Vísir - 15.11.1957, Blaðsíða 3

VÍSIR
Föstudaginn 15. nóvember 1957
llolliittia og heilbrigði
h§m
Hér er sýntl ný tegnnd
af raí'knúnu öndunartæki,
er var á sýningn á lijúkr-
unartækjum, er efnt var íil
í London fyrir skemmstu.
Voru þar sýnd niargfvísleg
undratæki á sviði lælma-
vísindanna, og efnt var til
námskeiðs fyrir lijúkrun-
arkonur i sambandi við
sýninguna.
Vernda verður sjúk-
Einga ffyrir þrasi kvenna,
Lítii í vera!darsögu læknlslistarinnar.
Hér er brugðið ljósi yíir læknislistina fyrr á öldum. Erfiðaí
beílaaðgerðir voru framkvæmdar á steinöld.
Eitt af stærstu lyfjasölufélög-
unum í Ameríku hefir skýrt frá
frá þ\ú, sennilega í auglýsinga-
skyni, að það hafi sent leiðangur
til Indlands, til að safna lyfja-
grösum og hafi indverzkir lækn-
ar um aldabil notað þau til lækn-
inga. Heitir félagið viðskifta-
mönnum sinum að þeir skuli fá
töluvert af nýjum lyfjum þegar
leiðangurinn komi heim úr frum
' skógum Indlands.
Það vill svo til, að um svipað
leyti kemur út veraldarsaga
læknislistarinnar og þar er gerð
ýtarleg grein fyrir læknislist í
gömlum menningarstöðum Aust-
urlanda og er frásögnin mjög
skemmtileg aflestrar. Sagnfræð-
ingurínn sænski, Wolfram Koek,
Geislavirk iyf
mæia dýpt sára.
Hægt er að nota geislavirkan
ffosíór tii að fá skjóta lausn á
þvi. live djúp alvarleg brunasár
ern.
Dr. Reed O. Dingman við
læknadeild Michiganháskóla
skýrði nýlega frá þessu í skýrslu
til American Association of Plast
ic Surgeons.
Til þess að vita, hvernig eigi
að meðhöndla brunasár, segir
læknirinn í skýrslu sinni, er
xnjög mikilvægt að vita, hve
djúp þau eru. Þegar um er að
ræða þriðju gráðu bruna, og húð-
in öll umhverfis hefur eyðilagzt
af brunarium, þarf t.d. að nema
skinnið burt strax og græða inn
nýtt skinn.
Þegar gefin er sprauta af
' geislavirkum fosfór, drekkur
líkaminn liann fljótt í sig og með
geislamælitækjum má síðan
mæla magn hans umhverfis
brunasárið. Geislavirknin um-
' hverfis þriðju gráðu brunasár er
mjög ólík þeirri, sem fram kem-
' ur í brunasárum af fyrstu eða
‘ anharri gráðu.
hefir skrifað bók er hann nefnir
Frum'drög að sögu læknislistar-
innar og segir þar frá furðuleg-
um dæmum um það, hversu
langt læknislistin hafi verið kom
in áleiðis hjá menningarþjóðum
Indíána, er hinir spænsku sigur-
vegarar ruddu þeim úr vegi og
upprættu þær.
Stórnienni lækriislistarinnar.
Napóleon og Karl tólfti eru
fræg nöln og stór. En þó væri
það ekki síður mikils virði að
kunna skil á og muna nöfn
þeirrá manna, sem ,fundu upp
deyfinguna við skurðaðgerðir.
Fjöldi manna, sem nú eru á lifi,
hefir sannarlega ástæðu til að
minnast þeirra með þakklæti. Og
það kann að vera að menn kom-
ist svo langt áleiðis einhvern-
tíma, að þ.eim verði reist líkn-
eski engu síður en stjórnvitring-
um og herforingjum.
