Vísir - 19.07.1958, Qupperneq 6

V í S I R
Laugardaginn 19. júlí 1958
WÍSKIR
D A G B L A Ð
Vísir kemur út 300 daga á ári, ýmist 8 eða 12 blaðsíður.
Ritstjóri og ábyrgðarmaður: Hersteinn Pálsson.
Skrifstofur blaðsins eru í Ingólfsstræti 3.
Ritstjórnarskrifstofur blaðsins eru opnar frá kl. 8,00—18,00.
Áðrar skrifstofur frá kl. 9,00—18,00.
Afgreiðsla: Ingólfsstræti 3, opin frá kl. 9,00—19,00.
Sími: (11660 (fimm línur)
Vísir kostar kr. 25.00 í áskrift á mánuði,
kr. 2.00 eintakið í lausasölu.
Félagsprentsmiðjan h.f.

KIRKJA OB TRUMAL:
Hvað í staðirm?
Frcðarþing kommiínista.
Eitt af helztu fyrirtækjum
kommúnista, Heimsfriðar-
ráðið, efnir til þinghalds í
Stokkhólmi um þessar
mundir. Er þetta fyrsta alls-
herjarþing þessarra sam-
taka síðan árið 1955, og það
er raunar engin tilviljun, að
slík sanikunda skuli ekki
hafa komið saman síðan.
Árið 1955 var nefnilega
mikið talað um nauðsynina
á því, að leiðtogar stórveld-
annan hittust til að ræða
um helztu vandamálin, og
fundur æðstu manna er
einnig á dagskrá um þessar
mundir, eins og allir vita.
Kommúnistar tengja hvort
tveggja saman eins og sýnt
mun verða.
Ef svo fer, að efnt verður til
fundar æðstu manna, munu
kommúnistar og ýmis fyrir-
tæki þeirra, eins og Heims-
friðarráð, telja sér slíkt til
ágætis. Þeir munu segja sem
svo, að þeim hafi tekizt að
knýja æðstu menn lýðræðis-
ríkjanna til að koma á fund-
inn, af þvi að alþýða manna
hafi verið því fylgjandi. Fari
hinsvegar svo, sem miklar
líkur eru fyrir, að enginn
fundur æðstu manna verði
haldinn, munu kommúnist-
ar snúa við blaðinu og kenna
lýðræðisríkjunum um það,
enda þótt framkoma for-
sprakka kommúnista sé ekki
þannig — og hafi verið —
að vænlegt þyki að eiga við
þá viðræður um vandamál-
in.
Stofnanir eða samtök eins og
heimsfriðarráðið hafa því
þann aðaltilgang að styðja
stefnu og gerðir kommún-
istanna rússnesku, hvað sem
þeir gera. Annað aðalatriðið,
sem Heimsfriðarráðið á að
vinna að, er að veiða hrekk-
lausa menn, sem eru ekki
kommúnistar, og beita þeim
fyrir áróðursvagn sinn.
Þetta hefir ekki gengið of
vel á undanförnum árum, en
ný kynslóð friðarsinna hefir
komið fram, hrekklausir
menn, sem átta sig ekki eins
vel á brögðum kommúnista,
og það er alitaf nokkur von
til þess, að þeir bíti á agnið.
Þetta kemur til dæmis
greinilega fram hér á landi
hjá samtökunum „Friðlýst
land“, sem kommúnistar
hafa komið af stað. Þar er
margt manna, sem eru ekki
kommúnistar, en láta þá
samt ginna sig eins og þursa.
Kommúnistar hafa að sjálf-
sögðu gei't mikið úr því, að
Rússar tilkynntu á sínum
tíma, að þeir ætluðu að
hætta tilraunum með kjarn-
oi’ku- og vetnisvopn. Gerðu
þeir það, þegar þeir höfðuj
lokið langri röð tilrauna og
þurftu raunverulega að
hætta, til þess að viða úr
þeim gögnum, sem safnast
höfðu fyrir. Tilraunir Rússa
voru meira að segja þær víð-1
tækustu, sem heimurinn
hafði kynnzt, en þess geta
kommúnistar eðlilega ekki,
og þeir þegja einnig vand-
lega um það, að áður voru
Rússar andvígir afvopnun
undir alþjóða eftirliti.
