Morgunblaðið - 23.02.1929, Blaðsíða 8

8
MORGUN BLAÐIÐ
sem nýlega hefðu bundið enda
á gengismál sitt með myntstýf-
ingu væri ekki lagt það út til
ámælis eða vantrausts í fjár-
málum, heldur jafnvel þvert á
móti.
Út af þessu tók jeg þetta
fram:
ítalir, Frakkar og aðrar
stríðsþjóðir álfunnar áttu í 4 ár
i hinni skæðustu styrjöld, áttu
þar líf sitt og framtíðarvelferð
að verja. Þessi ríki neyttu á
stríðsárunum allra hugsanlegra
ráða til þess að afla sjer fjár
þess, sem rekstur stríðsins
kostaði. Við þetta söfnuðust
þeim svo miklar ríkisskuldir,
að það hefir verið athugað t.
d. um Frakka, að ef þeir eftir
á hefðu átt að svara öllum inn-
lendum skuldum að fullu í gull-
gildri mynt, eins og hún var
fyrir stríðið, þá hefðu árlegir
vextir nægt til þess að fram-
fleyta mjög sómasamlega helm-
ingi allrar þjóðarinnar. Sá
helmingurinn hefði því alveg
getað hætt öllum nytsömum
störfum. Hinn helmingurinn
hefði þá orðið með vinnu sinni
að framleiða fyrst og fremst
það, sem hann sjálfur þurfti
sjer til framfæris, þar næst alt,
sem ríkið þurfti til sinna
venjulegu þarfa, og loks með
vöxtum af ríkisskuldum fram-
færslueyri handa iðjulausa
helmingi þjóðarinnar. Slíkar
byrðar getur ekkert ríki lagt á
þegna sína. Þetta ríki er gjald-
þrota, og stýfing myntarinnar
er þá ekkert annað en sjálf-
sögð viðurkenning á gjald-
þrotinu. Þegar svona stendur á,
er stýfingin ekki ámælisverð, og
hún vekur ekki fjárhagslegt
Vantraust umfram það, sem áð-
ur stafaði af skuldasöfnuninni.
Þessu er mjög líkt farið milli
þjóða eins og milli samþegna
innan ríkis. Því fer mjög fjærri
að það sje ámælisvert, að mað-
ur, sem í reyndinni er orðinn
gjaldþrota, framselji bú sitt og
gefi sig upp. Það ber einmitt oft
vott um vilja til þess að reynast
heiðarlegur, eftir því sem get-
an nær. En svo er til annað,
sem nefnt er sviksamlegt gjald-
þrot, og það er þegar maður,
sem á fyrir skuldum og meira
en það, notar gjaldþrotaleiðina
til þess að losna við að greiða
nokkurn hluta skulda sinna,
þótt hann gæti greitt þær allar,
af því að honum þykir þetta
þægilegra fyrir efnahag sinn.
Þetta athæfi er hegningarvert
samkvæmt borgaralegum lög-
um í sjerhverju siðuðu þjóð-
fjelagi, og það sem er hegning-
arvert samkvæmt lögum og al-
menningsáliti þegar einstakl-
ingur drýgir það, getur ekkert
ríki leyft sjer að drýgja án þess
að setja á sig Ijótan blett. Einn
fundarmaður hefur kastað hjer
fram þeirri ágiskun, að það
muni ríkið líklega um 400.000
kr., hvort það stendur að fullu
við skuldbindingar sínar, eða
notar 18% myntstýfingu sjer
til skuldaljettis. Jeg veit ekkert
um hvort þessi upphæð er nærri
sanni, en jafnvel þótt hún við
rannsókn reyndist talsvert
hærri, þá er það áreiðanlegt, að
hagur íslenska rikisins er nú
svo góður, að það getur ekki
framkvæmt neitt annað gjald-
þrot en sviksamlegt.
Jeg hef engan veginn fundið
upp þriðju leiðina, sem hjer
var á minst, Verðfestingarleið-
ina. Að forminu til er hún sama
leiðin, sem Þjóðverjar völdu til
úrlausnar gengismálsins hjá
sjer, en í reyndinni sá mikli
munur, að pappírsgjaldeyrir
þeirra var orðinn að heita
mátti alveg verðlaus, þegar þeir
„verðfestu“ hann. Jeg hef hjer
aðeins gjört tilraun til að lýsa
þessari leið, sem er vel þekt áð-
ur. Mjer er kunnugt um, að
ýmsir þingmenn Framsóknar-
flokksins, sem eru andvígir
hækkun krónunnar, kjósa held-
ur þessa leið en myntstýfingu.
