Vísir - 05.07.1958, Qupperneq 3

Laugardaginn 5. júlr 1958.
vlsn
ÞORKELL SIGURÐSSON
JLandhelaismáiið
Hinn íslenzfei og1 hinn
enski málstaður.
menn hafa áunnið sér rétt, með
margra alda fiskiveiðum á þeim
Efíir að opinbert varð að af- svæðum, sem íslendingar ætla nú
lokinni ráðstefnunni i Gen-eve, að að reka þá af.
Islendingar mundu færa út fisk-1 Önnur röksemd: Þrjár milur
veiðitakmörkin í 12 mílur frá er „samkvæmt alþjóðalögum“,
grunnlínustöðum, hafa verið sú fjarlægð, sem löglegt er að
hafnar harðar árásir á Islendinga meina útlendingum veiðar á.
í eriskum blöðum, þótt þar séu Ekki má loka fjörðum með bein-
þó heiðarlegar undantekningar, um línum, sem eru breiðari en
þar sem rætt er um málstað Is- j 10 mílur. Þar sem öðru vísi hag-
lendinga af fullum drengskap. Á ar til skal línan því dregin inn í
bak við árásirnar standa að firðina þrjár milur frá stór-
mestu leyti enskir útvegsmenn straumsfjöru.
og skipstjórnarmenn, sem svo ] Þriðja röksemd: Fyrir utan
lengi eru búnir að láta greipar þessar þrjár mílur kalla þeir út-
sópa allt upp í fjöruborð við Is- haf, en þar skal öllum þjóðum
Suður-Jótlands, en fengu líka
um þetta leyti mjög hagstæða
verzlunarsamninga um sölu á
eggjum og fleski til Englands.
Hér er því aðeins um 50 ára
samningsbundinn rétt enskx’a
fiskimanna, sem var þó hreinn
og klár ofbeldissamningur gagn-
vart íslenzku þjóðinni, uppsegj-
anlegur með ákveðnum fyrir-
vara, og sá uppsagnarfrestur var
inni og meira en það í sambandi
við uppsögnina. Lagalega séð
hefði verið algjörlega eðlilegt
ixaörk' landsins eru þvi, þar sem
það byrjar að halla upp á vjð frá
450 og 500 m. dýpi að 200 m.
brúninni. Allur þessi grunn-
hringur kringum þurrlendið heit
ir nöfnum, sem kennd eru við
næstu staði uppi á landi, sömu-
leiðis landgrunnsfirðir, er marka
hin ýmsu. svæði grunnsins.
Þá kem ég að þriðja atriðinu. j Rúmsins vegna er ekki fært að
Þvi er haldið fi’am, að öll þessi telja upp nöfnin, enda ekki á-
svæði, sem nú á að friða, séu út- stæða til í þessu sambandi. En
haf og samkvæmt alþjóðalögum vissulega er fjarstæða að kalla
eigi allir að vera frjálsir til at- slíkt grunnhaf úthaf. Það er
hafna þar. Eftir þeirra kenningu staðreynd, að þar til kemur í
hafa menn talið Faxaflóa úthaf hallann að hinu eiginlega haf-
og alla stærstu flóana. Allir heil dýpi eða fyrir neðan 4ÖG til 5G>
vita menn, sem gera sér raun- m. í þessu sambandi ætla ég þö
hæfa grein fyrir, hvernig land- að nefna Norðurflóann eða ha.f-
grunn Islands er lagað, múnu þó buginn, sem gengur inn í Norð-
notaður af íslenzku ríkisstjórn- átta sig á því, hversu fráleitt urland milli Horns og Melrakka-
land, að þeir vakna nú við vond-
an draum og fyílast heift, þegar
þeir sjá merki þess, að þeir fái
fi'jálst, að athafna sig.
