Vísir - 13.12.1957, Blaðsíða 6

6
VfSIB
Föstudaginn 12. aesember 1957
VISZK
D A G B L A Ð
Vísir kemur út 300 daga á ári, ýmist 8 eða 12 blaðsíður.
Ritstjóri og ábyrgðarmaður: Hersteinn Pálsson.
^Skrifstofur blaðsins eru í Ingólfsstræti 3.
Ritstjómarskrifstofur blaðsins eru opnar frá kl. 8,00—18,00.
Aðrar skrifstofur frá kl. 9,00—18,00
Afgreiðsla: Ingólfsstræti 3, opin frá kl. 9,00—19,00.
Sími: 11660 (fimm linur).
Útgefandi: BLAÐAÚTGÁFAN VÍSIR H.F.
Vísir kostar kr. 20,00 í áskrift á mánuði,
kr. 1,50 eintakið 1 lausasölu.
Félagsprentsmiðjan h.f.
6egn sjáífum sér!!
Það er greinilegt, að stjórnar-
flokkarnir hafa samið frum-
varpið um breytingarnar á
kosningalögunum og lagt
það fram á Alþingi, án þess
aff hafa hugsao málið veru-
lega. Það var ekki fyrr en
það hafði séð dagsins ljós,
almenningur hafði fengið að
kvnnast efni þess og tilgangi,
að flokkar stjórnarinnar
gerðu sé'r grein fyrir því, að
sennilega mundu óbreyttir,
heiðarlegir kjósendur ekki
kunna að meta þann frið,
sem boðaður er með frum-
varpinu, eða þær hótanir um
viðurlög, sem ætlað er að
beita, til þess að koma þess-
um sérkennilega friði á. Það
er þess vegna engin furða,
þótt almenningur hafi gefið
frumvarpinu nafnið „friðaf-
dúfan“.
Tónninn í blöðum stjórnar-
flokkanna er nú orðinn sá,
að sjálfstæðismenn megi alls
ekki halda, að frumvarpinu
sé beint eitthvað sérstaklega
gegn þeim. Þetta megi menn
alls ekki ætla. Þetta bitni
svo sem einnig á stjórnar-
flokkunum, svo að ekki sé
þetta gert til þess að auka
fylgi þeirra eða draga úr
fylgi Sjálfstæðisflokksins.
Hafa menn nokkru sinni
heyrt aðra eins firru?!
Stjórnarflokkarnir segjast
bera frumvarpið fram til að
tryggja það, ao iistar þeirra
fái ekki alltof mörg at-
kvæði við kosningar ■ iram-
vegis — en einkum hér í
Reyltjavík.
Þetta mun vera í fyrsta skipti,
sem stjórnmálamenn halda
því fram, að þeir beri fram
frumvarp til þess að flokk-
ar þeirra hafi minni mögu-
leika á að afla sér fylgis en
áður, Þeir menn, sem þannig
tala, hljóta að ætla, að allur
almenningur sé gersamlega
skyni skroppinn, ef þeir gera
ráð fyrir, að þessum full-
yrðingum þeirra verði trú-
að. Á þessu einu fellur.
frumvarpið algerlega í aug-
um óbreyttra kjósenda, sem
hafa lýðræðisreglur í heiðri,
þótt stjórnmálaskúmarnir
geri þa'o ekki.
Hræðsian ræ&ur öfiu.
Hræðslan er máttug kennd í
brjósti manna, og hún er
eins sterkur þáttur í dagfari
stjórnarflokkanna nú og
gorgeirinn og montið voru
fyrir rúmu ári, þegar stjórn-
in var nýbúin að taka við
völdum. Stjórnarflokkarnir
óttast reiði almennings
vegna þess, að úrræðaleysi
þeirra er að hleypa öllu í
strand.
Þetta er þessi hræðsla, sem
heltekið hefir stjórnarflokk-
ana og ræður því að þeir
grípa nú til þess óyndisúr-
ræðis að takmarka kosn-
ingatíma og allan viðbúnað
flokkanna. Þetta gera þeir
menn, sem heimta tveggja
daga kosningu til sveita, svo
að þátttaka verði sem mest,
og viðurkenna jafnframt, að
þetta muni ekki hafa áhrif
á kosningarnar nema helzt í
Reykjavílt — enda til þess
ætlazt.