Einn þeirra ljet fyrir síðustu
kosningar það „slagorð“ út
ganga, að hann vildi „ekki
stýfa krónuna, heldur stýfa
skuldirnar“. Þó óljóst sje, get-
ur þetta naumast þýtt annað
en verðfestingu án myntstýf-
ingar. Meðal þeirra, sem fyrstir
tjáðu sig þessari verðfestingar-
stefnu fylgjandi var elsti núlif-
andi hagfræðingur landsins,
Indriði Einarsson, á svari sínu
upp* á fyrirspurn um gengis-
málið, sem blaðið „Vörður"
sendi ýmsum mönnum fyrir
eitthvað þremur árum síðan.
Sjálfur tel jeg hækkun krón-
unnar upp í gullgildi munu
verða þjóðinni affarasælasta til
frambúðar, en verðfestingu þó
talsvert viðunanlegri en mynt-
stýfingu.
Páfinn ng Mussolini.
VerSur veraldlega vaíld páfans
endurreist og viðurkent af
fascistum í ftalíu?
Þegar ítalski herinn hjelt inn-
reið sína í Róm 20. sept. 1870, og
Viktor Emannel hafði lagt undir
sig alt páfaríkið og gert Róm, að-
setur páfans, að höfuðborg ítalíu,
þá var það hans fyrsta verk, að
sefa hugi kaþólskra manna með
því að heimila páfanum sömu
rjettindi og þjóðhöfðingja, veita
honum undanþágu frá sköttum og
skyldum og láta honum í tje hirð-
eyri af ríkisins fje.
Píus níundi virti einkis þessar
ívilnanir konungs, en gaf út há-
tíðlega yfirlýsingu til allra ka-
þólskra manna um, að hann skoð-
aði sig eftir það sem fanga kon-
ungs, meðan hann fengi ekki lönd
sín aftur. Og sömu yfirlýsingu
hafa, allir eftirmenn hans ítrekað.
En þegar frá leið, fyrntist þó
nokkuð yfir fjandskapinn milli
Vatikansins og Quirinalsins. Leó
þrettándi, Píus tíundi, Benedikt
fimtándi hafa allir haft meiri og
œinni mök við stjórnina í ítalíu,
þótt í orði kveðnu sje ekkert sam-
band þar á milli.
í stríðinu mikla gerði Benedikt
fimtándi hvað eftir annað tilraun
til að fá aðstöðu páfans breytt til
batnaðar. Vald páfans nær ekki
tilgangi sínum, nema hann hafi
eitthvert land til umráða, og geti
brugðið sjer, hvenær sem hann
lystir, út í heim og heimsótt söfn-
uði 'sína. Til þess þarf hann að
hafa aðgang til járnbi’autarstöðv-
ar og einhverrar hafnarborgar. Að
vísu væri nóg fyrir hann að hafa
flugvöll innan landamæra sinna
til þess að geta komist út úr ítalíu
án þess að þurfa vegabrjef. En
flugvjelar eru enn of ný farar-
tæki til að sæma hinum virðulega
föður. Páfinn, sem nú ríkir, er þó
enginn óvinur tískuvjela, t. d. ek-
ur hann oft í bíl um garða Vatí-
kansins.
Það var óneitanlega virðingar-
hnelckir fyrir páfa að verða að
skoða sig sem leigjanda ítalska rík-
isins. Það átti strangt tekið íbúðir
páfans og landið í kring, en lán-
aði honum það endurgjaldslaust til
írjálsra umráða.
Það hefir nú oi’ðið ofan á, að
Mussolini afhendir páfanum Vati-
kanið og nokkurn landskika til
eignar. En stærð landskikans vita
menn ekki. Líklega er það svæðið
Hefiarfrúr og meyjar
nota altaf
hið ekta
austurlanda
ilmvatn
Furlana
Útbreitt um
allan heim.
Þúsundir
kvenna nota
það ein-
göngn.
'l Fæst i smá-
tappa.
Verð aðeins 1 kr. í heildsölu hjá
H.f. Efnagerð Reykjavikur
St. Jéhsmb & Ci.
tirkjturtrætí 8 b. StaS m
Munið eftir
Gasparri kardínáli,
sem undirskrifaði samninginn við
Mussolini fyrir hönd páfa.
milli Pjeturskirkjunnar og Jani-
eulum méð höllunum Doria Pam-
phili, Gabrielli, skóginum Saechetti
og lítilli stöð, þar sem járnbraut-
arlína liggur frá Róm til Viterbe.
