Vísir - 25.10.1957, Blaðsíða 7

T'ö'studaginn 25. október 1957
VfSIR
Sþ. fullnægja ekki ítrustu
óskum manna.
Klæóa forsctfa fslands í gærkvuldi.
Góðir tslendingar!
Þetta síðasta starfsár hinna
Sameinuðu þjóða hefur leitt
tvennt skýrt i Ijös. Fyrst það,
hve máttvana samtökin eru, þeg-
ar við þá er að eiga, sem enginn
tillit taka, og hitt annað hve mik-
ils hinnar Sameinuðu þjóðir geta
rnátt sín, þegar skilyrðin eru
hagstæð. Það eru góð skilyrði,
þegar hinar einstöku þjóðir sýna
íélagslyndi og ábyrgðartilfinn-
ingu gagnvart samtökunum og
tilgangi þeirra, en ill, þegar
synjað er um allt samstai'f. Þetta
var raunar alltaf vitað, og ligg-
ur í augum uppi. En bæði Súez-
og Ungverjalandsmál hafa valdið
meiri umræðum en áður um tak-
rnörkuð áhrif og völd hinna Sam-
elnuðu þjóða, og ýmist vaxandi
voníeysi eða kröfum um úrbæt-
ur.
Það tvennt hefur skeð, sem
vert er að rif ja upp fyrir almenn-
ingi á þessum minnisdegi, það
fýrsta, að neitunarvald öryggis-
ráðsins hefur verið takmarkað,
og hitt annað að stofnað var
gæzlulið hinna Sameinuðu
þjóða. í Öryggisráði getur einn
aðili stöðvað öll afskipti og íhlut-
nn, hvað sem við liggur. En nú
geta tveir þriðju hlutar atkvæða
á allsherjarþinginu ráðið úrslit-
um í hverju máli, án íillits til
hins gamla neitunarvalds.
í sambandi við Súezdeilima
var og stofnað, í fyrsta sinn,
gæzlulið tíu þjóða til meðal-
göngu á ófriðarsvæðinu. Það lið
var að vísu fámennt, og heíði
hver ófriðaraðili sem var, getað
rutt því úr vegi. En svo fór þó
ekki, því á bakvið var ósýnilegt
afl hinna Sámeinuðu þjóða, al-
menningsálitið í alþjóðamálum.
Gæzluliðið var stofnað vegna
þessara sérstöku átaka einna
saman, en vaxandi kröfur eru á
dagskrá um öflugra og varanlegt
gæzlulið, sem hinar Sameinuðu
þjóðir stýri tii tryggingar og ör-
yggis heimsfriði. Það er þó af
snemmt að gera sér vonir um
öfluga alþjóðalögreglu, eins og
.fyrirhugað var við stofnun
hinna Sameinuðu þjóða, en öll-
úm ér það ljóst, að friður og
réttvísi þarf bakhjarl, ekki síður
5 milliríkjaskiptum en innan-
landsmálum.
Það er málá sannast, að hinar
Sameinuðu þjóðir fuiinægja ekki
hinum ítrustu óskum né fram-
tiðai'vonum um öryggi og frið.
Það er bezt að gera sér engar
tálvonir. Friðsamlegri stjórn-
málaviðureign innanlands er
stundum lýst svo, að hún sé bar-
átta fyrir þvi, að ná svo góðum
árángri sem framast er mögu-
legt. Þessi skiigreining á ekki
síður við í aiþjóðastjórnmálum.
Mannkyninu virðist það áskap-
að, að það sem fæst og er frek
ast kleift, nær sjaldan eða aldr-
éi hinni hæstu hugsjón. Hinar
Sameinuðu þjöðir ná ekki lengra,
en sem svarar þeim samtaka-
mætti, sem þær stýra á hverjum
út hendina við gatnamót o. s. frv.
En einnig má oft sjá að ökuþórar
í umferðinni fyrirlíta þessar
bendingar unglinganna og er það
sizt til að auka áhuga þeirra á
að nota reglurnar. Annars fæst
varla nokkur böt þessara vanda-
ntála nema allir leggist á eitt
með að bæta þau. S."
lausn hinna stærstu alþjóða-
vandamála á þessum vettvangi,
ef haldið er áfram í einbeittri
trú á mikla möguleika. Öryggi
óttans á þessari atómöld hrekk-
ur ekki til frambúðar. Gagn-
kvæmur skiiningur og traust,
samhjálp og umhyggja þarf að
útrýma óttanum og styrjaldar-
hættunni. Með vaxandi SEunúð
og samstai'fi á alþjóðavettvangi
mun heiti „hinna Sameinuðu
þjóða“ að lokum reynast sann-
nefni. — En allt getur brugðizt
til beggja vona. Framtíðin veltur
á hugarfari og stefnu þeirra,
sem forustuna liafa.