Það er ekki ný bóla, að gengið
sé á rétt Reykvíkinga. Þeir
mega bera þyngstu byrð-
arnar gagnvart ríkinu, en
þeir skulu einnig hafa
minnstan rétt í öllum mál-
um. Það hefir frá öndverffu
verið meginatriði í stefnu
framsóknarmanna, og þeir
hafa nú fengið dygga banda-
menn — krata og kommún-
ista.
Svar kjösamfans.
Hinn óbreytti kjósandi gerir sér
grein fyrir því, að með
breytingum stjórnarflokk-
anna á kosningalögunum er
verið að ganga á rétt hans.
Hér er því stigið fyrsta
skrefið í þá átt að afnema
kosningarrétt, og engir munu
gleðjast eins og kommúnist-
ar , sem sjá „lýðræðisflokk-
ana“ berjast fyrir þessu á-
hugamáli sínu.
En einu gleyma flutningsmenn
frumvarpsins. Þeir gleyma
Starfsemi leikfélaga utan
Reykjavíkur með daufara möti.
Lifnar væntanlega við eftir áramótin.
Starfsemi Bandalags íslenzkra
leikfélaga er með líku sniði í
vetur og undanfarin ár.
Hún er aðallega fólgin í því
að útvega leikfélögum úti á landi
verkefni og leiðbeina þeim um
val þeirra. Þá eru einnig útveg-
aðir leikstjórar og leikfélögun-
um yfirleitt látin i té sú íyrir-
greiðsla, sem óskað er hverju
sinni og hægt er að veita.
Bandalag íslenzkra leikíélaga
er stofnað árið 1950 og voru for-
göngumenn þess Ævar Kvaran,
Lárus Sigurbjörnsson og Þor-
steinn Einarsson íþróttafulltrúi.
Sveinbjörn Jónsson hefur verið
ráðunautur Banclalagsins síðan
1951 og fastur starfsmaður hjá
því.
. F.ckkst strax nokkur ríkis-
st'Tkur t!l -e'-Ti
hefur síðan farið hækkandi og
hefur þörfum fé'aganna yfirleitt
verið svnd velvild og skilningur.
Starfsemi féiaea Bandalagsins
úti á le-di rv nú sem hér segir:
I pjkféla-T FðravoT'? hefur að
undanförnu svnt eamanleikinn
T e-nimelur 13. Leikfélag Hafna-
fiarðar mun bráðlega frumsýna
enskan ""manleik Love is lux-
u’". Ur.gmennafélag Afturelding
í Mosfellssveit sýnir bráðlega
Graenu lyftuna. Leikfélag Akra-
ness æfir Frænku Charleys. Ung
mennafélag Skallagrímur í Borg
arnesi æfir leikþátt sem heitir:
Skrifstofan Araor. Leikf. Ólafs-
t'íkur sýnir um þessar mundir:
>Iann og- konu. Á Patreksfirði
var nýlega sýnt leikritið Lítið
hreiður eftir sænska höfundinn
Herbert Grevehius. I undirbún-
ingi eru tvö leikrit: Brúð-
kaup Baklvins eftir Villielm
Kragh og Kjarnorka og kven-
hylli eftir Agnar Þórðarson.
Á Bíldudal er verið að æfa tvö
leikrit: Skyggn vinnukonan sem
er franskur gamanleikur i þýð-
ingu Ragnars Jóhannssonar og
Góðir Eiginmenn sofa lieima í
þýðingu Ingu Laxness.
Á Isafirði liafa verið æfðir
leikþættir sem sýndir verða sam-
an. í Bolungarvík er verið að
æfa Sápukúlur. Á Hvammstanga
er verið að æfa leikþátt fyrir
jólin. Leikfélag Blönduóss æfir
Svefnlausa brúðgumann. Á Sauð
árkróki hafa verið sýndir nokkr-
ir leikþættir. Leikfélag Siglu-
fjarðar hefur sýnt Kjarnorka og
kvenhylli. Leikféiag Dalvíkur
frumsýnir Jeppa á Fjalli nú um
hátíðarnar. Ólafsfirðingar sýna
á næstunni: Köld eru kvennaráð.
