Morgunblaðið - 24.12.1924, Blaðsíða 8

8
MORGUNBLAÐIÐ
Kaflar úr þroskasögu
ungs manns.
Eftir Hallöór Kiljan Laxness.
IftirprcQtan Woauð.
Um fiðlu og söng.
J>að er líkt og sje xnjer ásköpuð
römm andstygö á líkamlegri vjjmu.
Nú er jeg bráðum tuttugu og
tveggja ára og hefi aldrei til þessa
dags unnið neitt ærlegt handarvik,
sem svo er kallað í sveitum. Þeg-
ar jeg var lítill krakki heima, voru
fleiri þeir snúningarnir, sem jeg
fór með ólund og jafnvel organdi.
Sumartrma einn átti jeg að vera í
f jósi með öðrum strák, en var ekki
hægt að nota mig, því að jeg vildi
ekki moka fjósið eins og siðvenja
var til, heldur finna upp nýjar aS-
ferðir. SumariS sem jeg var 10
ára, var jeg látinn sitja ær. Jeg
undrast það æ síðan, að mönnum
skuli hafa fundist hjásetur tilkomu-
mikill starfi eða hjarðmenska, og
því síður hefi jeg getað skilið, aö
menn skuli hafa ort um það ljóð.
Því þetta hjásetusumar mitt er eitt
hið ómerkilegasta, sem jeg hefi lif-
að. Jeg var altaf blautur í lapp-
irnar, oft slæmur í maganum, sí-
organdi og sí-fúll. Hefði jeg ekki
fengið ljeðar nokkrar Lögbergs-
sögur, mundi jfeg hafa gengið fyrir
ætternisstapa. Jeg lá á maganum
sunnan undir hól og las Myrtur í
vagni, Mátt dáleiðslunnar, Hinn
óttalega leyndardóm og Makt
myrkranna.
Jeg var ekki látinn sitja hjá
framar.
Sennilega hefir foreldrum mínum
veitst erfitt að skilja mig, þótt hefðu
á því fullan vilja. Lestrarfýsn mín
benti á, að meir væri um mig vert
en venjulegan letingja, þvj væri þe >s
nokkur kostur, sat jeg fullur elju
yfir bókum frá morgni til kvölds og
gáði einskis. Þegar útsjeð var um
að jeg mundi ekki „hneigjast að
sveitastörfum/ ‘ var mjer ekki fram-
ar haldið að neinni líkamlegri
vinnu, og má jeg þess æ með
þökk minnast, að foreldrar mínir
skyldu hafa auðsýnt mjer þann
skilning, að láta mig ekki slíta
bamsskóm mínum í hjegómlegum
þreldómi.
Faðir minn ljek á fiðlu. Hann
ljek daglega, hvenær sem hann kom
frá störfum, og þegar dimdi að
kvöldi, sat hann í rökkrinu við dag-
stofugluggann og ljek, og sje eg
enn fyrir mjer vanga hans bera við
rúðuna, en úti skíma af nýju tungli,
©g fara haustský um vestriö kynja-
myndum. Sem barn lærði jeg lítils
háttar að fara meö fiðlu, en gugn-
aði snemma. Bn föður mínum þotti
jeg söngvinn og gaf mjer harmóni
nm. Þá var jeg ellefu ára. Fengmn
var á bæinn frændi okkar, til að
kenna mjer að leika og þaö hefir
síðan verið mín sælasta skemtun, og
þegar jeg dey, þá vil jeg deyja frá
söng.
Um forneskju og Danslilju.
