Alþýðublaðið - 24.12.1928, Blaðsíða 2

2
ALÞ.ÝÐUBLAÐIÐ
til lífsins og gæða þess og við.
Og við teljum parfara að j>jóna
tnönnunum, imeðan þeir eru á lífi,
beldur en að veita þeim nábjarg-
5r. Við gerum þetta ekki* að
klðkkvakendu tilfinniingamáli. Við
erum bara að byrja að verða
hugsandi menn. Þvi vaxíarlögmál
dýranna er samkeppni ogsárgæði,
en vaxtarlögmál manna satmvinna
og bræðralag. Við truum á jafn-
Lítil jólasaga eftir
Skollafjarðarkaups'aður Iggur
á SkoHafjarðareyii. Eyrin sjálf er
í fjarðarbotni? og Iýkur um poll,
og eru há fjöll um á alla vegu,
svo að meiri part vetrar sár ekki
söl, í kaupstaðrum búa um 1600
manns og heíár hann kaupslaðar-
réttindi og bæjarstjöm, og eru í
henni, þegar þeita gorist, þrír
flokkar, ihaldsmenn, jafnaðarmein
og sjálfstæðismenn. Jafnaðjr-
mannanna gæiir ekki miikið, þeir
éni tveir. Þeir tala sjaldan, en
leggja alt af fram sömu t'.llög-
urnar, sem alt af eru feldar, og
berjast fámálugir fyrir því að
verða þrír. Hinir flokkarair fyrir-
líta þá, því annar þeirra er sjó-
maður, en h'nn skóari, og jafn-
vel bæjarfóge'inn, sem er utan
flokka og kurteis maður upp fyr-
ir sig *og ekki óváagjarnlegur nið-
ur fyrir sig, ssgir að sór bjöðí
við að sjá þá, annian með bik-
svartar *og hinin m :ð olíusvartar
hendur á bæjars: jórnarfunchnn, —
*en svona séu nú koisningalög'n.
Fyrir hinni alvarlegu pólitík sjá
hinlr. Þeir berjast karlmannlega
með öllum vélbrögöum þeirrar
hærri stjórnkænsku um luktar-
staura *og götustéífir. En þö
hvorki séu spöruð stör ‘högg né
hVell orð á bæjarstjórnarfundum,
grípa ihalds- *og sjálfstæð.'s msnn
oftast um síðir til dýrasta bragðs
stjóxnkænskunjnar, compram's
kalla þeir það. Þeir slá hvor um
sig af kxöfum sínum og láta hvor-
um öðrum efir luktarstaur eða
póstkassa fyiir framan hús bæjax-
fulltxúa úr hinum flokknum, en
aðaimálið ex í eindrægni Iteiðt til
lykta alt öðruvísi en hvor flokk-
uxánn um sig hafði æílast tiL
Báðir flokkar brosa þá í íkamp og
þykjast hafa leikið hvor á ann-
an, en ef sköarinn í. bæjar-
stjórntnni, þegar svona stendur á,
nefnir orðið hrossakaup, er því
tekið með fyrirlitnímgu þagnar-
innar. Bærinn er kjördæmi, og
þingmaðurjnn.. skrifstofustjóri hjá
togarafélagi í Reykjavík, kemur
um kosningar og lýsir þá síund-
um yfir því, er tæpt stend-
ur, að það sé fjarri sér að
vera byltingamaður, en hann
sé þess fullviss, að jafnaðarmenn
hafi ýmislegt til sín*s mális. Skoð-
anir þeirra séu þö ekki tímabær-
ar; verkakaup sé ekki liægt aö
aðarstefnuna og Ieggjum henni lið
af því, að hún er eitt af gróðrar-
öflum mannfélagsins, af því að
hún vill breiða bróðurfeWinn yfir
alla. Hún er stór hugsun, sem
Istefnir í sölarátt. Og fyr eða síð-
ar munu jafnvel „haustsálimar“
verða heillaðar af ljósinu og
fylgja okkur út i „ævintýrið“.
Grétar Fells.
hækka, þvi alkunmigt sé, að út-
gerðin hafi ekki borið sig í mörg
ár. Sjómaðúrinn í bæjarstjóxnmni,
sem við eitt slílct tækifæri var svo
óheppinn og orðheppinn í senn
að kalla skrifstofustjórann for-
stofuskrifara, spyr oft hvernig
siíkt megi verða, að útgerðarmsnn
haldi áfram þö að þeir alt af
íapi. Svarið er, að það sé til að
forða hrausíasta — hér gýtur for-
stofuskrifarinn máldum erkiengils-
augum til sjómanna í salnum —
til að forða hraustasta parti þess-
arar þjöðar — forstofuskrifarinn
er sjálfstæðismaður — frá hung-
úrmorði. — Svo er hann endur-
kosinn.
