Morgunblaðið - 04.01.1931, Blaðsíða 7

7
Þrfr skðlkar
Eftir Gisla Jónsson, skipaeftirlitsmann
Þrír skálkar eru víðar en í
Iðnó, datt mjer í hug, er jeg
hafði lesið greinarnar um Þórs-
málið í síðasta tÖIubl. Tímans.
Munurinn er bara sá, að á leik-
sviðinu í Iðnó eru skálkarnir
meinlausustu menn, sem bregða
sjer í skálkagervið eina og eina
kvöldstund, með tiltölulega litl-
um ríkisstyrk, áhorfendunum til
gagns og gamans, en hjer eru
skálkarnir á leiksviði þjóðmál-
*nna, hátt launaðir af þraut-
píndri, fátækri alþýðu.
Það hefir ekki einasta þótt
sæmandi, heldur sjálfsögð
skylda, að birta að jafnaði
dóma um starf og framboð leik-
fjelagsins í Iðnó, og ríkisstyrk-
urinn, sem fjelaginu hefir hlotn
ast, rjettlætt að fullu, það sem
rjettilega hefir verið deilt á,
en sem að jafnaði hefir leitt til
frekari þroska, meiri og betri
listar. Enn sjálfsagðara hlýtur
það að vera, að dæma um þann
leik, sem hjer er hafinn á leik-
sviði islenskra þjóðmála, og rík-
islaun leikendanna gefa því
meiri rjett til gagnrýni, sem þau
eru hærri en styrkurinn til leik-
fjelagsins.
Leikurinn, sem hjer er haf-
inn, er því miður enginn gam-
anleikur, er hægt sje að skemta
sjer við, nei, síður en svo, hann
er sorgarleikur í orðsins fylsta
skilningi. Tvívegis á sama ári
er háttlaunaður maður af ríkis-
f je sendur til útlanda til þess að
afla ríkinu skipakosts. Siðferði-
leg og lagaleg skylda býður
honum :að rækja starfið svo, að
þjóðinni sje fyrir bestu, en
píndur af yfirboðurum sínum,
eftir því sem hann sjálfur hefir
frá, kastar hann fyrir borð
hverri nýtilegri hugsjón á þessu
sviði, hverri sjálfstæðri hugs-
un, hverri siðferðilegri og laga-
legri skyldu við þjóðina, til þess
eins að þóknast þeim, sem
brauðið brytja í munn honum.
Og árangurinn er sá, að í stað-
inn fyrir að byggja nýtt. skip
til strandferðanna, eldsneytis-
spart, traust og gott, samrým-
anlegt við nútíð og framtíð, er
keypt úrelt, kolafrekt og lje-
legt skip, ósamrýmanlegt öllu,
sem því er ætlað að afreka.
Hálfu verði nýs skips er fleygt
í það í upphafi og síðari helm-
ingnum.er týnt þar á örskömm-
um tíma, smátt og smátt, bæði í
viðhaldi, endurbótum og elds-
neyti, og þó uppfyllir það aldrei
nema ofurlítið brot af þeim
kröfum, sem til þess er gert.
Þar næst er, — í staðinn fyrir
að byggja nýtt skip til strand-
gæslu, fiskirannsókna og björg-
unar, samrýmanlegt nútíð og
framtíð, — keypt gamalt skip,
algerlega óhæft til starfans
nema með róttækum, dýrum
breytingum, sem heldur aldrei
fullnægja kröfunum, og það
sem út yfir tekur, að fyrir það
er greitt 35 til 45 þúsundum
króna meira verð, en unt var að
kaupa fyrir alveg samskonar
skip, iafn-gamalt, jafn-stórt og
jafn-gotf, auk þess sem önnur
skip, betrl og heppilegri var
hægt að kaupa fyrir enn miklu
minna verð.
Það væri nú ekkert, ef þetta
væri lokaþátturinn; en það er
síður en að svo sje. Því að þegar
rjettilega er bent á mistökin og
hrúgur af sönnunum eru lagðar
á borðið, og það af mönnum,
sem þekkingu hafa á málinu, og
þor til að hreifa þessu hneyksl-
ismáli, þá er sannleikurinn sagð
ur lygi, staðreyndum harðneit-
að, og mennirnir svívirtir og of-
sóttir á allar lundir. Pálmi Lofts
,son sendir hverja skamma-
greinina á fætur annari á mig,
fyrir afskifti mín af málinu, full
um af svívirðilegum persónuleg-
um, lognum árásum, sem ekki
snerta málið hið allra minsta,
þessi maður, sem ætti að
blygðast sín fyrir frammistöð-
una, og láta sem minst á sjer
bera, eftir þetta. reginhneyksli,
sem hann hefir hjer framið,
annað . hvort af fávisku eða
vondum hvötum, eða þá látið
aðra etja sjer út í að fremja.