Leikfélag Akureyrar sýndi í-
myndunarveikina snemma í vet-
ur og sýnir bráðlega Tannlivassa
tengdr.mömmu. Leikfélag Húsa-
víkur sýnir núna Allt fyrir
Maríu eftir Johannes Allen.
Leikfélag Seyðisfjarðar sýnir
Allt Heidelberg eftir Meyer-
Föster. Leikfélag Eskifjarðar
sýndi Lénharð fógeta eftir Ein-
ar H. Kvaran. Ugmf. Stöðvar-
fjarðar æfir Elsku Rut. Ungmf.
Hrunamanna æfir AHt fyrir
Maríu eftir Johannes Allen. Ung-
mf. Dagsbrún í Landeyjum sýn-
ir á næstunni Brúðkaup Baldvins
eftir Kragh.
Þá verða margir leikþættir
sýndir víðsvegar um land nú um
hátíðarnar og rná þar einkum
Jnefna Förin til Braziliu eftir
. Agnar Þórðarson, sem leikin
[verður á fjórum stöðum. Borð-
| dans og bíómyndir gamanleikur
eftir Alf Sommer verður leikinn
á þremur stöðum auk fjölda
annarra. — Eins og þessi upp-
talning ber með sér hefur leik-
starfsemi verið með daufara
móti það sem af er vetrar en eft-
ir- áramótin munu hefjasst æf-
ingar hjá mörgum leikfélögum,
sem enn hafa ekki látið á sér
hræra.
Skák,
desemberheftið, er nýkomið
. út. efni: Haustmót Taflfé-
lags Reykjavíkur, Á förnum
vegi, eftir Guðmund Arii-
laugsson, Skák mánaðarins,
Nýjar bækur, Skákbyrjanir,
Af erlendum vettvangi,
Lærið að „kombinera“,
Hvenær á að gefa skák? og
margt fleira.
Virða skal rétt auglýsenda.
réttlætiskennd almennings
í landinu, sem kann ekki að
meta þau bolabrögff og þann
ójöfnuð, sem hér á aff: beita
stóra hópa. Þess vegna geta
stjórnarflokkarnir en síður
treyst fylgismönnum sínum
en áður. Það veit aðeins einn
maður, hvað gerist hverju
sinni í kjörklefanum, en þar
verður dómurinn kveðinn
upp yfir þeim, sem telja sig
berjast fyrir lýðræðinu með
þyi að bregða fæti fyrir það.
Effcirfarandi hefir Vísi borizt.
Reykjavík, 5. desember 1957.
Hr. ritstjóri Magnús Kjartans-
son, Þjóðviljinn, Reykjavík.
1 273. tölublaði Þjóðviljans,
sem út kom 3. þ. m. birtist grein
undir yfirskriftinni ,.Kærir sig
ekki um viðskipti við lesendur
Þjóðviljans“.
Vér <eljum grein þessa mjög
óviðurkvæmilega, þar sem aug-
lýsendur hafa óskorðan rétt til
þess að kaupa þjónustu dag-
blaða eða tímarita, þar sem
þeim þykir það líklegast til að
svara kostnaði, án þess að eiga
á hættu að verða látnir sæta
hefndum, ef einhverjum þykir
Með frumvarpinu eru stjórn
arflokkarnir að leggja
grundvöllinn að stórfelld-
um óförum sínum, og mun
margur segja, að þaV sann-
ist hið fornkveðna: „Sér
grefur gröf. ...“
af þeim sökum sinn hlutur hafa
orðið of rýr.
Vér treystum því, að þér ger-
ið ráðstafanir til þess, að réttur
auglýsenda verði eftirleiðis virt-
ur í blaði yðar, en ef það verður
gert teljum vér oss ekki þurfa
að grípa til annarra og róttæk-
ari ráðstafana vegna ofan-
greinds en að rita yður þetta
bréf.
Vér teljum rétt og skylt að
senda ritstjórum Alþýðublaðs-
ins, Frjálsrar þjóðar, Mánudags
blaðsins, Morgunblaðsins, Tim-
ans og Visis afrit þessa bréfs
í því skyni að minna á skyldur
til að virða rétt auglýsenda.