Jeg get þess við öll tækifæri og
ætíð með göfugu mikillæti, að jeg
skuli vera fóstraður upp við fót-
skör 18. aldar. Amma mín var fædd
á þeim helmingi 19. aldar, sem hef-
ir alian svip af biani uadanförnu
öld, og alin upp meðal fólks, af
þeim hluta þjóðarinnar, sem var
líkt og molað út úr bergi forneskj-
unnar; fóstra ömmu minnar lifði í
Skaftáreldum og bar skóbætur á
borð fyrir sitt fólk. Kona, sem
|Sveitum, ósnrtið Og dásamJegi
húmbúgg. Frjettir, sem komu úr gagnsýrt hinum óskilgreinilega
síma var aldrei að marka. Reyndi keimi upprunans, líkt og viltur á-
einhver að útskýra fyrir henni firð-1 vöxtur.
tal, þá hló hún við en nenti ekki Nú eru sögurnar lagstar í lóg fyr-
að eyða orðum að þessum hjegóina, ir mjer og svo er um æfintýrin og
vjek talinu að öðru. Yatnsbólið þulurnar, því aö mjer er svo gjarnt
liggur langt fyrir neðan bæinn, og á að gleyma. En hinu trúi jeg ekki,
þegar við ljetum sogdælu í kjall-
arann, og vatnið kom rennandi upp
á móti, þá sagði amma mín: nei.
Að vísu sá hún vatnið koma úr dæl-
unni, og hún dreypti á vatninu, og
það var vatn, en hún sagði nei fyr-
ir því. Hún tók ekki í mál að sam-
sinna því, að vatn rynni upp á
móti. Svo kom stríðið, það kom dýr-
tíð og hættu að flytjast nauðsynjar
skamtað hefir skóbætur, hlýtur að og fóru allir að berja lóminn. Amma
leggja börnum sínum alt aðrar lífs- mín lifði öll stríðsárin og heyrði
reglur en nú gerist. Amma mín ! alt masið og allan barlóminn, en
fóstraði mig og kend? mjer ýmsarjhún trúði aldrei neinu, sem um það
þær lífsreglur, er hún hafði hlotiðlvar sagt. Þetta liefst af mjólkur-
að sinni fóstru. ísölunni! maJti liún, þegar talað var
Amma mín var 18. aldar mann-|Um kröggurnar og kornmatarleysið.
eskja og vissi ekki hót um, hvað Jeg livgg, að hún hafi altaf haft
gerðist á 19. öld, hvorki í stjórnmál- grun um, að heimsstýrjöldin stæði
að þau fræði hafi látið hug minn
ómótaðan, sem jeg nam að skemli
ömmu minnar. Fyrir nokkrum vor-
um sat jeg með ungri mey í einu
skógarrjóðri suður frá og var hvísl-
að um margt en um margt þagað.
í rökkrinu labbaði jeg mig einsam-
all til herbergis og þá kom mjer í
Jiug upphaf Danslilju.
Við í lund,
Jund fögrum eina stund,
sátum síð
á sáðtíð,
sól rann um hlíð. —
Og mjer þótti jeg lifa á 10. öld
og vera ódauðlegur galdramaður
sem flakkaði um blessaðan heiminn
og bJessaðan tímann og alt vera æv-
n
DOWS
Portvín
er vin hfnna vandlátu.
*
I
I
haft neitt likt því eins
mikið úrval af góðum
bókum fyrir jólin eins
og nú. — Vjer vonum
að enginn þurfí i þetta
sinn að leita árangurs-
laust að bók sem
likar. — En vegna þess
að alt hefír sin tak-
mörk er þó ráðlegra
að gera bókakaupin
meðan ú r m e s t u
er að velja

1

S111 • 11N
ofnsverta er best.
FaUeg svört sem koll
Gljáíp skfnandi sem sóll
„Sex vetra gamall sat jeg á rúmstokki ömmu, og prjóuaði íleppa handa
kettinum og nam undraverða hlnti úr forneskju“.

um nje vísindum. Jeg er þess viss,
að hún hefir aldrei lært eitt einasta
ljóð eftir skáld frá 19. öldinni, jeg
man ekki einu sinni eftir að heyra
hana fara með stef eftir SigurC
Breiðfjörö. Því er ekki furða, þótt
nýlundur tuttugustu aldar væru
henni hjóm og snyftu hana lítt.