Er þetta nokkuð í ætt við það,'
þegar Stokkhólmsávarpið
fi-æga var gefið út, en það
fordæmdi kjarnoi’kuvopn, af
því að kommúnistar réðu
ekki yfir þeim en um leið ogl
ríki kommúnista höfðu eign-'
azt slík moi’ðtól, var Stokk-
hólmsávai’pið lagt til hliðar
og allur áhugi rokinn út í
veður og vind. Sannast hér
sem endranær, hver húgur
fylgir máli hjá kommúnist-
um. Áróðurinn veltur ein-
ungis á þörfum kommúnista
á líðandi stund — alls engu
öðru.
Friðarsinnar þegja.
Friðarsinnar kommúnista hafa
mjög hátt, þegar þeir telja,
að þeir hafi fundið snöggan
blett á andstæðingum sínum.
Þeir aðgæta hinsvegar ekki,
að þeir eru sjálfir með fjöl-
rnarga snögga bletti, sem
hægt er að benda og snerta
á.
Hvers vegna fordæmdu friðar-
vinii’nir til dæmis ekki inn-
rás og’ íhlutun sovétstjórn-
ai’innar í Ungvei'jalandi fyr-
ir hálfu öðru ári? Þá heyrð-
? ist ekkert hljóð frá friðar-
sinnum eins og Andrésson-
þvílíkum. Hinsvegar vantar
ekki, að kommúnistar hrópi
um hér á landi og öðrum
hátt, þótt mönnum sé mein-
uð ferð til annarra landa,
eins og Paul Robeson —
kommúnistum finnst það
vítavei’ðara en þegar menn
eru sendir yfir landamæri
lífs og dauða, eins og Nagy
og félagar hans, sem komm-
únistum finnst ekki tiltöku-
mál.
Þannig er starf friðarvinanna
í hópi kommúnista. Það
miðast ekki við þörf kvíð-
,Hvað fékkstu í staðinn?“. Eg
spurði þessarar spurningar mann
nokkurn, sem hafði sagt mér
ýmislegt úr trúarsögu sinni.
Hann var alinn upp á trúræknu
heimili. Hann var sem barn
sannfærður um, að Guð væri til,
að Jesús Kristur væri frelsari
hans, leiðtogi og fyrirmynd.
Hann bað bænirnar sínar kvölds
og morgna, hann leitaði hjálpar
Guðs, þegar eitthvað bjátaði á,
og hann eignaðist hátíðleg augna’
blik í kirkju. En svo komu ung-
lingsárin. Hann menntaðist nokk
uð, las allmikið, „Ágrip af sögu
mamisandans“ og fleiri bækur,
innlendar og erlendar, hann fékk
áhuga á þjóðfélagsmálum, varð
þó ekki marxisti, heldur borg-
aralega hugsandi áhugamaður
um þjóðmál, þótt hann léti aldrei
verulega að sér kveða í stjórn-
málum. Um skeið sinnti hann
nokkuð nýjum trúmálastefnum,
sem voru mikið á baugi hér á
landi um það bil, sem hann var
að verða fullorðinn. Og það var
einmitt á því skeiði, sem hann
gerði sér grein fyrir því, að hann
var orðinn trúlaus. Honum virt-
ist hlutur kirkjunnar í sögu
mannsandans vera heldur ó-
frægilegur. Honum fannst vís-
indaleg hugsun nútímans leggj-
ast öll gegn kristinni trú. Og
niðurstaðan varð sú, að hann
sagði að fullu skilið við þá trú,
sem hann var alinn upp í. Og
manndómsár sin hefur hann lif-
að án trúar á annað en það, sem
hann kallar skynsemi nútímans
og þær framfarir til hagsbóta
fyrir þjóð og mannkyn, sem
frjáls hugsun og frjálst fram-
tak fær til vegar komið.
Þegar þar var komið sögu
hans, að hann hafði lýst því,
hvernig tiú hans fór forgörðum
á þroskaárum hans, spurði ég
téðrar spurningar: „Hvað
fékkstu í staðinn?" Og svarið
kom umsvifálaust: Eg fékk ekk-
ert í staðinn. Eg hef líklega allt-
af vitað það undir niðri, en nú
er mér það ljóst. Og ég held, að
þrátt fyrir allt hafi trúin, sem
ég átti i bernsku, alltaf loðað við
mig einhvern veginn, þó að mér
fyndist ég hafna henni að fullu.
