Alþýðublaðið - 01.05.1958, Qupperneq 3

Fimmtudagtur 1. maí 1958.
Alþýðublaðið
3
AlþýöublQöió
Útgefandi:
Ritstjóri:
Fréttastjóri:
Auglýsingastjóri:
Ritstjórnarsímar:
Auglýsingasími:
Afgreiðslusími:
Aðsetur:
AlþýSuflokkurinn.
Helgi Sæmundsson.
Sigvaldi Hiálmarsson.
Emilía Samúelsdóttir.
1490 1 og 14902.
1 4 9 0 6
1 4 9 0 0
Alþýðuhúsið
Prentsmiðja Alþýðublaðsins. Hverfisgötu 8—10.
MIKLAR breytingai' hafa orðið í heiminum, síðan 1.
maí varð krofudagur verkalýðsins. Sigrar samtakanna
halfa orðið bseði stoi’ir og haidgoðir. Hér á landí er sömu
sögu að segja. í öndverðu voru þeir smíáir og lítíLsmetnir,
sem g'engu út á götur höfuðborgarinnar 1. maí -undir merkj-
um og ílánum verkalýðsfélaganna. Kröfur þeirra voru flest-
ar taldar frekl'eg móðgun við stjórnarvöldin, ósamrýman-
legar getu þjóðffélagsins og ögrun við atvimiurekendur og
almenna framikvæimdasemi. Sjálfsögð réttindi til handa vinn
andi fólki bóttu bá takmörkun á frélsi hinna fáu til atvinpu
rekstrar og aiuðsöfnunar, réttmætar kröifur um samnings-
rétt og sæmandi lífskjör fcilksins æsingaþras óhlutvandra
manna.
Nu ier öldin önnur. Nú vildu allir Lilju lweðið haf a. Svo
gjörsamlega hefur andi og stefna verkaiýð'ssamtakanna
sigrað, að nú er 1. maí í rauninni hátíðisdagur fremur en
kröfudaguj-. Aldar stéttir í þ.jóðfélaginu keppast við að sýna
verkalýðshrieytfingunni virðingu þennan dag, allir stjórn-
m'álaf lokkar telja daginn sinn dag, engin háðs- eða reiðirödd
heyrist lenigur, ■ er raðir vinnustéttanna skipa sér undir
merki félaga sinna.
Verkalýðchrejnfingin er nú voldug og sterk, Þeir menn,
sem í öndviarðiu hörðust fyrir étafnun og vextj stéttarfélag-
anna, eru nú í vitund alþjóðar vormenn og sannir braut-
ryðjienidur. Enda miá með sanni segja, að engin samtök hafi
meir stuðlað að mannsæmandi þjóðlíifi en alþýðusamtökin.
Aukin mannréttindi, mannrækt og mannvirðing, ei.ga fyrst
og fremst rót sína að rekia til baráttu verkálýðshreyfing-
arinnar um allan heim. Engin sam.tök, stofnanir eða fólags-
heildir hafa lagt haldbetri grundvöll að þjóðlífsbyggingu
mánnúðar, skilnings og heilgi einstaklingsins. Hér á landi
var einstakiingurinn í rauninni ekkí metinn til fulls, fyrr
en verkalýðssamtcikin gerð'u kröfu til sania réttlætis til
handa cill'um þegnpm þjóðfélagsins. Á öllum sviðum þjóð-
lífsins gætir ávaxta.nna af baróttu og stanfi alþýðusamtak-
anna, til blessunar fyrir land og lýð.
En þegar sigur er unninn, siglir vandi í kjöllfarið. Það er
ekki sáður vandasamt að nota fenginn rétt og njóta sigurs-
ins en berjast fyrir fótfestunni. Með réttindum koma skyld-
ur, voilídug samtök í þjóðfélaginu mega jafnan gæta að valdi
sínu, ef ve-1 á að fara. Og vinsældir geta verið hættul'egar,
ef forustumpnn skiija ekki jafnan sinn vitjiunartíma og
halda ekki vöku sinni. Áður þurftu verkalýðsfélögin að
berjast harðlri baráttu fyrir hverju sjiálfsögðu smláatriði til
hagsbóta fyrir vinnandi lýð, nú r*áða samtökin í raun og
veru, hvernig miál eru rædd og ráðin af stjórnendum lands-
ins. Svo stexikur hefur méttur samtakanna reynzt. En öllu
valdi fylgir miikil ábyi'gð, og ekki síður valdi verkaiýðssam-
taka en annarra.
Aðalviðffangsefni ísl'enzku verkalýðshreyfingarinnar í
dag má hiklaust telia viðunandi rekstur atvrnnutæfcjanna
og réttlát skipting þjóðarteknanna. Svo þýðingai'mikil og
voldug eru samtökin orðin. Um þessi mál verður ekki út-
kljáð nema álit þeirra komi til. Því er ábyrgð þeirra svo
mikiil. En aðalvandi hreyfingarinnar inn á við er óeiningin
og kapphlaupið uim fiorustuna. Beri samtökin ekki gæfu til
að setja hlutverk, anda og eðli verkalýðshreyfingai' ofar
flokkaríg, hatrömu valdastríði og fylgispekt við miður
hlutvanda fílokka, mun illa fara. Samtökin eru vettvangur
allrar alþýðu, þar sem tekizt er á við vandam(ál líðandi
stundar af mannlund og skynsemi, ekki orustuvöllur sér-
góðra flokksgæðinga.