Hin nýja sænska veraldarsaga
er gott yfirlit og spennandi af-
lestrar. Styðst- hún og að nokkru
við læknislistarsögu dr. med Ed-
vard Gotfredsens; þakkar höf-
undur það og viðurkennir. Hin
sænska hók er hugþekk að þvi
leyti að hún lætur sér ekki
nægja að rifj'a upp kunnings-
skapinn við hinar stóru -og
merku uppgötvanir læknislistar-
innar — er þó ekki vanþörf a
því, þar sem skólanámi er svo
hagað, að fólk hefur litla þekk-
ingu, af þeim og oft óvissa. Nei,
þarna er drepið á margt annað,
svo sem hvernig lyfjabúðir og
sjúkrahús hafa forðum verið og
hverjum framförum þau hafi
tekið og er það einkar fróðlegt
Elstu sjúkrahús, segir Wol-
fram Kock, voru á Indlandi.
Kína og Japan komu í kjölfar
þeirra. Á stórveldisdögum Róm-
verja var hjúkrun ókeypis fyrir
alla, en ekki vita menn til þess
að sjúkrahús, sem kallast gæti,
væri til í Rómaríki.
Hinsvegar hafði Irland, sem
ekki er þarna talíð riiikið menri-
ingarland, nokkurs konar sjúkra
hús mjög snemma. Þau voru
að vísu ekki sérlega vel út-
búin, en reglugerðin sagði að
þangað mætti flytja sjúkt fólk,
er skylt var að vernda gegn hund
um, geðsjúklingum og rifrildi
kvenna. Ef maður hafði sært
annan eða meitt, var honum
skylt að borga veru hins særða
í1 sjúkrahúsinu.
Arabar hagnýttu sér af mikl-
um dugnaði menningu Persa,
sem var eldri en þeirra eigin og
höfðu þeir á miðöldum ágæt
sjúkráhús. Á níundu öld var
stórt sjúkrahús til í Bagdad og
störfuðu þar 24, læknar. Og í
Kario var byggt sjúkrahús, sem
veitti viðtöku öllum án mann-
greinarálits. Þar var hjúkrað
snauðum og auðugum, frjálsum
mönnum og þrælum. Sjúkrahús-
ið hafðí bæði lyfjabúð og hress-
ingarhæli, og margar sérdeildir.
Heilaaðgei'ð á steinöld.
Mörg eru þau líkneski, sem
vanrækt hefir verið að reisa á
opinberum stöðum. Eitt af þeim,
er minnismerki um Hollending-
aria Hans og Zaeharias Jansen,
sem fundu upp smásjána árið
1590. En á vorum dögum bygg-
ist rannsókn sjúkdóma að miklu
levti á smásjúnni. Ekki mætti
heldur gleyma Hollendingnum
Boerhaave, en hann var fyrstur
manna til að staðhæfa, að sjúk-
dómur er ekki eitthvað dular-
fullt og óskiljanlegt, heldur breyt
ing á vefjum líkamans.
Stórmenni læknavísindanna,
sem uppi hafa verið á síðari
tímum eru almenningi kunnari.
Þegar á steinöld munu menn
hafa þekkt erfiðar heilaaðgerðir.
Mundi því vart trúað ef ekki
hefði fundist beinagrindur í for-
sögulegum klettahellum, sem
bera þessu vitni. Þó að ein-
kennilegt kunni að þykja, gátu
Egyptar, þrátt fyrir hámenningu
sína, ekki framkvæmt heilaað-
gerðir. Skurðlæknislistin var
einnig bág i Kína i fornöld. En
Indverjar voru i fornöld mjög
dugandi skurðlæknar og notuðu
enda svæfilyf við skurðaðgerðir.
Mennirnir hafa viðað að sér
úr öllum heimsálfum og áttum
til Jæknavísinda og læknislistar
þeirrar, sem kunn er í dag.
Gamlar menningarþjóðir og
frumstæðar þjóðir háfa aukið
Vindlingareykur leiddur að búri með
200 ungum músum.
