Alþýðublaðið - 01.04.1958, Blaðsíða 7

Þriðjudag 1. apríl 1958.
&lþýSublaS!8

FRUMVARPIÐ um uppsagn-;
arrétt verkafólks frá störfum
var á föstudag samþykkt sem
lög frá alþingi.
Ríkisstjórnin lofaði á síðast-
liðnu hausti 19 manna nefnd
Alþýðusambandsins, að sett
yrðu lög um uppsagnarrétt
verkafólks. Lögin, sem alþingi
samþykkti á föstudag, eru því
efndir á þessu loforði.
Með lögum þessum er að
ýmsu leyti bætt ur þvi óíremd-
arástandi, sem ríkt hefur um
þessi mál. Þykir Aiþýðublaðinu
ástæða til að birta login í heild
eins og þau voru endanléga
samþykkt:
1. gr. Nú hefur verkamaður,
iðnlærður eða óiðnlærður, sem
fær laun sín greidd í iíma- eða
vikukaupi, unnið ;hjá sáma at-:
vinnurekanda í eitt ár eða leng
ur, og ber honum þ'á éins mán-
aðar uppsagnarfrestur frá störf
um-.
Tíma- eða vikukaupsmaður
telst hafa unnið hjá sama at-
vinnurekenda í eitt ár, ef hann
hefur unnið hjá hbnum sam-
tals a. m. k. 1800 kiukkustund-
ir á síðustu 12 mánuðum, þar
af a. m. k. 150 stundir síðasta
mánuðinn fyrir uppsögn. Jafn-
gildar unnumi klukkustundum
teljast í þessu sambanái fjar-
vistir vegna veikinda, slysa, or
lofs, verkfalla og verkbanna.
allt að 8 klst. fyrír hver.n fjar-
vistardag.
Launþega, sem rétt á til upp-
sagnarfrests samkvæmt þessari
grein, skal skylt að tilkvnna
með eins mánaðar fyrirvara, ef
hann óskar að hætta störfum
hjá atvinnurekanda sinum.
Uppsögn skal vera skrifleg
og miðast við mánaðamót.
2. gr. Nú fer verkamaður fyr-
ir tilmæli atvinnurekenda, sem
hann vinnur hjá, til starfs um
tíma 'hjá öðrum atvinnurek-
anda, og skal þá sá tími talinn
unnar vinnustundir hjá hinum
fyrrtalda atvinnurekanda, að
því er réttindi þau snertir, sem
um getur í 1. gr.
3. gr. Nú fellur niður atvinr.a
hjá atvinnurekanda, svo sem
vegna þess að hráefni er ekki
fyrir hendi hjá fiskiðjuveri,
upp- og útskipunarviona er
ekki fyrir hendi hjá skipaaf-
greiðslu, fyrirtæki verðuir fyrir
ófyrirsjáanlegu áfallí, svo sem
vegn-a bruna eða skiptapa, og
verður atvinnurekanda þá eijgi
gert. að greiða bætur til laun-
þega sinna, þó að vinna þeiri-a
nemi eigi 150 klukkustunclumj á
mánuði, enda missa launþeg^r
þá eigi uppsagnarrétt sinn með-
an slíkt ástand varir.
Nú hefur verkamaður misst
atvínnu sína af . ofangreindum
ástæðum og honum býðsf ann-
að starf, sem hann óskar að
taka, og er hann.þá ekki bund-
inn af ákvæðum 3. málsgr. 1.
gr. um uppsagnarfrest, enda tik.
kynnj hann strax atvinnurek-
andanum, ef hann ræður sig hjá
öðrum til frambúðar.
4. gr. Fastir starfsmenn og
tíma- og vikukaupsmenn, sem
rétt eiga á uppsagnarfresti sana
kvæmt 1. gr. laga þessara, skulu
eigi missa neins í af launum
sínum, í hverju sem þau eru
greidd. fvrstu fjórtán dagana
eftír að þeir forfallast frá vinnu
sökum siúkdóma eða slysa.
5. gr.
Nú yiU launþegi neyta rétt-
ar síns samkvæmt 1. og 4. gr\,
og skal hann þá, ef atvinnu-
veitandi óskar þess, afhenda
honum vottorð læknis um veifc-
índin eða slysið, er sýni, að
hann hafi verið óvinnufær
vegna veikindanna eða slyssinsc
6. gr.