Þetta svæði er strjálbygt. En hvers
þegnar verða íbúar þess? Hverjum
eiga þeir að greiða skatta? Hvort
er það páfinn eða ítalska ríkið,
sem á að annast löggæslu, sam-
göngxxr o. s. frv. á þessu svæði? —
Það er enn óljóst.
Italir' sjá sjer leik á borði með
samningunum við páfa. Þeim þyk-
ir leitt að hafa engan fulltrúa við
nVfa veggfóðrifiu.
I bæjarkeyrsln
hefir B. S. B. 5 og 7 manna-dross-
íur. — Studebaker eru bíla bestir.
Hvergi ódýrari bæjarkeyrsla e®
hjá B. S. R.
Ferðir til Vífilsstaða og Hafn-
arfjarðar með Studebakerdross-
íum, alla daga, á hverjum klukku-
tíma. — Ferðir austur í Fljótshlíi
þegar veður og færð leyfir.
Bifreiðastöð Reyklavíkur.
Afgreiðslusímar 715 og 716.
MorgtiBbisSiS
fæst á Laugavegi 12.
hii’ð hans til að tala máli sínu, þar
sem Frakkar hafa þar sendiherra.
Auk þess er það mikill upphefðar-
aukf fyrir fascista, að þeim lief'ir
tekist að jafna þá misklíð, sem
hefir nú staðið í nærfelt 60 ar
milli páfastólsins og konungsríkis-
ins; mun frægðin, sem þeim hlotn-
ast af því, beina hugum manna frá
skuggahliðum fascista-valdsins.
„Drabbari'.
— Jeg ligg nú á banasænginni,
Cynthia, endurtók hann hvað eft-
ir annað. Og hver á þá að sjá um
þig, þegar jeg er fallinn frá? —
Unnusta þinn sendi Jósef burtu
í sínum erindum, og það getur vel
verið, að hann stígi aldrei framar
fæti sínum hjer inn fyrir húsdyr.
Og þótt undarlegt megi virðast, þá
er það ósk mín, bai'nið mitt, að
hann komi aldrei hingað.
Hún leit undrandi á hann.
— Pabbi, ef þetta er aðal-
áhyggjuefni þitt, þá máttu vera
alveg rólegur, því að jeg elska
Kenneth ekki.
— Þú misskilur mig, mælti hann
biturlega. Manstu eftir því, sem
þjer hefir verið sagt úr æfisögu
Crispins Galliards og um raunir
hans? Kenneth sagði þjer þessa
sögu kvöldið sem Jósef kom heim.
— Já, jeg gleymi henni aldrei
og á hverju kvöldi bið jeg guð að
refsa morðingjum þeim, sem eyði-
lögðu líf hans, svaraði hún og
mátti heyra, að hugur fylgdi máli.
__ Þey, barn, hvislaði hann
dauðskefldur, þú veítst ekki hvað
þú segir.
— Jú, jeg veit það vel. Og svo
satt sem guð er yfir okkur, þá
veit jeg, að hann bænheyrir mig.
—- Cynthia, hvíslaði hann og
hönd hans, sem hún hjelt um, skalf
og titraði. Veitstu það, að þú hefir
beðið guð að refsa föður þínum
og föðurbróður?
Cynthia hafði kropið á knje við
rúmstokkinn. En nú stóð hún á
fætur og hvesti á hann augun, en
hann leit undan. Að lokum sagði
hún;
— Æ, nei — þetta er óráð!
— Nei, barnið mitt, jeg veit vel,
hvað jeg segi, og það, sem jeg
hefi sagt, er satt.
— Satt? endurtók hxxn lágt og
varð skelfingin uppmáluð. Er það
satt, að þið frændi sjeuð slátrarar
og hafið myrt, frænku mina, konu
þessa manns og reynt að myrða
hann sjálfan — að þið sjeuð ræn-
ingjar þeir, sem rænduð óðali
hans, en hann varð sjálfur að
flakka um heixninn heimilislaus 1
Ætlarðu að telja mjer trú um, að
þetta sje satt?
—• Já, sagði hann.
