Vísir - 05.07.1958, Page 9

Laugardaginn 5. júlí 1958.
VTSI*
Framh. af 3. síðu. ■ haft forgöngu í að stofna til
semi íslenzkra stjórnarvalda, að marks konar samtaka vestrænna
svo var ekki látið verða. Hinn þjóða til að vinna að þessu mark
margara alda hefðbundni réttur miði. Þeir hafa einnig gengist
er heldur ekki til staðar, því að-1 fyrir samtökum Atlantshafs-
eins er um að ræða 50 ára samn-1 bandalagsins, sem á að vera á
ingsbundinn rétt, semekkier leng verði gegn þvi, að nokkur þjóð
ur fyrir hendi, þegar samning- verði beitt ofbeldi. Við Islend-
urinn er löglega úr gildi fallinn. ingar erum i öllum þessum sam-
Allar veiðar enskra manna fram tökum hinna vestrænu þjóöa,
yfir þann tíma á þessum svæð- J sömuleiðis í Atlantshafsbanda-
um eru því ólöglegar og veita' laginu. Erlendur her er hér íil
engan rétt, þvert á móti. Allar að vernda okkur fyrir ofbeldisá-
hótanir um að beita ofbeldi til rás og talið e:> nauðsynlegt, að
að verja veiðar enskra skipa á sá h’ekkur varnarkeðjunnar sé
hinum friðlýstu svæðum, af því traustur. Við eigum fyllstu
að þau séu þar á veiðum — á út-1 kröfu á því — samkvæmt sátt-
hafi — eru einnig fjarstæða, því mála Atlantshafsbandalagsins
þau eru ýmist algjör innhafs-1 að njóta verndar fyrir ofbeldi,
svæði >sða grunnhaf, sem ekki hvaðan sem það kemur.
getur talizt til alþjóðlegs úthafs. Við höfum ekki framið neinar
lögleysur, þótt við færum fisk-
1 tveimur heimsstyrjöldum
hafa Englendingar þráfaldlega
lýst því yfir, að þeirra helgasta
hlutverk væri að vernda aðrar
þjóðir, sérstaklega smáþjóðirn-
ar, frá yíirgangi stórþjóða. Þær
eigi að fá að búa að auðlindum
sínum, án þess að eiga á hættu,
að vera rændar þeim af stærri
þjóðum. Þeir hernámu land okk-
ar í siðustu heimsstyrjöld — af
illri nauðsyn — til að bæta að-
stöðu sína til að ná þvi marki að
geta unnið bug á þeim illræðis-
öflum, sem þá ógnuðu framtíð
heimsins. Eða svo sögðu þeir þá.
Bandaríkjamenn tóku svo upp
þetta sama sjónarmið á öðru ári
styrjaldarinnar. Það er stað-
reynd, að þeir hafa dyggilega
fylgt því marki allt til þessa
dags. 1 allri sögu heimsbyggð-
arinnar hefur aldrei verið lagt
fram annað eins fjármagn eða
önnur eins hjálp til að koma fót
um undir framandi þjóðir og
byggja upp efnahafslif þeirra og
Bandaríkjamenn hafa gert eftir
lok heimsstyrjaldarinnar. Þeir
hafa og. ásamt Englendingum,
veiðilandhelgi okkar út í % hluta
af þvi, sem hún var, áður en
samningurinn frá 1901 gekk í
gildi. Við hefðum ekki gert það,
þótt útfærslan hefði verið 4/4
eða 16 sjómílur. Enn eru mikil
flæmi eftir fyrir utan þessi tak-
mörk, sem er íslenzkt land og
meðan aðrar þjóðir ausa þar
upp auðæfum úr auðlindum okk
ar, án þess að nokkur greiðsla
komi fyrir, er engin afsökun til,
sem frambærileg er, á því að
réttmætt sé að beita islenzku
þjóðina slíkum ofbeldisaðgerð-
um, sem beint og óbeint hefur
verið hótað að beita, ef íslenzk
varðskip taka ensk fiskiskip á
veiðum innan nýju fiskveiðitak-
marka.
Allra sízt væri það viðeigandi
af þeirri þjóð, sem hefur marg-
svarið, að hún vilji vera eins
konar v.erndarengill allra smá-
þjóðanna, þvi að þeirra rétt beri
að virða ekki síður en stórþjóð-
anna, og það göfuga hlutverk
hafi hún tekið að sér.
Að endingu þetta: Við íslend-
ingar deilum um marga hluti.