Akvæðí laga þessara hagga
ekki samningum miili samtaka
atvinnurekenda og launþega.
um greiðslu atvinnurekanda á
sjúkrapeningum til starfs-.
manna sinna hvort sem þeir
eru greiddir til styrktarsióða,
stéttarfélaga eða beint til þeirra.
sjálfra.
7. gr.
Ákvæði samnings atvinnurek;
anda og launþega sem brjóta í
bág við lög þessi, eru ógiíd, eí
þau rýra rétt launþegans.
Haldast skulu þau réttindb,
sem veitt eru með sérstökum
lögum, samningum eða leiðir aÆ .
ven.ju í einstökum starfsgrein-
um ef þau eru launþega hag-
stæðari en ákvæði þessara laga.
8. gr.
Lög þessi öðlast þegar gild'u
Jafnframt fellur úr gildi 86.
gr. laga nr. 24. 29. marz 1956,
um almannatryggingar.
Simnudagur.
-----— ÉG SÁ í Morgun-
blaðinu í dag, að spurning
dagsins var, hvort verra væri
fyrir börn, að mæður ynnu
úti. Þetta mál er alltaf á dag-
skrá, elíki sízt í seinni tíð.
Flestir munu sammála um
það, að hverju barni er holl-
ast að góð móðirin annist
það sem mest. Uppeldisfræð-
ingar eru ytfirleitt á þeirri
skoðun núna, að það sé lélegt
heimili og lélegir foreldrar,
. sem ekki séu barninu rneíra
virði en hópheimili barna eða
bæli. A. m'. k. skilst manni,
að stefnan sé þessi í uppeld-
ísmálum nú á dögum. Surns
staðar erlendis hefur meira
að segja verið komið upp
toarnaiheimilumi þar sem „for-
eldrar“ hafa sinn barnahóp.
Þykir það aiffarasælla.
Um spurninguna, hvort
foétra sé fyrir barnið, að
móðirin vinni ekki úti, er það
að segja, að víst er það betra.
Öryggiskennd er barninu
nauðsyn, kannske mesta
nauðsynin. Móðir, sem getur
helgað börnunum sínum mest-
alla krafta sína, umhugsun og
aðihlynningu, vinnur þjóðíe-
laginu 'áreiðanlega meira
gagn en flestir aðrir. Hitt er
svo satt og rétt, að nauðsyn
krefst þess oft, að móðir
vinni úti. Þ'á er gott dagheirn
íli bezta lausnin. En barnið
verður sffellt að vita, að móð-
urinnar er von á vissum
tíma, það stuðlar að öryggis-
kennd þess og ró, en þetta
hvort tveggja stuðlar að vel-
líðan þess, þroska og heil-
steyptari skapgerð.
Máivuclagur.
— — — Vinur minn góður
kom að málí við mig í dag
og sagðist endilega vilja segja
ínér svolitla Sögu. Ég tók því
vel, ég hef alltaf gaman af
sögum. Hönum sagðist svo
ffá:. „Nýlega -var ég á gangi
niðri í miðbæ, en þurfti að
mæta á ákveðnum tíma á á-
kveðnum stað. Veður var
ekki sem bezt, svo ég stakk
mér inn á alþing, því að ég sá,
- • -að’fundut* stóð yfir. Ég settist'
á áheyrendapalla og skyggndl
íst niður. í pontunni stóð einn
þingmaðurinn og flutti mál
sitt áf miklum móði. En þing-
salurinn var næstum alveg
tómur, aðeins forseti og rit-
arar í sætum og einn eða tveir
þingm'enn á gægjum. Það er
langt síðan ég hafði komið í
þingið, og því kom* mér þetta
undarlega fyrir sjónir. Hins
vegar er mér nú sagt, að
þetta sé daglegt brauð, þing-
menn iflytji mikið af ræðum
yfir tómum' bekkjum. En það,
sem ég var mest hissa á, var
ónægja þingmannsins með
sjálfan sig undir þessurn
kringumstæð'um. Það virtist
ekki hafa minnstu áhrif á
hann, þótt sama og enginn
hlustaði 4 hann, hann þandi
si.g hið mesta, skaut fram
bringunni og reyndi meira að
segja að vera fyndínn. Ég
hatfði svo gam,an- af að horfa
á hann, að ég gieymdi að taka
eftir því, sem hann var að
segja, en eitthvað var hann að
bera saman eyðslu Reykjavík
ur og ríkissjóðs umtfram á-
ætlun. En um leið og ég gekk
atftur niður stigann, datt mér
í hug, hvort ekki væri miklu
hagkvæmara og ódýrara að
láta þingmenn flytja svona
ræður í einrúmi inn á segul-
band, fýrst enginn fæst til að
hlusta. á þá?“
Þriðjudagur.
