Morgunblaðið - 29.07.1928, Blaðsíða 7

MORGUNBLAÐIÐ
7
Teiefunken
framleiða bestn
útvarpstækin.
álningarvSrup
bestu fáanlegu, svo sem: Kvistalakk, Feruis, Þurkefni, Terpentína.
Blackfernis, Carbolin, Kreolin, Titanhvítt, Zinkbvíta, Blýhvíta, Copal-
|akk, Krystallakk, Hásgagnalakk, Hvítt japanlakk, tilbúinn farfi í 26
mismunandi litum, lagað Bronse. ÞUEEIR LITIE: Kromgrænt, Zink-
grænt, Kalkgrænt, græn umbra, brún umbra, brend umbra, Ktssel-
fcránt, Ultramarineblátt, Emailleblátt, Italsk rautt, Ensk-rautt, Fjalla-
fautt, Gullokkar, Málmgrátt, Zinkgrátt, Banrok, Lím, Kítti, Gólffern-
is, Gólfdákalakk, Gólfdákafægikástar.
Vald. Poulsen.
AHLET og ÞÓR
eru landsins bestu hjól.
Fást hjá Sigurþér
Aðalstræti 9. Símnefni Úraþör. Sími 341.
Fitnn krónnnnar.
Morgunblaðið bætir nokkrum
spurningum við grein mína um fit-
un krónunnar, sem kom í blaðinu
í dag, og er mjer ljáft að svara
þeim, svo að gengismálið upplýs-
ist sem best áður en það verður
leitt til lykta.
1 síðustu grein minni ræddi jeg
gengismálið eingöngu frá því sjón-
armiði, hvort viðskiftakreppa hlyti
að leiða af gullgengi. Álít jeg að
svo þurfi ekki að vera, ef krónan
er „fituð“ með vöxtum af láns-
fje, svo að þeir sjeu lækkaðir, en
lækkunin notuð til þess að auka
gildi krónunnar. Skuldaskifti við
átlönd mundu ekkert raskast við
hækkun krónunnar. íslenskar af-
urðir seljast á heimsmarkaðinum
fyrir þa^ð verð, sem fæst, hvort
heldur krónan er lág eða há, og
■eins kaupum við vörur á erlend-
tim markaði fyrir verð heimsmark-
aðsins. Það fara jafnmörg pund af
til þess að greiða poka af sykri,
bv°rt sem krónan er há eða lág.
^yrsta spurning Morgunblaðsins
ef um kostnaðinn við að fita kron-
tma, og er á þessa leið: ,„Getur
gengishækkunin bætt bönkunum
að fullu hallann af lækkun átláns-
vaxta af þessu fje?“ (erlendu
lánsfje).
Svarið er afdráttarlaust já. Ef
gengið er át frá náverandi vöxt-
um, er ætlast til að gengishækk-
unin að viðbættum vöxtum meðan
á hækkuninni stendur, verði jafnt
ug hækkunin ná.
Ætlast er til að gengishækkun
að viðbættum vöxtum, meðan
hækkunin fer fram, verði jafnt ná-
verandi vöxtum. Nokkur hluti
þeirra verður greiddur í gengis
hækkun.
Banki, er ná tekur 7% fyrir át
lán, fær að ári liðnu 107 fyrir
hvert hundrað sem hann lánar át
hvort sem það er reiknað í krón
um, sterlingspundum, eða mörk
um. Vaxtatekjur slíks banka eru
fyrir enskt pund 155 aurar á ári
Ei' vextirnir lækkuðu niður í 4.6%
fengi hann aðeins 102 aura, en
pundið hefði þá lækkað ár kr
22.15 niður í kr. 21.62, svo þar
hefði hann grætt 53 aura, og hefði
því 155 aura gróða á pundi eins
og áðúr. Bankinn mundi því engu
tapa á fitun krónunnar, því geng
ishækkunin mundi vega alveg móti
henni, honum mundi gilda einu
hvort lánin eru átlend eða inn
lend.
Önnur spurning Morgunblaðsins
er: „Hvernig fer með vexti af veð
deildarbrjefum og veðdeildarlán
um?“ Veðdeildarbrjef eru dálítið
öðruvísi en önnur skuldabrjef
því leyti að vextir þeir, sem þau
hljóða á, 5%, eru ekki raunveru-
legir vextir, því kaupandi þeirra
greiðir þau ekki nema með
krónum fyrir hvert 100 kr. skulda
brjef. Greiðir bankinn því 5 kr
í vexti af 89 krónum, og lántaki
Mutfallslega við það. Svara 5 kr.
