Alþýðublaðið - 22.05.1958, Page 5

.Fímmtudagur 22. maí 1958
Alþýðublaðið
UM f'átt er nú meira rætt en
fojargriáðin svone-fndu, en ekki
hættt ég mér út á þann hála ís
að gera þau að umtalsefni í þess
íim þætti mínum, enda mun
snála sannast að meira en nóg
®é um st.iórnmál rætt og uni
nóg annað að ræða. Auk þess
ínun alþjóð manna þykja þarf-
laust að sífellt sé verið að tönnl
ssst á þsim málum og vanda-
Kn'álum, sem hún. hefur kjörið
sína hyggnustu og vönduðustu
rnenn tíí að fara með og finna
lausn á; hún treystir þeim og
veit að þeir rækja hið ábyrgð-
armikla hlutverk, sem hún hef-
íir falið þeim, af stakri árvekni
<og samvizkusemi og setja að
hætti trúverðugra manna hags.
muni þeirra, er fengið hafa
þeim umhoð sitt, ofar sínum
eigin. Hve.r maður veit að þeir
sitja á þingfundum mestan
hluta ársins, vinna eingöngu og'
öllum stundum að þjóðar'heill
og eiga jafnan langan og strang
an starfsdag, ekki hvað sízt þeg
ar torleyst vandamál kreíjast
foráðrar úrlausnar, og' öll eru
.þau vinnubrögð önnur og he.illa
vænlegri nú en áður fyrr, þeg-
ar prestar í sveit og sýslumenn 1
úti á landi skruppu suður í
Reykjavík þá tvo—þrjá mán-!
uði, sem minnst var að ger \ við ;
foúskapinn og snökuðu sér í það
ásamt nokkrum embættismönn
tsm fyrir sunnan að skipuleggja
þjóðarbúskapinn, setja lög og
leysa aðkallandi vandamá). j
Vona ég að ekki sé minning
þeirra rýrð þótt bent sé á að
vísindalegri blær sé nú yfir öll- |
um störfumi vors virðulega al-.
þingis, er við böfum eignazt
f'agmenn í stjórnmálum, at-
vinnustjórnmálarpenn, og ris.
meiri allur þjóðarbúskapurinn
eftir að þeir fengu marga og
hálærða hagfræðinga sér til að-
stoðar, því að enda þótt fyrr-
nefndir prestar og sýslumenn
væru margir hverjir sæmilegir
foúmenn að gömlum sið, þá
hunnu þeir ekkert á fram-
leiðslustyrki og niðurgreiðslur
né aðra slíka nýtízku þjóðarbú-
hnykki, — surnir þeirra vissu
meira að segja varla hvað flokfo
nr, þaðan af síður flokksagi,
var.
Já, vel á minn^t flokkur . . .
því miður munu þeir fyriríinn-
ast meðal kjósenda, — en sem
foetur fer mjög fáir, — sem
l®ggja alrangan skilning í það
«orð, þega- um stjórnmálaflokka
er að ræða. Hyggja að það
tákni ekki aðeins skiptingu í
heildir eftir meginhugsjónum í
stjórnmálum. og sannfæringar.
mun varðandi það eitt hvað
þjóðinni sé fyrir beztu, heldur
ráði óæðri. sjónarmið nokkru
•um þ‘á skiptingu, jafnvel vaði I
þar uppi valdastreitumenn, er
foerjist um flokkssjónarmið og
jafnvel flokkshagsmuni við
aðra flokka, en sérhagsmuni
ínnan síns flokks, og þurfi h.vor
ugt endilega að samrýmast
þjóðarhagsm.unum. Með öðum
orðum þá séu stjórnmálaflokk-
ar eins konar sérhlutafélög inn
an vébanda aðalhlutafélagsins,
sem öll þjóðin á aðild að, og
hafi hvert þeirra um sig að
markmiði að krækja sér i ssm
mest af fríðindum til handa
EÍnum eigin hluthöfum, svo
sem áhrifastöður, gróðaaðstöðu
<>g bitlinga og um þetta heyi
þau svo g'immilega baktialda-
foar'áttu sin á milli, en hugsi
hins vegar minna um hag aðal-
hlutafélagsins ... verzli iafn-
vel með mál. varðn bað ófyr-
irsjáaniega mikhi nn alla fram
tíð og hiki ekki við að beita
fyrir sig — jafnvel fórna —
hagsmunum fjölmennra stétta
landsmanna, — í baráttunni.
