Vísir - 01.11.1957, Blaðsíða 9

Vísir - 01.11.1957, Blaðsíða 9
Föstudaginn 1. nóvember 1957 V I S IK IJcs® snn> ■amœmsz Sú staöreynd; að beíta þurííi mikluin, öflugum 'iieraíia til Jtess að bæla niðúr freissshreýf- inguna í Ungverjalandi, leiddi í Ijós þann sannleika, að [>ai* sem kommúnistar fara með völd verða ysir að beita kúgunar- ©g hötunaraðferðum, til þess að halda þeim, en til yessa liggja 3>ær crsakir, að megiríiorri þeirra 'þjóða, sem búa við kommúnistiskt stjórnarfar, lief- ir aldrei aðhyllst ■ stcfnu þeirra þráít fyrir áraíuga áróður. J. E. M. Arde fyrirlesari í Evrópusögu við ýmsa brezka háskóla, hefir gert grein fyrir þessu í fyrirlestrum sínum að undanförnu. Hann stendur vel að vígi til þess að ræða þessi mál vegna þekkingar sinnar og reynslu, en hann hefir ferðast sem fyrirlesari um mörg lönd Austur-Evrópu áður fyrr, og einnig komið þar í kynningar skyni eftir styrjöldina, og skrif- að greinar og flutt fyrirlestra um reynslu sína. i I einum þessara fyrirlestra sinna víkur Arden að því, að fyrir hálfri öld hafi Lenín gert grein fyrir hvaða skilyrði þyrftu að vera fyrir hendi til þess að gera byltingu. í fyrsta lagi yrði allur almenningur að vera einhuga um að una ekki lengur ríkjandi ástandi_ að valdhafarnir væru sundraðir, og vanmegnugir þess að stjóna með samá hætti áfram. Á síð- ari tímum hafi þessi skilyrði Frh. af 4. s. að lækna hina fögru Catalinu eftir að tryllt naut hafðd slasað hana. Þetta tekst. Catalina fleyg ir hækjunum, en fyrir henni liggur að verða dýrlingur, sem er þó fjarri því að vera jafn- eftirsóknarvert og láta unnusta vefja sig örmum, enda verður unnustinn kirkjunni hlutskarp- ari. Catalina kom fyrst út 1948 og er eins konar svanasöngur Maughams gamla í skáldsagn- argerð. Hann hefur ritað um 70 bækur og er einn af vinsæl- ustu höfundum heimsins, nú kominn á níræðis aldur. Cata- lina er 258 bls. og kostar í bandi kr. 90.00. Morðinginn cg hinn myrti sem er hrollvekjusaga, er einn- ig svanasöngur síns höfundar, Hug'h Walpoles, því þetta er síðasta skáldsaga hans, fyrst gefin út 1942, en árið eftir dó Walpole. Hann ritaði milli fjörutíu og fimmtíu bækur eða jafnvel fleiri, og eru mikið lesn- ar og margar spennandi. Mað- urinn var ótrúleg hamhleypa til vinnu og harogáfaður. Þessi bók er 246 bls., kostar kr. 90,00 í bandi. Sigurður Haralz þýddi sögu Walpole, en Andrés Björnsson Cataline. Guð.m Daníelsson. sjaldan verið fyrir hendi, nema þar sem upplausnaröfl af vöi.d- um styrjalda hafi grafið undan ríkisstjórnum. Þar að auki væri! ríkisvaldið orðið mikiu öflugra en það var g tírriá Lenins. í ein- ræðisiöndunum hefir stjórn- málatæknin verið steypt í því móti, au einn flokkur ráði öllu, þótt í miklum minni hluta sé, með tilstyrk lögregíu. sérstak- lega þjáifáðrar flokknum til öryggis. Þar með hafi fengizt einokunaraðstaða til skcðana- kúgunar til þess að uppræta alla mót&pyrnu. Lcynd öíl. Atburðirnir í Ungverjalandi sýna eigi að síður, að gegn þessu ógnarvaldi reis smám saman meðal almennings alda andúðar, sém loks magn- aðist svo, að hún brauzt út í bjöi'tu báli, er