•------— í dag byrjar ein-
mánuður. Ég leit af tilviljun
í almanak Þjóðvinafélagsins
og só þar, að við þennan dag
stóð: Einrnónaðarsamkoma.
Heitdagur. Ég hafði ekki veitt
þessu athygli fyrr, svo ég fór
að glugga í, hvað á bak við
þetta væri. í íslenzkum þjóð-
'háttum Jónasar frá Hrafna-
gili stendur svo (bls. 218);
„Einmónaðarsamkoma eða
heiídagur Eyfirðinga var
haldinn við og við i Eyjafirði
síðan á 14. öld. Var það þriðju
dagurinn fyrstur í einmánuði
og ihaldinn helgur, messað og
saífnað gjöfum til fátækra;
bannað í tilsk. 29. maí 1744.“
Um upphaf þessa helgidags
í Eyjafírði segir svo í Árbók-
um Jóns Espóiín við árið
1477 (II, bls. 87): „Um haustið
og veturinn eftir gjörði eld-
gang og bresti ógurlega með
dynkjum, öskufallí og myrkri
fyrir norðan land, svo að pen
ingur þreitfst eigi, en jörð var
þó snjólaus. Var þá haldin
samkoma lærðra og leikra á
þriðjudaginn fyrstan í ein-
mánuði að Grund í Eyjafirði
og settur heitdagur, en lög-
tekin einmánaðarsamkoman.“
Annars var- fyrsti dagur í
einmánuði kallaður yngis-
mannadagur áður fyrr, eins
og fyrsti þorradagur var kall-
aður bóndadagur og fyrsti
góudagur konudagur.
Miðvikudagur.
7,'SyngjaiTðrpásk-
ar“ voru að þessu sinni mjög
ónægjulegir. Að vísu var
ekki mikið um verulega list-
ræn atriði, en hér var um
góða skemmtun að ræða,
enda á þetta að vera í léttari
tón. Sumir Iistamennirnir
gerðu verkefnum sínum ágæt
skil, og þó sérstaklega þau
Guðrún, Kristinn og Þuríður.
Ég var í fyrstu hálfmóðgað-
ur út í þá, sem að skemmtun-
inni stóðu, fyrir að fylla ekki
dagskrána alla með söng,
heldur þurfa að fá Karl Guð-
mundsson til að hiaupa í
skarðið. En Kari var svo
skemmtilegur, þegar hann
kom, að ég gleymdi að vera
móðgaður. Hann var sannar-
lega í essinu sínu.
íslenzkir einsöngvarar ættu
að halda þessari „syngjandi
páska“ venju sinni áfram. Og
þótt tíminn, sem þoir hafa
skemmtanirnar á, sé ekkí
heppilegur fyrir allan aimenn
ing, aetti fólk samt aö reyna
að sækja þær. Svoha skemmt
anir eru ágæt dægrastytting,
betri en margar sýningar, sem
fólk þyrpist á. Og alltaf
fljóta góð atriði með, enda
eru þarna sannir listamenn
innan um.
Fimmtudagur.