Loftur Guðmundsson:
ERINDI ÞETTA var flutt í útvarpið s. 1.
mánudag í þættinum „Um daginn og vegitm“.
Það birtist hér orðrétt eins og það var flutt.
um völdin og fé og virðingu
fyrir sína gæðinga. Sem betur
fer segir síg sjálft að þetta er
hinn herfilegasti misskilningur,
og sér hver heilvita maður að1'
ekki væri heldur nokkur lífs-
ins leið að starfrækja nokkurt
fyrirtækj á þann hátt, að þeir,
sem að því stæðu, hugsuðu
fyrst og fremst um það, hver
um sig, að mata sinn eigin krók ’
á þess kostnað, —- þaðan af síð- j
ur slíkt fyrirtæki, sem er frjálst:
ög fullvalda ríki, — eða kemur j
nokkrum til hugar að lærðir
hagfræðingar vildu eiga þátt að ’
siíku rekstrarfyrirkomulagi. eða
Ieggja yfir það bl’essun sína? |
Þeir sem glæpst hafa á að gei’a
þennan leiða misskilning að sín
um skilningi mega í rauninni
vera furðu heimskir. er þeir
halda að 'hinir þjálíuðu fag-
me.nn, sem nú hafa forustu í
stjórnmálum., sjái það ekki að
okkar fámenna þjóð er í raun-
inni aðeins einn. flokkur og ein
stétt; að einstaklingshagsmun-
ir, stéttahagsmunir og þjóðar-
hagsmunir hljóta ævinlega uð
fara saman þegar til lengdar
lætur, en flokkshagsmunir og
stundarsérhagsmunir eiga eng.
an rátt á sér í þeirri hagfræði.
Og algert virðingarleysi má það ^
kallast í garð almennings, kjós !
endanna, að þeir veldu þá aftur J
og aftur sina umhoðsmenn, sem
sannir væru að því að setja
eitthvað ofar þjóðarhag og mis- j
nota þannig sýndan 'tiltrúnað,
enda engum sæmilegum dreng, j
þótt breyskur væri, ætlandi sú I
óskammfei íni að hann gæti lit- >
ið framan í sína kjósendur eftir j
bað. Aðeins örlitla afsökun má ■
þó finna þessum heimskulega
misskilningi, — þeir, sem hon-
um eru haldnir, liggja að öll-
um Mkindum. undir sögulegum
áhrifum, því að á Sturlungaöld
voru óneitanlega uppi flokkar,
sem háðu með sér harðvítuga
baráttu um auð,, völd og að-
stöðu undir forustu mikilhæfra
og langþjálfaðra atvinnustjórn
málamanna þeirra túna, — mik
iihæfra en samvizkulausra og
svo skammsýnna, að þeir hik-
uðu ekki við að blanda sjálf-
stæðismálum þjóðarinnar við
sína eigin valdatogstreitu, er
leiddi til þess að þjóðin glataði
frelsi sínu og sjólfsforræði í
hendur erlendum valdhöfum
og varð að þola áþján, kúgun og
niðurlægingu öldum saman. En
þótt þet-ta söguatriði kunni að
eiga sinn þátt í furðulegum mis
skilningi heimskra nianna. sem.
áður er getið, hlýtur liver
sæmilega gefinn maður að sjá,
að einmitt þetta atriði, — þessi
sögulega staðreynd frá Sturl-
ungaöld, -— þvergirðir fyrir ,
það að nokkur eða nokki’ir af !
þeim, sem nú hafa stjórnmála-
lega tforustu með höndum, 1
rnyndu dirfast að beita fyrir sig
nokkru því máli, sem tengt er
sjálfstæði þjóðarinnar og frelsi,
í því skyni að koma fram öðr-
um málum sér í hag, vitandi
:það að kjósendur þeirra þekkja
sína Sturlungu, og myndu haga
dómi sínum samkvæmt því. ...