Á aíþjóðaráðstefnu um læknis-
fræðileg efni (Cell BiologyK setn
haldin var í Saini AuiPýivs ‘
Skoílandi í ágústmáauöi s.i.
skýroi (|i't Ceciiö liwUchteub&rgSr
frá því, að liún og- niaður hennar,
dr. Rudolf Leuchteiibei'ger við
Reserve University i Cleveland í
Bandarikjunum, hefði gert til-
raunir með mýs, tii þess að
ganga úr skugga inn, hvort
reykingar gætu valdið krabba-
meini í Iungnapípimum eða bark-
anum.
þeirra hjónanna staðfestu, að
breytingar þær, sem höfðu orðið
be.rimrellumeða IungnapipuseH
um músanjpa, sem voru i reykn-
um, sýr.du sömu eirkenni og þau
sem finnast í barka reykinga-
manna. Þá rannsökuðu hjónin
1200 sellur, sem sýndu einkenni
og komust að þeirri niðurstöðu
að um samskonar áveika eða
breýtingar á sellumim var að
ræða og eiga sér stað hjá reyk-
ingarmönnum, sem hafa byrjun-
areinkenni krabbameins.
Þau héldu 200 ungum músum
í búri, sem vindlingareykur var
leiddur í gegnum, en samtímis
var jafnmörgum músum haídið
í búri, sem „hreint“ loft lék um.
Siðan ranrisökuðu þau báða
músaflokkana og kom í Ijós, að
mýsnar, -sem höfðu andað að sér
reykmim höfðu skemmd eða
áverka i Jungnapipurnar, sem
benti til byrjunareinkenna á
krabbameini. Engar slikir ár-
verkar fundust í barkascllum eða
lungnapípuséllum músanna, sem
voru í „hreina" loftinu. Brezkir
vísindamenn, sem fengu tæki-
færi til að kynnast rannsóknum
þekkingu á jurtalyfjum og hand-
lækningartæki. Þekking vor i
dag á þessum efnum er því
fremur en margan grunar sam-
eiginleg eign allra.
Lömunarveikin hverfur
SB

em sílir/
sffjiir fír. Suik.
Dr. Jonas E. Salk, sem fanu
upp Salk-bóhiefnið gegn löinun-
arveild, hefur látið í Ijós þá
skoðun sina, að með tímanum
verði lömunaryeiki „sjaldgæfur
sjúkdömur, sem bverfi aígjör-
Iega um síðii’.“
Kvað hann skýrslur þær, sem
hingað til hafa verið birtar, sýna,
að Salk-bóluefnið sé „fullkom-
lega öruggt og mjög áhrifamik-
ið“ varnarlyf gegn lömunarveiki.
Spáði hann því, að fljótlega muni
lækka hlutfallstala þeirra, sem
bóluefnið hefði hingað til ekki
haft tilætluð áhrif á í Banda-
ríkjunúm, en hún er 25G.
Gat dr. Salk þess, að síðar
hefði komið i ljós, að hinn til-
tölulega stóri hópur af sjúkling-
-jlf Vestur-þýzkt fyrirtæki, um, sem taiið var að heföu
Gbr. Calas Machinenfabrik, sýkzt af lömunarveiki eftir bólu-
liefir gert samninga um setninguna, hefðu sýzkt af öðr-
mikil clieselvélakaup í Bret- 1 um flokki vírusa, sem ekki væri
andi (Peterboi-ough). - hinn eiginlegi lömunarveikivirus.
Imperial Chemical Indusíries, efnahringurinn brezki, liefur
varið meira en milljón sterlmgspunda til að koma upp rann-
scíknarstöð í læknisfræði í Cheshire. Er þar unnið við að finna
lyf við ýmsum sjúkdómum. eíns og herklum, inflúensu, krabha-
meini, lömunarveiki og flogaveiki. Þegar allt verður komið í
fullan gang, munu þarna verða gerðar 2500 efnasamsctningar
á ári, og alls verða reyndar þar 4000 blöndur. „En,“ segir dr.
W. A. Sexton, yfirmaður stöðvarinnar, „eg verð liarðánægður,
cf við getum fundið upp tvö lyf á ári.“ — Myndin sýnir starfs-
stúlkur sprauta inflúensuvírusuni í hænuegg. ■>»'