Alþýðublaðið - 25.03.1958, Blaðsíða 3

J>riðjudagur 25. marz 1958
&lþltabla«i«
w—
Alþýöubíaöiö
Utgefandi: AlþýðufloHkurinn.
Ritstiórí: Helgi Sæmundsson.
Fréttastjóri: Sigvaldi Hjálmarsson.
Auglýsingast j óri: Emilía S a m ú e ls d ó 11 i r.
Ritstjórnarsfmar: 14901 og 1490 2.
A.uglýsingasími: 1 49 0 6
Afgreiðslusími: 149 00.
Aðsetur: AlþýSuhasiB
Þrem&nuðjB Alþýöublaðains, Hverfisgötu 8—10.
■■ . — „ . . ,
Aðalatriði málsins
ÞJÓÐVILJIiNÍN heldur áfram aö ræða fcaráttuna um
verkalýð'shreyifinguna 'Og fordæma Alþýðuflokkinn vegna
þess, að hann sætti sig ekki við völd og áhrif kommúnista.
Hins vegar forðast blaðið að minnast á aðalatriði máisins, en
það eru atburðirnir á síðasta þingi Alþýðusambands íslands.
Þar léðu jafhaðarmenn máls á friði og samstarfi í verka-
lýðshreyfingunni, en sú viðleitni þeirra var virt að vettugi.
Því fór sem fór.
Areiðanlega er það rétt, sem Þjóðviljinn bendir á, að
síðasta stjórnarkjör í Sjómannafélagi Reykjavíkur var
undirstrikun á samstarfsvilja. Þar var hætt við ótímabær
átök um forustu félagsins. Kommúnistar eru í vonlausum
minnihluta í Sjómannafélaginu, og þess vegna áttuðu þeir
sig á því, að baráttan þar myndi aðeins til ills eins.' Því
ber út af fyrir sig að fagna. En kommúnistar settu að temja
sér svipaðá glöggskyggni alls staðar í verkalýðshreyfing-
unni og þá ekki sízt í heildarsamtökum íslenzkrar alþýðu.
Þeir brugðust því hlutverki á síðasta þingi Alþýðusam-
bands íslands. Nú segja afleiðingarnar til sín. Kommún-
istar skjáltfa við tilhugsunina um alþýðusambandsþingið i
haust .En væri ekki fáðlegt tfyrir þá að játa yfirsjónina og
mistökin og reyna að bæta fyrir ólhappaverkin?
Tilefni umræðnanna er að sjálfsögðu afstaða Framsókn-
arflokksins, sem Þjóðviljinn þykist kunna vel að meta. Al-
þýðublaðið hefur áður gert grein fyrir þeim viðhorfum:
Á næsta a'.þýðusamibandsþingi verður um það áð velja,
hvort kommúnistar eða iafnaðarmenn verði úrslitaaðilar
valdanna og ahrifanna í Alþýðusambandi íslands næstu
tvö ár. Framsóknarflokkurinn sleppur ekki við vandann með
því að Tiíminn getfi í skyn, að hann geti hugsað sér sam-
starf við báða málsaðila. Ábyr.gðarleysi kommúnista á síð-
asta alþýðusambandsþingi var ævintýri, sem er verka-
Jýðshreyfingunni stórhættulegt. Og Framsóknarflokkurinn
ætti að minnsta kosti að hugsa sig um tvisvar áður en hann
gerist samsekur kommúnistum beint eða óbeint í því efni,
Slfikt yrðd alþýðusamitökunum til tjóns og kommúnistum
skammgóður vermir. Þeir eru ekki hræddir að ástæðulausu.
A eftir áœtlun
MORG UNBLAÐIÐ getur fagurlega í Reykjavíkurbréfi
á sunnudag leikritsins Dagbók Önnu Frank og fcoðskaparins,
sem það flytur. Síðan leggur greinarhöfundur út af þessu
svofelldum orðum:
„íslendingar eiga enfitt með að skilja ömurleikann, sem
hvílir yfir lœfi þeirra, sem ofsóttir eru á þann veg sem
þarna er lýst. Sem betur fer 'hafa þvílíkar aðfarir aldrei
tíðkazt í okkar landi. En því miður heyra slíkar hörmungar
ekki aðeins fortíðinni til. Þær eru einnig samtímafyrir-
brigði í s-tórum hluta beims.
Gyðingaotfsóitnir n'azista vloru andstyggð. Nazifeminn
var einungis eitt alfbrigði einriæðis og ofbeldis þess sem
svo mjög hefur markað 20. öldina. Þar má segja, að komm-
únisminn sé aðalstafninn en nazisminn hafi verið ein grein
á. Nazisminn er vonandi úr sögunni fyrir fullt og allt, en
kommúnisminn blómgast enn. Innan endimarka veldis
hans eru óteljandi fjölskyldur, sem eiga við sama öryggis-
leysið að búa og lýst er í leikritinu um Önnu Frank. Þav
hafa heilir þjóðfiokkar verið teknir upp af heimastöðvum
sínum og ssttir í fangabúðir eða a. m. k. rieknar í útlegð.