IVei, sem betur fer er þjóðin
svo heppin að hafa kjörið þá
eina til að fjalla um sín mál,
sem hún treystir og má treysta,
hvar í fiokki sem þeir standa
og hvort sem þeir teljast til
stuðningsmanna stjórnarinnar
eða stjórnarandstöðu. Og þeir
munu. í sátt og sameiningu og
án nokkurra annarlegra sjónar
miða leysa öll hennar vanda-
mál, og hún mun að sjálfsögðu
fela þeim umboð sitt kjörtíma-
bil eftir kjörtímabil. . . .
Þessa dagana eru alvarlegir
atburðir að gerast í Frakk-
landi. Þar er þingræðið og lýð.
í’æðið í háska statt. Og hættu-
legast e» þó að þarna er ekki
um neinn skyndikvilla að ræða,
sem gera megi sér vonir um að
læknist eftir stutta. stund, held
ur þjóðarmein, sem lengi hefur
grafið um sig og stendur djúpt.
Um langan aldur hefur franska
lýðræðið vei’ið sjúkt og þing-
ræðið spillt, en sjúkt lýðræði
og spillt þingræði býður ævin-
lega heim þeirri hættu, að þjóð
in glati frelsi sínu. annaðhvort
í hendur öðrum þjóðuxn eða ein
ræðisherrum. og harðsnúinni
klíku, er stendur að baki þeim.
Fyrir síðari heimsstyrjöldlna
rambaði franska þjóðin á barmi
stjórnmálalegs og siðferðilegs
gjaldþrots. Hin opinbera fjár-
málaspilling var gífurleg, for-;
ustumenn stjórnmálaflokkanna
og áhrifamenn þjóðarinnar,
urðu hver af öðrum uppvísir J
að ósæmilegu braski og-
svindli, en almenningur var
andvaralaus og vildi helzt sena
minnst afskipti af stjórnmálum
hafa önnur en kjósa menn á
þing af því ekkí varð hjá þvi
kcmizt, — og svo kaus harm
alltaf sömu fulltrúana á hverju |
sem gekk. Bvgging Maginotlín.
unnar er sígilt dæmi um stjórn
mála- og fjármálaspillingu á
liæsta stigi. Ekki þótti lýðræðis
legt að ríkið keypti aðalbygg-
ingarefnið, — sement og .járn,
-— beint frá framleiðendum og
sæi um byggingarframkvæmd-
ir, h eldur var hvorítveggja fal-
ið eins konar samsteypu verk-
fræðinga- og byggingafyrir-
tækja, en seinna vitnaðist að
margir af þingmönnum og ráð-
herrum áttu annaðhvort stóran
hlut í þessum fyrirtækjum eða
þágu af þeim mútur. Ekki var
þetta þó nóg, — enn voru stofn.
uð milliliðafyrirtæki, sem
keyptu byggingarefnið, seldu
síðan öðrum milliliðafvrirtækj
u.m, sem loks seldu svo bygg-
ingafélagasamsteypunni, en
sömu aðilarnir stóðu yfirleitt að
öllum þessum fyrirtækjum og
var þetta gert einungis til þess
að geta laet sem mest á
sementið og járnið. Loks, ■— að
því er De Gaulle fullvrðir í bók
sinni um fall Frakklands, en
þaðan tek ég þessar upplýsing-
ar, fór sennilega ekki nema
tveir þriðju hlutar bygginsar-
efnis þess, sem keypt var, í það
sem það var ætlað —- Maginot-
jínuna —, heldur byggðu verk-
takarnir úr því lúxusvillúr og
seldu. Almenningur nefndi hús
þessi ,.Maginotvirki“, þvf að
þetta fór ekki leynt, og hafði
hálít í hvoru gaman af þessu
braski. Þeir voru kaldir þessir
karlar, sem hafizt höfðu til
auðs og valda fyrir atbeina kjós
enda og á kostnað þsirra. Enn
var svo það, sem eiginlega
mátti kallast aukaatriði, aö
bygging þsssarar raiklu virkja.