Við skulum nú athuga þessi
rök, sem ég leyfi mér að kalla
það er. Allt í kringum landið er sléttu, með hinum mörgu flóum,
tiltölulega mjög langdreginr. sem ganga inn úr honum. Á h.
halli út á 200 metra dýpi, en frá u. b. beinni linu vestur af Rifs-
tanga er Grímsey, ca. 2/5 vega-
ekki að halda því áfram með hinar mestu fjarstæður, enda
jafn auðveldu móti og áður.
Margs konar hótanir hfa kom-
ið frá þessum aðilum. Þess hef-
ur verið krafizt, að enska flot-
anum verði beitt til að verja veið
ar enskra tr^ai’a allt upp að
fjögurra mílna mörkunum, ef ís-
lendingar gerði alvöru úr hótun
sinni — sem svo er kölluð — um
útfærsluna. Þá hafa jafnvel kom-
ið fram hótanir um að vopna tog-
ai’ana.
Sú rótarlegasta mun þó vera,
að eskir skipstjórar o.fl. aðilar
hafa haft í hótunum að sökkva
marghrakin bæði fyrir alþjóð-
legum dómi og rækilega á ráð-
stefnunni í Geneve.
Hvernig er „margra alda hefð-
bundinn réttur" eskra fiski-
manna vegna mai’gra alda fisk-
veiða innan 12 milna markanna
tilkominn ?
Ái’ið 1662 er gefin út tilskipun
af Danakonungi um fjögurra
noi’skra mílna fjarlægð, sem eru
24 sjómílur (áður hafði fjarlægð-
in verið bæði 36 sjómilur og 48
sjómilur). Árið 1682 er fjarlægð-
inni enn þá breytt þannig, að
lengdarinnar vestur af Rifstanga
til Horns. það er augljóst mál,
að samkvæmt þeirri samþykkt,
að þær 16 milur, sem formlega því er hallinn víða mjög brattur
voru áður í gildi hefðu þá tekið | niður á milli 450 til 500 metra,
gildi að nýju, því að um leið og jlíkt og halli fjallshlíða. Frá þessu
Englendingar sömdu um að færa ^dýpi ganga eins konar fii’ðir
takmörkin úr þvi, sem áður var, eða vík inn i hið tiltölulega halla- ’ er gerð var á ráðstefnunni í
í þi'jár mílur með ákveðnum ^litla landgrunn, frá 200 m. Þetta ( Genéva, er heimilt að draga
uppsagnarfresti, viðurkenndu ^eru leifar þess þegar þurrleidið grunnlinu frá nyrsta hluta Rifs-
þeir um leið fjarlægðina, semjnáði út fyrir 200 metra brún- tanga í nyrsta hluta Grímseyj-
áður gilti. Það er því rökrétt af- ina og jöklar þurrlendisins og ar, og þaðan i Horn. Sú ráðstöf-
leiðing þessara staðreynda, að vatnsflaumurinn frá þeim svarf un mundi standast að öllu leyti
þegar sá samningur er úr gildi niður lægðirnar milli fjallahlið- þær reglur, sem þegar hafa ver-
fallinn á löglegan hátt, tekur það anna og hallann frá 200 metra ið viðurkenndax’.
