Vísir - 27.07.1957, Blaðsíða 4

vísnt
Laugardaginn 27. júlí 1957
á
m
i
'3
Vísindi er slcipulögð starfsemi
snannsins að vissu marki, gerð í
Jiví augnarmiði að sldija nátt-
úruna, gera liana mönnum und-
irgeína, virðanlega og liagnýta.
Trúarbrögðin eða trúin er aft-
ur á móti persónulegt málefni.
Hver maður getur einungis sagt
írá þeim áhrifum sem trúin hef-
ur á hann.
Trúin er fyrst og fremst sið-
ferðileg leiðarstjarna. 1 öðru _
lagi skýrir hún frá þvi, hvert
sé hið raunverulega markmið
tilverunar.
Vísindin leitast við að svara
spurningunni. Hvernig? Hvernig
starfa sellurnar i líffærunum? j
Hvernig er farið að því að |
byggja flugvél, sem fer hraðar (
en hljóðið. Trúin reynir að svara
spurningunni Hversvegna?
Hvers vegna var maðurinn
Skapaður? Hversvegna ber mér
að segja satt?
Vísindin sundurgreina. Þau
i’eyna til þess að finna lögmál
jpau, sem liggja til grundvallar
framkomu manna og dýra. En
jpau hafa ekki áhyggjur af því,.
5ivort framkoman er ill eða góð.
Trúin leitast við að svara þeirri
spurningu, eða gera sér grein
fyrir því, hvers vegna sumir
menn eru góðir; en aðrir vondir.
StÖdd guðs.
Þegar ég er óttasleginn eða
íiræddur vegna manna sem mér
jpykir vænt um, er ég hlusta á
þá sálma, sem i endurminningu
xninni eru ofnir saman guð við
indælar bernskuminningar, geri
ég mér grein fyrir guði, sem
ikærleiksríkum og verndandi föð
br, hughreystandi og styrkjandi.
Er- ég réyni til þess að gera mér
grein fyrir þvi hvað sé rangt
og hvað sé rétt, heyri ég skýra
og ákveðna rödd guðs liið innra
xneð mér. Hann er siðfræðilegur
leiðtogi, er aldrei bregst. Ég get
■ekki skýrt það, hvernig þetta
gerist. En þegar ég hlusta á
joessa rödd, er ég aldrei í vafa
ganga fyrir. eigin aíli í gegnum
göngin, vegna þess vandamáls,
sem útblástur þeirra mundi
skapa. Ferðin undir sundið mun
íaka um 45 mín., en ferjur eru
mú á að gizka 3 klukkustundir
á leiðinni yfir það. Með afgjöld-
tim eiga jarðgöngin að greiða
sig upp sjálf og efnahagslegur
ávinningur Bretlands og Evrópu
S mynd greiðari samgangna,
minni umskipunarkostnaðar o.fl.
verður gífurlegur. Áætlað hefur
verið að byggingin muni taka
ííu ár.
Vinstri eða liægri alcstur.
Þegar tímar líða má gera ráð
íyrir, að þeir menn, sem standa
á bak við jarðgöngin, þurfi að
glíma við nokkurt umferðar-
vandamál: Á Bretlandseyjum er
nefnilega vinstri akstur en i
Erakklandi hægri; reynist það
brátt fyrir. allt einhverntíma
fært, að láta bifrciðirnar aka
sjálfar um göngin, verður nauð-
synlegt að gera ráðstafanir til
þess, að vegfarendum lendi ekki
saman í einni kös.
um hvað mér beri að gera,
h\7ernig ég pigi að ná ákveðnu
takmarki. Ég. hefi aldrei spurt,
hvað yæri rétt að gera án þess
að hafa fengið svar.
Með þessu hefi ég. reynt til
þess að skilgreina hina hvers-
dagslegu afstöðu mína til guðs.
Það er engin ástæða. til að
taka þetía mái til rökfræðilegrar
meðferðar. Það, sem ég hefi
sagt, er staðreynd. Menn geta
ekki sannfært mig um, að sá
guð, sem ég tala um sé ekki til.
Ekki fremur en það, að fá mig
til þess að trúa því, að borð eða
steinn séu ekki „massivir“
hlutir.
Sem vísindamaður þekki ég
kenningu eðlisfræðinnar að allt
efni — einnig steinar og borð —
sé myndað af atómum (frum-
ögnum). Það veldur mér ekki
óróleika þótt ég geti ekki skýrt
hinar hversdaglegu hugmyndir
mínar um guð á rökfræðilega
réttan hátt.
