Alþýðublaðið - 15.01.1958, Side 6

AI þ ý 8 u b 1 a 3 l 8
Miðvikudagur 15. janúar 1958
Ilarold Átkin:
MÉR ER ÞAÐ mikið ánægju-
efni að ræða við ykkur í dag
um ýmis vandamál, er steðja að
verkalýðshreyfingunni í nútíma
þjóðfélagi og varða sérhvern
félagsmann hinna fjölmörgu
félaga, en ekki leiðtoganna eina
saman, þótt þeir kunni að bera
sérstaka ábyrgð. Þetta varðar
einnig sérhvern okkar og ekki
einvörðungu í umgengni hver
við annan og landa okkar, held-
ur eirtnig í sambandi við verka-
lýðshreyfinguna í öðrum lönd-
um. Fjölmörg vandamál, sem
þið eigið við að etja hér á landi,
eru af sama toga spunnin og
þau, sem á dagskrá eru í heima
landi mínu.
væntir sá er selur hæsta fáan-
legs verðs og þannig óskar
verkamaður hæstu launa fyrir
vinnu sína. Það er grundvall-
arstarf verkalýðsfélags að
tryggja meðlimum sínum slíka
afkomu með samningum við
atvinnuveitendur.
En að afla hárra launa þýðir
að iðnaðurinn verður að hafa
aðstöðu til að greiða þau. Þetta
næst ekki nema í fyrirtæki, sem
skilar hagnaði. Samvinna allra
aðila hefur áhrif á stærðarhlut-
ana, sem deilt er milli þeirra,
er rétt eiga á hlut. Þess vegna
þessum og ámóta spurningum,
finna að þeir heyra til í fram-
leiðslunni, hafa talsvert að
segja um afköstin og eru stoltir
af framleiðsluvörunum með því
þeir hafa lagt talsvert til mál-
anna.
4.
Að því er varðar þjálfun verk
stjóra og eftirlitsmanna, er.áríð
andi, að hún nái ekki einvörð-
ungu til þekkingar á starfinu
og leikni, heldur einnig þess,
að veita iðnaðinum upplýsing-
ar um ástandið í atvinnulífinu,
en vinnuveitendasambönd og
verkalýðsfélög eru bezt búin til
að veita upplýsingar um stöðu
sérhverrar atvinnugreinar. Þótt
slíkar almennar upplýsingar
séu mikilsverðar, hafa þær mun
minni áhrif á starfsíólkið en
upplýsingar um fyrirtækið '
j sjálft. Innan þess ættu menn að
skiptast á upplýsingum sérstak-
lega varðandi áætlanir og . það
hvernig framleiðslan gengur.
.•Ég álít, að upplýsingar um
gang.íyrirtækis, hvað urn.ágóð-
ann verður og hvað var.ðar vara
t sjóði, arð og laun, hafi inikil
áhrif í þá átt að láta starfsfólk-
ið finna, að það á virkan þátt í
rekstrinum.
Er þá' komið að samskiptun-
um milli stjórnendanna og
starfsfólksins, sem þróa þarf og
Tullkomna.
1. Fjórða atriðið varðar um-
ræður, sem eru fyrst og fremst
Framhald á 8. s;ðu.
þarf næst að athuga vandamálið hvernig ber að umgangast starfs
1.
Gamalt máltæki segir að
„sameinaðir stöndum vér“, og
á þeim grundvelli var verka-
lýðshreyfingin stofnuð. Aðal-
verkefni verkalýðsfélaganna er
að gæta hagsmuna meðlimanna
og auka velferð þeirra. Til að
styrkja aðstöðu sína hafa
smærri félög myndað sambönd
sín á milli og svo koll af kolli
þar til alþjóðafélagsskapur hef-
ur verið myndaður. Þessi þróun
á löngu árabili hefur nú orðið
þýðingu um víða veröld. Þótt
undirstaða starfsemi verkalýðs-
félaga sé enn hin sama hefur
ný og aukin ábyrgð fylgt í kjöl-
far þróunar þessarar.