En eitt aðálviðlfangséfni ver'kálýðssamtalca um allan heim
hlýtur í dag að vera bai'átta gegn tortímingu alls mannkyns
af völdum vetnissprenginiga. Um það geta ekki verið skiptar
skoðanir. 'V'erkalýðssamtökin hljóta að fordæma þá villi-
menmsku, hvar sem hún birtist í heiminum.
Ósk Alibýðublaðsins til handa alþýð'usamtökunum á
þessum heilladegi þeirra er sú, að andi forustumannanna
megi iafnan ríkja í röðium þeirra: trúin á mann'helgi, mann-
réttindi og mannúð, vonin um frelsi, jafnrétti og bræðra-
lag mieð öllum m'önnum.
( ötan úr tieimi )
HÖFUÐÓVINIR almennings
í Mið-Austurlöndum eru fá-1
tækt og ójafnrétti. Á þessu1
landssvæði eru vellauðug oiíu-
lönd og gjaldþrota þjóðir. —
Margt hefur verið rætt og rit-
að um bvernig hatrið á ísrael j
sameina Ara'balöndin. En er'
um nokkra raunverulega ein-
ir.gu hins ólæsa almennings í
Arabalöndunum; í blökkinni, i
Egyptaland-Sýrland-Yemen og j
Jórdan-írak og hinna kádilj ák-1
akandi gullikjafta í höfuðborg-
um Arabarlíkjanna?
Það er auðvitað í hag hinum
siðlausu herrum Arabanna, að |
halda við hatrinu á ísrael, ef j
tækist að koma á varanlegum'
friði við ísrae] muudi þegar i
stiað hefjast ólg'a meðal öreiga-.
lýðsins í olíulöndunum.
Það kom greinilega fram í!
ræðu, sem Nasser flutti nýlega, |
hvernig unnið er markvisst að
því, að draga athygl] fólks frá
eigin kjörum.
Atvinnul'eysi eykst nú hröð-
um skretfum í Egyptalandi, er-
Iendur gjaldey:’ir er enginn til.
Og nú bætist ofaná önnur vand
ræði Egyptálands-Sýrlands, að
írak, Jórdan, Lebanon og
Saudi-Arabia, sem hingað til
hafa keypt áttatíu af
hundraði af vefnaðarfram-
lleiðslu og landbúnaöarvörum
Sýrlands, hafa ákveðið að hætta
þeirri verzlun.
Ræða Nassers verður skiljan-
legri í Ijósi þessara staðrevnda.
Hann sagði landslýðnum, að
ísrael væri að gera tilraun til
að steypa Egyptalandsstjórn af
stóli, og meðan slikt ástand
ríkti bæri þjóðinni að sýna þegn
skap og föðurlandsást, þ. e. að
þola bæði hungur og skort.
Marga Arabafor' ngj a dreyrn-
ir um að eyðiieggja ísráe'.. Það
verður ekki gert nemaístyrjöld,
og enginn vill leggja út í stríðs-,
ævintýri eins og málum er nú
háttað. j
Og sjálfstæði Libanon og
Jórdan er undir því komið, að
ísrae] takist að varðveita freisi
Sitt.
Friðarsamningar milli ísrael
og Arábariíkjanna stranda jafn-
an á flóttamaimavandræðamál-
inu. 700.000 flóttamenn frá
ísrael eru nú í flóttamannabúð-
um og Arabarnir fara fram á,
að þeim verði öllum fenginn
samastaður í sínum fyrri heim-
kynnum, Að sjólfsögðu fallast
ísraalsm'enn aldrei á slíkt, því
það mundi þýða, að margar
helztu borgir landsins yrðu að
meirihluta byggðar Aröbum.
Arabaríkin þáðu ekki það til-
boð ísraelsmanna, að veita
hundrað þúsund flóttamönnum
landivist, þeir hafa einnig neitao
að ta'ka við skaðabótagreiðslum
frá ísrael og méð þessari
þrjózku gert að engu allar til-
raunir til mála'miðlunar.
Það má minna á, aö flótta-
mannavanadimiál hafa aldrei ver
ið leyst með því, að fá flótt'a-
fólki vist í sínum fyrri heim-
kynnum. Ekkert nema einlæg
viðleitni til að fá flóttamönn-
um nýtt land til ræktunar er
þess megnug að íeysa vanda
þeirra. Meira en helmingur
hinna arabisku flóttarnanna er
undii- fimmtán ára aldri og
þekkja því ekkert tii hiimar
gömlu Palestínu. ísrael hefur
enga möguleika til að taka við
þessu fólki. Það er blátt áfrarn
ekki landrými fyrir það, og ank
þess væri hættulegt fyrir þá,
að hleypa inn í landið hundr-
uðum þúsunda fólks, sem er alið
upp í þeirri trú að Gyðingar
séu þeirra svörnustu óvinir.