í svip logaði skær ara en nokkurt byltingarbál liðins tíma. Leynd öfl komu til sögunnar, sem lcúgarana hafði ekki órað fyrir, svo magnþrung- inn einhugur, örvænting og hugrekki þjáðrar alþýðu, að- kúgararnir urðu að lúta í lægra haldi. og stjórn þeirra var steypg eftir að gripið hafði ver- ið til gamalla byltingaraðferða frá 1848, götuvirkja, allsherjar- verkfalls — vopna, sem álitin voru gagnslaus gegn nútíma- hertækni einræðisríkis. Fyrstu rússnesku hersveitirnar, sem kvaddar voru á vettvang, voru sigraðar. Það varð .að grípa til mikilla liðflutninga til þess aí> sigra illa skipulagða og illa vopnum búna frelsisvini, en þá komust Rússar að raun um, og eiga eftir að komast betur að raun um það, að enginn get- ur endurreist stjórn þeirra á sama grunni og fyrr. Sundrung valdhafa. Sundrungin milli valdhaf- anna í Ungverjalan'di kom í ljós, þegar nokkrurn híuta kommúnistaflokksins duldist ekki lengur sú staðreynd, að heiting hinnar efnahagslegu, sovézku stefnu var að leiða tii algers hruns, og gætti þess framar cðru í samyrkjubú- skapnum og þungaiðnatinum. Þar að auki voru fcrystuhiút- verk ekki eins ginnandi cg éð- ur, þar sam forsprakkar töldu sig stöðugt í hættu Mcskvuvaldhafarnir rcyndu að brúa dýpið miili gamalla Stalínista og hinna. Ra.kosi varð að víkja, en Gerö, sem hafði lítt hetra orð á sér, kom í statlnn, svo og andstæðingar Rakosis og voru teknir í síjórnina einkan- lega liðhlaupar úr flokki jafn- aðarmanna, og Kadar, sem fangelssður hafði veriu fyrir Títóisma. Gagnrýni. Tiislakanirnar leiddu til gag-n- rýni menntamanna og stúdenta á stjórninni, ,.og kenndi þar á- hrifa af því, sem ge-rzt hafði í Póllandi. Freisishreyíingin tók að fá byr undir vængi og komu nú til kröfugöngur stúdenta; krafizt var fr.ávikningar Gerös, og að Nagy kæmi í hans stað (hann var forsætisráðherra skamman tíma 1953, og hafði tekizt að létta dálítið efna- hagsbyrðarnar). Verkamenn gengu í lið með stúdentum og loks allur almenningur. Leyni- lögreglan skaut á mannfjöld- ann og þá fór allt í bál, en Gerö bað Rússa um hjálp, áð- ur en hann varð að víkja fyrir Nagy. Meiri hluti ungverska hersins hafði gengið í lið með frelsissinnum, sem kröfðust þjóðfrelsis. sósíalisma og frjálsra kcsninga. Nagy hafði samúð méð þessum kröfum og þar sem hersveitir Rússa voru þess ekki megnugar í bili að sigrast á frelsissinnum gat hann samið við frelsissinná. Ný stjórn var mynduð með þátttöku jafnaðarmanna og bænda og bardögum var hætt — meðan svikarar biðu mong- ólskra hersveita. kúgunarvalds- ins í Kreml. En hið furðulega hafði gerzt, að éinræðisstjórn. sem naut stu'“-nings erlends hers, var steypt', og er það í fyrsta skipti, sem clíkt gcrist. Það er furðu- S<úH;ur’\ar, sem siíja á myndinsii, eiga brátt að fara til Kina til að sýna þar íþróttii* síaiar, því að þær hafa getið sér góðan orðstir f> rir afrek í stbkkum og hiaupam.