Dómsmálaráðherrann, sem
lagalega og siðferðislega bar
skylda til, að láta rannsaka alt,
sem laut að þessu hneykslis-
máli, leggur yfir það siðferðis-
lega og stjórnarfarslega bless-
un sína, gengur fyrir skjöldu
hjá Pálma Loftssyni og heggur
á báða bóga ýmist til mín eða
hr. alþingismanns Ólafs Thors,
með einhverjum þeim eitruðustu
og lúalegustu vopnum, sem enn
hefir verið beitt í blaðadeilum.
Með saurugur hendur og fætur
og sauruga hugsun, hlífist hann
ekki við að stikla yfir gapandi
sár syrgjandi ekkna og munað-
arleysingja, í von um að geta,
ef vera mætti, vegið að póli-
tískum andstæðingi. Um leið tek
ur hann á sig og stjórnina, á-
byrgðina á hneykslinu, sem
hann svo vonandi fær síðar að
svara fyrir.
Ritstjóri Tímans skrifar langa
grein um mig og alþingismann
Ólaf Thors. Þar er hverri lyg-
inni hrúgað ofan á aðra, svo að
undrum sætir, og auðsjáanlega
ætluð þeim mönnum einum, er
engin kynni hafa af okkur haft.
Það er ekki einu sinni hægt að
segja satt um svo meinlaust at-
riði, eins og það, hvaðan jeg
sje ,,uppsprottinn“, eins og rit-
istj. svo skemtilega orðar það.
Engin tilraun er gerð til þess
að fullvissa sig um það fyrst,
hvort tilboð þau, sem jeg gerði
P. L.^og sem jeg hefi þegar birt,
væru raunverulega rjett, og
bauð jeg honum þó persónu-
lega, að sanna það með óhrekj-
andi skjölum, áður en hann
tæki afstöðu í málinu. En það
var ekki verið að kæra sig mik-
ið um sannleikann í herbúðun-
um þeim. Enginn snefill af rök-
um er borinn fram af hendi þess
ara manna í máli þessu. Ham-
stola af hræðslu, samviskubiti
og reiði, æpa þeir allir, hver í
jsínu lagi út til þjóðarinnar:
„Trúið ekki þessum mönnum,
,-dt sem þeir segja um ÞÓr or
Ivgi. tóm lygi, þeir eru svo af-
skaplega ómerkilegir og afska-"
lega lygnir, að það er engu orði:
að trúa, sem þeir segja, hvorki
um Þór nje annað“. Þetta er
eina vörnin, sem sýnd er í mál-
inu, eina hálmstráið, sem hald-
ið er í, eina hugsanlega ábreið-
an yfir hneykslið, eini hugsan-
legi möguleikinn til að forðast
rekara umtal um málið sjálft,
frekari rannsókn og frekari
sannanir. Með þessu er vérið að
reyna að draga athygli manna
frá sjálfu málinu svo langt, að
yfir fyrnist. Og þetta er gert á
sama tíma, sem verkin í Þór,
sem framkvæmd eru daglega
þar að skipun forstjórans, sanna
mestan hluta af því, sem jeg
hefi um hann sagt, og myndu
sanna það alt, ef að eins væri
tími til að framkvæma þar alt,
sem framkvæma þarf og fram-
kvæmt verður.
Þetta er skýrasta sönnunin
fyrir rökþrotum þessara manna.