Nú heyrast mörg nýyrði
nefnd í sambandi við iðnaðinn
t.d. framleiðni, verkathuganir,
samstarf, sjálfvirkni o.fl., o.fl.
Sérhvert þeirra hefur sérstaka
þýðingu, og þau benda til auk-
innar ábyrgðar jafnt stjórnenda
sem starfsmanna og þar af leið-
andi verkalýðshreyfingarinnar.
Ekkert stendur kyrrt í þessu
lífi. Annað hvort hlýtur að vera
framvinda eða afturför. Sama
gildir um allar þjóðir, og þróun
iðnaðarins hér á landi er tákn-
rænn fyrir það, sem er að ger-
ast um víða veröld. í framgangi
þessum þarf framlag allra aðila
og ekki sízt verkalýðsfélaganna.
Ábyrgðin hvílir á þremur aðil-
um, ríkisvaldinu, atvinnuveit-
endum og starísmönnum, en
sérhver þeirra á rétt til þess, er
á vinnst.
varðandi framleiðni. Þarf þá að
gæta þess vel að gera greinar-
mun á framleiðslu og fram-
leiðni. Framleiðslu má auka
einfaldlega með því að fjölga
Hins vegar er framleiðni flókn-
ari og þýðir meiri afköst við
lægri kostnaði á einingu. Þetta aðra starfsmenn
menn. Þess ber að gæta, að i
mörgum tilfellmn er v.erkstjór-
inn raunverulegur stjórnandi
fyrirtækisins gagnvart starfs-
mannínum. þess vegna er óhjá- | Aðeins
kvæmilegt, að kunnátta verk- hann ásamt Baudaríkjamannin-
stjorans skapi gott samband við um Ruben Fjne hjð kunna ^r.
EISTLENDINGURINN Paul
Keres er sjáMsagt frægasti
skákmeistari heims, þeirra er
ekki hafa orðið heimsmeistarar.
22 ára að aidri vann
GREINARHÖFUNDURINN, Harold
Atkin, er Breti og sérfræðingur í
verkalýðsmálum hjá brezku sendiráðunum í
Finnlandi og Noregi og á íslandi. Fyrir
skömmu flutti hann fyrirlestur um
verkalýðsfélög í nútíma þjóðfélagi hér í
Reykjavík, og er eftirfarandi grein meginefni
hans. Atkin víkur að ýmsum málum, sem
mjög eru á baugi með okkur Islendingum um
þessar mundir, og væntir Alþýðublaðið
að lesendum þess þyki góður fengur að
f y rirlestr inum.
næst ekki nema með gegnum-
gangandi aukinni getu. Fram-
leiðni er ekki eingöngu kenn-
ing heldur vísindi og verkalýðs-
félögin geta hjálpað til að ná
þéssu mjög svo æskilega tak-
marki, en í kjölfar þess fylgja
aukin lífsþægindi.
ro-mót, er haidið var í Hoilandj
árið 1938 til að ákveða hver
skora skyldf á þáverandi heims
merstara Alexander Aljechin.
En heimsstyrjöldin sfðari kom
ásamt dauða Aljechins í veg
fyrir að úr þessu einvígi yrði.
Aljechin dó í Lissabon í stríðs-
lok. Síðan hefur Keres ætíð
verið meðal sterkustu skák-
meistara heims.
Ungverjinn Gideon Barcza er
einhver sterkasti endataflaskák
maður í heimi. Hann er mjög
rökfastur og ótvirætt bezti skák
maður Ungverja þegar Szabo er
frátalinn.