Ég er ánægður yfir því að
skilja guð þótt hann sé ekki
áþreifanlegur. Trú mín á hon-
um brýtur ekki í bág við vísinda-
legt hugsanaform.
Ér ég hugsa um guð á þennan
hátt, verður hann fyrir hugar-
sjónum mínu.m nafnið að baki
margra sameinaðra náttúru-
undra, sem öll hafa siðrænt
markmið -—• og ákveða örlög
manna. j
Vísihdamenn trúa á það sem
ekki er sýnilegt. Trúa því sem
ómögúlegt ér að skýra eða Skil-
greina.
„Elektronur er heiti á sam-
verkandi hópi aflagjafa sem
framkoma undir vissum kring-
umstæðum. Ekkert er raunvcru-
legra í augum eðlisfræðingsins
en elektrónur þótt hann ekki
skilji eðli þeirra né uppruna.
Visindamaðurinn væntir þess
ekki, að menn finni skýringu á
samhengi tilverunnar í hugtök-
um þeim er okkur eru kunn
fram til þessa.
Og hann mundi , síðastur
manna segja, að fjarrænn guð
væri „óraunhæfur“ guð.
Skiptai- skoðanii' um
g-uðshugmiyndina.
Eðlisfræðingar skilja. h\’að
hugtak elektona þýrðir og yerk-
anir hennar eru beir sammála
um. Öðru máli gegnir um Guðs-
hugmyndina. þar eru skiftar
skoðanir vísindamarma.
Ég skil og viðurkenni hinn
fjárr-ræná gúð af þi-em ástæð-
um.
í fyrsta lagi hefir ,,trúin“ á
guð verið algeng eða útbreidd
gegnum alla sögu mannkynsins.
Þessi samhuga eining í trúnni
á tilveru guðs hefir ekki rök-
fræðilegan og ákveðinn bakhjarl
eins og fullvissa eðlisfræðing-
anna um tilveru elektrónanna.
En það hafa verið og eru miklu
fleiri menn sem trúa á guð held-
ur, en elektrónurnar.
I öðru lagi er mér það ljóst,
að ég get ekki útvegað mér eins
fullnægjandi skýringar á trú-
málasviðinu og öðrum þýðingar-
minni og skiljanlegri málefn-
um. Atomeðlisfræðingarnir hafa
enn einungis ófullnægjandi og
ósamhljóða kennisetningar. Eigi
að siður ganga rannsóknir
þeirra vel og þekking' á elekt-
rónum er orðin allmikil.
1 þriðja lagi: Ég hefi tvenns-
konar hugmyndir um guð —
hina hversdagslegu og tilfinn-
ingalegu hugmynd um kærleiks-
ríkan guð og hina vitsmunalegu
kennisetningar eða guðshugtök.
um fjarrlægan guð.
Ég er í þörí fyrir báðar þessar
kennisetningar eða guðshugsök.
Og ég set það ekk fyrir mig þótt
hér sé all ólíku saman að jafna.
Eðlisfræðingar líta á elektrónur
bæði sem „spartikla" og bylgjur.
Þar sem elektróna getur verið
tvö hugtök álít ég að sama máli
geti gengt um guð.
Ég trúi þvi að guð hafi opin-
berað sig fvrir mörgum mönn-
um, á ýmsum stöðum og á ýms-
um tímum. Ég trúi því að hann
opinberist mönnum enn í dag.
Hver einasta visindanleg upp-
götvun er opinberun „sam-
kvæmt guðdómlegri niðuiTÖðun
í alheiminum (universe).
Ég álit að biblian sé raunhæf
asta og sannasta opinberun, sem
við höfum fengið viðvíkjandi
eðli guðs og kærieika. Hún inni-
heldur guðs orð og segir frá
verkum hans. Það er mjög eðli-
legt að í bibliunni sé sagt frá
breyzkleika mannanna. En
margar af kraftaverkasögum
bibliunnar, myndu ekki í dag
vera álitin kraftaverk. Á þeim
tímum var þekking manna af
skornum skammti og margt
talið kraftaverk, sem ekkert
yfirnáttúrulegt var við.
Þrátt fyrir það hefir þessl
fræga bók orðið fjölda manns
til blessunar hvarvetna um
heim. Mannkynið hefir ekki ráð
á því, að snúa baki við bibliunni
né tæta hana sundur með ís-
kaldri gagnrýni. Visindamönn-
um væri enginn greiði gerður
með þvi.
