Morgunblaðið - 04.01.1931, Blaðsíða 3

MORGUNBLAÐIÐ
3
«B8»m:wHiniii!imnfii»m»suittts>uaaiiinuuui
JLt. Arvakui', n«ykjB.vik
Ht«stJ*rar: Jta KJartaMm*.
V aJtJr Stal&aasaa.
BttrlJCrs •( at«r«iBala:
ABItiratratl 8. — tiani »*lí.
■ti&ri: O. KaCborc.
4dMrl?«taga*X:rUat«fa.' í
AMtarstrtrti 17. — *.!»; ti*. i|
Hrttaia»iatar: £
J«b KJartaaaaM ar. («&. g
Valtfr 8t*(&aas*n ar. litl.
OD. Hafixrg nr. 17«.
Á»krtt«aaJaJ&:
iananluda kr. 2 09 & txt&an«l.
Vtcutlan&a tar. *.M & nt&naBi.
1 laiiaMillv 1« aara slntaklS,
8« aara m«B L«sbök.
flnuiniHHimiiiiiiiiiiHiimiiiimmmiiimiimimmiMic
Nýtí Áílantshafsflug.
Siávarútvegnriim 1930.
Eftir B. Ó. Gisiason.
New Yorlc, 3. jan.
IJnited Press. PB.
Báðgert er að flugvjelin (mono-
plane) „Trade Wind“ leggi af
stað frá Curtiss flugstöðinni í dög-
nn á laugardag, áleiðis til Parísar
með viðkomu á Bermuda og Azor-
nyjum. Plugvjelinni stjórnar Mc
Laren flugkapteinn og Mrs. Beryl
Hart flugkona. Hafa þau meðferð-
is 200 pund matvæla. Tilgangurinn
með fluginu er að rannsaka sltil-
yi'ði til flutnings í flugvjelum á
suðurleiðinni. Er þetta fyrsta til-
raunin, sem gerð er til þess að
fljúga yfir Atlantshaf í flugvjel
með farm.
McLaren og Mrs. Hart búast við
Því, ef vel gengur, að komast til
Barísar á fjörutíu klukkustundum.
Síðar: McLaren og Hart lögðu
®f stað ld. 5.49 áleiðis til Bermuda.
Nýtt sjóslys.
Osló, 31. des.
Unitep Press. PB.
I’að er nú talið litlum efa undir-
orpið, að norska eimskipið „Tore-
fjell“ á leið til Harstad hafi farist
í ofviðri við suðurströnd Noregs
á laugardag. Skipið var 2483 smál.
Tuttugu og sex menn voru á skip-
inu. Þar með taldar eiginkona
skipstjóra og eiginkona fyrsta
Mýrimanns. Er engin von talin til
þess, að nokkur sem á skipinu
’var, hafi komist af.
Viðskiftakreppan.
Mexiko Cit.y 31. des.
United Press. PB.
Newcomb Carlton, forseti West-
«rn Electric Company í Bandaríkj-
unum, sem lijer er staddur, hefir
í viðtali látið í Ijós þá skoðun
sína, að árið 1931 muni verða
œjög slæmt viðskiftaár. Telur
hann jafnvel að það geti haft al-
varlegar afleiðingar fyrir stjórn
Bandaríkjanna, ef forsetanum
tekst ekki að finna einhver ráð
til þess að Ijetta þyngstu byrð-
um kreppunnar af minni máttar
atvinnurekendum, sem síst hafa
mátt til þess að rísa undir þeim
fil lengdar. Carlton kveður aðra
’embættismenn Westem Electric
hafa svipaðar skoðanir á þessu.
Árferðið hcfir verið hið ákjós-
anlegasta til sjávarins að því er
snertir aflabrögðin. Virðist svo
sem örlæt.i náttúrunnar við oss
Islendinga fari vaxandi með ári
Iiverju níi hin síðari árin. Má svo
að orði kveða að aflabrögðin hafi
sums staðar verið óhóflega mikil,
þar sem inenn hafa rekið sig- á
það, að erfiðara er að koma afl-
anum í peninga en að afla hans.