Hinar Sameinuðu þjóðir eru
hin víðtækustu alþjóðasamtök,
sem til hefur verið stofnað. Enn
eru þau ung að aldri. Vér meg-
um ekki vera mjög bráðlát. Allt
er lengi að vaxa, sem lengi á að
standa. Framtiðar möguleikarnir
stutta ávarpi. En barnahjálp, eru miklir, og gifta mannkynsins
tima. Þáð stekkur enginn langt
yfir hæð sína. Við sitt eigið afi,
hafa hinar Sameinuðu þjóðir
ekki öðrú að bæta, en því alþjóða
áliti, sem þeim tekst að skapa i
hverju máli. Alþjóðaálit skapar
alltaf nokkuð aðhald. Og þegar
litið er á þessa hlið í starfsemi
hinna Sameinuðu þjóða á síðasta
starísári, þá er sízt um afturför
að ræða. Allur almenningur þrá-
ir frið og farsæld, og starfsemi
hinna Sameinuðu þjóða er tákn
og traust þess hugaríars.
Eg mun ekki rekja starfsemi
hinna Sameinuðu þjóða í þessu
við að innan skamms tíma verði
þar stórir leiðangrar með mörg-
um verksmiðjum.
Það er því augljóst mál, að ef
slikir flotar hafa aðstöðu til að
athafna sig á innhöfum íslands,
geta 'þeir að miklu leyti lokað
fyrir fiskigöngur inn á firðina veitir í apríl á náésta
— óg mun þá mörgum íslenzk- j *** stjrki til náms- og
um fiskimanni þykja verða fr®8lmaiœái
þröng fyrir dyrum. í 3. lið er lagt Tilgangur NATO-styrkjanna
til að strax þegar niðurstaða er
féngin í þessum málum hjá
Nato veitir
fræðslustyrki.
Norður-Atlantshafsbandalag-
nefndum þeim, sem um þau eiga
er að stuðla að námi og rann-
sóknum á ýmsum þáttum, sem
sameiginlegir eru í hugðarefn-
að fjalla á vegum Sameinuðu um> erfðum og lífsskoðun banda
fióttamannafyrirgreiðsla, tækni-
aðstoð, matvælastofnunin og
margt fleira, eru dæmi þeirrar
viðleitni, sem heimurinn má ekki
án vera, og nú fyrst er sýnt á
alheimsmælikvaró'a. Hver veit
h\o langt verður komizt um
í veði. Yfir þessum degi blakta
aliir fánar hinna einstöku sam-
einuðu þjóða — og bera við him-
in líkt og friðarbogi.
Vér óskum hinum Sameinuðu
þjóðum allra heilla, og gefi Guð
góðri viðleitni sigur!
FFÍS krefst nýrrar sóknar
í Landhelgismálinu.
Allt landgnmníð verði íslenzkt yfirráðasvæði.
18. þing FFSÍ skorar á Alþingi
. og rikisstjórn, að hefja nýja
sókn í Landhelgismálinu. Sam-
bandsþingið viil ber.da á að
reynsla síðustu ára í þessum efn-
um sanni ótvírætt að úm ofveiði
sé að ræða á veiðisvæðunum við
ísland. 18. þingið er því einhuga
i þeirri ályktun, að skjótrar úr-
bótar sé þörf til viðbótar því,
sem þegar hefir verið gjört.
Óhjákvæmiiegt er að leysa
þetta mál fyrir framtíðina
þannig, að fyrirbyggð sá eyðing
þessarar aðal auðsuppspreítu ís-
lenzku þjóðarinnar á þessu sviði
fyrir komandi tíma. 18. þing
FFSÍ. lýsir því yfir, um leið og
það minnir á samþykktir fyrri
þinga sambandsins í máli þessu,
að höfuðmarkmiöið, sem stefna
beri að sé; eftirfarandi:
1. Lýst sé yfir að alít land-
grunnið við ísland sé ís-
lenzkt yíirráðasvæði.
2. Sem bráðabirgðaráðstöfun
verði dregnar beinar línur
á milli yztu grunnlínustæða,
sem ákveðnir voru með
friðunarlögunum 1952, á
öllum þeim stöðum, sem
grunnlínurnar voru sveigð-
ar eitthvað inn við. 'V'erði þá
sérstaklega höfð í huga
eftirtalin svæði:
a. Svæðið frá Horni að Mel-
rakkasléttu, innan við
Grímsey.
b. Frá Langanesi að Glettinga-
nesi.
c. Frá Ingóifshöfða að Kötlu-
tanga.
d. Frá Geirfuglaskeri að Geir-
fugladrang og þaðan að
Skálasnaga.