Llfskjör þessara flóttamanna
er hörmuleg. Þeir eru notaðir í
pólitískum' tilgangi af kyn-
bræðrum siínum. í Arabalönd-
unum er nægiiegt landrými fyr
ir þetta ógæfusama fólk, og
lönd eins og írak og Sýrland
skortir fólk og' þau gætu auð-
veldl'ega tekið við milljónum'
innflytj'enda, en stjómmála-
mennirnir leyfa ekki, að fLótta-
fólkinu verðl fenginn dvalar-
sstaður í Arabalöudunum.
Ef einhverju af olíugróðan-
um væri varið til vatnsveitu-
framkvæmda og annarrar ný-
sköpunar og bótageiðslur ísra-
elsmanna þáð'ar, væri hægt að
leysa f lóttarnannavand amálið
á stuttuim tíma.
Það er fyrst og fremst stjórn-
endur og ráðamenn Arabaríkj-
anna, sem standa í vegi fyrir
framförum og velmegun í lönd-
um fyrir botni Miðjarðarhafs,
Ií.
'SEINNI par.t v-etrar hófst
herferð gegn kynþáttamismim- j
un í Washington, höfuðborg
Bandaríkjanna, Á síðastliðnum
tíu árum hefur margt verið gert
til að tryggja jafnrétti hvítra
og svartra, —negrar njóta sömu
réttinda og hvítir á hótelum,
veitingastofum, leikhúsum og
öllum slkemmtistöðum, svört j
börn ganga í skóla með hvítum
börnum og í þjónustu stjórnar-
innar, — ríkisstjórnin er helzti
atvinnuveitandinn. í Washing-
ton er fjöldf negra og þeir
hækka í stöðum eftir sörnu regl
um og aðrir. Erfiðlegar gengur
að fá viðuríkennd réttindi negr-
anna hjiá einkafyrirtækjum.
Verkalýð'isfélögin eru andvíg
því, að negrar fái annað en erf-
i'ðu'.stu störfin, og vegna and-
stöðu atvinnim'ieikeinda fá negr-
ar varla önnur störf í bönkum
og verzlunum en gólfþvotta og
ræistingu.
í flestum Norðurríkjanna er
negrum tryggt jafnrétti með
lögum. Flestir atvinnurekendur
þar hafa fúislega fylgt þessum
lögum og það hefur sýnt sig að
við'skir)tavinirnir hafa ekkert
út á það áð setja, að vera af-
greiddir af negrum í bönkum og'
verzlununn.
En málið horfir öðruvísi við í
Waslhmgt'on. Borginni er stjórn
að af þinginu og þar hafa Suð-
urríkjamenn meirihluta og
fella öll fru.m:vörp um jafnrétti
í hcifuðborginni. Þar af leiðandi
'hafa negr.airnir í Was'hington
orðið að gríipa til annarra ráða.
Þ:eir hafa bent á, að meirihluti
afbrota í höfuðborginni er
framinn af negruim, og þeir
beina þeirri spurninigu til hinna
hvitu, hvort efeki væri ráð, að
fá hinirni ungu negrum starf
svo þeir gangi ekki iðjulausir
og' freisitist ti.l að fremja glæpi.
Negrarnir hófu fyrst aðgerð-
ir í stórverzlummum í Wash-
ingtion. Forstjórar þeirra hafa
fengið að toenna á því undanfar
ið, að erfitt er að fá afgreiðsl u-
fólk og aðra starfsmenn fvrir
þau laun, siem í boði eru. Þrátt
fyrir það hafa negrar ekki enn
ftngið' atvinnu við þessar verz-
anir.
Leiðtogar negranna eru flest
ir prestar. Þeir skipulögðu til
dæmis hiua frægu baráttu r.egr
anna- í Montgomery á síðast-
liðnu ári, og. í Washington eru
bað klerkar, bæði hvítir og
svaxtir, sem foxustuna hafa um
það, að útv.ega negrunum at-
vinnu í stórverzlunum. Aðferð
in er í því fólgin, að negrarnir
verzluðu ekkert einn dag, og
sýndu fram á hversiu stór hluti
neytendanina þeir eru, og
hversu alvariegt það væri fyrir
kaupmennina ef til langvarandi
kauptregðu negranna kæmi.
Síðan hafa prestarnir brýnt
það fyrir söifnuðum sínum, að
aðistoða negrana í baráttunni
við kaupmennina. Erfitt er að
gera 'sér grein fyrir hvernig
þessu mun] lykta. En fróðlegt
verður hversu til tekst að ná
árangri með friðsamlegum að-
gerðum.
. Karlakórinn Fésthræ35nr.
SÖNGSTJÓRI: RAGNAR BJÖRNSSON.
Samsöngur
í Aulsturbæjarbíóii fcfetudaginn 2. máí ld. 7,15
síðdegis.
Karlakór og b’andaður kór. Einsönevarar:
ÁRNI JÓNSSON — GUNNAR KRISTINSSON
— KRÍSTINN HALLSSON.
Undirleikari: CARL BILLICH.
Aðgöngumiðar hjá Eymundsson og Blöndal.