Alþýðublaðið - 24.12.1928, Blaðsíða 9

ALÞÝÐUBLAÐIÐ
9
Þessi djöfulsins pest, sem lagÖi
mig í rúímið! .... Ja; ég er nú
aldeilis hiss-a! Ég helcl sá svarti
sjálfur sé hlaupinn í IiÖ með
þeim þama á Máfabergi! . . . En,
séra Pétur! Þetta dugir ekki.
Dugir hreint ekk-i-i, segi ég. . . .
Heyrið þér mig! Gerðuð þér
nokkuð . . . nokkuð skriflegt við
hann?
•— Nei; það gerði ég nú ekki.
En ég lufaði honum jörðinni. Og
. . . ja; það heyrðu að minsta
kosti einir. þrir bændur hérna af
innsveitinni á tal okkar.
— Hver . . . hverjir vonu það?
Prestur hristi höfuðið.
.— Nei; þér getið verið vissir
um, að það er komið um alla
innsveitina.
— En blessaðir verið þér prest-
ur! Við verðum að hugsa um al-
tmenningsheillina! . . . Hugsið yð-
ur bara: Barn á ári í ein 20 ár!
Og þessir vesalingar! Nei; það
má ekki svo til ganga; má ekki',
skal ég segja yður, prestur minn!
Ég vóna, að þér sjáið það. Við
þessir fáu, sem einhverja ábyrgð-
artilfinningu höfum, við verðum
að gera ait, já, bökstaflega alt,
sem í okkar valdl stendur, til
þess að sjá almenn’ingsheillinni
hoxgið! Hvað hugsa þessir bján-
ar? Ekki nokkum hræranlegan
hlut!
Nú stóð prestur á fætur og stik-
aði nokkra hríð fram og aftur urn
gólfið. Hann var vandræðalegur
og gremjuiegur og gaf Einari
oddvita við og við alt annað en
vinsamlegt h'omauga. Loks stanz-
aði prestur og vék sér að oddvit-
anum.
— Nei; það er ekki um annað
að gera en láta Gunnar hafa jörð-
ina. Þér sjáið það sjálfur, að ég
get ekki gert mig svo ömerkileg-
an að fara að ganga á bak orða
minna, sem voiu þá líka töluð í
votta viðurvist. .... Og svo er
nú þetta: Ég er búinn að lýsa
með þeim Gunnari og Ásgerði,
— og þó að þau fengju nú aldrei
Máfaberg, þá ættu þau börn fyrir
því. . . . Ja; ég vil segja, að það
sé þö skárra fyrir hreppinn, að
þau hafi jarðnæði, — og Gunnar
er nú vanur búskaparbasliinu
þarna út frá og miandi kann ske
klára sig sæmilega, þó að hann
sé aldrei nema lítill fyrir sér.
Oddvitinn settist niður og sat
steinþegjandi og áhyggjufullur. . .
En prestur stöð fyrir framan
hann, örór og gramur.
En alt í einu brá prestur við,
höf upp vinstri höndina og blistr-
aði lágt.
Oddvitinn leit á hann með eftir-
væntingu.
— Bíðum við, bíðum við! sagði
prestur hressilega. — Nú hefi ég
fundið lausnina á því öllu sam-
an!
Oddvitinn greip um rendumar
á stölsetunni og hallaði sér á-
fram.
— Jú, það er ákaflega einfalt.
Þér gerið' yður bara ferð út að;
Máfabergi og talið við Gunnar.
Ég skil ekki í öðru en að yðar
orð hafi þau áhrif á svona fólk,
að þér getið látið það gera svona
nokkumveginn það, sem yður
sýnist. . . Auðvitað komið þér
ekki að eins sem oddviti, heldur
líka sem föðurleg forsjón Gunn-
ars og Ásgerðar!
Oddvitinn rétti úr sér í sæti
sínu, en prestur hélt áfram:
— Ja, ég er alveg viss um, að
þetta dugir. Og þetta er hreinasta
og léttasta leiðin — og í rauninni
sú einasta, sem er fær. Þér eruð í
yðar rétti, bæði sem oddviti og
maður, en ég er bundinn í báða
skö. Þar er alt önnur aðstaða.
