Alþýðublaðið - 05.03.1958, Síða 6

AIþý8abI»8IS
Miffvikudagur 5. mara 1958
( Baekur og hófundar )
ÍSLENZK ljóðagerð hlýtur
enn að teljast nær ókunn í út-
löridum nema af afspurn, og ber
tvennt tii: Annars vegar er
mjög erfitt að flytja kvæði
miili tungumála án þess að þau
glati töfrum sínum, og á þetta
sér í lagi við um íslenzk ljóð.
Hins vegar kunna svo fá er-
lend s'káid íslenzku, að þýðing-
liim úr frummálinu veröur ör-
sjaldan við komið, en annað
reynist jafnan svipuf biá sjón.
Frændur okkar í Noregi muna
okkur helzt í þessu eím. Sltal
t>á einkum ned'na starf Ivars
Orglands, því að þýðingar hans j
á kvæð-um Ðav,ðs Stefánssonar j
og Steféns frá Hvítadal eru ó-
xuetanleg kynning íslenzkra bók
mennta. Víst mun auSveldara
að þýðá íslenzk kvæði á ný-
norsku en nokkurt annað mál
vegna skyldleikans, en hitt ræð
Hr þó úrslitum, hvað Orgland
túlkar þau vel, snjallt. og sam-
vizkusamlega. Og nú ar komið
að tiiefni greinarkornsins: —
Sænsk skáldkona, Ariane Wahl-
gren að nafni, hefur kvatt ís-
ienzkum Ijóðtum hljóðs í landi
nóbelsverðlaunanna. Hefur hún
þýtt „Þorpið“ eítir Jón úr Vör
á sænsku og ennfremur synis-
feorn af kvæðum fimm annarra
íslenzkra skálda. ■
Ariane Wáhlgren þýðir „Þorp
ið“ eftir upphaflegu útgáfunni
Ifá 1946, en kvæðunum er rað-
að með nokkuð öðrum hætti.
Verk hennar dæmist ágætlega
af hendi leyst, og mun þó ekki
á allra færi að túlka „Þorpið“,
þar eð hófsemi og nærfæmi
skol-ast stundum í meðförum.
Hér kemst vandvirknislega til
skiila sá persónulegi tónn, sem
er sigur Jóns úr Vör. Og „Þorp-
1*5“ gstur sannarlega talizt fulí
góð útílutningsvara, þó að gjald
eyristekjurnax verði kannski
ekki upp á marga fiska. Ég end~
urtek einu sinni enn, að „Þorp-
ið“ er í tölu þeirra íslenzkra
Ijóðabóka síðasta áratugs, sem
maður hefur ástæðu til að ætla
að biífi. Sumir halda, að þar
gæti sænskra áihrifa í ríknm
■mæli. Sú ályktun kann að vera
nærri lagi um. aðferð Jóns úr
Vör að fella mörg smákvæði í
heildarmynd, sem kallast ljóða-
flokkur, en þá mun líka

kvsser far dig
nár han gár ombord.
Det eviga havet
ár kanske en pöl.
Och döden ságer
en dag till livet
lána mig
ditt snáekskal broder.
Hér hefur viðkvæmt ljóð þoi-
að flutninginn af íslenzku á
sænsku.
Næst er frá því að segja, að;
kvæði sex íslenzkra skálda birt;
ust í sænska tímaritinu Upptakt I
snemrna á-síðast liðnu ári, og
var Ariane Wahlgren einnig
þar að verki. Skáldin voru J
Jóhann heitinn Jónsson, Steinn ;
Steinarr, Jón úr Vör, Jón Ósk- j
ar, Stefán Hörður Grírnsson og
Hannes Sigfússon, en ljóðin tiu.
að tö.iu. Virðist giida sama máii i
um þýðinguna og túlkun ,,Þorps
ins“ nemá hvað Steinn Stein-
ai*r lætur á sjá. í sólhvítu ijósi
verður harðast úti. Ariane
Wahlgren sieppir endaríminu,
en þar mieð glatast listrænn og
ssiðkenndur orðaleikúr bvæðis-
ins, svo að það reynist flatt og
•hversdagslégt eins og endur-
sögn. Söknuður Jóhanns Jóns- j
sonar upplitast einnig, en naum 1
ast til stórtjóns. Bszt þýðir Ari-
ane V/ahlgren sýnishornið af
Dymibilvöku Hannesar Sigfús-
sonar, og mun þó ærinn vandi
að ráða við slík kvæffi: Sannast
þar enn á ný, að íslenzkar bók-
menntir. geta vænzt mákils full
tingis af þessari sænskú skáld-
konu.
