Morgunblaðið - 13.09.1931, Blaðsíða 10

10
MOKGUNBLAÐIÐ
mátti fá úr viðeigandi blóm í
þennan loftkrans.
Það er kunnugt, að síðan
bannlögin komust á, hafa vín-
hneigðir menn lagt sjer til
munns lítt valda eða heilnæma
drykki. Kemur það fyrir, að
menn neita áfengis af áttavit-
um. Þetta gera menn auðvitað
ekki nema þeir sjeu ölvaðir. Má
og þá ætla, að þessir menn veiti
þetta áfengi með sjer, öðrum,
er ekki vita, hvaðan það er
komið.
Ríkisstjórnin núverandi sá, að
hjer þurfti aðgerða við. Og hún
var ekki lengi að átta sig á því,
hvað gera skyldi. Hún skipaði
■svo fyrir, að blanda skyldi á
áttavitana trjespíritus, sem er
baneitraður. Lá henni svo mikið
á, að vinna þetta mannkærleika
verk, að hún gaf sjer ekki tíma
til að auglýsa tiltækið, áður en
byrjað var á tilraununum. Og
raunar hefir þetta aldrei verið
auglýst fyrir þeim, sem það
þurfa að vita, því allur þorri
manna sjer aldrei nje les stjórn-
arauglýsingar. Árangurinn var
líka ekki lengi að koma í ljós:
Fleiri menn hafa þegar beðið
bana af þessari ólyfjan, og má
það varla kallast annað en
morð. —
Áður þótti það ekki smáyfir-
sjón, að myrða menn, og þykir
það ekki enn, ef það hendir þá,
sem einkis ills var af vænst. En
þá hefð hefir bannið og blind-
ustu fylgismenn þess unnið sjer
í heimsku og skaðsemdarverk-
um, að ekki þykir umræðu vert,
þó lík bráðdauðra manna liggi
í slóð þeirra. —
Stjórninni hefir sjest yfir
margt, þegar hún Ijet skrifa,
eða skrifaði sjálf, þennan lof-
söng um framkvæmd sína á
bannlögunum. Henni hefir alls
ekki tekist, að breiða yfir þá
staðreynd, að vínnautn hefir
aukist mikið í landinu, síðan
hún tók við ríkisstjórninni. —
Henni hefir ekki heldur tekist
með þessu skrifi ’sínu að eyða
þeim grun, að henni sje nokkurt
áhugamál, að sem mestra vín-
fanga sje neytt, því allir vita,
að hún vill allt til vinna, að
fá sem mest fje til sóunar, og
fátt hefir mjólkað henni betur
en Áfengisverslunin. Benda og
ýms tiltæki hennar í þá átt, að
henni sje vel Ijóst, að gera megi
ríkissjóði fje úr drykkjufýsn
manna.
Þá hefir henni af loddara-
blindu sjest yfir það, að bannið
er ekki Iengur í móð. Sú var
tíðin, að bannhræsnin var stór-
seglið, er menn sigldu með inn
á þing og í aðrar virðingar og
fjefanga stöður. En nú er sá
byr fallinn. Þorri manna sjer
nú, hverja bölvun bannið hefir
leitt yfir þjóðina. — Jafnvel
fiöldi góðtemplara er nú alger-
lega andstæður banninu. Þeir
sjá nú, að bannið var mishepn-
uð en mjög dýr tilraun, þótt
þeim eðlilega sje ekki sama,
hvernig um þau mál fer, þegar
banninu verður af ljett.
Þeir, sem enn halda við bann-
ið, eru launsalar og ógreind-
asti hluti stúkumeðlima, — og
svo ríkisstjórnin.
Qersfunirsköli Islands.
Verslunarskóli íslands við Grund arstíg'.
Verslun liefir frá upphafi ísl.
sögu verið einn af hornsteinum
þ.jóðlífsons. og Iiún hefir ekki síst
ráðið kjörum fólksins og menn-
ingu' landsins. Alkunnur þýskur
vísindamaður hefir því komist svo
að orði, að verslunarsaga íslands
sje landssaga þess og að í fáum
löndum hafi umskifti á verslunar-
brag dregið eftir sjer slíkan slóða
sem á íslandi og ráðið jafnmiklu
um hag og lieill lands og lýðs.
Það sjest ekki síst á sögu síðast-
liðinna alda að í þessu er mikill
sannleikur. Baráttan fyrir frjálsri
innlendri verslun var einn mikils-
verðasti liðurinn í baráttunni fyr-
ir íslenskri endurreisn, einkum á
18. og 19. öld. Eitt af því, sem
andstæðingar íslensks verslunar-
frelsis hjeldu fram til sönnunar
því að íslendingum yrði ekki trú-
að til þess að fara sjálfum með
verslun sína og viðskifti var það,
að þeir hefðu enga verslunarment-
un og viðskiftareynslu. Að vísu
var margt meiri firra af því sem
fram var lialdið gegn verslunar-
frelsinu, en þetta, um skort á við-
skiftamentun og fjelagsþroska, því
að ýmsar verslunartilraunir mætra
manna höfðu strandað á skiln-
ingsskorti og heigulshætti lands-
manna sjálfra. En þekkingin kom
með reynslunni og mönnum varð
það smám saman ljósara að ef
verslunarfrelsið átti að verða að
fullum notum og ef viðskiftalífið
í landinu átti að verða heilbrigt
og örugt var þekkingin og ment-
unin fyrst og fremst nauðsynleg.