Við erum ekki á einu máli um
það, hvort rétt hafi verið að
taka afstöðu með vestrænu þjóð-
unum og vera þátttakendur í
varnarsamtökum þeirra. Eitt er
þó víst, að mikill meiri hluti
þjóðarinnar vill vera með i hópi
þeirra þjóða, sem vilja vernda
frelsi sitt gegn hvers konar of-
beldi. Þeim meirihluta mun þykja
jafnillt að vera skotinn eða
hengdur, hvort sem byssan eða
gálginn kemur frá hægri eða
vinstri. Þessi meirihluti gerði
sér vonir um, að hann hlyti
vernd fyrir hvers konar hættum
með samtökum vestrænu þjóð-
anna. Mér er engin launung á
því að ég tel mig vera í þeim
hópi. Hér er því mjög mikil próf
raun á það, hvort samtökin, sem
eiga að halda vörð um frelsi
vestrænu þjóðanna, standast þá
raun, að gera skyldu sína eða
ekki. Þegar í hlut á minnsta þjóð
samtakanna, þegar hún gengur
heil og óskipt fram til að endur-
heimta frumburðarrétt sinn til
lítils hluta af aðalauðlindum
sínum, því að öll skrif eða i-
myndun um, að hún sé sundruð
í þessu máli, er hinn mesti mis-
skilningur.
Þótt íslendingar deili um
marga hluti, hefur það verið svo
að á úrslitastundu hafa þeir bor-
ið gæfu til að vera einhuga sam-
anber lýðveldisstofnunina 1944.
Svo er einnig í landhelgismálinu,
enda er það framhald sjálfstæð-
isbaráttunnar, því að meðan stór
hluti þess landsvæðis, sem for-
feður okkar, landnámsmennirn-
ir, helguðu sér og niðjum sínum,
meðan heimurinn stendur og ís-
lenzk tunga er töluð, er ennþá
undir stöðugri ásókn erlendra
manna, hefur íslenzka þjóðin
ekki endurheimt þau verðmæti,
sem hún var svift á niðurlæging-
artímum sínum. En þetta land-
svæði er sá hluti landsgrunns-;
ins, sem er fyrir utan fjögra
mílna takmörkin. Sá hluti þess,
sem nú á að ná aftur, er því að-
eins framhald sjálfstæðisbarátt-
unnar, en þar eru allir sannir
Islendingar einhuga. Þeir munu
því einhuga ‘ halda stefnu sinni
að settu marki, þótt þeim sé hót-
að ofbeldi úr ýmsum áttum. En
við vonum, að hin göfuga hug-
sjón, sem er á bak við öll sam-
tök vestrænu þjóðanna biði ekki
hnekki í sambandi við þetta mál.
Það gerir hún þó, ef þeim hót-
unum, sem komið hafa frá Eng-
lendingum, verður framfylgt,
þegar hin nýja útfærszla á að
•koma til f ’amkvæmda. Þvi þá
hafa þær pjóðir, sem mestu
ráða í þeim samtökum, sannað
að hugsjónin er einskis metin,
ef þeim finnst sinir hagsmunir
biða hnekki við að framfylgja
henni. Þá sannast það, að hún er
aðeins notuð sem áróðurstæki á
taflborði stjórnmálanna.
Megi aliir hollvættir Islands
og hins frjálsa vestræna heims
hjálpa til að slikt hendi ekki.
Reykjavik, 25. júní 1958.
Þorkell Signrðsson.
Þ|óðleikhú«ið;
Rúmlega 86 þús. gestir á árinu.
Níunda leikár Þjóðleikhúss-
ins lauk s.l. miðvikudag, 2.
júlí, með sýningu leikflokhs frá
Þjóðleikhúsinu á leikritinu
„Horft af brúnni“ á Patreks-
firði. Sýningar á leikárinu urðu
alls 202, þar af 179 í Reykjavík
og 23 utan Reykjavíkur.
A leikárinu voru sýnd alls 14
verkefni, þar af voru 2 gesta-
leikir. Leikrit voru 10, söng-
leikir 3 og ein listdanssýning.
Óperuflokkur frá hessneska
Ríkisleikhúsinu í Wiesbaden
sýndi hér óperu og leikflokkur
frá Folketeatret í Kaupmanna-
höfn sýndi leikrit eftir danskan
höfund. Flestar sýningar voru
á „Horft af brúnni“, eða alls 45,
þar af 23 úti á landi, en flestar
sýningar á einu leikriti í
Reykjavík voru á „Dagbók
Önnu Frank“, 26 sýningar alls.
Hér fer á eftir skrá yfir sýn-
ingar og tölu leikhúsgesta á
leikárinu:
1. ,,Tosca“, ópera eftir Gia-
vomo Puccini. Leikstjóri Hol-
geir Boland. 14 sýningar. Sýn-
ingargestir 8.272.
2. „Horft af brúnni“, eftir
Arthur Miller. Leikstjóri Lárus
Pálsson. Sýningar í Reykjavík
22; úti á landi 23. Sýningar-
gestir í Reykjavík 7.247; úti
á landi um 4.400.
anstu eftir þessu ...?
i 3. „Kirsuberjagarðurinn“, eft
ir Anton Tjecov. Leikstjóri
Walter Hudd. 7 sýningar. Sýn-
ingargestir 2.704.
J 4. „Cosi fan tutte“, eftir W.
A. Mozart. Gestaleikur frá
hessneska Ríkisleikhúsinu í
Wiesbaden. Leikstjóri Fried-
rich Schramm. 5 sýningar. Sýn-
ingargestir 3.134.