Virðingarfyllst,
Stjórn Sölutækni,
Sigurður Magnússon
Þorvarður Jón Júliusson
Ásgeir Júlíusson
Jón Arnþórsson
Guðmundur H. Garðarss.
Árni Garðar Kristjánsson
Sveinbjörn Árnason.
Góðu og gönilu
tímaritin.
j Þegar gömlu góðu, tímaritin,
svo sem Skírnir, Andvari og Eim-
reiðin, komu hér fyrrum í sína
árlegu eða ársfjórðungslegu
! heimsókn, ef ég má orða það svo
I voru þau jafnan aufúsugestir,
og koma þeirra þótti jafnan sá
viðburður, að hennar var getið
allýtarlega í biöðum, enda
gegndu þau ávallt og gegna enu
i dag, menningarhlutverkum og
1 enn eru þau aufúsugestur á
mörgum heimilum, en að vísu
allt of fáum, þegar tekið er til-
lit til þess hve fólkinu hefir fjölg
að, en allt of lítið finnst mér um
þessi ágætu rit getið í blöðum
nú á tímum, því að vissulega
ættu blöðin að vekja athygli á
þeim, og stuðla þannig að út-
breiðslu þeirra, og þar með að
þau geti áfram skipað sinn
gamla heiðurssess. Ég hefi áöur
vikið nokkuð að eíni nýútkomins
Andvara í þessum dálki, og vildi
nú víkja nokkrum orðum að
Eimreiðinni.
Andi, bjartsýni, manndóms
og menning'ar.
Eimreiðin er nú komin á sjö-
tugsaldurinn. Stofnandi hennar
var dr. Valtýr Guðmundsson,
próf. við Hafnarháskóla, mik-
ill forystumaður, og hélt henni
úti um mörg ár. Það er hárrétt,
sem núverandi ritstjóri, Guðm.
G. Hagalín, segir i grein, sem
birt var í 1. h. ritsins 1956, er
nýir eigendur höfðu tekið við
henni, og stofnað til þess félag,
Eimreiðin h/f.
„Það var í þessum anda bjart-
sýni, manndóms og menningar
sem hinn ungi og áhugasami
mennta- og vísindamaður, dr.
Valtýr Guðmundsson safnaði að
sér miklu mannvali, þar sem var
hópur hinna gáfuðustu lærdóms-
manna og flestra af skáldum
þjóðarinnar, yngri sem eldri, og
hóf útgáfu Eimreiðarinnar. . . .
Stefna þessa merka tímarits var
í fám orðum sagt frjálsleg,
kreddulaus og alhliða umbóta-
stefna þroskaðs menntamanns,
sem hafði trú á kosti lands síns
og bar traust til gáfna og dugn-
aðar þjóðar sinnar, ef ekki væri
um hana villt, heldur kostað
kappa um að veita henni nauð-
synlega fræðslu og örvun.“
Ritstjórinn rekur sögu Eim-
reiðarinnar í höfuðatriðum, ræð-
ir breytt viðhorf og erfiðleika á
liðnum tíma, en heim fluttist
Eimeiðin 1918. Það var Ársæll
Árnason bóksali sem sýndi það
framtak.
Saga ritsins þann tíma, sem
Ársæll átti hana. sannar svo að
ekki verður um villst, að megin-
tilgangur hans var að tryggja
það, að Eimreiðin gæti áfram
verið sá boðberi menningar og
nýrra strauma, ssem hún var í
Kaupmannahöfn í höndum dr.
Valtýs. Ég þykist lika vera viss
um, að Ársæli hafi verið það
metnaðarmál, að Eimreiðinni
yrði sem flestra lífdaga auðið
og að hún flyttist heim. Hann
réð sem ritstjóra Magnús Jóns-
son, háskólakennara, hinn þjóð-
kunna og fjölhæfa gáfu- og
menntamann, og í höndum þeirra
skaut ritið nýjum, sterkum rót-
um, og naut aimennra, verð-
skulcaðra vinsælda, enda prýði-
lega ritað og fjölbreytt.
Harðnandi sanikeppui.
Nærti eigandl Eimreiðarinnar
var Sveinn Sigurðsson guðfræð-
ingur. 1 hans hðndum var hún
einnig ágætt rlt og trútt §ínu
menningarhlutverki sem ávállt