Margir merkustu visindamenn.
heimsins hafa verið trúaðir og
störf þeirra í þjónustu vísind*
anna hafa engan hnekki beðið
af kristinni trú.
Vestrænna áhrifa gætir aftur
í békmanutuin Riímeníu.
Þjóðleikhúsið sýnir nútíma leikrit í
vestræniim ánda við fádæma aðsókn
Bandarískur frétíaritari, Elie leiðist forstjórinn út í ævintýfi
Abel, gerir að umtaísefni í með ungri konu. Hann er í þann
fréttagrein leikrit í vestrænuni veginn að skilja við konu sína
nútíðaranda, sem ÞjóSleikhús- vegna ástkonunnar, er hann
ið í Bukarcst tók til meðferðar kemst að því að hin síðarnefnda
fýrir nokkru,
Er það sýnt við mikla að-
sókn. Telur fréttaritarinn, að
það tali sínu máli, að Þjóðleik-
húsið hafi hér. tekið til með-
ferðar leikrit, sem : alveg. eíns
hefði getað verið samið í Paris,
London eða New York. Efnið eúin þeirr.a, sem sér bjállýann í.
gæti verið úr daglegu lífi hvar annarra augum, en ekki flísina
sem væri. A Stalinstímanum
I hefur um margra mánaða skeið
farið á bak við hann og veitt
vildarviní hans fulla blíðu.
I Forstjórinn hefur aldreí
haft neina þolinmæði til að bera
gagnvart heimskum eða kæru-
lausum undirmönnum harin er
hefð4 þetta leikrit áreiðanlega
ekki verig tekið til meðferðaf.
Aurel Baranga er höfuundur
leikritsins, sem neínist „Lykill
hamingjunnar“. Hann hneigðist
frá „surrealismaf að kommún-
isma fyrir meira en 20 árum.
Aðalpesónan, forstjóri mikils
ríkisfyrirtækis, hefur í tvo ára-
tugi verið kvæntur tryggri og;
samúðarríkri konu, sem ekki er
gædd neinum .kyntöfrum, og.
Þessi fjölskylda í Iran þakkar forsjóninni fyrir, að hún skyldi halda lífi, er jarðskjálftarnir
urðu þar á dögunum. Myndin er lekin í þorpinu Larijan, sem er fyrir n jrðvestan Teheran. —
í sínu eigin auga, og er alltaf
reiðubúinn til að prédika yfir
öðrum — án þess að gera sér
ljóst hver er hans eigin veik-
leiki. Hann á meðal öðrum orð-
um þrótt og veikleika sömu
manntegundar í hinum vest-
ræna heimí.
Baranga segir. að því fari
fj.arri að leikritið sé samið til
að lýsa lausung, heldur til þess
að vekja athygli á mjög alvar-
legu vandamáli í nútíðar Rúm-
eniu. Hann bendir á, að þús-
undir verkamanna hafi komisf
í áhrifastöður. eftir að komm-
únistar komust til valda. og hjá
hinni kommúnistisku yfirs.téft.
sem þannig sé til komin, sé það
alls ekki óalgengt, að œer.n
leiti skilnaðar, vegna þess að
konur þeirra séu utangátta i
féiagslífi þeirra. Þær séu úr
verkamannastétt og bænda cg
hafi ekki getað samiagast bar
neinu.
Hvaða augum sem stjórnar-
völdin líta á leikrit Báranga '>r
víst, að það hefur vakið feikna
athygli. Höfundurinn hefur
fengið um 1000 bréf á dag —
flest frá konum. Súmar gagn-
rýna það, en flestar lofa hann
fyrir að hafa leitt athygli að
miklu rnannlégu vandamáli.
Gönuil hefð.
Það má segja, að allt til þess
tíma, er hinna kommúnistisku
áhrifa fór að gæta í Rúmeniu,
auðguðu skáld og listamenn
Rúmeniu anda sinn við sáma
borð og skáld o.g listamenn
hinna vestrænu landa — Paris
var þeirra Mekka. en á Stalins-
tímanum varð alit, sem listum
viðkom og bókmenntum. að hafa
á sér velþóknunarstimpil Stal-
inskúgunarinnar, en nú er aft-
ur orðin breyting á — og jafn-
vel bandarísk leikrit eru leikin
í rúmenskum leikhúsum.