Hún hefur, held ég, mótað skap-
gerð mína og lífsstefnu og haft
þau áhrif á líf mitt, sem hafa
ráðið því, sem betur horfði um
framkomu mína og líferni. En ég
er að hugsa það núna, að líklega
hef ég farið æði mikils á mis við
það að glata trúnni éða afrækja
hana. Það hefur ýmislegt kom-
ið fyrir mig i lífinu og þá hef ég
ekki átt mikið að sækja til þeirra
fræðirita, sem höfðu áhrif á mig
á unglingsárunum. Og mér
skilst, að þau risti heldur ekki
mjög djúpt“.
Eitthvað á þessa leið fórust
honum orð. Og í framhaldi sam-
talsins rifjaðist upp fyrir okkur
^kafli i skáldsögunni Ellen eft-
ir Martin Koch. Skálið lýsir því,
^hvernig honum heppnaðist að
sannfæra unga vinstúlku sína
jUm það, að hin kristna guðstrú
jhennár væi’i ímyndun ein. En
þegar stúlkan er dáin, fer hann
andi mannkyns fyi’ir friði,
heldur þörf kommúnistafor-
ingjanna fyrir stuðning á
i vettvangi áróðurs.
að spyrja sjálfan sig: „Hvað
gafstu henni í staðinn?" Og hann
fer að hugleiða, hvað hann haíði
gefið henni í staðinn fyrir trúna,
sem hann tók. Hvað var það?
„Þegar það átti að vera eitthvað
sérlega lært, var það útþynnt
vísindaglundur. Þegar það átti
að vera eitthvað verulega djúp-
sætt var það einhver vatnsborin
heimspekiþynnka. Það er ekki
hægt að liía á slíku eða deyja út ^
á það. Himnanna Guð, hvílík
örbirgð í vorri vanræktu sál. Hið
fegursta og bezta, sem manns- ^
andinn hefur átt, er vaxið upp
af vissunni um Guð. Lindir ^
runnu undir yfii’borðinu, sem ;
vökvuðu dýpstu rætur manns-
hjartans, lindir með lifandi vatni.
Þessari góðú trú höfurn við glat-
að og hjörtu okkar visna, ein-
mana og yfirgefin. Sé Guð ekki.
til, verðum við að búa hann til og
krýna hann til drottins. En hann (
verður að vera sterkur, sterkur
eins og guðinn, sem Hebrearnir
bjuggu til, gamli Jehóva. Hver
gefur lífinu merkingu, hver gef-
ur okkur hugrekki til þess að
ganga i óræðu myrkri? Sterkur
Guð, sem óhætt er að treysta“. |
Byggðasafn Þing-
eyinga opnað.
Byggðarsafn Þingeyinga að
Grenjaðarstað í Aðaldal var opn-
að 9. júlí síðastliðinn.
Safninu hefur verið komið
fyrir í hinurn gamla og tígulega
bæ, sem talinn var á sinni tíð
einn myndarlegasti bær á landi
hér. Elztu húsin eru frá 1876, en J
að öðru leyti byggði sér Bene-,
dikt Kristjánsson prófastur bæ-j
inn allan á áruiium 1892—1894. |
Safnið er í eigu Suður-Þing-* 1
eyjarsýslu, en frumkvæðí og
fi’amtak að söfnun þess átti
Bændafélag Þingeyinga. Hefur
safngripum verið safnað hundr-
uðum saman um alla sýsluna og
í h'eild er safnið bæði merkilegt
og margbreytilegt. Reynt hefur
verið að koma mununum fyrir í
sínu eðlilega umhverfi, og þótti
þeim sem við opnunina voru,
mikið koma til hins gamla höfuð-
bóls eins og það er nú úr garði
gert.
Tripolibíó:
Rasputin.
