast, en hann
varð að aka inn yfir landamær-
in með. 145 km. hraða á klst.
til að sleppa þangað.
Tveir ungverskir hnefaleiks-
menn, sem voru í flokki, er var
á ferðalagi í Þýzkalandi, hafa
beðið um hæli sem pólitískir
flóttamenn.
Þannig er það víðar.
Þess ber að geta, að því fer
fjarri, að stúdentar í Tékkó-
slóvakíu, Austur-Þýzkalandi,
Rúmeníu, Búlgaríu og fleiri
lönduni, séu ekki sömu skoð-
unar og stúdentar Ungverja-
lands. Hvorki harðsoðnir kom-
múnistar í stétt háskólakenn-
ara né flokkurinn hafa getað
bælt niður kröfur þeirra. Og
hvers hafa þeir krafist'?
Minni fræðslu um Marxisma,
meiri tíma til þess að stunda
önnur fræði, meira frjálsræðis
í félags- og stjórnmálalífi.
Valdhafarnir í Kreml vita, að.
stúdentar í þessum löndum
vilja reta í fótspor félaga sinna
í Ungverjalandi. Þess vegna eru
ungir háskólanemar fluttir
hundruðum saman í fangabúð-
ir. Þar sem ekki er hægt að kúga
þá, skulu þeir upprættir verða.
Það er hin „nýja skipan“ Krú-
sévs fyrir Evrópu. Hann er
Kokktail-kjóllinn Pandora, saumaður í dökkt chiffon, „skap-
1 aður“ á Ítalíu. Vandaður ltjóll en dýr — að því er útlitið virðist
gefa í skyn.
ingurinn og notáði sér srax
gamansemina af þessu, „að þér
^’ruð mótfallinn frú Bolton?“
f „Já, mjög svo,“ svaraði eg.
„En ekki samt svo að eg fremji
meinsæri þess vegna.“
Þá bað lögfræðingur Sams
um leyfi að mega leggja fyrir
mig eina spurningu í viðbót.
„Það hefir orðið tízka á síðari
árum,“ sagði hann, „að lýsa
mörgu, þar á meðal vissu sinni,
í stigum. Vilduð þér svo vel
gera, að lýsa því fyrir réttin-
xrm hversu mikla stigavissu þér
hafið fyrir því að þessi maður
—“ og hann benti á Sam —
„sé Sam Bolton, eiginmaður frú
Bolton, sem leitar leyfis til þess
að álíta að hann sé dáinn?“
„Þér megið telja, að eg þekki
hann að 98 hundraðshlutum,"
svaraði eg.
En það voru þessi tvö stig af
óvissu, sem töpuðu málinu fyr-
ir Sam, því miður. Við borðuð-
um miðdegisverð saman um
kvöldið og þegar á alt er litið
álít eg að hann hafi tekið dómn-
um með heimspekilegri ró. Eg
vldi að eg hefði getað stutt hann
betur, því að hann gerði enga
tilraun til að ýta undir mig eða
hvetja mig til að lita vitnisburð
minn honum í hag.
Eg kom nú húsi mínu fyrir
til sölu hjá húsasölumanni og
hélt síðan til Lundúna í þeirri
trú að eg hefði nú heyrt það
síðasta frá Sam og Thérésu. Það
var árið 1947. Einhvern tímann
á árinu 1948 fekk eg tilboð í
húsið. Húsasölumaðurinn sagði
mér, að væntanlegur kaupandi
vildi að líkindum borga meira
fyrir húsið en eg hafði ráð fyrir
gert. Hann væri ríkur Amerík-
ani, sem hefði stórauðgazt í
Venezuela. Tveim vikum siðar
var húsið selt fyrir hátt verð.
Þetta gerði mér fært að láta
Alphonsine fá eftirlaun; hún
hafði þjónað frændkonu minni
og mér af trúmennsku.
-v-
Skömmu eftír þetta fekk eg
bréf frá Alphonsine. Hún sagði
mér að 80 hús hefðu verið
byggð á lóðareigninni við La
Bastide, en föðurbróðir Thér-
ésu, væri nokkuð sniðugur og
hefði tekið í sinn hlut megnið
af ágóðanum. Thérése byggi enn
1 sama húsinu, en nú væri þar
enginn ólífulundur lengur,
heldur ótal smá hús. Hún
drýgði litlar tekjur sínar með
því að hafa fólk í fæ'ði.
Eg kom ekki til Miðjarðar-
hafsstrandarinnar fyrr en sum.
arið 1955. Eg reikaði niður eftir
Boulexvard Carnot í Cannes
þegar stór bifreið, dýr að sjá,
renndi hljóðlega jafnhliða mér
og nam staðar.
Við stýrið var Sam. „Sæll
Bill,“ sagði hann. „Gaman að
sjá þig aftur. Hvernig gengur?“
„Sæll Sam,“ sagði eg. ,.Það
er að segja ef þú ert Sam.“
„Jæja, kallaðu mig þá 98
hundraðshluta Sam,“ sagði
hann og brosti. „Hefirðu borðað
hádegisverð?“
Við ókum upp í hæðirnar og
hin stóra bifreið rann gegnurn
hliðið á — já á Mas des Vio-
lettes. Þetta er fegursti og frið-
sælasti blettur í öllum heimi,“
sagði liann og var djúp ánægja
í rómnum. Þessi ást hafði: þó
enst honum gegnum árini
Húsið var fullt af fínum
myndum, forkunnarfögrum
persneskum gólfábreiðum og