Það þarf ekki að því að
spyrja, að yfirstéttin og undir-
stéttin bekkjast hér fast, en þó
margt skilji stéttirnar, ex þó eiti
líkt með þeim, — þær lifa allar
á sjávarafla. Á vertíðinni er dreg-
inn fiskur, á sumrim veidd sild,
og þær stundimar eru allir að,
karlar sem kanur. Og þeir, sem
ekki veiða. fiskiinn eða gera að
honum, tala um hamn og éta hann,
eða lifa að minsta kosti á himum,
sem afla hans. En þegar útgerðin
liggur njíðri, skiftir í tvö hoxn.
Þá Jifir yfirstéttjn á arði veiðitím-
ans og fyllir athiafnaleysi sitt með
snuðri í hagi náungans og sið-
ferðisskvaldri, Iiæfitega stokkuíu
saman við átveizlur, utanfierðir og
súkkulaðigildi. E.i unidirstéttin
gengur a v'nnulaus, spennir að sér
sulíarbandið og verst þess að
verða hungurmoiöa með lánum
hjá útgerðarmönnum upp á síðari
vinnu; hjá henni stendur aWrei
út af. En einiu sinni var kröfu
sköarans og sjómannsins í bæj-
arstjörninni um atvinnubætur
svarað svo, að ekki mætti verð-
launa iðjuleysið.
Svona er Skollafjörður.
Um sumaxið hafði héfaðspxó-
fastinum, séra Gísla, sóknarpresti
á Skollafirði, verið síefnt fyriir
guðs döm, og í október hafði
farið fram kosning á nýjum
presti; hafði cand, theol. Augúst-
ínus ÞoivaWz úr Reykjavík hlotið
kosningu og verið vígður til hins
hálei'a prests- og predikara-emb-
ættis á 2. sunmudag í aðvewtu í
dómkirkjunni í Reykjavik af
biskupi landsins, herra Jóhannd
Hannessyni, xneð römverskum
söng, og var prests nú vo;n til
Skollafjaxðar,
Séra Augústínus var somur eins
auðugasta útgerðarmannisins i
Reykjavík, Jöns Þorvaldssonar,
Faðir Jöns hafði vertð verzlunar-
stjóri úti á landi, hafði hann átt
noiska konu og hafði Jón >því
alt af haft á sér Wtlendingsbrag,
Það þötti virðulegt í fyrri ‘daga,
Er ÞorvaWur andaðist, reyndist
hann skulda húsbændum sinum
svo mikið, að ekkjan og Jón voru
öreigar, svo Jön mátti muna ‘tím-
ana þxjá, auðinn, sem hamiivar í
nú, allsnægtirnar í föðurgarði og
bilið þar á milli. Nú 'kom Jómi
vel norska ætternið, því að þaðan
hafði hann erft járndugnað og|
ágengni. Hann kvomgaðist snot-
urri prestsdóttur, og fór að gefa
sig allan við að selja: Augustinus-
rjól, bæöi í lieilum bitum og
skorið. Hann rak verzlundna með
mikilli ákefð, og er kona hans átti
annan soninn, lét hamm í sam-
keppnisírafári skira hann í höf-
uðið á rjólgerðarmanninum
danska.
Augustínus litli var uppálxald
utöður stnnar, Hami var bxartyr
og fríður og blíður og Ijúfur.
Móðir hans elskaði hann af því,
að hún fann ekkert af járndugn-
aði og ágengni föðursins í ’fari
hans. Hún hafði ekki gifst Jöni
af því, að henni þætti vænt um
hann, heldur af hinu, hvað hanm
hafði verið ákafur að ná hénni.
Síðan hafði henni staðið eitthvað,
sem var milli stuggs og virðingar
af þessum eiginlegleikum. Jóni
fanst alt minna til um blíðu Au-
gústínusar. Honum þótti vamta í
hann kapp, en skildi auðvitað
ekki, hvernig slá ætti strengi hins
blíðlynda drengs svo, að yrði í
þeim hvellari hljömur. Og hin
stöðugu umyrði Jöns um deyfð
drengsins og dekur möðurinnar
við hann keptust að því að marka
þennan eiginleika fást í sál hainis,
Þegar Augústínus tálnaðist, var
hann settur í sköla. Jón var að
vonast til að það mætti gera úr
honum lögfræðing. Það væri þén-
|ugt í viðskiftalífinu,
Allir skölabræður Augústínusar
vissu, hvernig hdnum haíði hlotnr-
^st uafnið, og kölluðu þeir hann
aldrei annað en „rjólið-'. Þetta
var græzkulaust af þeirra hendi,
oe: ,bó að hann tæki bví með
venjulegu gæflyndj, varð það ó-
sjálfrátt,* eins og aöbúð'm í föö-
úrgarði, til að sannfæra hann um
sína eigin meðalmensku.