Tripoíibió hóf fyrir skemmstu
sýningar á frönsku stórmynd-
inni Rasputin, munkinn dular-
fulla, sem varð einhver mest
umdeildi maður heims á fyrri
hluta þessarar aldar. Hann var
í miklum metum hjá rússnesku
keisaradrottningunni fyrir fyrri
heimsstyrjöld og fram á hana,
unz hann var myrtur. Rasputin
mun hafa búið yfir dáleiðslu-
hæfileikum, var einkennilegur
blendingur hrotta og ljúfmenn-
is, trúmanns og svallara. Með
hlutverk hans fer Pierre Brass-
eu, heimsfrægur skapgerðar-
leikari, svo snilldai’lega, að
mörgum mun gleymast, að þeir
sitji í gömlum bragga og hoi’fa
á kvikmynd, því að leiklistin er
á borð við það bezta, sem getur
að líta á leiksviði höfuðborga..
Vísi hafa að undanförnu bor-
izt mörg bréf um verkalýðs- og
verkfallsmál— af því að verk-
föll eru um garð gengin fyrir
svo skömmu — en blaðið hefur
leitt hjá sér að birta þau af
ýmsum ástæðum. Hér skal hins-
vegar birt bréf um þetta efiii
eftir Á. S., og fjallar það um
mátt smáfélaga til að lama mikla
starfsemi. Bréfið er svohljóð-
andi:
Vitanlega mundi það þjóðfé-
laginu fyrir beztu, ef svo væri
búið um hnútana, að ekki væri
sífelld hætta á „skæruhernaði“.
En mundi kommúnistum ekki
finnast það óþægileg skerðing á
verkfallsréttinum, ef hver hópur
sem væri gæti ekki hlaupið í
verkfall, þegar honum sýndist?
Einhvern tíma hefðu menn gert
ráð fyrir slíkum viðbrögðum úr
þeirri átt.
Verkföllin.
„Það er nú mjög rætt um það,
hver hætta vinnufriðinum í land-
inu getur stafað af fámennum
stéttarfélögum, sem með óbil-
gjörnum kröfum geta valdið
mikilli og alvarlegri truflun eða
stöðvun á sviði atvinnulífsins.
Verkföll slíkra félaga geta auk
þess valdið almenningi stórkost-
legum ei’fiðleikum og óþægind-
um. Hefur víst nokkuð verið vik-
ið að því í Bergmáli. Benda rná
á sem dæmi, ef fámennt félag
fer í verkfall, eins og félag
mjólkurfræðinga, (í því munu
vera nokkr-ir- menn), að afleið-
ing þess yrði að mjólkuraf-
greiðsla stöðvaðist, og þarf ekki
að lýsa því nánar. Þetta er sagt
án tillits til þess, hvort seinustu
kröfur þess félags voru sann-
gjarnar eða ekki -— heldur til að
sýna þöi’fina á, að ágreiningur
út af kröfum smáfélaga sé leyst-
ur á breiðara grundvelli. Öll
þeási smáfélög eru í tengslum
við einhver skyld félög, .sem að
sjálfsögðu ættu að vera í sam-
bandi,;er semdi fyrir hönd þeirra
alli'a.
Stöðvun og’ úr-
elt form.
Til marks um aukinn skilning
á þessu er það, að í blöðum, sem
vei’kalýðurinn stendur að, er nú
farið að ræða um þörfina á
þessu. Þannig segir „Vei’kamað-
urinn“ á Akureyri, að athuga
þurfi hvort tímar hinna mörgu
en smáu verkalýðsfélaga, séu
ekki taldir, og eðlilegt og hag-
kvæmt, að ýmis verkalýðsfélög
verði sameinuð. „Það má ekki
láta skipulag verkalýðsfélag-
anna staðna i úreltu foi’mi. Það
eins og annað, verður að laga
eftir nauðsyn og kröfum timans
hverju sinni“. Þetta mun verða
eitt af málum, sem rædd vei 5a
á þingi Alþýðusambands Islands
á hausti komanda, segir blaðiC.“
Þjóðaratkvæði
í Alaska.
Mike Stepovich, landstjóri
Alaska, hefir ákveðið að þjóð
aratkvæði skuli fara franx þa
26. ágúst.
Spurt vei'ður um hvort kjós
endur séu því samþykkir, a
Alaska verði 49, fylki Banda
ríkjanna. — í lögum þeim, ser
nýlega voru samþykkt á þjóð
þinginu í Washington, var á
kvæði um það, að þjóðaraf
kvæði þetta skyldi fram far;