Hin mikla kreppa, sem nú gengur
yfir heiminn hefir að sjálfsögðu
gert vart við sig hjer hjá oss, og
þó ekki síst við sölu sjávarafurða
vorra, enda ekki við öðru að
búast þar sem vjer, jafnfámennir,
erum að þrengja oss fram meðal
stærstu fiskiþjóða heimsins, og
skipum þar væntanlega, nú á hinu
nýliðna ári, öndvegi, hvað snertir
saltfiskframleiðslu. Pramleiðsla
saltfisks hefir jafnt og þjett
farið vaxandi hin síðari árin. —
Nægir að benda' á það, að fram-
leiðslan 1930 mun vera nálega
46% meiri en framleiðslan 1924,
sem var þó mesta aflaár, sem
nokkuru sinni hafði þá komið. Svo
hraðfleygar eru framfarir fiskveið-
anna hjá oss, og fer þar saman
aukinn skipastóll, endurbætt veiði-
tæki og vaxandi kunnátta hinna
ágætu fiskimanna vorra.
Þorskveiðarnar.
Yetrarvertíðin hjer sunnanlands
byrjaði með fremur tregum afla
bæði á togara og línuveiðaskip.
Var tíðin fremur óhagstæð í janú-
ar og febrúar mánuði, enda var
kominn óvenjulega lítill afli í
land hjer sunnanlands í byrjun
mars. En úr því fór heldur að
lifna á fiskimiðunum. Yar óvenju-
legur uppgripaafli á togara og
línubáta upp fr.á því og fram til
vors. — Þannig veiddist mán-
uðina mars, apríl og maí hjer
sunnanlands og í Vestmannaeyj-
um rúm 250 þúsund skippund af
saltfiski, miðað við verkaðan afla,
eða um 5/9 hlutar af öllum afla
þjóðarinnar á árinu. — Mun
aldrei, hvorki fyr nje síðar hafa
borist hjer svo mikið á land á
jafn skömmum tíma.
Togarar hættu lijer yfirleitt
veiðum með byrjun júnímánaðar
og úr því kom fram í miðjan júní
er svo að segja allri saltfiskveiði
lokið hjer sunnanlands. í hinum
landsfj órðun gumlm var veiði yf.
irieitt mjög góð.
Hjer fer á eft.ir samanlögð salt-
fiskveiði landsins fram að 1. des.
þ. á., og til samanburðar veiði
á sama tíma árið 1929:
1930 1929
skpd. skpd.
Sunnlendingafj. 301.415 266.395
Vestfirðingafj. 49.864 52.7b6
Norðlendingafj. 47.883 52.545
Austfirðingaf j... 39.305 34.737
Samtals 438.467 406.463
Af þessum afla er talið, að sje
keypt af erlendum fiskiskipum um
að geta að þorskur, sem veiddist
á árinu var óvenjulega smár og
magur. Hefir þetta staðið sölu
stórfisks allmjög fyrir þrifum,
þar sem markaðslöndin, einkum
Spánn, sækjast mjög eftir stórum
fiski, og gefa mun hærra verð
‘yrir hann en miðlungs stóran
þorsk.
Fisksala.
Það fór sem endrar nær, þegar
framleiðsla einhverrar vöru er ó-
venjulega mikil, að verðfall varð
mikið á saltfiski á árinu. Samfara
hinni miklu veiði hjer hjá oss var
í Noregi með langmesta móti
og í Færeyjuin meiri en nokkru
sinni fyr. Hinsvegar var óáran á
Spáni, þar sem er aðalmarkaður
fyrir fisk vorn. Gengi spánskrar
myntar fór mjög fallandi, er kom
fram á síðari hluta ársins, og
hefir verið mjög óstöðugt síðan.
H> fir þetta hin skaðlegustu áhrif
inilliríkjaverslunina, og hefir
vafalaust átt sinn þátt í því hversu
treglega hefir gengið með fisk-
söluna. En hinar feikna birgðir,
sem jafnan liafa verið fyrirliggj-
ndi á íslandi og í Færeyjum, og
Noregi, munu þó hafa valdið mestu
■m verðfallið. Framan af árinu
var verð á húsþurkuðum stórfiski
nm og yfir kr. 120.00 skipd., en
egar kom fram á vorið, fór verð-
i.ð stöðugt lækkandi, og komst
liður í kr. 103.00 skpd. af stór-
fiski, af venjulegri stærð. Þetta
verð hjelst svo til óbreytt þar
til kom fram í október. — Ur
því lækkaði verðið og mun hafa
komist niður í 90 kr. skpd.
Labradorfiskur var framan af
árinu seldur fyrir 80—85 krónur
skpd., en fjell niður í 72—78 kr.
þegar kom fram á sumarið og mun
nú síðast liafa verið seldur fyrir
um eða neðan við kr. 70.00 skpd.