Virki í Maginotlínunni frönsku, sem verja átti Frakkland gegn innrás Nazista, — en. reyndist
ekki koma að neinu haldi.
línu, dýrasta byggingarfram-
kvæmd, sem þjóðin hafðj
nokkru sinni Iagt út í, var me-5
öllu vitatilgangslaus sem vam
arráðstöfun, því að ekki var
hirt um það að ná samningum
við stjórn Belgíu um að loka
bilinu frá enda virkjalínimnar
við landamærin til sjávar, þvT
þurfti þýzki herinn því ekki
annars við þegar til kom er*
marséi’a um það hlið, framhjá
hinni voldugu virkjalínu og' inn
í Frakkland. Engu að síður
náðu þessar framkvæmdir œeg
intilgangi sínum — að stór-
auðga í bil; forustumenn' stjórft
málafiokkanna og gæðing-s
þeirra á kostnað almennings.
Örlög frönsku þjóðarinnar
á styrjaldarárummi eru al-
menningi enn í svo ferskt
minnj að óþarft er að rekja, — ■
þau voru aðeins rökrétt afieið..
ing þeirrar spillingar, sem Mag
inotlinan var dæmj xim. H.iSí
hörmulegasta var að hvorki
franska þjóðin né forustumenn
hennar eftir styrjöldina virtust
hafa hið minnsta af hinni sám
reynslu lært. Innan skanun':
hófst sami grái leikurinn, —
hjaðningavígin milli stjórn-
málafiokkanna um auð og völct,
áhriifastöður, hálaunaembætli,
bitlinga og aðstoðu til stór-
gróða, forsprökkmn sínum oyr
gæðingum til handa, á kostnaö
almennings. Flokkarnir vora
ekki annað en hlutatfélög, ssm
urðu að greiða hluthöfum sta-
urn arð úr þjóðarbúinu, og þes,-
um hlutafélögum fjölgaði stao..
ugt, því alltaf vildu fJeir' feörn
ast á þá jötu. Að sarca skapi
jókst sundru-ngin og kjósenda -
hræðslan. Stjórnarföll og
stjórnarkreppur þóttu ekki
lengur tíðindum sæta. Allir sáu
að eitthvað varð að gera og
þetta gat ekki lengur þannig
gengið, en enginn gat aðhafet
neitt, sem að gagni kom eða
þorði að gera neitt, því að e%la
mátti skerða hag neins, — fþá
voru atkvæðin í hættu. Og jþj-
menningur yppti öxlum og 3ét
brask og hjaðningavíg stjcr.n-
málaflokkanna lönd og
Þetta var pólitík og bezt at>
koma ekki nálægt henni. ©r;
þeir um það á meðan allt drás!..
aðist, þótt ekki væri allt í s»m
anum. Lýðræðíð var sjúkt, þjng
ræðið spillt, og nú er hvdrí-
tveggja í voða. Eflaust heinkir
franska þjóðin aftur frelsi
og mannréttindi, fari svo ógæfu.
lega að hún glati því, — en oí-
laust verður hún þá sárrl
o’eynslu ríkari, reynslu, sfem
húxi hefði mátt komast hjá. ef
hún hefði rumskað í tíma. Mjöp;
er rætt um Da Gaulle hershöið
ingja í sambandi við atburði
siðustu daga, enda þótt ekki sé
vitað áð hann eigi annan þátt i
þeim eða aðdraganda þeirra en
þann., að faann nýtur œikils
trausts margra landa sinn.a sök
um fortíöar sinnar, er hann
ulagði franska útlagaher’-
í fyrri heimsstyrjöldinni
fall Frakklands, fyrst :<
§g|gi dúnurp, en flutti .síðan
!!|i| istöðvar -sínar til Alsír 1043-
'mmm tofnaði þa~ og skipulagði
tka frelsisherinn rneð þátt.
og s.tuðningi tVr öllúm
ku nýlendunum, sem
iu stjórn hans af fVisum op;
’um ,.vilja. Þegar fxapski
isherinn tók þátt í árásum
ka íhersins á Sýrland ári&
dærn.di Petain mars-Srálk-
De Gaulle til dauða'fyrír
:afáð. í maímánuoi 1343, eft-
' . , ,
banaamenn geng.u a lana- x
úr-Frakklandi, stofnsetti
laulle frönsku frelsisnefmt
í Alsdr, sem varð síðsn
oráðabirgðastjóm Fra'kMands,
FramhíiM á 8, síou. j