Alþýðublaðið - 09.01.1958, Page 3

Fimmtudagur 9. janúar 1958
AlþýSublaSIQ
3
Alþýöubtaöiö
Útgefandi:
Ritstjóri:
Fréttastjóri:
Auglýsingast j óri:
Ritst j órnar sizna r:
Auglýsingasírai:
Afgreiðslusimi:
Aðsetur:
Alþýðuflokkurinn.
Helgi Sæmundsson.
Sigvaldi Hjálmarsson.
Emilía S a m ú e 1 s d ó 11 i r.
14 901 og 14902.
14 9 0 6.
14 9 0 0.
Alþýðuhúsið.
Prentsmiðja Alþýðublaðsins, Hverfisgötu 8—10.
Vertíðin
VERTÍÐ er nú víðast hvar hafin í verstöðvum, og oru
eðliiega bundr.ar við hana miklar vonir allra landsmanna.
Þótt margt skilji skoðanir íslendinga í ýmsum máum, er
öllum ljóst, að afkoma þjóðarinnar er nnn að langmestu
leyti undir sjávarfangi komin. Sjávarafurðir standa svo
að segja eiitvörðungu undir gjaldeyrisöfluninni, en í hrá-
efnasnauðú landi er erlendur gjaldeyrir afl þeirra hlutá, '
sem gera skal. Við uppháf vertíðar geta þvi allir landsmenn
tekið 'heils hugar undir þá ósk, að vel gangi, gseftir verði
góðar og aili mikill.
Það hefur æ færzt í vöþt á undanförnum árum, að rík-
isvaldið hefur orðið að beita áhrifum sínum og löggjöf til
að tryggja rekstur fiskveiðiflotans. Má segja, að þeir aðilar,
sem hér ættu samkvæmt eðli málsins að semja sín á milli
og finna leiðir, þ. e. eigendur skipa og sjómennirnir sjálfir.
hafi reynzt algerlega vanmáttugir í þessum efnum nema
kæmi til kasta ríkisins. Og ríkisvaldið hefur talið það eðli-
lega skyldu sína og hlutverk að finna lausn vandamálanna
frá ári til árs, svo að fiskveiðiflotinn leggði úr vör. Sannar
ekkert betur. hve þióðin á mikið undir sjávarútveginum.
Jafnvel þótt setið hafi að völdum ríkisstjórnir, sem
ekki telja sig beinlínis styðja aukin afskipti ríkisvakls af
atvinnurekstri einstaklinga, hafa þær ekki liikað við að
gera rikið æ ábyrgara fyrir starfrækslu aðalatvinnu-
tækja landsmanna. Sjálfur formaður Sjálfstæðisflokks-
ins, Olafur Thors, sem þó tclur sig forsvarsmann einka-
framtaks í landinu, stóð urn hver áramót í stöðugu stríði
út af þessum málum, meðan liann var sjávarútvegsmála-
ráðherra, og rcyndj með tilstyrk rikisvaldsins að koma
flotanum úr liöfn, þegar útgerðarmcnn voru ófærir að
lej'sa vandann. Að vísu er það mála sannast, að þessum
fyrrverandi ráðherra tókst sýnu verr að rækja þetta
hlutverk en núverandi ríkistsjórn hefur tekizt þau tvö
ár, sem hún hefur glímt við örðugleika útvegsins. En út-
gerðannenn sjálfir, skráðir eigendur skipanna, liafa svo
gersamlega lagt árar í hát við að standa á eigin fótum í
þessmn efnum, að þeir híða jafnan aðgerða ríkisvaldsins,
áður en þeir hefja starfrækslu.
Riítósstjórninni hefur nú í annað sinn tekizt að koma
bátaflotanum að mestu leyti á veiðar á réttum tíma. Enn
standa að vísu yfir samningar milli einstakra félaga á
nokkrum stöðum, og hefur stjórnarandstaðan, ílokkur at-
vinnurekenda, reynt að gera sem mest úr þessum deiluatr-
iðum. Er það henni til lítils sóma, enda gert í pólitískum til-
gangi og til þess eins að skapa glundroða í þióðfélaginu, en
ekki af áhuga fyrir velfarnaði útvegs og þjóðfélagsins. Mun
það koma stjórnarandstöðunni sjálfri í koll.