Þegar svo er ástatt, sem hjer
hjá oss, er aðalatriðið að halda
þeim mörkuðum, sem þegar eru
unnir, og reyna eftir megni að
ryðja sjer rúm á nýjum mörkuð
um. Meðan fremur er sókn en
vörn í þessu atriði, er yfir engu
að kvarta. — Undanfarin ár
hefir jafnt og þjett verið sókn
af vorri hálfu á fiskmark
aðinum í Miðjarðarhafslöndunum
og á hinu erfiða ári, sem nú er
um garð gengið, hefir engin aftur-
för átt sjer stað hvað þetta snertir
Hjer fer á eftir skýrsla yfir út-
flutning á fiski til Spánar, Portú-
gals og ítalíu árin 1929 og 1930.
Talið í heilum smálestum:
Megnið af fiskinum, sem talinn
er útfluttur til Noregs og Þýska-
lands mun hafa haldið áfram til
annara landa, aðeins verið um-
lilaðið í greindum löndum.
Af yfirliti þessu sjest að vjer
höfum fremur unnið á í Miðjarð-
arhafslöndunum, og má það gott
heita á jafnerfiðu verslunarári.
Sú breyting hefir orðið á sölu
á þorskalýsi á liðnu ári að mestur
hluti lýsisins hefir selst beint til
Ameríku, en fram að þeim tíma
var nærri alt lýsi selt til Noregs.
Norðmenn seldu svo lýsið aftur
til Ameríku og annara landa. —
Þessi breyting hefir þann mikla
kost í för með sjer, að vjer höfum
utt oss beina braut að stærsta
lýsismarkaði heimsins, og njótum
jafnframt þess verðs, sem þar er á
vörunni milliliðalaust. Má jafn-
framt geta þess, að það lýsi, sem
selt hefir verið til Ameríku hjeðan
frá Islandi, hefir hlotið mikið lof
og má fullyrða að vjer höfum náð
varanlegri fótfestu á hinum mikla
Ameríkumarkaði með lýsi vort.
Sala ísfisks hefir verið með
langtregasta móti á s.l. hausti.
Mun meðalsala af skipi í túr vera
lægri en nolikru sinni áður, síðan
fyrir Evrópuófriðinn. Hefir farið
saman t.regur afli og lágt verð.
Síldveiðin
hófst snemma í júlímánuði, og
var meiri en áður eru dæmi til
Hjer fer á eftir skýrsla um
síldaraflann síðastliðin fjögur ár:
Saltað Krj'ddað I bræðslu
og sjerv.
tn. tn. tn.
1930: 125.066 53.851 511.182
1929: 107.280 16.308 504.242
1928: 77.273 22.508 419.665
1927: 180.816 59.181 597.204
Yfirgangar
Komannista.
1929 1930
Til Spánar .... .. 32.377 31.898
Til Portúgal .. 4.851 6.732
Til ítalíu .... . . 18.616 19.453
55.844 58.083
Við þetta yfirlit er það eftir-
tektarvert, og stingur mjög í stúf
við útflutning á fiski, að útflutn-
ingur saltsíldar hefir farið mink-
andi síðan 1927, þrátt fyrir ó-
venju milda veiði og sífelt aukinn
skipastól.
Er vonandi að úr þessu rætist
eftirleiðis, því ekki er við góðu að
búast þegar markaður þrengist
jafnframt því, sem skilyrði fyrir
framleiðslu aukast.
Verð saltsíldar er óákveðið
enn fyrir árið sem leið, en talið
er að verðið verði 3—4 krónum
lægra fyrir hverja tunnu en árið
1929. Þetta verðfall mun aðallega
stafa af síld þeirri, sem seld
var til Rússlands, og sem talið
er að fáist aðeins um 5 kr. fyrir
hverja tunnu að frádreginni verk
un og umbúðum. Einkasalan hef
ir aðeins greitt útgerðarmönnum
7 krónur fyrir liverja tunnu salt
síldar. Afgangurinn liggur í óselj
anlegum Sovjet-víxlum, sem greið
ast eiga seint á þessu ári.
Þessi fiskur er nærri allur verk-
aður.
