Alþýðublaðið - 29.01.1958, Blaðsíða 3

Miðvikudagur 29. jaa. 1958
Alþý8ubla81B
S
Alþgöubtaúiú
Útgelandi: AlþýSullokkurinn.
Ritstjóri: Helgi Sæmundsson.
Fréttastjóri: S i g v a Idi Hjálmarsson.
Auglýsingastjóri: Emilía Samúelsdóttir.
Ritstjórnarsímar: 14901 og 14902.
Auglýsingasimi: 149 0 6.
Afgreiðslusími: 149 0 0.
Aðsetur: AlþýðuhúsiB.
Prentsmiðja Alþýðublaðsins, Hverfisgötu 8—10.
Dómur reymkmnar
FYRIR KJÖRDAG urðu miklar deilur um breytinguna
á kosningalögunum. Sjálfstæðismenn héldu því fram, að
verið væri að níðast á þeim, sér í lagi í Reykjavík, og g'era
höfuðstaðai’búum erfiðara fyrir að nota atkvæðisréttinn.
Alþýðublaðið bar á riióti þessum fullyrðingum. Það mælti
eindregið rnað breytingunni á sínum tíma og tók þá afstöðu
í þeirri trú, að hún reyndist sanngjörn og farsæl, Tilgarig-
urinn var sá að gera stjórnm'álaflokkunum torvelt að not-
færa sér kosningarétt þeirra kjósenda. sem látið hafa
smala sér ó kjörstað nauðugum eða viljugum. Og nú er
reyns'la fengin. Hver er svo hún?
Öllum sanngjörnuin mönnum, sem fylgdust með fram
kvæmd kosninganna í Reykjavík, mun bera saman um,
að breytingin hafi orðið til mikilla bóta. Sennilega befur
kosningaathöfnin aldrei farið hér siðmennilegar fram um
langt áraskeið. Og ótti Sjálfstæðismánna um, að á þeim
ætti að níðast, reyndist ímyndun ein. Kosningaþátttakan
í Reykjavík varð meiri en í síðustu alþingiskosningum,
sem þó voru að smnarlagi í bliðskaparveðri. Reykvíkíng-
a-r létu alls ekki á sér standa að mæta á kjörstað og
greiða atkvæði eins og frjálsum mönnum í frjálsu landi
ber skylda <11. Og Sjálfstæðisflokkurinn var vissulega
engu ofríki beittur. Reykvíkingar gerðu sigur hans meiri
en nokkru sinni fyrr. Nú dettur því engum í hug, að
kosniiu’alagabreytingunni hafi verið annað ætlað en
stuðningsmenn hennar lýsíu yfir í ræðu og riti.
Ástæða er til að ætla, að állir telii breytinguna hér eftir
sjálfsagða eins og Alþýðublaðið spáði. En hvað kom þá til
þess, að Siálfstæðisflokkurinn tók henni svo illa sem raun
bar vitni? Forustumenn hans hafa vafalaust trúað því, að
kosningalagabreytingunni væri stefnt gegn flokki beirra.
Á þeim sanriast, að margur heldur mig sig. Hér hefur sagt
til sín rótgróið sérhagsmunasjónarmið Sjálfstæðisflokksins,
sem stundum er aðeins ímyndun. Sökum tortryggni og í-
haldssemi heldur hann fast við gamlar venjur, þótt úreltar
séu. Hann á svo bágt með að vera víðsýnn og frjálslyndur.
íslendingum ber að fagna því, að kosningalagabreytiug-
in er komin til framkvæmda. Hún reynist stórt spor í
rétta átt. Og við eigum tvímælalaust að halda áfram á
sömu braut. Gegndariaus fjársóun við kosningar á ekki
að líðast. Hún brýtur í bága við a'llt lýðræði og er rróðgun
við ákvörðunarrétt og persónufrelsi kjósendanna. Og áróð-
ur stjórnmálaflokkanna í sambandi viðG'ramkvæmd kosn-
inganna er engum til góðs. Honum á aö víkja til hliðar.
Þá sparast ærinn tími og mikil fyrirhöfn. Hins vegar eiga
flokkarnir að leggja því ríkari áherzlu á að kvnna fólkinu
mákfni sín, marka stefnu og sækja hana og verja í áheyrn
alþjóðar. Og um þetta eiga allir íslenzku stjórnmálaflokk-
arnir að sameinast, ef beir m.eta lýðræðið og persónufrels-
ið eins mikils og látið er í veðri vaka.
Kosningabaráttan í Reykjavík var að þessu sinni mun
skapfelldari og siðmennilegri en oft áður. Og það er áreið-
anlega beint eða óbeint nýju fyrirkomulagi kosningaiaga-
breytingarinnar að þakka. Hún var þess vegna tímabær
eins og' dómur reynslunnar hefur eftirminnilega sannað.