Eftir að fariö var að láta mjólk frá
okkur í rjómabúið, g-at amma nýn
aldrei nógsamlega hallmælt slíku at-
ferli. Hún var áttræð, og svo langt
sem hún mundi aftur, vissi hún eng-
an líka þeirrar ósvinnn, að mjólkin
væri seld frá munnunum á börnun-
um! Upp frá þessu var mjóllrarsöl-
unni að kenna, ef eitthvað fór af-
laga í búskapnum, sömuleiöis ef eitt-
hvað fór aflaga i sveitinni, var það
rjómabúinu að kenna. Nú kom málfarinu. Jeg hefi ekkert þekt
símastöð til okkar og var áhaldiö. ramm-íslenskara en málfar þessarar
sett í stofu við hliðina þar sem öldnu ltonu. Það var hvorki norrænt
að einhver.ju leyti í sambandi við
injólkursöluna.
En það var amma mín, sem fóstr-
aði mig ungan, og jeg er stoltur af
að hafa notið fósturs þeirrar konu,
sem fjærst var því að vera tísku háð
eða aldarfari, allra kvenna, þeirra
er jeg hefi þekt. Sungið hefir hún
eldforn ljóð við mig ómálga, sagt
mjer æfintýr úr lieiðni og kveðið
mjer vögguJjóð úr kaþólsku. Yapp-
aöu með mjer Vala og Óíafur reið
með björgum fram eru mínir fvrstn
Iærdómar. Sex vetra gamal] sat jeg
k' rúmstokki hennar, prjónaði il-
leppa handa kettinum og nam undra
verða hluti úr forneskju.
Tungntak liennar var hreint os;
sterkt og enginn hljómur falskur í
liún hafðist við. En þótt símskratt-
inn glymdi látlaust við eyrað á
henni ár þau, sem hún átti ólif-
eins og þjóðsögumar, nje latínu
kent eins og miðaldaritin nje dönsku
skotið eins og siðbótar-óslenskan.
að, dó hún svo, að hún var hjart- Það var mál átta hundruð ára. gam-
anJega sannfærð um, að sími væri allar menningar úr íslenskum upp
intýr. Þegar jeg er orðinn skáld,
irfla jeg að yrtkja kA*æði undir sama
brag ofí Danslilja.
Um himin og jörð.
Die geringste Kraft meiner Seele
ist weiter als der weite Himmel-!
Meistari Eekhart.
Þaö er í aprílmánnði og.jeg
kominn úr Reykjavákur-dvöl. Jeg
sit við skrifborð föður míns í stof-
unni og er að fitla við stóra bók
sem heitir Biblía, þa^ er heilög
ritning. Mjer voru trúarhugleið-
ingar fjarri í svipinn og síst í hug
að lesa bólcina. Jeg opna hana
samt annais hugar, og kemur þá
fvrir augu mjer upphaf Genesis.
Par standa þessi orð:
,./ upphafi skapaði Gufi himinn
ofji jörð“.
Jeg horfði fyrst á orðin á leiðslu-
nokkra stund. Því næst hafði jeg
þau upp fyrir mjer nokkrum sinn-
um líkt og stef úr forau kvæði.
Framhald á 9. síðn.
Sparar tíma og þar með pen-
inga, ekkert ryk, engin ó-
hreininði ef Silkolin et
notað. Fæst alstaðar.
í heilösölu hjá.
Andr. J. Berfelsen.
Simi 834.
Feúora-sápan
er hreinasta feg-
urðarmeðal fyrir
hörundið, því hún
ver blettum, frekn-
um, hrnkkum og
rauðum hörundfllit
Fæst alstaSar.
Aðalumboðsmenn:
B. KJARTANSSON
Laugaveg 15.
& CO.
Reykjavík.
Kostam jólki n
(C loister Brand)
er best.