, Upptakt er málgagn ungu
skáldakynslóðarinnar í Svfþjóð.
Ritstjóri þess, Göran Paím, læt
ur fylgja íslenzku kvæðunum
atih5rglisverða hng\;ekju um
Dymbilvö'ku Hannesar Sigfús-
sonar, og minnist ég ekki að
hafa lesið öliu stórmannlegri
skýringu á torræðu kvæði. —
Hitt er annað mál, hvort sklln-
ingur hans stenzt miskunnar-
lausa gagnrýni. En Göran Palm
hefur að minnsta kosti gert
sitt til. þess að leysa hnútinn.
Og víst ber íslendingum að
þakka Upptakt og Ariane Wahl
gren þá tillitssemi að muna sam
tíðarbókmenntir okkar. Við get
,um þegið fleira gott af Svíurn
; en nóbelsverðlaun.
Helgi Sæmundsson.
Ariane Wahlgren.
sæns'ka íhlutunin talin. Þorpið
er íslenzkt og lýsing eða túlk-
un Jóns úr Vör á því íslenzkur
skáldskapur. Þetta hefur Ari-
ane Wahlgren verið ljóst. Hún
nemur íslenzka tóninn og læt-
ur hann bergmála fagurlega í
sænsku þýðingunni. Skemmti-
leg sönnun þessa er þýðing
hennar á kvæðinu Lítil skel,
svo að einu sýnishorni sé kom
ið á framfæri:
Litet snáckskal
pá litet hav.
Tror du din pöl ár havet
tror du vágor bryter
mot smá bavens stránder
nár litet snáckskal
sjunker mot ringa djup
mad alle rnan
sex smá stenar —
ett annat hav ej finns
stora havet
dödens hav.
Utæn att sátta ner
svarta sjömanssácken
FRÁ UPPHAFI íslands
byggðar fram á þennan dag
hafa bændur haldið merki
skáldskapar og fræða hátt á
loft. Egill og Snorri voru bænd
ur. Og þótt Ari fróði, Hallgrím-
ur, Einar 1 Heydölum og Jón
á B'Pgisá væru prestar, stund-
uðu.þeir búskap jafnframt em-
bætti sínu. Sama má segja um
’ækninn og náttúrufræðinginn
Svein Pálsson. Munkarnir í
klaustrunum, sem ýmsir voru
fræðimenn og skáld, munu fiest
ir hafa verið annaffhvort bænda
synir eða fyrrverandi bændur,
nenv* hvoru t.veggia hafi verið
til að dreifa. Enn má nefna Bólu
Hjálmar, Pál Ólafsspn, Þorgils
gjall'inda os Guðmund á Sandi
— og af núlifandi mönnutn Guð
munda tvo, bá^a ljóðskáld, sem
bú*a hvor tvevgía að Kirkiubóii.
annar á Hvítár=íffu, hinn í ön-
undarf;rði. Þriðii Guðmundur-
inn núlifandi í bændastétt hef-
ur eigi alls fvrir löngu bætzt j
ViAvi okrifandi rnanna. Er sé
Friðf:nnsson og býr að Egiisá í
Skagafírði.
Eftir þennan Guðmund haf."
nú komið út 4 skáldsögur. —
Tvær þeírra eru barnabækur,
Bjössi á Tróstöðum og Jónsi
karlinn í Koti, sem báðar komu
út árið 1950, Máttur lífs og
moldar 1952 og loks Leikur
biær í laufi, sem prentuð var
á síðast liðnu ári.
Af því að hljóðara hefur ver-
ið um þessar bækur en mér
finnst þær eiga skilið, langar
mig til að minnast á þær lítii-
lega. Einkenni sagna Guðmund
ar eru hispurslaust raunsæi og
staðgóð lýsing á s æitalífi, er
höfundur segir frá i öfgalausan
hátt oftast og drt gur upp af
því skýrar og lifav.di myndir.
Hann er mælskur og hefur gam
an af að segia frá.. Að vísu
tekst honum ekki ávallt jafn
vel að takmarka sig og hann
virðist eiga hægt með að gæða
atburði og persónur s.ínar lífi.
Og stíll hans er eigi alls kosíar

S 3. flokki eru 742 vinningar, samtals 975000 kr.
TIl áramóta eru eftir IÖI98 vinningar — samtals
13 245 000 krónur.