Rangtúlkaður sigur
MORGUNBLAÐiÐ er í gær að vonum kampakátt yfir
kosningaúrslitunum, en þarf endilega að rangtúlka sigur
sinna manna. Það seair, að Sjálfstæðisflokkurinn hafi feng-
ið hreinan meirihluta atkvæða í kaupstöðum og kauptún-
um. Þetta er ,,litii sannleikur".
Staðreyndirnar segja þetta: Sjálfstæðisflokkurinn fékk
hreinan meirihluta atkvæða í tveimur kaupstöðum landsins
•— Reykjavík og Vestmannaeyjum. Stjórnarflokkarnir eiga
hins vegar samanlagt meira fylgi að fagna í öllum hinum
kaupstöðunum, sem eru sérstök kjördæmi. Útkoma Morg-
unblaðsins fæst með því að iáta atkvæðamagn Sjálfstæð-
isflokksins í Reykjavík ráða úrslitum í hinum kaupstöðun-
um, þó að slíkt sé fjarri sanni.
Hafa ekki sigurvegararnir í Reykjavík og Vestmanna-
eyjum ráð á því að segja allan sannleikann að kosningun-
um loknunri
Leikfélag Reykjavíkur -
Glerdýrin eftir Williams
ÞAÐ er einkennilegt hversu
fljótt ýrnsar þær bókmennta-
stefnur, sem komið hafa fram
að undaniförnu, ganga sér til
húðar í vitund manna. Flestar
af þeim, sem hrífa um
skeið, reynast dægurfyrirbæri,
sem lítinn hljómgrunn e:ga í
vtund manns nokkru síðar. Er
það auglýsingaskrumið sem
veldur? Eða eru það hinar
skjótu breytingar á öilum svið-
um? Sennilega hvorutveggja.
Víst er um það, að flest þau
skáldverk, sem skrifuð hafa ver
ið að undanförnu að meira.eða
minna leyti eftir forskrift ein-
hverrar stefnu, skvurnauglýstr-
ar og lofsunginnar sem hinn-
ar einu sönnu samtíöar lausnar
og leiðar út úr þeim ógöngum,
se mbókmenntir vorai' væru
komnar í og svo framvegis,
hafa lifað skamma hrið. Orð-
ið að þoka fyrir nýjum for-
skriftarspámönnum sem vissu
hina einu lausn, og þannig koil
af kol'li. Því er hætt við að
kjökurmærð Tennessee W>]lj-
ams í leikriti hans, „Glerdýr-
in“, haifi ekki rík áhrif á okk-
ur nú, þótt það þætti hið áhrifa-
mesta vek, fyrir svo sem ára-
tug. Sumir kurina að halda að
það sé okkar eigin velmegun,
— gervivelmegun, — sem veld-
ur því að við nennum ekkj að
sitja vfir því heilt kvöld að vor
kenna illa staddri fjÖlskyldu,
sem hefur þó nægilegt að bíta
og brenna, að framtíðaröryggi
bennar virðist í onkkurri ó-
vissu. Ég er þó ekki viss um
að það sé orsökin. Mér er nær
að ha'lda að okkur pyki slíkt
varla kjökurvert þegar gervalt
mannkyn má eins búast við því
að bíða hinn hörmulegasta
dauðdaga einhverntíma á næst-
unni.
Annað mál er það að fáir
kunna betur til verks en Tenn-
essee þegar hann vill það við
hafa. Þrátt fyrir ýkt áhrif
hversdagslegra hluta, þá er
leikrit þetta óvenjuiega vel
gert hvað byggingartækni
snertir. En öll viðkvæmnin ger
ir það vandmeðfarlð, — ekki
ósvipað og glerdýrin, — og það
þarf ekki að sæta ýkja harka-
legri meöferð tii þess að ein-
hyrningurinn missi hornið og
verði að venjulegum hesti. —
Fiytjendur þess eru því ekki
öfundsverðir. Og allur flutning-
ur þess hvílir einvörðungu á
Leikurunum sjálfum, þar sem
tjcld og annar sviösbúnaður er
að miklu leyti aukaatrlði. Það
gerir þeim heldur ekki hægara
fyrir, að höfundur iætur leik-
ritið endurgerast í minningu
einnar persónunnar, og fyrir
það ber það á sér mjög daufan
stimpil raunveruleikans. Per-
sónutúlkun leikenda verður því
að miðast við það. Það er því
ekki hvað sízt vandaverk leik-
stjóra við að fást.