Hún var náföl, jafnvel varir
hennar urðu snjóhvítar og augun
urðu flóttaleg. Fyrst greip hún
höndunum um brjóst sjer og síðan
um höfuðið. Svo hneig hún upp að
þili við höfðalag hans. En þetta
stóð ekki nema nokkra stund. Þá
brautst sorg og reiði fram í henni
og hún lirópaði af ákefð:
— Hvers vegna? Hvernig í dauð
anum dettur þjer í hug að segja
mjer frá þessu?
— HverS vegna? endurtók hann
hásum rómi og starði beint út í
loftið, því að hann þorði ekki að
líta framan í dóttur sína. Það er
vegna þess, að nú á jeg að deyja.
Já, það er vegna þess, að jeg er
við dauðann, að jeg segi þjer
þetta. Það er vegna þess, að jeg
iðrast, og jeg geri þessa játningu
til þess að guð líti heldur í náð
til mín. Jeg segi þjer líka frá því
vegna þess, að sorgarleik þeim,
sem hófst fyrir 18 árum, er enn
ekki lokið, og vegna þess, að enn
er ef t.il vill hægt, að koma í veg
fyrir að sá endir verði á leiknum,
sem við Jósef höfðum ætlað. Jeg
vona, að með þessu muni algóður
guð gefa mjer kraft til þess að af-
plána nokkuð af syndum mínum.
Hlustaðu nú á, barnið mitt. Þú
munt þegar hafa skilið það, að
Crispin ætlaði að nota Kenneth
til þess að hjálpa sjer að korna
fram hefnd á oklcur, og kvöldið,
sem Jósef kom hingað, krafðist
hann þess af Kenneth, að hann
stæði við orð sín. Pilturinn átti
einkis annars úrkosta, og þó varð
jeg fyrri til að ráðast á hann. —
Þannig vildi* það til, að jeg særð-
ist. Og Crispin hefði áreiðanlega
drepið Jósef, ef Jósef hefði ekki
sagt honum, að sonur hans lifði.
—- Hann hefir þá bjai’gað lífi
sínu með lygi! Það er dálagleg að-
ferð! hrópaði Cynthia.
— Nei, barnið rnitt, það er
satt. Og þegar Jósef bauðst til
þess að vísa lionum á. drenginn,
þá var það ætlun hans að gera það.
En svo kom honum annað ráð í
hug. Hann skrifaði brjef og sendi
Crispin með það til Lundúna, til
Thames Street, en þar býr svar-
inn óvinur Crispins, sem heitir
Pride ofursti, og nú gengur Cris-
pin í greipar hans. Er hægt að
gera nokkuð til þess að korna í keg
fyrir það, Cynthia — og bjarga Sir
Crispin úr þeim voða, sem Jósef
ætlar að steypa honum í?
— Það mundi jafn auðvelt að
vekja mann upp frá dauðum,
mælti Cynthia svö kuldalega að
Gregory hraus hugur við.
— Reyndu ekki áð hugga þig
við falsvon, mælti hún enix. Sir
Crispin hlýtur að vera kominn til
Lundúna fyi’ir löngu, og Jósef fær
bráðum að vita að ykkur hefir
nú tekist að Iosa hann við það
líf, sem þið gerspiltuð fyrir 1®
árum. Ó, guð minn góður, getur
það verið að jeg sje dóttir þú1-
Er jeg af Ashburns-ættinni og
uppalin á óðali, sem þið hafið
sölsað undir ykkur á glæpsamleg'
an hátt?
Hiin stundi og fól andlitið 1
höndum sjer. Þannig stóð liún llI1J
stunld og riðaði eins og blún1 1
stormi. Svo rak hún upp þungt
andvarp og Gregory heyrði a
hxin datt á gólfið. Það liafði 1‘ð1
yfir hana. „
Gregory brá svo við þetta, íl
hann gleymdi sári sínu, hitasot
inni og hinum yfxrvofandi dauð^
Hann stökk á fætur og kallaði
hjálp. Stephen kom þegar hí®110
Gre'
andi með öndina í hálsinum-
gory skipaði honurn að ná 1 r
herine, þernu Cynthiu. Og l,e,T
hún kom bárxx þau Stephen
meðvitundarlausu stúlku til
bergja hennar, en ljetu Oreg
einan um það að bölva sjer i ,
þá vitleysu, að hafa sagt henni ^
öllu þessu. Honum fanst þetta
sárgrætilegra þar sem h»n j
nú, að dauðinn var ekki lílt
eins nærri eins og skrattans
irinn hafði talið honum trú um-