því hjer til 5.6% vaxta. Auk þessa
fara vextirnir dálítið eftir hepni
eða hve oft brjefið er dregið
Ef brjefið yrði dregið át eftir eitt
ár, yrðu 89 kr. þær er upprunalega
voru goldnar, greiddar með 105 kr.
eða vextir yrðu 16 kr. af 89 kr. eða
nærri 18%. Því-lengur sem brjefið
er óátdregið því meira minka vext
irnir. Ef brjefið verður dregið át
eftir 5 ár, verða þeir 7.8%,eneftir20
ár, sem er meðaltími sá er brjefið
er í umferð, er þessi gróði kominn
niður í 0,5%. Meðal vextir af veð'-
deildarbrjefum eru því 5.6% +
0.5% eða 6.1%. Gengishækkunin
telst vextir og á að draga hana
frá vöxtum þeim sem skuldabrjef-
ið nefnir. Yrði því að telja annað-
hvort 5.6% vexti og yrði þá
greiddir 3.2%, ellegar hepnisgróða
líka, og yrði þá greiddir 3.7%. Þó
væri líklega rjettara að reikna
hann ekki með, til þess að enginn
yrði órjetti beittur, þó brjef hans
yrði ekki dregið át fyr en seinna.
Þriðja spurning Morgunblaðsins
er: „Og er ekki hætt við, að þrátt
fyrir gengishækkun verði talsverð
eftirspurn eftir lánsfje fyrir hærri
vexti, en hina lækkuðu átlánsvexti
bank'anna? Og ef svo verður, geta
bankarnir þá haldið innlánsfje
sínu með því að greiða einungis
2% í vöxtu af því?“
Það er auðvitað altaf nokkur
hætta á að peningaviðskifti lendi
fyrir utan bankana ef þeir hafa
mismuninn á innláns- og átláns-
vöxtum mjög mikinn, svo að menn
fari að bauka við að lána sparifje
sitt át sjálfir, og tækju það ef til
vill át ár bankanum, svo hann
misti vald yfir peningamarkað-
inum.
Eftirspurn eftir lánsfje getur
varla örvast vegna gengishækkun-
arinnar, fram yfir það, sem hún er
ná, því lántaki mrmdi greiða sömu
vexti og ná, aðeins á dálítið ann-
an hátt, en við hinu má altaf bá-
ast, að ekki verði hægt að sinna
öllum lánsbeiðnum. Því mundi
gengishækkunin engu breyta í
þessu.
Sama á við um það, hvort bank-
arnir mundu geta haldið í ifinláns-
fje sitt. Ef það svarar ekki kostn-
aði fyrir einstaka menn að lána fje
úc fyrir utan bankana nána, getur
það varla gert það þó innláns-
vextir falli.Flestir lántakar mundu
geta fengið lán með sömu vöxtum
og ná, og því mundu átlánsvextir
naumast fara hærra en átlánsvext-
ir bankanna sem yrðu 4%%. —
Eaunverulegur hagur mundi ekk-
ert breytast.
Annað mál er það, hvort lægri
útborgaðir vextir hefðu einhver
áhrif á huga fólksins, svo að það
vildi eins vel geyma peningana
heima hjá sjer og taka lægri vexti.
Ef eitthvað bryddi á slíku, yrði
það hlutverk bankanna og spari-
sjóðanna að koma fólki í skilning
um hið sanna. Annars er það alment
álit hagfræðinga, að það sem al-
menningur gengst mest fyrir er að
hafa fje sitt alveg trygt, og svo
laust fyrir að hægt sje að grípa
til þess ef þarf. Hver ráð bank-
arnir tækju, yrðu þeir einráðir
um, en vel mætti t. d. rita krón
una nú, sem 8iy2 aura krónu,
næsta ár sem 84 aura krónu, með
einhver'jum skammstöfunum ef
þess gerðist þörf að minna á hækk-
unina, eða líma merki á skulda-
brjef, sem sýndu hvað króifan
hefði vaxið það árið.
Mjer hefir verið bent á, að með
þessu ráði, — fitun krónunnar
mætti draga, að kreppa skylli á,
en hán hlyti þá að koma er tekn-
ar væru upp vanalegar vaxta-
greiðslur. Þetta er algjör misskiln-
ingur.