Línan verði svo dregin 4 míl-
ur fyrir utan nýju grunnlínur
á þessum stöðum. 3. Þegar fært
þykir, vegna athugana á þess-
um málum á vegum Sameinuðu
þjóðanna verði strax hafizt | eyjar væri lokað erlendum veiði-
lianda og línan færð út um 8 ! skipum, og sömuleiðis frá Langa
milur frá þvi, sem hún þá verð- 1 nesi að Glettinganesi, skal í þvi
ur, eða jafnvel í 16 sjómílur, ef sambandi bent á hina stöðugt
hin sögulega staðreynd um þá vaxandi erlendu síldarveiðileið-
fjarlægð, frá árinu 1662 er taiin 1 angra og liina auknu tækni í öll-
nægileg til að tryggja þá ráð- (um útbúnaði þeirra. Má búast
stöfun.
Svæðið innan þessa 12 eða 16
mílna beltis verði algjört bann-
svæði, sem veiðisvæði fyrir alia
erlenda menn, en innlendir menn
liafi að sjáifsögðit sérstöðu um
alla veiðitilhögun á þessu svæ'Öi.
Sama gildir um lið 2.
Eins og framangreindir 3 liðir
bera með sér, þá er höfuðmark-
miðið, sem 18 þing FFSÍ telur að
stefna beri að, fullur umráðarétt-
ur ísiands yíir landgrunninu.
Þau sjónarmið hafa gengið
sem rauður þráðúr í gegnúm alla
baráttu samtakanna fyrir endur-
heimt þess liluta landsins, sem
nú er hulinn sæ, en á þeim hluta
þess liafa erlendir íiskimenn
svo lengi látið greipar sópa, að
þeir virðast vera farnir að trúa
þvf að þeir séu þar í sínum eigin
veiðilendum.
Vér teljum því að ekki megi
leng'ir dragast að sá misskiln-
ingur sé leiðréttur. Þar til réttur
vor á þessum hluta landsins er
viðurkenndur, er ekki hægt að
segja að fullveldi hins íslenzka
rikis sé raunverulega viður-
kennt.
Áugljóst er, að nokkur timi
muni líða þar til fært verður að
stíga þessi skref til íulls, én
hinsvegar er mjög aðkallandi
þörf skjótra aðgerða, til að bæta
úr því vandræða ástandi, sem
þegar er orðið. Þessvegna er lagt
til að fyrsta skrefið í sókninni
verði það sem bent eí' á í öðrum
lið, og teljum vér að það sé liægt
að framkvæma eftir sömu grund
vallarreglum og fai'ið var eftir
við setningu fiiðunarlaganna
1952. Þær reglur hafa gengið í
gegnum þá eldraun, sem sannað
hefir ágæti þeirra. Ekki þarf að
vekja athygli á því, hvað ómetan-
legt það væri fyrir íslenzkan síld-
arútveg, ef allt svæðið frá Horni
að Melrakkasléttu, innan Gríms-
þjóðanna, sé án tafar stigið
næsta skrefið. Gjört hefir verið
ráð fyrir að þær niðurstöður
muni ekki heimila meiri út-
færslu en 12 mílur frá grunn-
linustöðunum. Verði þær hins-
vegar þannig, að fært sé að færa
línuna lengra út, t. d. 16 sjó-
mílur, leggjum vér áherzlu á að
svo langt verði farið.
í þvi sambandi vill 18, þing
FFSÍ minna á þá sögulegu stað-
reynd, að tilskipun frá 1662 um
16 sjómílur var ekki formlega Bandaríkjum
felld niður fyrr en með þvingun- Kanada.
arsamningunum frá árinu 1901,
sem danska ríkisstjórnin þröng-
vaði þá upp á íslenzku þjóðina.
lagsþjóðanna. Einnig er stefijt
að því að efla tengsl bandalags-
þjóðanna beggja megin Atlants-
hafs.
Styrkirnir eru tvenns konar,
auk ókeypis ferðakostnaðar.
1) Námsstyrkir til ungi?a
námsmanna að upphæð 5Q0
þúsund franskir frankar fyrir
skólaárið 1958/59 eða jafngildi
þeirrar upphæðar innan annars
áðildarrikis í Evrópu eða 2000
dollarar fyrir sama tí.mabil í
Ameriku éða
Einar og Lárus
efstir hjá BR.