Dregið verður á mánudag.
Síðasíi söludagur á laugardag.
Guðmundur L. Friðfinnsson.
hnökralaus. En svipað má segja
um ýmis önnur sagnaskáld, sem
í hávegum eru höfð, enda getur
lífs- og þjóðmenningargildi ver-
ið í sínu gildi þrátt fyrir þennan
brest, ef svo mætti segja. Bezt
sagna Guðmundar þykn* mér
Bj'össi á Tréstöðum. Kostirþeirr
ar sögu eru fyrst og fremst jöfn
og saimfelld frásögn af rás við-
burðá án útúrdúra, næmur
skilningur á sálanífi drengsins,
er sagan fjal'ar aðállega, um,
samúð með kjöruin hans og trú
verðug lýsing á sveitálífi þess
tíma, sem sagan gerist á, en það
er ofanverð 19. öld. Jónsi karl-
inn í Koti er eigi eins samíelld
saga, en gædd' meiri kírnni, og
er það að sjélfsögffu kostur,
sem börn kunna ao rneta ei-gi
síður en fullorðnir. Næst-bezta
saga höfundar þykir mér Mátt-
ur líifs og moldar. í þeirri bók
eru dregnar upp skýrar myndir
af norðlenzkum dal og raun-
sönnu sveitaifólki, ’sem glevmist
ekki fljótt. Atburði skortir
heldur ekki, né hugkvæmni tU
að tengja þá saman. Mest er þó
um vert þá bjartsýni og karl-
msnnsku, sem einkennir sög-
una, og trú á hið góða í inann-
inum. En allt þetta sígrar að
lokum.
Um síðustú bók Guðmundar
má líka margt gott segja, þó að
hann tefli þar stundum á tæpt
vað í rás viðburða og frásögnin
falli naumast svo í einn farveg
sem atburðirnir í iífi töku-
dr-engsins á Tréstöðum eoa Guð
brands í Hlíð (Máttur líifs og
mo’ldar). En höfundurinn kem-
ur lesandanum ósjaldan á ó-
vart, ekki sízt í sgulok, og sýn-
ir skemmtilega dirfsku. Samt
þykir mér vanta í þessa sögu
nokkuö af þeira safa, sem er að
finna í fyrri bókunum, eink-
u:m Bjössa á TréstöSum og
Mætti lífs og moldar. Með þessu*
er ég alls ekki að gefa í skyn,
að höfundinum sé að fara aftur.
Öllum getur jdirsézt og mis-
tekizt urn sinn. Og mistökin
geta verið lærdómsrfk, jafn-
vel skilyrði til þroska. Þau geta
birzt í tilráunum, sem eru nauð
synleg til þess að kanna nýjar
leiðir. Um fram allt má höf-
undurinn ekki missa móðínn.
Kem ég þá að niðurstöðu máls
míns. En hún er að benda á
nauðsyn þess, að bændur iáti
eigi með öllu ógert að lýsa
sveitalífi samtímans. 'Þeim er
það öðrum fremur í lófa lagið
að öllu leyti nema ytri kjörum,
sem eru að vfeu örðug. Hlut-
deild þeirra í daglegu lifi sveita
fólksins.og aðstaða til að fylgj-
ast með þróuninni legsui* þeim
efni upp í hendurnar. Lýsingar
bóndans í baráttu samherjanna
verða að öðru jöfnu sannari en
frásögn áhorfanda og gests, þó
að auga hans þyki glöggt.
1 •Sögur Guðmundar að Egilsá
; hafa allar að geyma þá reynslu,
| er hörð lífsbarátta hefur gefið
| honum aff launum fyrir aff hopa
ekki af hólmi en vera trúr mold
inni, sem ól hann. Sögurnar
hera m°ð sér, að þær pru ritað-
ar í hiáverkum:. í því pr bæði
stvrkur beirra og veikleiki fólg
inn. F°vrurnar levna sér ekki
í ytra búningi. Kostirnir dvljast
frekar undir yf.irborSi, sem er
eigi alls loostar í'iágað, ]jkt og
bóndanum er eigíníegt að koma
td dvranna, eins og 'hann er
klæddur. En gesturinn irnetui*
hann því meir sern hann kynn-
ist honum betur. Híð innra er
hiartahlýia, líkt og jarðvlur-
inn levníst í iðrum iarðar. jafn-
vel uddí undir jöklurn.
Að lokum óska ég Guffmundi
þess, að honum gefist tóm, eld-
Framhald á 8. síðu.