Oddvitinn varð valdsmanns-
legri á svipinn, og það var sem
hann bæði hækkaði og gildnaðii:
— Já, það er náttúrlega alveg
hárrétt hjá yður: Ég hefi það
tromp á hendinni að taka þau
(sjálfur í hnaltkann. Og ætli mað-
ur láti það ekki duga, prestur
minn? Ég sé, að þér hafið hleypt
yður í skrambi vonda klipu, áf
því að þér áttuðuð yður ekki
strax á málinu. En það er um
að gera að taka hvað eina rétt
frá byrjun. . . Það var þessi bölv-
uð pest, sem þurfti að hlaupa í
mig!
Þessi orð vora töluð með þeim
svip og raddhreim, að ekki gat
hjá því farið, að prestur fyndi,
að liann hefði keypt friðinn nokk-
uð dýrt. . . Og það Iá við, að
prest iðraði þess að hafa ekki
tekið oddvita öðrum og ömýkrií
tökum.
VI.
Tveim dögum síðar kom Ás-
gerður móð og skjálfandi upp í
ærhús til Gunnars. Hún deplaði
ótt augunum og néri saman hönd-
unum.
Gunnar blés, skaut húfunni aft-
tur á hnakkann og horfði þegjandi
á Ásgerði. Nokkur augnablik stóð
hún þögul, en óró, en loks sagði
hún lágt og vesaldarlega:
— Oddvitinn vill finn — finna
Þig-
. Gunnar stöð grafkyr eitt and,-
artak, setti s;ðan frá sér rekuna
og hristi höfuððið.
að segja prýðisvel efnaður maður; ég gekk
því beina leið til hans, tók í hendina á
honum og sagði: „Er þér sama í hug til
mín og áður?“
„Já," sagði hann; „æ og æfinlega.“
„Viltu eiga stúlku, senr heiðrar þig og
virðir, en elskar þig ekki. — Það er nú samt
vísast að það geti laga>st.“
„Það mun lagast,“ sagði hann. Og upp á
það gáfum við svo hvort öðru höndina,
Ég för heim til matmóður minnar. Gull-
hringiim, sem sonur hennar hafði gefið mér,
bar ég við brjöstið innan klæða; ég gat
ekki sett hann upp á dagine, en ég gerði
það á hverju kvöldi, þegar ég háttaði. Ég
kysti hringinn, svo að mér blæddu varir,
og svo fékk ég hann matmöður minni og
sagði henni, að um næstu helgi mundi verða
Iýst með mér og hanskaranum. Þá faðmaði
matmóðir mín mig að sér og kysti mig, og
ekki sagði hún það, að ég væri ekki dugs,
en það getur verið, að þá hafi ég verið
betri, því ég var ekki um það skeið búin
að reyna svo mikið veraIdarandstreymi.
Brúðkaupið var haldið um kyndilmessu, og
fyrsta árið gekk alt vel; við höfðum einn
handverkssvein og einn námspilt, og þú,
Maren mín, varst vinnukona hjá okkur.“
„Ó; þú varst ágætis húsmöðir,“ sagði Ma-
ren, ,,ég gleymi því aldrei, hvað þið hjónin
voruð mér góð.“
„Það var nú á góðu árunum, sem þú varst
hjá okkur; við vorum þá enn sem komið
var, barnlaus. Stúdentinn sá ég aldrei. Jú;
eftir á að hyggja; ég sá hann; hann kom
hérna til a-ð vera við jarðarför móður sinnar.
Ég sá hann standa við gröfina; hann var
svo náfölur og sorgbitinn; en það var af
móðurmissinum. Seinna, pegar faðir hans
sálaðist, var hann erlendis og kom hér ekki
og hefir elcki komið síðan. Hann kvæntist
aldrei, svo miMð veit ég; hann var, trúi ég,
málafærslumaður. Eftir mér mundi hann
ekki, og þó hann hefði séð mig, þá nundi
hann vist ekki hafa þekt mig aftur, svo Ijót
sem ég var orðin. Og það er nú vel farið.“
Og hún talaði um sína þungu andstreymis-
og rauna-daga, hvernig það var eins og hvert
óláníð elti annað. Þau áttu fimm hundruð
ríkisdali, og hús nokkurt þar í strætinu
var fáanlegt fyrir tvö hundruð; mundi því
öorga sjg að láta rífa það niður og byggja
nýtt; varð svo úr, að þau keyptu húsið.