Ótrúlegt er en samt satt, að til skuli vera greindir og í
sjálfu sér góðhjartaðir Islendingar, sem trúa því, að slíkir
stjórnarhættir horfi til góðs og vipna að því af öllum sálar-
kröftum að innleiða þá á íslandi.“
Alþýðublaðið getur tekið undir þetta, en hlýtur að bæta
við undxun sinni á því, að grieindur m.aður eins og Bjarni
Benediktsson skyldi ekki vara þjóð sína við villimennsku
Hitlers og félaga hans eftir að hafa átt kost á að sjá af-
töku hjá nazistum í Berlín. Á honum sannast, að skýzt,
þott skýr sé. En nú vantar ekki þá vandlætingu, sem
hvergi kom í leitirnar, meðan þýzki nazisminn var og hét.
Hún er dálíitið á eftir áætlun.
( Utar» úr heimi )
ENN HEFUR ekki verið gert
kunnugt, hvaða ríki standa að
útgáfu hins nýja alþjóðamál-
gagns kommúnista. Sagt er að
Rúmenar og Ungverjar hafi
ekki tekið þátt í ráðstefnunni,
sem haldin var í Prag til að
undirbúa rit þetta, og fulltrúar
aðeins þriggja kommúnista-
flokka á Vesturlöndum voru
mættir, Frakkar, ítalir og Aust
urríkismenn. Hvorki Pólverjar
né Júgóslavar voru mættir.
Þeir hafa lengi verið andstæðir
hugmyndinni um slíkt málgagn.
Khrustjov hefur núisýnt þeim,
að hann getur gert það, sem
honum sýnist án þess að þeirra
samþykki komi til.
Það er engin tilviljun að
Prag var valin sem útgáfustað-
ur þessa málgagns. Ásamt kom
múnistáflokkum Frakklands og
Austur-Þýzkalands hefur tékk-
neski kommúnistaflokkurinn
verið eftirlátastur Rússum (að
öðrum leppflokkum ólöstuðum)
og harðastir stuðningsmemi
þeirra í deilunni við Pólverja
og Júgóslava.
Þetta nýja tímarit, sem á að
fjalla um teoretisk vandamál
marxismans og vera upplýs-
ingarit, gegnir sama hlutverki
og „Fyrir frið og alþýðulýð-
ræði“, sem Kominform gaf út
á árum áður. Hlutverk þess var
að halda uppi áróðri gegn tító-
ismanum. Eftir lát Stalins dró
mjög úr áhrifum Kominform
og loks var það leyst upp fyrir
heimsókn Títós til Moskvu vor
ið 1955.
Stalinræða Khrustjovs á 20.
flokksþinginu í febrúar 1956
leiddi til upplausnar í kommún
istaflokkum víða um heim, og
eftir atburðina í Póllandi og
Ungverjalandi sáu Sovétforingj
arnir að íími var til kominn að
herða á aganum.
Júgóslavar og Pólverjar settu
sig á móti útgáfu alþjóðlegs
málgagns kommúnista. Togli-
atti var einnig andvígur slíkri
útgáfu, þar eð slíkt kynni að
gera samsiarfið við Nenni erf-
iðara. Auk þess var búizt við
að Mao-Tse-tung mundi fylgja
bessum þjóðum að málum.
Þegar eftir uppreisnina í
Ungverjalandi báru kommún-
istár í Austur-Þzkalandi, Aust
urríki, Frakklandi og Tékkó-
slóvakíu fram kröfur um, að
alþjóðlegt málgagn yrði gefið
út og hlutu þessár tillögur fylgi
rússneskra blaða. Frakkarnir
gátu snúið Togliatti til fylgis
við hugmyndir sínar og hann
varð að láta undan stalinistun-
um í sínum eigin flokki.
Á bylíingarafmælinu í
Moskvu síðastliðið haust var
gengið frá undirbúningi máls-
ins. Mao-Tse-tung gerðist tals
maður hugmyndarinnar og
sýndi lítið sjálfstæði gagnvart
ráðamönnum Sovétríkjanna.
Gomulka var mjög andvígur
málinu og eftir því sem honum
segist sjálfum frá, hélt hann
mikla ræðu gegn því. Hann
hlaut stuðning Kadars, þótt
merkilegt megi virðast. Annars
er Kadar í erfiðri aðstöðu nú
til dags. Stalinis'ar í Ungverja
landi krefjast þess, að hann
verði dreginn fyrir lög og dóm
vegna viðbragða sinna fvrstu
daga byltingarinnar. Því er
honum á móti skapi að stofnað
verði til hugmyndafræðilegrar
rýni með strangdíalektiskum
aðferðum.