ástand viðí sem áður gilti. Með- brúninni. Þessir núverandi land-
an ekki er gengið lengra i út- grunnsfirðir voru þá firðir þurr-
færslunni en áður var, er sann- lendisins, en þegar sjávarborðið 1
ai’lega enginn lagalegur grund- hækkaði, svo að sjór flaut yfir
þeim íslenzkum skipum, sem eftir það er landhelgin fjórar
kynnu að vex'ða á vegi þeirra á þýzkar eða danskar mílur, sem
hafinu. Það hefur komið framjeru 16 sjómílur. Þessi fjarlægð
í eskum blöðum, að svo virðist (helzt svo formlega allt þar til
sem slíkar hótanir þyki bera hinn alræmdi landhelgissamning-
vott um virðingarverða karl-
mennsku og viljaþrek hinna
ensku sjóvíkinga, — En ekki fer
hjá því, að okkur hér heima
furði á þeiri'i blindu, að slík
steiguryrði skuli þykja hæf til
að hafa þau eftir. Þau verða ó-
neitanlega til þess, að það ryfj-
ur var gerður á milli Dana og
Englendjnga árið 1901, þótt Dan-
ir hefðu ekki haft manndóm til
að, verja allt það svæði síðasta
áratuginn. Með þessum samn-
ingi var innleiddur binn marg-
nefndi þi'iggja mílna samningur
og einnig komust Englendingar
um áfram að réttu marki til að
, tryggja fi’amtíðai’lífsafkomu
dalxna, sem voru framhald land- > , , „ ^ , . , ,
f, . . okkar? Eg hef her að nokkru
grunnsfjarðanna. Það eru himr ■ , ° , ■
,. .. ... , , rakið nokkra hofuðatrioi þessa
nuverandi firðir og floar Islands. f ^
mals. Eg hef fært rok að því, að
^ , jlagalega erum við í fyllsta rétti,
Þegar landgunmð við 200 m. ,,, , . ,v .,
. ö þott utfærslan hefði verið akveð
moi’kin hefur verið litað sérstak-
lega, kemur greinilega út stækk-
uð mynd landsins sjálfs með
framhaldi af fjöi’ðum þess, eins
in 16 sjómílur, því eftir að hinn
margnefndi samningur varð lög-
lega úr gildi fallinn, var í fyllsta
, . , máta eðlilegt að 16 mílurnar
og skuggi þurrlendissns falli út „ v -- '. v
.... hefðu tekið gildx að nyju. Það
ist upp fyrir okkur, þegar slik- Þá inn i flesta firðina — á aðal-
ar hótanir voru hafðar í frammi uppeldisstöðvar dýrmætustu fisk
eftir útfærsluna árið 1952, og hve tegundanna. Þessi samningur var
oft það varð að enskir togarar hreinn ofbeldissamningur, því
lentu í árekstrum við íslenzk !.að Alþingi fékk ekki tækifæri til
skip á árunum 1953 og 1954, svo Jað tí,ka afstöðu til hans fyrr en
að ástæða var til að draga þá ,eítir tvö ar- Danir höfðu þar
ályktun, að um meira hafi verið j enSa áfsökun aðra en vanmátt-
að ræða en tóma hótun, og til-jinn gagnvart hinu- allsráðandi
viljanir. Einnig hefur verið hótað flotaveldi „Jóns Bóla“, sem þá
löndunai’banni að nýju. Má þó var einráður á höfunum, og
með rökum telja, að næsta lít- beitti óspart valdi sínu og muldi
inn heiður né hagnað hafi fremj- ,allt un(3ir hæl sinrr.
endur haft af því síðasta. Einnig j Það má segja að með þessum
gera Bretar sér vonir um að geta samningi lxafi Danir slegið öll
fengið aðrar þjóðir, sem fiski-1 fyrri met í að mergsjúga is-
veiðar stunda við Island, í lið lenzku þjóðina og eyðileggja
með sér. I efnahag hennar. Eftir siðaskipt-
En aðalvonin er þó bundin við in var meiri hluti þeirra verð-
skipafjölda og fallbyssustærð mæta, sem þjóðin hafði aflað,
enska- flotans, og þess krafizt, að ýmist fluttur úr landi eða tekin
honum vei’ði beitt. Greinilega eignarnámi. Með verzlunarein-
hefui- verið getið um þá aukn-1 okuninni var allur arður af striti
ingu, sem sé verið að gefa á hennar hirtur jafnóðum. En með
flotadeild þeirri, sem sé höfð til landhelgissamningnum hrifsuðu
eftirlits, með enskum fiskiskip-! þeir af henni frumburðarréttinn
í norðurhluta Atlantzhafs- j til aðalauðlinda hennar. Þeir
í vatnið. Það er þvi fullkomin
sönnun þess, að sú skýring, sem
hér er gefin, er rétt. Yztu tak-
um
ins. Alltíðförult hefur einnig
þeirn skipum orðið í hafnir hér
á landi. Það getur allt verið eðli-
legt. Slikar heimsóknir eru tald-
ar heyra undir kurteisi. Þær geta
líka vei’ið til að sýna mátt sinn.