Þegar hann var kominn í fimta
bekk rumskaði hann í bili. Hann
lenti einhvern veginn inn í.Kristi-
legt félag ungra mannia, Því
stjörnaði þá prestur, sem aö ,því
er til trúarinnar kom, var að
minsta' kosti eins járnduglegur og
ágengur eins og Jón Þorvaldssion
hafði verið að selja rjölbiiana
forðum, en hann var mildur í
öllu dagfari og það laðaði dreng-
úm. Eðlisbráin, sem er í hverj-
um manni andlega övansköpuð-
um, til að afreka eitthvert nytja-
verk, för að reyna að reisa sig'
undan farginuu Hin blíðu orð hins
snjalla klerks um himnarikissælu,
þar sem góðir menn drekka pí-
met og klaret upp á hvern dag,
og þar sem organ eru troðin og
bumbur barðar og alt er sem &
þxæði leiki um aldir alda, snerttí
hann ákaft. Hann, sem aliran var
Upp í allsnægtum og hélt að svo
myndi hann lifa unz eilífðiina
þxyti, var svo góðgjarn, að haran
öskaði öllum sömu þæginda.
Hann vaxð nú trúaður og lofaðl
sjálfum sér því, að ganga eins og
hver annar húðarjálkur fyrir
hjálpræðiskerru náunga sinna og
lesa guðfræði og verða prestur,
— verða eitt af stærstu ljósum
hinnar íslenzku evangelisk-lúth-
ersku þjöðkirkju. En presturinn
mildi líkti honurn við Augústínus
kirkjuföður, sem Ambrosíus
kirkjufaðir hafði snúið til sannrar
trúar. Það var að vísu fyrir þá
báða ekki leiðum að Iíkjast, en
hafði pö, að því er -til Augúst-
inusar kom, þann ökost, að upp
frá því gleymdi hann þeirri jauð-
mýkjandi og hollu vissu, að hann
héti í höfuöið á rjölbita, og fanst
nú, að hann væri alnafni ■kirkju-
föðursins fræga.
Jön Þorvaldsson var að vísu
eins og allir göðir borgarar jstoð
heilagrar kirkju og galt guði hvað
guðs var, og H. H. tkonunginum
hvað konungsins-var. — Jón \var
riddari, — en þó líkaði .lionum
ekki þetta uppátæki Augústínus-
ar; — leiðin til vegs \Og valda
.liggur ekki um útkjálkabrauð.
„Þetta er rétt eftir helvítis istrákn-
um,“ sagði hann við konu sína^
„Þetta hefst upp úr bölvuðu kerl-
'ingax-uppeldinu, sem þú hefir gef-
ið honum; en lögfræðingur skal
hann verða."
Það fór þó auðvitað eins og
alt anraað, sem skal verða*, að
þáð. varð ekki. Móðir Augústín-
usar, prestsdöttirini, sem var alátx
upp á Helgakveri og mörgum
postillum, var harðánægö og
sagði, að þetta bæri vott um
andlegan áhuga. Hitt rak þö,
smiðshögglíð á, að áhugi August-
ínusar var nýr og með öllu ó-
notaður, og stóð hann þvi Jóm
gamla fullan snúning.
Það var í heilögum framtíðiar-
draumi, sem Augústínus settist I
guðfræðideild háskólans. En hann
var vakinn þar heldur hrottalega
og fljótt. Öll hin fögru orð um
himnaríkissælu, sem . hann var
vanur frá vahningardögunum,
voru borfin, en í staðinn vorut
komin þunglamaleg fræðiheiiáx I
stað heilagra samræðna urn bröð-
urkærleikann, sátu no'kkkrir heáð-
arlegir embættismenn og teyg'ðu
og toguðu ritninguna franrnn í
istúdentum, og ráku á það alt
rembihnút með því, að reyna að
keyra vissuna um það, sem maður
ekki skilur, og trúna á það, seni:
Sol salutis.
Guðbrand Jónsson.