Árið 1954 vann Friðrik Ól-
afsson Barcza á svæðismótinu í
Tékkóslóvakíu. Þá var þessi
sigur Friðriks sá mesti, er hann
hafði unnið í einni skák til þess
tíma.
i ._ , „ , , Nú fyrir skömmu var háð
Yeikalýðsfelagið hefur her landskeppni milli Ungverja-
hlutverki að gegna með því að lands og Eistiands. í þessari
þjalfa felagana og trúnaðar- keppnj Vann Barcza emhvern
menn sína og skapa aga. stærsta sigur, er hann hefur
A alþioða vmnumalaraðstefn nokkru sinni unnið Hann vann
unni í Genf 1955 taldi Sir Wal-
ter Monckton, sem þá var verka
16. ----
17. Rel
18. BXd5
19. b4
20. Re5!
21. Rel—tl
Rd6
a4
DXd5.
Ra7
Rab5
Dc4.
1
báðar skákir sínar gegn Keres,
, ,, , _ ,, „ ,en þeir tefldu á fyrsta borði.
lyðsmalaraðherra i Bretlandi, Hér getur að Hta sehmi skák
þeirra Barcza og Keres í keppni
(Þessi staða er sennilega töp
uð svörtum, sem rey.nir að klóra
í bakkann, en nær ekki í síðasta •
hálmstráið. Miðborðið er alla-
vega í óskiptri eigu hvíts.)
22. De2! Df5.
23. Rc5!
(Þessi leikur er betri en 23.13 1
þar eð nú er svartur þvingaður
til að ieika Ha7, vegna hótun-
arinnar RXb7.)
23. ------------- Ha7
24. e4 Dh3
25. Rcd3! g5?
(Leikið til að koma í veg fyr-
ir 26. Rf4. Þessi síðasti leikur
veikir aftur á móti kóngsvæng
svarts fullmikið. Betra hefði
verið 25. — Hfd8.)
26. f4! Dc8
(Þvingað vegna hótunarinnar
f5 og síðar Rf2, en þá er drottn-
ing svarts dauðadæmd.)
27. d5!
28. ÍXg5
29. Hfl
30. eXd5
2.
Nú skulum við athuga eitt-
hvað af þessum nýju verkefn-
um verkalýðshreyfingarinnar í
nútíma þjóðfélagi.
1. Meðlimur verkalýðsfélags er
jafnframt þegn lands síns með
öllum réttindum og skyldum,
sem því fylgja. í því sambandi
vakna spurningar um stjórn-
málastarfsemi verkalýðsfé-
laga, en það er málefni út af
fyrir sig, sem ég ætla ekki að
ræða að þessu sinni.
2..Meðlimur verkalýðsfélags er
starfsmaður, sem selur störi
sín á vinnumarkaðnum, en sá
markaður er mjög háður lög-
málinu um hlutfallið milli
framboðs og eftirspurnar. Á
einfaldari hátt má segja, að
þegar meira er um verkamenn
en vinnu, má ætla að verðlag
hennar lækki. Hins vegar
kann það að hækka þegar
meira er um vinnu en svo að
verkamenn geti annað henni,
en þannig er því varið í Bret-
landi í dag. Að sjálfsögðu
Hvernig er hægt að auka get-
una þannig? Margar leiðir
hggja að þessu marki t.d. j
1. góð samskipti í iðnaðinum;
2. góð æfing allra starfsmanna
verksmiðjunnar og sérstak-
lega þeirra ér eftirlit ann-
ast; og I
3. haldgott kerfi fyrir starfs-
menn og stjórn til að skipt-
ast á upplýsingum og hug-
myndum.
Öll eru þessi atriði margþætt
og þarfnast nákvæmrar athug-
unar. Væntanlega er traust
mikilsverðasta atriðið og felur
í sér samvinnuhug og vilja til
að ræða álit annarra. En auk
þess felur það í sér samkomu-
lagsanda beggja aðila.