Onnur tunferð í tvímennings-
keppni meistaraflokks Bridge- ;
félags Reykjavíkur var spiluð,
2) Rannsóknarstyrkir fyrir
fræðimenn að upphæð 200 þós-
und franskir frankar á mánuði
í 2—4 mánuði eða jafngildi
þeirrar upphæðar í gjaldeyri
annars aðildarríkis.
Styrkþegar til fræðirahn-
sókna vérða valdir eftir hæfi-
leikum til sjálfstæðra rann-
sókna.
ó þriðjudagsltvöld og eru þessir 1 Stúdentar verða valdir eftír
efstir: námsafrekum, eftir því hvar
Einar og Lárus 534 st. Ki'ist- þeir vilja stunda nám og hvert
ján og Guðlaugur 516. Ásmund- jnámsefnið ér.
ur og Jóhann 513. Agnar og Ól- | Utanríkisráðunéytið veirir
afur 505. Haukur og Þórir 475. allar nánari upplýsingar pg
Stefán og Kristinn 467. Stefán lætur umsóknareyðublöð í té,
og Jóhann 463. Steinunn og en umsóknir skuiu hafa borízt
Unnur 463 stig. iþví fyrir 1. janúar 1958.
Næsta umferð verður spiluð Utanríkisráðuneytið,
á sunnudaginn kl. 2. * Reýkjavík, 23. október 1957.
Hljómleikar undir stjom
Hildebrandts.
Sinfóníuhljómsveit íslands
hélt fyrstu hjlómleika sína á
þesu hausti í þjóðleikhúsinu 22.
þ. m. Stjórnandi að þessu sinni
'vár Hremann Hildebrandt. Á
efnisskránni voru: Diverti-
mento K25 eftir Mozart, Con-
certante Op. 10 eftir þýzka sam
tíðar tónskáldið Boris Blacker
og Sinfónía nr. 2 efth' Sibilíus.
Alkunnugt er að „Asíu“-
veikin hefur haldið innreið sina
í höfuðstaðinn, og má segja að
það hafi því miður komið í
Ijós a tónleikum þessum, þó
ekki svo að skilja, að það væri
hægt að sjá á „mannskapnum“
(þ, e. a. s. hljómsveitinni) að
hann væri óvenjulega „fölur“,
þó að einkennin kæmu á viss-
an háit fram í túlkuninni.
Diverttimento eftir Mozart,
sem var fyrsta verkið á efnis-
skránni, var fremur þunglama-
legt i flutningi, að undanskild-
um „andante“ þættinum (2.
þætti), sem var á margan hátt
vel leikinn.
Næst á efnisskránni var tón-
verk eftir þýzka samtíðartón-
skáldið Boris Blacher. Verk
þeíta er að ýmsu leyti mjög
skemmtilegt og ber vott um
talsvert hugmyndailug, og þá
sérstaklega hvað viðkemur
hljóðfæraskipan, og vil ég þar
sérstaklega benda á'hið frum-
lega sámtal, sem fiðlurnar tvær
áttu. En þó að margar hug-
myhdir kæmu fram í verkinu,
þá virðist þó sérstakléga ein
hugmynd hafa „gagntekið“ tón-
skáldið, en hún hóf göngu sína
í ,,víóluhum“ (láðfiðlunum),
gelck síðan frá manni til manns
þannig aö öil sveitin komst í
kynni við hana, en þó hlust-
endur einna mest.
Að iokum var flutt Sinfónía
Nr. 2 eftir Sibelius. Þetta und-
urfagra og áhrifamikia verk er
ein af aðgengilegustu sinfóníupa
Sibeliusar, en því miður var
túlkun hljómsveitarinnar frem-
ur neikvæð, og' er þar mikið
um að kenna stjórnandaiium,
sem mér virðist ekki hafa þau
tök á hljómsveitinni sem skyldi,
og varð túlkunin þar af leiðanúi
fremúr bragðdauf. Skorti al-
gjörlega þá innri spénnu og:
þunga, sem f'elst í verkinu.
Stjórnandinn notfærði sér að
engu eða litlu leyti þá mögu-
leika, sem fyrir hendi voru,
þannig að túlkunin var í senn,
ósannfærandi og sundurlaus,
enn fremur var samræmið ,á
milli hljóðfæranna miður gott.
Sama má segja um samleik, og
er það, að mínum dómi, mjög
að kenna lélegri . „slag“-tækni
stjórnandans.
Ef til vili spá þessir hjlóm-
leikar góðu um framtíðina, þyí
eins og 'máltækið' segir. ,,-FaJl
er fararheiH'*.
M. B. J.