Gómúlka hafði reyndar látið
þau orð falla, að „Sovétríkin
væru sjálfkjörin til forustu
hins sósíalistiska hluta heims-
ins“, en með því sagði hann
ekkert um forustuhlutverk kom
múnistaflokks Ráðstjórnarríkj-
anna.
Gómúlka neyddist til að fall
ast á, að „endurskoðunarsteín-
an“ væri aðalhætta kommún-
istaflokka. En þó var undan-
tekning gerð um það sem Pól-
land varðar, og bætt við að
„dogmatismi“ gæti í vissum
tilfellum verið stórhættulegur.
Gómúlka fékk óbundnar hend-
Ur í baráttunni við stalinista í
Póllandi. En framar öllu hélt
hann fast við regluna um
„sjálfstæði og full yfirráð hvers
flökks í sínu landi“. Og hann
hélt því fram, að frjáls sam-
skipti kommúnistaflokkanna
kæmu að meira gagni heldur
en sameiginleg yfirstjórn.
Það vakti mikla reiði, að
Júgóslavar neituðu að skrifa
undir Moskvuyfirlýsinguna.
Khrústjov hefur lengi reynt að
bæta sambúðina við Júgóslavíu.
En þeir virðast nú hafa misst
bað traust, sem beir höfðu á
honum og gengu því ekki í
samkomulagsátt þegar ástæða
gafst.
Á byltingarafmælinu í
Moskvu var reynt að láta líta
svo út sem kommúnistar um
heim allan væru sammála og
sneru bökum saman. En ráð-
stefnan í Prag sýnir að þeir
hafa gefizt upp við að bíða eft-
ir Gómúlka og Tító.
J. Sv.
xel Strand er ekki stóryrlur,
en temur sér mikil umsvif
AXEL STRAND, varaformað
ur hinnar sænsku deildar Nor-
ræna ráðsins, er maður, sem
vekur á sér athygli hvar, sem
hann sézt, —< samt er hann
mjög hljóðlátur maður. Við
fvrstu sín gæti engum dottið í
hug að Axel Strand væri út-
lærður iðnaðarmaður, en hann
tók sveinspróf í húsgagnasmíði
1912, úti á jskáni. Síðar fór
hann til Stokkhólms. Varð hann
brátt gjaldkeri í LO (Alþýðu-
sambandi Svíþjóðar) og smám
saman vann hann sig upp í for-
setastól fceirra samtaka.
Sagt hefur verið, að forseti
LO hefði meiri völd en forsæt-
isráðherrann. Svíar hafa það á
tilfinningunni að það sé LO,
sem skipuleggur innréttingu
þjóðarbúsins, og bá er ekki ó-
nýtt, að hafa lærðan húsgagna-
smið í forsetasæti LO.
Axel Strand notar lítt stór
orð né mikil umsvif, en öll mál
hefur hann bó leyst á þægileg-
an og gagnlegan hátt. Hann
skipar vel sína ábyrgðarmiklu
slöðu. Hann talar lágt og hægt,
en hugsunin og framsetningin
er skýr og rökrétt.
Axel Strand hefur átt sæti í
sænska þinginu síðan 1938, en
i
Axel Strand
starf hans í verkalýðshreyfing-
unni var það umsvifamikið, að
hann hafði lítinn tíma til þing-
starfa. Þegar hann lét af störf-
um í LO fór hann að láta þing-
mál meir til sín taka. Hann var
kiörinn varaforseti þingdeildar
sinnar, síðar varð hann forseti
laeanefndar þingsins. Þegar
vandasöm mál koma fyrir þing
ið eru oft settar nefndir til að
ræða þau sérstaklega. Hefur
Axel Strand oft verið valinn í
slíkar nefndir. Hann undirbjó
til dæmis tryggingarlöggjöf
Svía og nú er hann formaður
nefndar þeirrar, sem undirbýr
hina nýju löggjöf um eftirlaun.
Axel Strand hefur jafnan tek
ið mikinn þátt í samstarfi jafn
aðarmannaflokkanna á Norður-
löndum, og þekkir flesta for-
ustumenn þeirra persónulega.
í Norræna ráðinu hefur hann
getið sér gott orð fyrir samn-
ingalipurð og réttsýni og unnið
sér traust norrænna stjórn-
málamanna.
Það hefur verið sænsku
verkalýðshreyfingunni mikill
styrkur að menn eins og Axel
Strand hafa valizt til að veita
henni forustu. Haim er fyrst og
fremst lýðræðissinni eins og
beir gerast beztir. Stefna hans
hefur alltaf verið sú, að þeir,
sem hæfastir eru fari með for-
ustuhlutverk innan verkalýðs-
hreyfingarinnar. Hann hefur
sýnt og sannað, hvernig unnið
verður að félagsmálum méð
beztum árangri og því er starf
hans mikilvægt dæmi fyrir
aðra foringja verkalýðsmála.
Ragnhild Sandström.