Hitt er eklci nema eðlilegt, að almenningur hugsi um
það í upphafi lvverrar vertíðar, hverjar fórnir hann verð-
ur að færa til að koma skipunum á flot. Úr vasa almenn-
ings er styrkurinn til útgerðarinnar greiddur. Það er því
í rauninni almenningur, sem gerir út, hverjir svo sem
hinir skráðu eigendur tækjanna eru. En þótt margir tali
um fórnir í þessu sambandi og verði tíðhugsað til gjalda
og skatta, verða menn þó að hafa það hugfast, að ekkert
verður til af engu ,og peningar sízt af öllu. Sjávarút-
vegurinn skapar þjóðartekjurnar að langmestu leyti, og
styrkur til hans er því í rauninni aðeins tilfærsla á eign-
um, sem gefa síðan af sér arð, en cr ekki neinn venjuleg-
ur eyðslúeyrir.
í upphafi vertíðar ættu því allir þjóðhollir menn að sam-
einast um velfarnaðaróskir, en láta annarleg sjónarmið og
pólitíska skammsýni víkja.
Alþýðublaðið vaniar ungiinga
■ til að bérá blaðið til áskrifenda i þessum hverfum:
Laugárási
Kleppsholti.
Rauðala»k.
Talið við afgreiðsluna - Síml 14900
( Utan úr helmi )
ýft stórveldi i Vestur-Evrópu
FRÁ 1. janúar þessa árs er
samstarfs- og viðskiptasamning
urinn milii Vestur-Þýzkalands.
Frakklands, ítalíu og Benelux-
landanna í gildi. Sex þjóðlönd.
sem öldum saman hafa unnið
hvert gegn öðru og gert hvert
öðru allan miska er þau máttu,
bæði á vígvellinum og í stjórn
málunum, gera nú með sér víð-
tækt samkomulag um gagn-
kvæmar samstarfsskyldur.
í samningnum fallast þau
öll á það að öll verzlunarvið-
skipti þeirra á milli verði gef-
in frjáls og allir tollmúrar
rifnir niður, sameinast verði
um ýmsar mikilvægar fram-
kvæmdir, rikin veiti hvert
öðru aðstoð með iánum og
beinni fjárfestingu og' sam-
ræmi efnahagsmál sín. Vinnu-
markaðurinn innan vebanda
sarnnings landánna skuli öllum
íbúðum þeirra frjáls, og loks
komi ríkin fram sem eitt toil-
svæði gagnvart umheiminum.
Framkvæmd samningsákvæð
anna verður smám saman á
næStu 12—15 árum, og verður
áhrifanna af samningnum því
ekki að fullu vart fyrr en um
eða eftir 1970. Hins vegar er
þegar ljóst að fyrir þennan
samning er risið upp nýtt stór
veldi á meginlandi Evrópu.
íbúar samningssv'æðisins
eru um 164 milliónir, eða því
sem næst eins margir og í
Bandaríkjunum, og þátttaka
þeirra í heimsmarkaðinum sem
einstakra ríkja þeim mun
meiri. H:ns vegar er fram-
leiðsla þeirra mun minni, —
bandaríks framleiðsla nemur
51 000 krónum á mann, en að-
ein 18 000 krónum á mann í
sexríkjasambandinu.
En einmitt þetta sýnir hve
mikill óvinningur getur orðið
að þessu samkomulagi. Meðal
annars vegna þess að í sexríkja
sambandinu hafa framleiðslu-
aðilar verið einangraðir, gagn
stætt því sem tíðkast í Banda-
ríkjunum. Reynist samkomu-
iagið vonum samkvæmt munu
áhrif Vestur-Evrópu stórauk-
ast, bæði á sviði efnahagsmála
og stjórn mála.
En iafnvel þótt samningur-
inn sé í gildi genginn er ekki
þar með sagt að öllum hindr-
unum sé úr vegi rutt. Tollmúr
arnir verða brotnir niður smám
saman og það mun taka mörk
ár áður en þeim er iafnað við
jörðu. Enn verður því ekki séð
fyrir hve mikil vandkvæði
reynast á, þeim framkvæmd-
um; það verður að koma jafn-
óðum á daginn við þá þróunar-
breytingu, sem verður á verzl-
un, iðnaði og viðskiptum í
hverju einstöku landi við fram
kvæmd þeirra atkvæða.
Til þess að mæta slíkum
örðugleikum eru í sanmingun
um ákvæði um sameinaðan
stuðning hinna ríkjanna við
það ríki, sem verður til finnan
legast fyrir tióni í bili. Það
verður grundvallarsjónarmið
að öll ríkin taki á sig tap það.
sem af framkvæmd nokkurra
atkvæða samningsins hlýturað
leiða í bili.