Helga Valtýsdóttir leikur
móðurina, mjög vandmeðfarið
hlutverk. Helga er vaxandi leik
kona og tekur viðíangsefni sín
sterkum tökum. Ef til ví-li helzt
til sterkum í þetta skiptið, en
myndin, sem hún dregur upp
af móöúrinni, er mjög sjálfri
sér samkvæm, og eflaust er
þetta bezta afrek Helgu á leik-
sviði tii þessa. Kristín Anna
Þórarinsdóttir leikur dóttur-
ina, Lauren, hið viðkvæmasta
hlutverk í þessu leiOfriti, þar
sem engu má skeika svn ekki
jaðri við tilgerð. Kristfn er ung
leikkona, hún heíur ytra útlit
sem með þarf í slíkt hlutverk,
en ekki veröur með góðri sam-
vizkú sagt að hún valdi hlut-
verkinu til fulls. Spurning er
þó að hve miklu leyti það er
sök leikstjóra, sem út aí' ber.
Hlutverkið krefst fyrst og
fremst einlægni og látleysis.
Ytri leikbrögð mega hvergi
skyggja á hinn hljóða, innri
leik. Þessum vanda veldur
Kristín Ánna ekki nema á köfl-
að geta ráðið herzlumua og
lagfært það, sem á skortir. —
Engu að síður sýnir Kristín
Anna það í meðferð þessa hlut-
verks að hún leggur sig alla
fram við leik sinn og hirðir
ekki um auðveldan árangur. —
Jón Sigurbjörnsson Jeikur O’
Connor, írs'ka herrann. sem
kemur í ehimsókn, mjög hressi-
lega. Gfeli Halldórsson leikur
Mjólkurframleiðsla
Framhald af <2. síðu.
gróðri). Mjólk, sem í er veru-
legt magn af g'erluni (lifandi
eða dauðum), verður að teljast
skemmd vara, hvað sem allri
sýkingarhættu líður. Þess
vegna er nauðsynlegt að vita,
hvað veldur mjólkurskemmd
um og hvernig unnt er að koma
í veg fyrir þær.
Þar sem mjólk er seld ógerii-
sneydd beint til neytenda. er
nauðsynlegt að dýralæknir
skoði kýrnar mánaðarlega með
tilliti til júgurbólgu og ann-
arra sj-úkdóma. Ennfremur er
nauðsynlegt, að læknisskoðun'
á heimilisfólki fari fram árlega
að minnsta kosti. Mjólk frá slík
um framleiðendum þarí að
rannsaka sem oftast á opir.ber-
um rannsóknarstofum. svo að
Tom, soninn, og er leikur hans
snotur vel í Jeiknum sjálfum,,
en framsögn hans milii atriða
bregöur til væmni; það er nóg
kjökurhljóð í leiknum þótt
hann grípi ekki til þess, er hann
segir endurminningarnar per-
sónuiega. Tregi hans má ekkí
veða á'berandi um of; í þessari,
framsögn má hann likjast föð-
ur sínum.
Ég er því ekki vanur að gera
þýðingar leikrita að umtals-
efni í leikdómum, þar sena
manni er yfirleitt gert ókieyft
að kynna sér þær nánar en það,
sem maður heyrir á frumsýn-
ingunni. En þegar önnur eins
setningaskrípi og það „að falla
fyrir langlínukapli“ kemur fyr
ir hvað eftir annað, verður
varla fram hjá því gengið. —-
Slík hroðvirkni er með öllu óaf-
sakanleg.
Loftur Guðmuudsson.
unnt sé að fylgjast með gæðum
mjólkurinnar. Nú hagar svo til,
að opinberar rannsóknarscofur
eru aðeins tvær, er armast
rannsóknir fyrir heilbrigðis-
starfsmenn og aðra, sem þess
óska, þ. e. Atvinnudeild Há-
! skólans og tilraunastöðin að
Keldum. Báðar þessar rann-
sóknarstofur eru í umdæmi
Reykjavíkur, og koma þær þtd
um en þeim, er starfa þar eða
ekki að notum sem skyldi öðr-
í næsta nágrenni. Er því brýn
nauðsyn að fjölga rannsóknar-
stofum í landinu, svo aö allir
starfsmenn heilbrigðisstjórn-
arinnar, hvar sem er á landinu,
eigi þes kost að rannsaka eða
láta rannsaka mjólk og mjólk-
urvörur og þær vörur aðrar,
sem þeir hafa eftirlit nteð. Þá
fyst verðu unnt að fylgjast full-
komlega með framleiðslunni og
kippa því í lag, sem aflaga fer.
um, og víða hefði íéikstjóri átt
Kristín Anna Þórarinsdóttir — Laura og Jón Sigurbjörnsson
scm írski herrann í heimsókn.