Og. þeir finna til þess sjálfir,
hvert stefnir, finna nistandiand-
úð þjóðarinnar út af máli þessu,
læsa sig um merg og bein, þeir
sjá fyrirlitninguna í andliti
fjöldans, fjöldans, sem þeir þó
með engu móti mega vita verða
:sjer fráhverfan, fjöldann, sem
þeir hafa árum saman gabbað
með takmarkalausum, ending-
rlausum og ábyrgðarlausum
loforðum. Þegar sjeð verður, að
'lygarnar duga ekki lengur, er
reynt að snúa aftur hugum þjóð
arinnar, með því að fljetta gríni
innan um allan óþverrann. 1
mynduð'um, uppmáluðum „grín-
fígúrum“, sem aldrei hafa ver-
ið til nema í æfintýraheimi Tím-
ans, er stilt fram, til þess að
reyna að fá fólkið til að hlæja,
og á þann hátt, að ná aftur sam
úð þeirra, en ekkert stoðar. —
Sorgarleikurinn, alvaran, sann-
leikurinn, hefir þegar mótað um
of hugi þjóðarinnar, augu henn-
ar eru að opnast fyrir því, að
hjer er að finna ástæðuna fyrir
hinum hraðvaxandi skuldum rík
Isins, skuldunum, sem eru á góð
»im vegi með að glata frelsi
þjóðarinnar, ef ekkert er að
gert. Þeim er það ljóst, aðmenn,
sem fleygja út þannig 35 til 45
þúsund krónum að nauðsynja-
lausu á einum einasta gjalda-
lið, og leyfa sjer þar á ofan að
verja slíka ósvífni, að þeim er
ekki lengur trúandi til að hafa
hvorki mannaforráð eða fjárráð
fyrir þjóðina.
Þannig eru þá „Þrír skálk-
ar“, þessi nýjasti sorgarleikur í
íslensku þjóðmálalífi. Háttvirt-
ir skattþegnar hins íslenska rík-
is! Kynnið yður hann, opnið
augu og eyru, fylgist með gangi
hans frá byrjun til leiksloka, að
fyrirlitning yðar og vantraust
mun vaxa við hverja stund, sem
líður.
Áður en jeg lýk máli mínu
að fullu, ætla jeg að gera Tím-
anum þann greiða, að moka svo
lítið úr hlössunum, sem hann
reiðir á völlinn til bændanna,
og við koma Þórsmálinu.
í síðasta tbl. Tímans, sendir
P. L. Morgunblaðinu og mjer
nokkur orð, og það er ekki
nema rjett og sjálfsagt aðkvitta
fyrir þau, og þó einkum vegna
þess, að þau upplýsa ekki svo
Ltið aðrJatriðið í þessu máli,
••om um er deilt, atriði, sem jeg
hefi frá byrjun talið megin-at-|
riði málsins, þótt P. L. virðist |
það ekki fyr en nú. Atriði þetta
er verðið, sem gefið er fyrir
skipið, verðið, sem enginn, er
vit hefir á, hefir hingað til get-
að trúað, eða skilið. Þegar því
P. L. heldur því fram, að jeg
sje kominn út fyrir aðalefni
deilunnar, með því, að minnast
á það, verður hann annað hvorí
að tala hjer móti betri vitund
eins og oft áður í greinum sín-
um, eða hann hefir alls ekki les
\ið greinar mínar um málið. I
samtali mínu við Morgunblaðið,
sem birt er 4. des., tek jeg þaö
skýrt fram, „að ef það er rjett,
að gefnar hafi verið 180 þús-
und krónur fyrir skipið í Þýska
la di, þá nái það engri átt, og
að það þurfi ekki mikla þekk-
ingu á skipamarkaðinum, til
þess að vita slíkt“. I fyrsta and-
svari mínu til P. L. sanna jeg
fullkomlega þessa staðhæfingu
mína, með því að birta tilboð
fimm skipa, er verðið á öllum
þeim skipum miklu hagkvæm-
ara, miðað við það, sem boðið
er; þar er meðal annars getið
um alveg sams konar skip, fyrir
35 til 45 þús. kr. minna verð,
og eins og oft hefir verið tek-
ið fram, voru P. L. boðin þessi
skip öll til kaups, fyrir það
verð, sem birt er. í næsta and-
svari til P. L. er enn deilt á
verðið, og það mjög ákveðið.
Meðal annars tekið fram, að
þótt tölunum hafi verið snúið
við, og Sindri keyptur fyrir 180
þús., en Þór hafnað fyrir 120
þús., að þá hafi verið hægt að
hæla framkvstj. í samanburði
við kaupin, sem gerð voru.
1 þriðja og síðasta svari rnínu,
er enn harðlega deilt á verðið.
