Morgunblaðið - 27.09.1931, Blaðsíða 6

6
MORGUNBLAÐIÐ
8
Rfiðfterrann og ritstiórlnn.
I „Tímanum", sem út kom 12.
þ. m., birtist greinin „Ef íslensk
framleiðsla fellur um tvo fimtu
hluta verðs“, eftir einn ráðherr-
anna. Þessi grein, skrifuð af
ráðherra, um eitt af flóknustu
viðfangsefnum í atvinnu- og
fjármálalífi þjóðarinnar, var
með þeim fádæmum, að það
var hreint ómögulegt að verj-
ast hlátri, og var dregið dár að
þessari barnalegu hversdags
heimspeki og einfeldni höfund-
arins hjer í blaðinu.
Svo virðist sem það hafi vak-
ið ritstjóra Tímans til meðvit-
undar um það, að ekki sje með
öllu vansalaust að vera ritstjóri
þess blaðs, sem flytur rugl og
óvitahjal um stórmál þjóðarinn-
ar, og hefir hann þykkst við.
Hitt verður tæplega álitið, að
hann hafi ætlað að taka upp
þykkjuna fyrir ráðherrann, en
farist það svo óhönduglega, sem
raun er á orðin, því sannast að
segja verður ekki annað sjeð,
en að í greininni „Lífsvenju-
breyting", í næst síðasta tbl Tím-
ans, vegi ritstjórinn alveg í
sama knjerunn og gert hafði
verið hjer í blaðinu og ekki síð-
ur fast, þó það sje gert nokkuð
með öðrum hætti.
Grein ráðherrans var í sjálfu
sjer undarleg frá margvíslegu
sjónarmiði. Það er t. d. ekkert
óspaugilegt að heyra þann
mann, sem á þrem árum er bú-
inn að eyða 60 miljónum króna
af ríkisfje, og þar af 30 miljón-
um umfram áætlun fjárlaga,
senda þjóðinni þessi karlmann-
legu huggunarorð:
„Fyrsta skilyrðið er að verj-
ast hungurvofunni. Og það á að
vera hægt“,
svona rjett um leið og hann
er að enda við að koma í lóg
heilum hestburðum af gulli rík-
isins, sem hann hefir bruðlað út
1 heimildarleysi í hreinan ó-
þarfa. En bæði þetta og margt
annað, sem lagði ráðherrann
undir berhögg, var látið kyrt
liggja, og af margvíslegum fá-
sinnum var ekkert gert að um-
talsefni, annað en þessi orð ráð-
herrans:
„Margt bendir í þá átt, að
margar framleiðsluvörur kunni
að falla nálega í það verðlag
sem var fyrir stríðið . . . í raun
og veru er hjer ekki um neinn
voða að ræða . . . menn þurfa
að hafa það hugfast, að erfið-
leikarnir, sem yfir standa, éru
ekki annað en verðbreyting og
lífsvenjubreyting í land-
inu sjálfu . . . þegar hinn nýi
verðlagsgrundvöllur er fund-
inn, og hann skapast af verði
framleiðslunnar á heimsmarkað
inum, þurfa laun öll og persónu
leg eyðsla að komast í sam-
ræmi við verðlagið. Og þá er
kreppan búin“.
Ráðherra, sem lætur frá sjer
fara annað eins óvita-hjal um
að en lítilfjörlegur statisti á
leiksviðinu. Slík fjármála-homo-
pati er auðvitað gagnslaus til
alls annars en þess, að skipa
höíundinum sess meðal þeirra
sem eiga að hlusta en ekki tala,
því hver sá sem veit og viður-
kennir, að ísl. framleiðsluvara
er verðfallin um tvo fimtu hluta
hann verður líka að láta sjer
skiljast, að sú staðreynd skap-
ar íslendingum örðugleika, sem
ekkert nema viturlegar ráðstaf-
anir og einstök sjálfsafneitun
fær yfir stigið. Slíkir sjúkdómar
í fjármála- og atvinnulí'finu
verða ekki læknaðir með hjali
um ,,lífsvenjubreytingar“. —
Ef það er óhjákvæmilegt, að
þjóðin sætti sig við hálfan hlut,
þá er að horfast í augu við
þann sannleika, og segja hann
afdráttarlaust eins og hann er
með þeim upplýsingum, sem
rökstyðja slíkt neyðarúrræði,
og sem fólk skilur. En að lygna
augunum brosandi framan í
fólkið, og segja, að hjer sjeu
engir „erfiðleikar" á ferðum,
„í raun og veru ekki um neinn
voða að ræða“, „ekki annað en
lífsvenjubreyting í landinu
sjálfu“, það er ekki til annars
en að sýna þá ósmekkvísi höf-
undar, að velja alvarlegustu
yrkisefnin til að gera sjálfan sig
broslegan.