—-------Ég hitti sérfræðing
minn í heimspolitíkinni,
Kalla á kvistinum, um mið-
aftansleytið, eins og svo oft
áður. Hann var fjöðrum feng-
inn yfir að sjó mig og raus-
aði: ,,Nú gengur það glatt í
Rússíá, þú hetfur vafalaust
frétt af því. Krústjov vinur
vor er nú alvsg hættur að
púkka upp á frjalslyndis-
grímu og þess háttar lýðræðis
veikleika. Nú er hann orðinn
einvaldur, eins og erkióvinur
hans, Stalin, sællar minning-
ar. Þetta er sko sagan eins og
hún er venjulegust. Miklir
einræðisherrar taka alltaf
erkióvininni sér til fyrirmynd
ar. Mér finnst Krústjov alveg
passa inn í ruliuna. Og nú
fær Buiganin, blessaður, ekki
að skrifa fleiri bréf. Krústjov
hlýtur að verða að sjó honum
fyrir einihverju sæmilegu
tómstundadútli hér eftir.“
„Þú kallar þetta þá hreint
einræði í Rússlandi,“ sagði
. ég. —
„Ja, það er sko spursmálið,
kunningi,“ svaraði Kalli.
„Sumir kalla svona vending-
ar, eins og nú eru að gerast í
Rússíá. miðmögnun vaídsins..
Krústjov er hinn almagnaði
möndull, sem allt á himni (þ.
e. spútníkarnir) og jörð snýst
um. Þeir segja, að hann sé
bara samnefnari alls, sem
gerist, og allt sé það lýðræðis-
legt. Þeir trúa því, sem vilja,
og Þsir ku vera sælir í sinni
trú, sumir hverjir.“
Föstudagur.
— — — Öllu fer aftur á
þessum síðustu og verstu
tímum, Nú eru hundarnir
' m;eira að segja Bættir að'reka
úr túninu, þótt þeim sé sigað,
Hvað missir sína náttúru á
spútniköldinni. A. m. k. vrkja
þeir um þetta í Þjóðviljanum
í dag. Þar stendur: „Aum-
ingja íslenzki hundur, sem
áttir að reka úr túninu illan,
óboðinn gest, hvað hefur orð
ið af þér?“ Því spyr maður
mann í dag: Hver er hundur-
inn, sem þannig afneitar sínu
hlutiverki? Urn þetta orti einn
yifir síðdegiskaffinu í dag:
„Hvað er nú, hundur hefurðu
misst gelt þitt' og gjámm
og góða siðu? Týndirðu trú,
tapaðir leið, eða kanntu ekki
við hann Krústjov?“
Og' nú á að fara að selja á-
fengi á Keflavíkurflugvelli.
Skelfing hlýtur urnferð að
aúkast um völlinn, fyrst far-
þegar þurfa ekki lengur að
fara þurrbrjósta þessa löngu
leið yfir Atlantsála. IJm það
má líka segja, að ekki er von-
um fyrr, að ríkið græði svo-
lítið á drykkjuskap annarra
en landans.
Laugardagur.
— — —- Kollega minn
benti mér á það í dag, aS nú
væru gömlu mennirnir farn-
ir að setjast við Ingólfsstytt-
una á Arnarhóli. Ég leit út
um gluggann: Jú, þarna sátu
þrír eða fjórir öldungar,
héldu stöfum sínum milli.fót-
anna, studdust fram á þá og
horfðu út yfir sund og voga.
„Þetta eru gamlir sjórnenn,“
sagði kollega minn, „sumir
skútukarlar, þótt þeir séu nú
óðum að hverfa. Þeir staulast
hér upp á Arnarhólinu, þegar
vorar og hlýnar, horfa út á
sjóinn og rifja upp gamlar
minningar. Þeir segja ekfcif .
.margt, þessir gömlu merm, e.p,
þeir hugsa þeim mun meira,:
enda mega þeir muna tvenna,
tímana.“
Þeir sátu lengi, öldungari\-
ir, enda haifa þeir nógan tíma.
nú orðið. Áður fyrr höfðu.
þeir öðru að sinna en sitja.
og horfa út í bláinn. Kannske •
eru þeir ekki allir sjómenp.
Sumir eru sjálfsagt gamlir
bændur að norðan, austan eö'a
vestan. og þeir horfa vafa- •*.
laust til fjallanna og út yfir
þau. Það væri gaman að sjá.
allar þær mörgu og misjöfuu
myndir, sem í sífellu kvikna
á tjaldi hugans hjá þeim:
sumar þær myndir sér engi:p
kjmslóð framar.
29.-3.—''58.
Vöggur.