Þar eru einnig birt 3 tilboð um
sambærileg skip, öll miklu
lægra verði en Þór, auk þess,
sem þar er og enn tilboð um
nýtt skip, bygt nákvæmlega eins
og Þór, en fyrir að eins £ 2000
hærra verð. Hvað er hægt að
segja fyr og ákveðnara um verð
skipsins en þetta. Alt annað,
sem jeg hefi um skipið sagt, er
að eins til að sanna, að hjer var
ekkert það fyrir hendi, er rjett-
lætt gæti hið ótrúlega háa verð
þess, jafnframt því, að gera
mönnum það ljóst, að þegar all-
ur sá kostnaður, sem óhj ákvæmi
legur er, til að bæta úr göllum
og alls konar vanköntum, sem á
skipinu eru til þess starfa, sem
því er ætlaður, ofan á hið afar-
háa verð, að þá verði skipið
engu ódýrara en nýtt, en ávalt
^lakara. Jeg vona nú, að P. L.
fari að verða það ljóst, að það
eru ekki eikartommurnar hans,
sem' eru aðalatriðið í þessu máli,
heldur verð skipsins, fyrst og
fremst, og þar næst, hvers
vegna verð þess er svo svívirði-
lega hátt. Og það svar er ein-
mitt að finna í síðasta svari P.
L., og mun jeg koma að því
síðar. —
P. L. heldur því fram, að alt
það, sem jeg hefi um skipið
sagt, hafi verið rekið ofan í mig
með innlendum og útlendum
vottorðum. Tíminn og dómsm.-
ráðherra halda þessu sama
fram. Það er hægt að skrifa
v ona fyrir þá ménn, sem ekki
hafa Þór daglega fyrir augun-
um, en fyrir hina, sem horfa
íupp á hann sundurtættan vegna
breytingar og aðgerðar, og hafa
horft á hann þannig daglega
nú um mánaðartíma, og eiga
eftir að horfa á hann þannig að
minsta kosti jafn-langan tíma
enn eða meira; fyrir þá menn
tjóar Tímanum ekki að bera
svona á borð lengur, jafnvel
ekki einu sinni þó að þeir sjeu
Tímamenn.
í viðtali mínu við Morgun-
blaðið, gat jeg þess, að raflögn
skipsins væri mjög ljeleg, og
þyrfti að endurbæta hana að
miklum mun. Þetta hefir þegar
komið fram, og gr nú verið að
leggja hvern spotta nýjam frá
stýrishúsi og fram úr, bæði of-
an þilja og undir. Hitt af skit'
inu er látið nægja að bæta, sem
auðvitað er alveg rangt, þar
sem það er ekki nema bráða-
bráðabirgðaviðgerð, sem gera
verður bráðlega upp aftur, eink-
um ])ar sem gamla lögnin er öll
„einpóla“, sem meðal annars er
mjög óheppilegt fyrir áttavita
skipsins, auk þess, sem hjer er
um að ræða beint brot á „Til-
skipun um eftirlit með skipum
og öryggi þeirra“. Þar er skýrt
tekið fram, á bls. 52, 137. gr.:
„Allar lagnir skulu vera tví-
tauga, þ. e. a. s„ að skip eða
vatn má eigi nota í taugarstað“.
Jeg tel það, vægast sagt, mjög
óheppilegt, að ríkið fari að
ganga á undan í því, að ganga
á snið við reglugjörðina, enda
trúi jeg því varla, að ríkisskoð-
unarstjóri gefi samþykki sitt til
þess. Hjer er að minsta kosti 3
—4 þús. kr. gjaldaliður, og
meira til, ef alt er tekið, sem
taka ber. Hefir P. L. gleymt að
geta þess í viðtali sínu við Tím-
ann, þegar hann gaf þeim upp,
hvað gera þyrfti. En það er nú
fleira en það, sem gleymst'hefir
hjá honum í þessu máli.
Framh.
Voðabál í Broolyu.
18 geymar með hráolíu og
terpentínu brenna.
Hráolíugeymir einn í olíustöð
sem „Standard Oil Co.“ á í
Brooklyn sprakk nýlega og
kviknaði í olíunni. — Eldurinn
breiddist brátt út og kviknaði í
17 geymum með hráolíu og
terpentínu. Slökkvilið kom á
vettvang með 35 slökkvidælur
og 4 báta með slökkvitækjum.
Eftir langt og strangt erfiði
tókst að yfirbuga eldinn.
Tjónið er talið nema um 1
miljón dollara.
Vert er að veita því athygli,
að hjer var um hráolíu að ræða,
sem talið er, að minst eldhætta
stafi af. En hjer er, sem kunn-
ugt er, bæði geymd steinolía og
bensín í geymum, sem bygðir
hafa verið í timburhúsahverfi
hjer í bænum.
Manntal í Japan.
Samkvæmt seinasta manntali
eru íbúar Japan (þar með taldir
íbúar Formosa, Sakhalin og Kó-
■'u) 90.404.000, eða 6.947.000
j fleiri heldur en árið 1925.