Til annara. landa hefir verið
flutt út 1930, sem hjer segir:
Talið í heilum smálestum:
20 þús. skpd. Verkað Óverkað
Morgunblaðið er 8 síður í dag, Þar við bætist svo lítils háttar Til Bretlands . .... 244 7652
en engin Lesbók fylgir. Næsta Les- afli í desember, sem mun vera Til Danmerkur .... 45 390
bók kemur á sunnudaginn kemur. aðeins örfá þúsund skippund á Til Noregs .. . .... 453 124
ölln landinu . 'rp Þýskalands .... 502 333
— — ** r^r.7 Þó að magn aflans sje svonn —
mikið meira en áður, cr þó þess 1244 8499
Gerð hefir verið tilraun með út
flutning á frystum fislti á árinu
Hefir verið flutt út um 1300 smál
Nokkuð af þeim fiski hefir farið
til Spánar og Ítalíu. Sagt er að
fremur treglega hafi gengið með
sölu á þessum fiski, eins og við er
að búast fyrst í stað. En að því
verður nú að vinna af kappi, að
selja meira af frystum og kældum
fiski út úr landinu hjer eftir en
Þeir ganga á nýgerða samninga.
Um atvinnulíf nyrðra og för
Einars Olgeirssonar til Húsavíkur,
segir Jón Þorbergsson svo í grein
Lögrjettu:
Kaup fer sífelt liækkandi. Prá
sumrinu 1928 og til síðasta sum-
ars, hækkaði kaup karlmanna í
sveit við vor- og haustvinnu um
80%, en við slátt.arvinnu um 50%.
Hlýtur nú að fara að draga lir
jví gengdarleysi og kaupið að
falla aftur, því að framleiðendur
erða nú óðum að draga að sjer
liendina, einkum líka þegar nú
er mjök lækkandi vöruverð. Er
nú hvort tveggja lijer til sveita,
að bændum fækkar óðum, er hafa
getu til að kaupa vinnu er nokkru
nemi og að lausafólk leitar aðal-
lega í sjóplássin eftir vinnu; hefir
aldrei kveðið svo ramt að því
sem á þessu ári. Voru þess mörg
dæmi hjer í hjeraði, að bændur,
sem ætluðu að ráðast í jarða-
bætur, að vorinu, máttu slá því á
frest, sökum þess að engin fekst
til að vinna. Um veturnætur gerðu
verkamenn og framleiðendur á
Húsavílt samning með sjer og
staðfestu með undirskriftum
beggja aðilja, um að kaup skyldi
lækka að vetrinum úr kr. 1,10 í
kr. 0.85 um tímann. Rjett. að því
loknu kom Einar Olgeirsson til
Húsavíkur. Var þá samningum
riftað af hálfu verkamanna. Gengu
þeir um götur þorpsins og ljetu
dólgslega, stöðvuðu jafnvel vinnu
og hótuðu ofbeldi ef ekki væri
þeim lilýtt. Til þessarar óhæfu
urðu jafnvel fastir starfsmenn hjá
K. Þ. Aðalatvinnuveitenduri þorp-
nu höfðu ekki samtök um að
1 a niður uppþot þetta, — með
því að halda fast að verkamönn-
ím að standa, að sjálfsögðu, við
gerða samninga — og greiða nú
háa ltaupið þrátt fyrir þá.
Að afloknum þessum tiltektum
hjelt E. O. opinberan fyrirlestur.
Var sií ræða hvorki fugl nje fisk-
ur. Hann ræddi hjer um auðvald
og' taldi samvinnufjelög bænda til
þess, hann talaði um kúgun al-
býðunnar — um leið og* verka-
m- nn kúguðu framleiðendur þarna
á staðnum. Hann hjelt ekki fram
ríkisrekstri atvinnuveganna. —
Ræddi um samvinnu verkamanna
og bænda, en mintist ekki á skipu-
’ag framleiðslunnar í kaupstöðum
og sjóþorpum, þar átti bara að
vera hát.t kaup.
Uppreisn í Panama.
Panama Citý, 2. jan.
United Press. — FB.
Stjórnarbylting hafin. Höfuðs
maður uppreistarmanna er
Bouth. — Uppreistarmenn hafa
tekið lögreglustöðina og for-
setahöllina herskildi og stofnað
junta. Forseti þess er kunnur
lögsækjandi, dr. Haretodio A-
rias. —
Bandaríkjaherlið hefir verið
sent frá svæðinu við Panama-
skurðinn til að vernda Banda-
ríkjaþegna í Panama City og
eignir þeirra.
Síðar: ;Uppreisnarmenn hafa
handteldð Aros Mena forseta,
en hann hefir neitað að biðjast
lausnar.