Ef krónan væri fituð, þýddi það',
að af vöxtunum væri altaf lögð
viss upphæð, t. d. 2.4% við höfuð-
stólinn, svo inneign manna ykist
um þessa upphæð. Mundi þetta því
líklega hafa þau áhrif að sparn-
aður ykist nokkuð, að okkur yrði
erfiðara að vaxta 100 gullkrónur
með 4% gullkrónum en 100 seðla-
ltrónur með 4y2 seðlakrónum,
næði auðvitað engri átt, en það
liggur í þessari mótbáru.
24. jálí.
Helgi P. Briem.

Bókhlaðan íLonvain
Friðarandinn sigraði.
Hin dásamlega
T a i o I - h a n d s A p a
XATOL
Verð kr. 0.75 stk
mýkir og hreinsar hörundið
og gefur fallegan og bjartan
litarhátt.
Einkasalar:
I. Brpjillssm l Hinan.
••••••••••••••••••••••••••
••••••••••••••••••••••••••
Fyrir sjö árum síðan var horn-
steinninn lagður undir nýja bók-
hlöðubyggingu við háskólann í
Louvain í Belgíu. En hin mikla
og merka bókhlaða er þar var
áður, eyddist í bardögunum 1914.
Er mönnum í fersku minni öll þau
ósköp er á gengu át af bardagan-
um þar í ófriðarbyrjun. Hvernig
sem upptökin voru að hryðjuverk-
unum þar, er eitt víst, að þau
urðu til þess að rýra fylgi Þjóð-
verja að verulegu leyti.
Yið hátíðahöldin, sem haldin
voru eftir að hornsteinninn var
lagður fyrir 7 árum, var prentað
, minningarspjald á latínu. —
Eyðilagt af hernaðaræði Þjóð-
verja, endurreist fyrir eðallyndi
Ameríkumanna.“ Yar hjer vitan-
lega átt við bókhlöðuna.
Forgöngumenn byggingarinnar
ætluðust til þess, að orð þessi yrðu
sett með stóru steinletri framan á
bygginguna. Átti bókhlaðan á
þann hátt, að standa sem minnis-
merki yfir yfirgang Þjóðverja og
hernað þeirra 1914. En forgöngu-
mömranum tókst þetta ekki; enda
þótt þeir mánuðum saman reru að
því öllum árum. Rektor háskólans,
flest blöð Belgíu og fjölmar'gir af
þeim, er gáfu fje til byggingar-
innar spyrntu á móti þessu.
Og Roey erkibiskup, er hjelt
ræðu við vígsluathöfnina nýlega,
lauk miklu lofsorði á Þjóðverja
fyrir það, hve umhugað þeim
hefði verið um það, að bæta ófrið
artjónið 1914. HefðU þeir í þessu
efni gengið lengra en þeim bar'
skylda til ' samkvæmt Versala
samningnum. Áhugi Þjóðverja á
því, að miðla því er þeir best
geta til háskólabókhlöðunnar
Louvain, og undirtektir Belga
slíkum málum, bera vott um gleði-
lega sáttfýsi þjóðanna, sem er í
góðu samræmi við Locarno-stefn-
una, er óneitanlega hefir stundum
átt erfitt uppdráttar'.
Notkun Chilessaltpjeturs
í Danmörku.
Undanfarin ár hefir notkun
Chilesaltpjeturs farið minkandi í
Danmörku, en notkun Noregssalt-
pjeturs vaxið að sama skapi. Þetta
þótti framleiðendum Chilesaltpjet-
urs ekki viðunandi og sendu þess
vegna nefnd manna til Danmerk-
ur til þess að kynna sjer' orsakir
þessarar rýrnunar á söluuni. Er
stutt síðan að nefnd þessi var í
Þvottablámi
C jöri r I i n i ö
f a nli hvítt
smábátamótorar ávalt
fyrirliggjanði hér
á staönum.
C. Proppé.
Borðið kex og
kðknr frð
Gray,Dunn&Co.
Danmörku. Komst hún að raun
um, að ólag væri á versluninni, og
áttu framleiðendur sök á því, t. d.
sendu þeir allan Chilesaltpjetur til
Hamborgar sem til Danmerkur
átti að fara. Þessu kipti nefndin í
lag nú þegar, og akvað að senda
saltpjeturinn framvegis beint til
Korsör. Hugsa þeir sjer að með
þessu gangi verslunin miklu greið-
ar í Panmörku. Síðastliðið ár var
notkun Chilesaltpjeturs í Dan-
mörku 26.000 smál., en vegna þess-
arar breytingar sem gerð er á fyr-
irkomulagi flutninganna, er búist
við að notkunin tvöfaldist í ár eða
vel það.