- Þa5 cr verið aS kenna heim að barða með prjónum. legt, að slíkt skyldi geta gerzt, þótt þeir, sam völdin höfðu, | væru sundraðir, og eina skýr- | ingin er, að hár var um. frelsis- : hreyfingu ao ræða. sem haíði I gagntekio þjóðina, einnig íjölda í kommúnisla. Nú kcm í ijcs, að I menn kusu heldur dauðann en að búa áfram við rússneskt stjórnarfar. Og eins og viður- kennt var í útvarpi kommún- ista, voru það ungmenni lands- ins. sem veittu harðasta mót- spyrnu, ungmennin, sem alin voru upp í anda kommúnism- ans. — Byltingin hafði breiðst út frá tiltölulega fámennum stúdentaiiópum til fjölmennra flokka verkamanna, sem flokk- urinn hafði talið sér megin- styrk að. og til hersins, sem skipulagðui* var á kommúnist- iska vísu. Arfíakar. Einræðis váldhaf a r síSari tímá eru í raun réttri arftakar fyrri kúgara, Réssake'isara og fleiri, og þegar menn rísa oipp skyndilega gegn ógnarvaldinú með bcrúm hnefunum, eru þsð nú sem fyrr hinar einföldu. há- ! leitu frelsishugsjónir, sem hafa | gagntekið þjóð og þjóðir. Og :þessi er hinn mikli sarinleikur, Isem aliir ættu ao geta sann- færzt um, er ungverskir frels- issinnar haia leitt i Ijós: Komm- únistar stjérna með kúgunar- vaiári trássi við'þjó^arviljá! var fsve^í hrasdd^ q í Barnet, Herifordshire, höfðu margar kom:r orðið fyrú* r.r.'.sum þorpara, sem almennt var farið að kaila ,,The Bsast of Bax*aet“ eða Baraet-ófresbjau. Stúlka í brezku leynilögregl- unni — 26 ára — bauðst til að reyna að komast að, hver þessi maður væri, ásamt ann- ari leynilögreglukonu, og voru þær að rölta á hverri nótt i nánd við -bæinn frá kl. 10-2. — Stúikunni, Pat- ricia Stacks, tókst að safna nægum gögnum íyrir hver árásarmaðurinn var, og lagði sig í mikla hættu til þess. - Hann var dæmdur í 14 ára fangelsi. Sjénvarp í 80% banda- riskra freimiia. Nýbirtar skýrslur hera, að siónvarpsviðtæki séu í 80 af hverjum 100 bandarískra heim ila. Aukningin er aðallega frá 1950. Þá höfðu 12 af 100 banda- rískum heimilum slík tæki: A síðari árum hefur eign manna á sjónvarpstækjum aukizt til- tölulega mest utan borganna. Sonur trumbuslaðaranG. N» 4 Mi L Aidsrss-i! ÞaS var orrustudagur cg það var snemma morg- uns og sólin var ekki kom- in upp. Gamli trumbu- slagarinn og kona hans sváíu vært. Þau höfðu ekki getað fest blund alla nótt- ina. Þau höíðu verio að tala um soninn, sem* var á orrustuvellinum og föður- mn dreymdi að stríðmu ! væri lokið og hermenn- I irmr væru á heimfeið cg Pétur með þeim með silí- urkross á brjóstinu. Ekki ’ eitt bár á höfði Péturs var ! skert, hvað þá meira, nei, I ekki eitt einasta gullhár. ^ En stríðmu var lokið cg i hermennirnir komu syngj- andi heim, en það var langt , heim cg vikur og dagar liðu, en svo ailt í einu birt- ist Pétur ljóshfándi í iitlu stofunm heima hjá sér. ‘Hann var orðinn brúnn og ; útitekinn eins og villimað- ' ur og móðir hans tók hann í arma sér. Hann yar að vísu ekki með silíurkross á brjóstmu eins og faðir hans hafði búizt við, en hann var heiíi á húfi og það var ailra bezt. For- eldrariiir hiógu og grétu af gleði. Pétur faÖmaði líka að sér gömiu bruna- trumbuna og faðir hans sló á hana gaskafuila hnnu.

x

Vísir

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Vísir
https://timarit.is/publication/54

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.