Þess vegna fóru þeir menn, sem
tillagabestir voru hinna méiri mála
snemma að benda á nauðsyn inn-
lendrar verslunarméntunar. Tómas
Sæmundsson veik að þessu (í riti
sínu: Tsland fra den intelectuelle
Side betragtet, frá 1832), án þess
að gera ráð fyrir sjerstökum skóla
iianda verslunarmönnum. Hjá Jóni
Sigurðssvni er málinu komið ]iað
lengra (1 Nýjum fjelagsritum
1842), ao hann talar í skólabófa-
tillögum sínum um nauðsyn þess
að koma upp skóla „handa kaup-
mannaefnum“ í Reykjavík. En
hann gerir ekki heldur ákveðnar
tillögur um skipulag slíks skóla,
og úr framkvæmdum varð ekkert.
Málið hefir samt verið vakandi
í meðvitund hinna bestu manna,
þótt enn liði um hálf öld áður
en reynt yrði fyrir alvöru að hefj-
ast handa um' stofnun verslunar-
kenslu..
Það voru fyrst nokkrir einstakir
menn, sem af eigin rammleik
reyndu að halda uppi kvöldkenslu
fyrir verslunarmenn. En svo var
þetta miklum erfiðleikum bundið
og áhuginn daufur á þessu hjer
kringum seinustu aldamót að
kenslan dó út hvað eftir annað.
Þetta var kent því ekki síst að
vinnutími verslunarmanna var svo
langur í þá daga, að þeir höfðu
jafnvel ekki tök á því, að sækja
kvöldskóla, en þeir sem gátu það
voru of fáir til þess að kleift
væri að halda uppi skóla fyrir þá
eina. Áhugamenn í verslunarstjett-
inni voru samt ekki af baki dottn-
ir og málinu var hreift hvað eftir
annað í Yerslunarmannafjelaginu.
Loks tók það fjelag höndum sam-
an við Kaupmannafjelagið til þess
að koma upp verslunarskóla í
Reykjavík.
Haustið 1905 tók svo Verslunar-
skóli íslands til starfa. Þörfin á
slíkum skóla sýndi sig undir eins
því a.ð nemendur urðu 54 fyrsta
árið og 71 annað árið. Þeir voru
eðlilega flestir úr Reykjavík, en
upp undir helmingur þeirra var þó
utan af landi, úr 14 sýslum. Fyrsti
forstöðumaður skólans var Olafur
6 Eyjólfsson og í fyrstu skóla-
nefndinni áttu sæti D. Thomsen,
Sighvatur Bjarnason, Jón Ólafs-
son og Karl Nikulásson. Vandað
var einnig til kennara skólans, og
kendu undir eins í upphafi við
Iiann, mest ungir mentinenn,
ýmsir ágætir menní, — sem
rnargir urðu seinna þjóðkunnir
hver á sínu sviði. Kenslan var
fyrst frá ld. 8—1 á daginn, en í
undirbúningsdeild hefir frá upp-
hafi verið kent frá kl. 8—10 á
kvöldin. Kenslan var smáaukin
fyrstu árin. Undir eins á Jiriðja
ári var kend íslenska, enska,
danska, þýska, bókfærsla, íslensk
verslunarlöggjöf, viðskiftafræði og
verslunarlandafræði. Jón Ólafsson
var á þeim árum brautryðjandi
í því að semja íslenskar kenslu-
bækur fyrir verslunarmenn. A
fimta skólaári var tekin upp
kensla í vjelrifun, og þjóðmegun-
arfræði var farið að kenna sjer-
staklega 1916—17. Kensla skól-
ans hefir annars verið óbrevtt
að mestu frá því á fyrstu árum
hans og fram á síðasta skólaár,
en breytt hefir verið nokkrum
sinnum um bækur og námsgrein-
um skift. Skólastjórar hafa verið:
Ó. G. Eyjólfsson fyrstu 10 árin,
uns hann tók við öðrum störfum,
SMarmMsOLSEMÍliÍ
iicmiskfatahtcittsutt og Ututt
íSaugareg 34 ^tmis 1500 Jteijiijautit.
Fullkomnar vjelar. Nýjustu og be stu efni. Þaulvant starfsfólk. —
10 ára reynsla.
Þakjárn nr. 24 og 26.
H. Besediktsson 5 Co.
(sími 8, fjórar línur).
Encycíopæðia Britannica,
nýjasta útgáfa, 24 bindi, verð ásamt
bókaskáp kr. 675.00, 880.00 og 1160.00.
Nokkur eintök fyrirliggjandi.
Sðkaverslun
Sigfúsar Eymundssonar-
Austurstræti 18.
GOLD-
MEDAL
Frech (rom
the Orchará
to the Honae
Note
ChivW
Patent
Hyffienie
Cover
Chivtrs
Jarðarberjasultutau,
Hindberjasultutau.
Blandað sultutau.
Appelsínu Marmelade.
Jarðarber.
Fruit Salat.
Þessar vörur fást í öllum matvöruverslunum.
Gæðin eru framúrskarandi.