Þjálfunin er ekki einungis
það að sýna hvernig vinna eigi
eitthvað sérstakt verk, heldur
einnig hvernig það fellur inn í
framleiðslustörfin. Hvers vegna
er svo áríðandi, að yðar eigin
vinna sé framkvæmd á sinn
hátt? Hvernig kann það að vera
að ef vinna yðar er ekki rétti-
lega framkvæmd, þá sé öll fram
leiðslan torvelduð með því það
gerir störf næsta manns erfið
eða óframkvæmanleg? Er til
færari og heppilegri leið til að
framkvæma vinnuna? Þeir ein-
eftirtalin fimm atriði nauðsyn-
leg fyrir góð samskipti manna í
iðnaðinum: —
í fyrsta lagi þarf að greiða
réttmæt laun og gæta þess, að
vinnuskilyrðin séu góð, en án
þessa er ekki hægt að stofna
til góðra samskipta. Hér er
ekki átt einungis við atriði
eins og vinnutíma, en einnig
nægilegar ráðstafanir vegna
öryggis, heilbrigðis og velferð
ar.
í öðru lagi er réttilegt og
nægilegt eftirlit t.d. til þess
að tryggja jafna vinnu. Vinnu
stöðvanir vegna efnisskorts
geta ónýtt mikið, og af þeim
kann að leiða, að menn missi
trú á stjórnendurna. Að því er
varðar persónulegt eftirlit
taka starfsmenn því eins og
það er framkvæmt og ber því
að gera það með mannlegum
skilningi.
í þriðja lagi ber að veita
upplýsingar og fullkomna sam
skiptin. Nauðsynlegt er að afla
upplýsinga um atvinnulífið
almennt og iðnað þann, sem
um er að ræða, svo og hvað
íyrirtækið er að gera og hvað
gerist innan þess.
þessari.
Hvítt: Barcza, Ungverjalamli.
m
8;
e6
hXs5
eXd5
DJi3
r '"ÁO §70

mí

10
Svart: Keres, Eistlandi.
1. Rf3 d5
2. g3 §6
3. Bg2 Bg7 .
4. d4 Rf6
5. o—o 0 0
6. c4 dXc4
7. Ra3! Rc6
OSennilega hefði verið betra
að leika 7 — c5. 8. dXc5, Dc7.)
8. RXc4 Be6
9. b3 a5
10. Bb2 Bd5
11. Hcl Dc8
12. e3 Hd8
13. a3 Dd6
14. Dc2 h6
('Sama staða kom upp í skák-
inni Barcza—Panno Amster-
dam 1954. í þeirri skák náði
hviítur betri stöðu eftfr 15. Rel
Hac8. 16. Rd3, BXg2. 17.
KXg2. Nú hefur hann annað í
hyggju.)
15. Hel Re4
m,
,-2-j.. s m
méT
i
(Leiki svartur 15. — Be4,
stendur svartur betur eftir 16.
De2, Dd5. 17. Rcd2.)
16. Hedl.
(Þessi leikur er til þess gerð-
ur að riddarinn á f3 komist á
el og síðan hótar hvítur f3 og
í samvinnu við fulltrúa vinnu e4. En leiki svartur strax Rd6,
veitenda og verkalýðsfélaga þá er riddarinn verr settur á
5.
staklingar, sem kunna að svara getur ríkisvaldið aðstoðað við d6 en f6.)
ABCDEFGH
Staðan eftir 30. leik svarts.
(Leikið til að koma í veg fyr-
ir Dh5.)
31. RÍ7! RXfV
32. HXf7 KXf7 '
33. Hclt Rg8
(Leiki svartur 33. — DXfl
vinnur svartur eftir 34. DýD,
Kg8. 35. BXg7, KXg7. 3o.
Rc5.)
34. BXg7 Dd7
35. Bf6 Del
(Kemur í veg fyrir Dh5.)
36. Dg4 HXd5
37. Re5 HXe5
38. BXe5 DXe5
39. Dc8t Kh7
40. Hf7t Kg6
(Ef 40. — Kh6 41. Dh3 og síð-
an Da7 mát.)
41. Dg8
(og Keres gafst upp, þar eð
hann er óumflýjanRea mát
eftir 41. — Kh5. 42. Dh7, Kg4.
43. h3. KXg3. 44. Dd3t Kh4.
45. Hh7).
Ingvar Ásmundsson.