Þá eru þær hetugur liður í
taugastríðinu sem haldið er uppi
í enskum blöðum gegn íslandi.
Helztu rök Englendinga eru
eftirfarandi.
Fyrsta röksemd: Enskir fiski-
hafa ef til vill þá afsökun, að
full alvara fylgdi þá hótun
enskra flotaforingja um að þeir
mundu beita byssunum,1 ef ætti
að meina enskum fiskimönnum
að veiða í Faxaflóa. Þá höfðu
Englendingar ekki svarið við
allt, sem heilagt er, að þeir teldu
sitt höfuðmai'kmið að vernda
rétt smáþjóða fyrir ofbeldi
stærri þjóða. Einnig voruDanir
þá allmjög aðþi-engdir eftir tap
I völlur fyrir þeim hótunum, sem það svæði, sem við nú köllum !
i jafnvel ábyrgir menn, enskir, landgrunn, steig hann inn i fjalla
' hafa haft í frammi gegn íslend-
ingum.
Hafi Englendingar, fiskað inn-
an 12 milna takmai’ka í mai’gar
aldir, hafa þeir gert það sem
veiðiþjófar eða sjóræningjar, að
þessum 50 árum slepptum.
Hvorki sjói’án, þjófnaður né of-
beldi skapar hefðbundinn rétt
samkvæmt nútima hugsunar-
hsgtti, en að nokkrum skuli koma
það til hugar í sambandi við út-
færsluna, sannar aðeins að ekki
má lengur dragast, að hinni
virðulegu ensku þjóð, sem við
höfumi metið mikils, sé gert að
fullu ljóst, að veiði enskra fiski-
skipa á landgrunni Islands hefur
fai’ið fram á íslenzku grunn-
sævi, þeim hluta landsins sjálfs,
sem er hulinn sæ, og er ein höf-
uðauðsuppspretta l'slaríds og að
með veiðiskap sínum þar eru
þeir að hrifsa til sín lífsbjörg
íslenzku þjóðarinnar. Eg spgi, að
það sé höfuðnauðsyn, að en-ska
þjóðin skílji þetta, ef henrii á áð
takast að bjarga þjóðarheiðri
sínum í þessu máli.
Þá er komið a'ð öðru.rrí lið i
málflutningi enskra. Það er að
þi’iggja mílna takmörk séu „al-
þjóðalög“. Öllum er íjóst, að
þetta er hin riiesta firra, enda var
það afsannað ræþilega bæði fyr-
ir Alþjóðadómnum í Haag í
deilu Norðmanna og Englend-
inga, og ennþá betur nú á hinni
nýlega afstöðnu ráðstefnu i
Genéve. Þar hélt fulltrúi Filipps-
eyja meira að segja likræðu „Mr.
Three milés", enda um landhelgi
að ræða hjá ýmsum þjóðum, allt
frá þi’emur mílum í 200 milur.i
enda urðu þessar þrjár mílur tilí
á meðal flotaveldanna, þegap
fallbyssurnar drógu þrjár milur.:
Þetta eru því aðeins lög enskaí
flotans fi’á 19. öldinni, eða fall-
byssulög hans. Ef svipuð lög
ættu riú að gilda, mundi vera ó-
hætt að hafa landhelgina 50 til
60 sjómílur, því að nú munu
byssurnar draga svo langt og
jafnvel lengra.
En hvers megum við þá vænta
í samskiftunum við þessar fornu
iVinaþjóðir okkai’, sem nú haía
í hótunum við okkui’, ef við höld
sýnir aðeins mjög mikla tillit-
Fi’h. á 9. s.
í Stokkhólmi hefur verið tekinn í notkun sjálfvirkur umferðar-
mælir, sem sést hér á myndinni. Gúmmíslanga er lögð þvert
yfir brautina og tengd mælinum, sem telur hverja bifreið, er
eftir brautinni fer, og kemur merki á pappírsræmu fyrir
liverja bifreið. v