5. „Romanoff og Júlía“, eftir
Peter Ustinov. Leikstjóri Wal-
ter Hudd. 19 sýningar. Sýning-
argestir 7.766.
6. „Uila Winblad“, eftir Carl
Zuckmayer. Leikstjóri Indriði
Waage. 10 sýningar. Sýningar-
gestir 2.779.
7. „Dagbók Önnu Frank“,
eftir Frances -Goodrich og Al-
bert Hackett. Leikstjóri Bald-
vin Halldórsson. 26 sýningar.
Sýningargestir 14.055.
8. „Fríða og dýrið“, leikrit
fyrir börn, eftir Nicholas Stu-
art Gi-ay. Leikstjóri Hildur Kal-
man. 15 sýningar. Sýningar-
gestir 7.746.
9. „Litli kofinn“, eftir André
Roussin. Leikstjóri Benedikt
Árnason. 13 sýningar. Sýning-
argestir 4.475.
10. Listdanssýning. Dans-
meistari Erik Bisted. 5 sýning-
ar. Sýningargestir 2.528.
11. „Gauksklukkan“, eftir
Agnar Þórðárson. Leikstjóri
Lárus Pálsson. 14 sýningar.
Sýningargestir 6.120.
12. „Faðirinn“, eftir August
Strindberg. Leikstjóri Lárus
Pálsson. 5 sýningar. Sýningar-
gestir 1.879.
14. „Kysstu mig Kata“, eftir
Cole Porter, Samuel og Bella
j Spewack. Lcikstjóri Sven Áge
íLarsen. 22 sýningar. Sýningar-
ígestir 11.766.
j 14. „30 Árs henstand“, eftir
: (Soya. Gestaleikur frá Folke-
1 . teatret í Kaupmannahöfn. Leik-
stjöri Björn Watt Boolsen. 2
■sýningar. Sýningarges.tir 1.277.
j Sýningar alls á -árinu 202.
Sýning-argestir í Reykjavík
.81.748. Sýningargestir úti á
landi 4.400. Samtals 86.148.
„Grandma“ Moses, hin dáða banda-
ríksa listakona, byrjaði að mála 78 ára
gömul árið 1938, eftir að hendur henn-
ar höfðu kreppzt svo mjög af vöid-
um liðagigtar, að hún varð að leggja
niður saumaskap. Txu árum síðar hafði
hún ekki við að mála til þess að geta
fi’linægt eftirspurninni eftir hinum
frumlegu landslagsmyndum sínum lir
sveitunum. Árið 1949 var frú Anna
Mary Robertson Moses sæmd fyrstu
nafnbótinni af niörgum, sem húxi síðar
fékk. „Grandma“ Moses hefur átt heima
á bóndabýli í New Yorkríki alla ævi
og fer enn á fætur í morgunsárið til
þess að byrja að mála. Hún er nú 96 ára.
Fyrsta póstflugið í Bandaríkjunum
fór Eaxle Ovington, brautryðjandi á
vettvangi fluglistarinnar, hinn 23. sept-
ember 1911. Bandaríski nóstmeistarinn
á beim tíma, Frank Hitchcock, tók líka
þátt í þeirri sögulegu athöfn, sem fór
fram við Sheepshead Bay, New, York,
þegar fyrsti póstpokinn var afhentur
Ovington. Þessari póstþjónustu var síð-
an haldið uppi um tveggja vikna skeið,
meðan alþjóðlegur flugmálafundur stóð
yfir á flugvelli í nánd við New York
borg, og leiddi glöggt í ljós ágæti flug-
póstferða. Reglulegt póstflug var svo
tekið upp í Bandaríkjunum sjö árum
síðar.

í maímánuði 1953 Iséldu kommúnista-
hersveitir frá Yiet Minh suður á bóginn
inn í Laos og scttu upp hcrbúðir í inn-
an við 20 mílna fjarlægð frá höfuðborg-
inni, Vientiane. Samtals um 30 þúsund
flóttamenn flýðu undan ógnum komm-
únista. Fjölmennir hópar heimilislauss
fólks fór í „grátgöngur“ í Nong Khai,
til þess að leita ásjár Pibul-Songgram,
forsætisráðherra, og biðja hann um leyfi
til landvistar. Stjórn Thailands féllst á
að veita hinu landflótta fólki hæli rai
stundarsakir, þrátt fyrir hað að landinu
sjálfu stæði alvarlegur stuggur af sókn
kommúnista suður á bóginn enda er þar
liinn versti ófögnuður á ferðinni.
Fuliírúar Rvíkurbæjar i
stjúrn Sogsvirkjunarinnar.
Þrír fulltrúar bæjarins í stjórn
Sogsvirkjunarinnar voru kjörnir
á funði bæjarstjórnar Keykja-
víkur í gær.
Kosningu hlutu þeir Gunnar
Thoroddsen og Guðmundur H.
Guðmundsson af hálfu Sjálfstæð-
ismanna, en Einar Olgeirsson úr
liði minnihlutans. Varamenn
voru kjörnir Tómas Jónsson,
Helgi H. Eiríksson og Björa
Bjarnason. ,