Stofnaður verður sérstakur
fjárfestingarbanki, sem sér
um sameiginlegar framkvæmd
ir á samningssvæðinu og styð-
ur ný iðnfyrirtæki. Skal bank-
inn verða sér úti um reksturs-
T~'
<
Sv.arta svæðið á kortinu tákn-
ar sambandsríkin sex. Fyrir-
hugað fríverzlunarsvæði nær
yfir skástrikuðu svæðin, auk
sambandsrikjanna, en auk þess
tekur Tyrkland, Grikkland,'
Portúgal, írland og ísland þátt
í uitiræðunum, en krefjast ým-
issa sérréttinda sem skilyrða
fyrir þátttöku sinni.
fé, bæð| innan samningsland-
anna og með lántökum erlend-
is. Því næst verða settar. á lagg
irnar sérstakai' stofnanir, sem
sjá svo um að hvert aðildar-
ríkj fylgi settum reglum, og
einnig að hvert aðildarríki
hljóti þann styrk og stoð, sem
þvf ber. Stofnun þessi verður
að vjssu leyti til eftirlits, en
um leið verður henni fengð
vald til nokkurra ákvarðana,
sem verða bindandi fyrir öll
aðildai-ríkin.
Með stofnun sexveldasam-
bandsins hefst nýtt viðhorf í
öðrum Evrópuríkjum. Tollmúr
inn, sem þetta svæði reisir um
sjg, þýðir að mörgu leyti hækk
að innflutningstolla þegar fram
í sækir, en um leið dregur hin
frjálsa verzlun millj ríkjanna
innbyrðis úr möguleikum til
þess að innfluttar vörur geti
haldið velli fyrir þeim, sem
framleiddar eru á sambands-
svæðinu. Og leiði vinnan til
hagfelldari verkaskiptingar
þar á sviði iðnaðar og annarar
framleiðslu verður það óhjá-
kvæmilega til þess að torveki-
ara verður fyrir framleiðend-
ur utan sambandssvæð:sins að
selja hinum 160 milljónum í-
sbúa þess vörur svo nokkru
nemi.
Verði þróunin slík getu sex
veldasambandið orðið til þess
að auka á sundrung í Vestur-
Evrópu, og margt, sem aðildar
ríkin kunna að vinna við sam-
bandið, verður á kostnað ann-
arra ríkja. Þetta er sem veld-
ur þeirri tillögu Breta, að öll
ríki sem eiga aðiid að E£na-
hagssam-ijinnustofnun Evfrópu
myndi með sér frxverziunar-
svæði, þar sem tollmúrar
verði smám saman rifnir náð-
ur í samræmi við það, sem ger-
ist í sexveldasambærtdinu.
Þessi tillaga er þó aðeins enn
til umræðu og margt bendir til
að hún muni eiga mjög langt í
Jand hvað framkvæmd snertir,
Það ræður hdns vegar úr-
slitum fyri framtíð Evrópu
rvernig þeim umræðum lýkur.
Verði árangur þeirra jákvæð-
ur. skapazt þar smám saman
tollfrjáls markaður fyrir 240
milljónir neytenda, og mögu-
leikar fvrir gífurlega þróun í
framleiðslutækjum og tækni,
svo mjög aukist almerm vel-
megun á því svæði. Verði ár-
angurinn neikvæður, getur far
ið svo að öll efnahagssam-
vinna hinna 17 rikja er að stofn
uninni standa, fari þar með út
um þúfur.
Langcr, bókavörður
MARGT er það sem safnað
er og þó að frímerkjasöfnun sé
einna vinsælust, þá er hvei's-
konar önnur söfnun ákaflega
vinsæl, meðal þess fótks. sem
á annað borð á eiginleikann til
að safna, eiginleikann til að
einbeita athygli sinni að ein-
hverju ákveðnu efni og kryfja
það og afbrigði frá því, tií mergl
ar.
Meðal þess er hefir notið mik
illa vinsælda að undanförnu í
nágrannalöndum okkar, er söfn
un fiðrilda, eða sumarfugla,
eins og þau eru kölltið. Annars
er fræðiehiti tegundarinnar
Lepidoptera, eða skelvængjur.
Ætlunin er nú ekki hér að
fara að kenna söfnun sumar-
I fugla, heldur aðeins að drepa
á helstu atriðin, ef einhverjir
skyldu hafa ánægju af því að
heyra um þessa tegund söfnun-
ar.
Háfur úr þéttriðnu neti með
bambusskafti pinsetta og glas
með Cvankalium eru fyrstu
hlutirnir, sem þarf til veiðanna.
Cyankalium er eitur og þarf
sérstakt leyfi til að meðhöndla
það. Margir lyfjafræðingar
munu þá vita hvernig á að út-
búa þessi glös, en. það er gert
á þann hátt að 10—20 grömm-
um að Cyankalium er blandað
í þurrt gips eða sag og er þetta
Framliald á 4. síðu.