Múrari og trésmiður gerðu áætlun um, að
það mundi kosta eitt þúsund og tuttugu.
dali. Eirík hanskara skorti ekki lánistraustr
og fékk hann peningana aö láni frá Kaup-
mannahöfn, en skipherranm, sem átti að færa
bonum þá, fórst með öllu saman.
„Það var einmitt um sama leyti, sem ég
átti blessaðan iitla drenginn minin, sem sefur
Iwna. Maðurinn minn veiktist af þungum
og langvarandi sjúkdömi. Hátt á annað ár
yarð ég áð færa hann bæði úr og í. Þaið
hrakaði alt af fyrir okkur meir og meir. Við
söfnuð'um skuldum; alt varð að selja, laust
og fast; og pabbi dö frá okkur. Ég hefi
unnið baki brotnu, streitst og sveitst, barns-
ins mín vegna, þvegið gólf og tröppur, þveg-
ið léreftaþvott, bæði gröfan og fínan, en
mér á nú ekki að auðnast betra; það er svo
Drottins vilji, en hanm leysir mig vonandi
frá þessu lífi og elur önn fyrjr drengnum
mínum.“
Og þar með sofnaði hún. —
Þegar leið undir morguninn kendi hún
sjg hrcssari og nógu styrka, að því er hún
hélt, til að ganga að verki sínu. Hún var
rétt að eins komin út í lcalda vlatnið, þá!
setti að henni skjálfta og ömegin; hún greip
hendinni fram fyrir sig eins og í krampaflogi,
tók skref upp á við og rauk út af. Höfuðið
lá á þurru landi, en fæturnir úti í ánniii,
tréskórnir, sem hún hafði staðið í á áp-
botninum, — það var sín hálmviskin í hvor-
um —, þá rak með straumnum, Svona sótti
Maren að henni, þegar hún kom að færa
henni kaffið.
Það höfðu komið boð frá bæjarfógetanum,
að hún skyldi koma til hans tafarlaust;
hann hefði nokkuð að segja henrti. Það var
um seinan. Rakari var söttur til að taka
henni blóð, en hún vár liðin.
„Hún hefir drukkið sig í hel,“ sagði bæj-
arfógetinn. í tilkynnilngarbréfimu um lát bróð-
ursins var skýrt frá innihaldi erfðaskráir-
innar, og var hanskaraekkjan, sem fyrrurn
hafði verið vinnukona hjá foreldrum hans,
arfleidd að sex hundruð rikisdölum;skyldu
þeir peningar eftir beztu vitund úthlutast
henni og barni hennar í stærri og minmi
fjárhæðum.
„Það hefir eitthvað verið á mi'lli bröður
míns og hennax,“ sagði bæjarfógetinm. „Það
er gott, að hún, er frá; drengurinn fær það
nú alt. Ég kem honum fyxir hjá göðu fólki
og hann getur orðið nýtur handverksmaður.“
Og yfir þau orð lagði drottinn vor blessun
sína. Og bæjarfógetimr kallaði drenginn fyrir
sig, lofaði að láta sér ant um hann og sagði
honum hvað það væri heppilegt, að möðir
hans væri dáin, því sú hefði mú ekki verið
dugs. Hún var borin út í kirkjugarð, fá-
tæklinga kirkjugarðinm. Maren gróðursetti
dálítið rósatré á leiðið; drengurinm stóð við
hlið henmar.
„Elsku mamma!“ sagði hann, og tárim
streymdu niður eftir kinnum hans; „er það
satt, að hún væri ekki dugs?“
„Jú; víst var í henni dugur,“ sagði Maren
gamla og leit til hirnins; „það veit ég frá
því fyrir mörgum árum og frá síðustu nótt-
unmi, sem hún lifði. Ég segi þér það; hún
var þö dugs eftir alt saman, og drottinn
vor á himnum segir það llka. Lofum svo
heiminum að segja, að hún hafi ekki verið
dugs!“