Það er ákaflega hætt við, að
álit. almennings á mentun og
skilningi þess ráðherra, sem
þannig talar „falli um tvo fimtu
hluta“, og það, þótt af litlu hafi
verið að taka.
Það sýnist því svo, sem ekki
hafi verið á bætandi, en þó
hefir nú ritstjóri „Tímans“ gert
ekki alveg mislukkaða tilraun
til að fletta enn betur ofan af
fávisku ráðherrans. Hann telur
nefnilega, að ráðherrann hafi
ætlað að ráða bót á afleiðing-
um þess, að „íslensk framleiðsla
fellur um tvo fimtu hluta verðs“
með því að hvetja þá, „sem
nú eyða mestu fje“ til sparnað-
ar. Sjálfur telur ritstjórinn, að
hjer sje að eins um „fáa menn“
að ræða.
Þetta fer nú að verða ekki
ófyndið, þegar ráðherrann og
ritstjórinn leggja í púkk. Ráð-
herrann telur, að „íslensk fram
leiðsla falli um tvo fimtu hluta
verðs“, og telur sig leggja þjóð-
inni ráðin um, hversu megi af-
stýra „erfiðleikum" af verð-
hruninu. — Að vonum þvælist
betta þó dálítið fyrir ráðherr-
anum, og ritstjórinn, sem eins
og aðrir finnur að hugsun ráð-
herrans var ekki vel skýr, kem
ur nú honum til hjálpar, og
Ieggur honum orð í' munn: Þeir
„fáu menn . . . sem nú eyða
mestu fje“ eiga að spara, „og
þá er kreppan búin“!
Ó-jæja. Andvirði íslenskrar
framleiðsluvöru, sem út var
flutt á síðasta ári var um 60
miljónir króna. ,,Tveir fimtu
hlutar verðs“ verða þá nálægt
jafn-flókið viðfangsefni, og það 25 miljónum. Segjum nú, að
einmitt á örlagaþrungnustu þessir „fáu menn, sem mestu
krepputímum, sem riðið hafa eyða“ sjeu 25 að tölu. Þeir
yfir þjóðina, hann verður nátt- verða þá að spara eina miljón
úrlega ekki skoðaður sem ann- hver af þeim hluta eyðslunnar,
Hmna mestu yfirburða,
sem nokkuru smni 'hafa
verið í bílaframleiðslu,
njótið þjer með því að ak.a
í hinum dásamlega vel bygðu
8 cyl. bílum, President, Com-
mander og Dictator. Þjer svo
að segja fljúgið hljóðlaust á
vængjum vindanna, er. þjer not-
ið hinn merkilega fríhjólaútbúnað.
— Mikið fje er sparað vegna þess
að vjelin þarf ekki að starfa 2 mílur
af hverjum 10, sem farnar eru, 15—
20% sparast í olíur og bensín. An á-
taka er skift um frá minstá til mesta
hraða. Reynið fríhjólaútbúnaðinn á hin-
um fullkomnu Studebaker-bílum, sem nú
hefir hlotið viðurkenningu hinna fremstu
bílasmiða í Ameríku. Allir Studebaker-bílar
eru nú með fríhjólaútbúnaði, í sambandi við
eina skiftistöng. Bílar fyrirliggjandi. Komið
og skoðið hina nýju vörubíla..
ICN
Fyrsta flokks 8 cyl.
bíll með frfhjólaútbúnaði.
ill!l
!ílt
f
!!!
Egill Vilhjólmsson.
Grettisgötu 16—18. — Sími 1717.
sem ekki hefir veitt meðborgur
um þeirra tekjur! Eða ef við nú
segjum, að þeir „fáu menn“,
sjeu ekki fáir, heldur margir, 1.1
d. 250, þá verður þessi sparn-
aður hvers þeirra að nema eitt
hundrað þúsundum króna!!
Ritstjóri Tímans: Nefnið
þessa óhófsmenn, „og þá er
kreppan búin“.
Almenningur hjer á landi
veit, að hjer er engin stjett auð-
ugra iðjuleysingja. Það er ef til (
vill mesta gæfa þjóðarinnar að
hjer vinna allir, og flestir þeirra
mest, sem mest hafa milli
handa. — Af eyðslumönnum er
l’ryggvi Þórhallsson næst
íremstur. Vegna stöðu sinnar,
neyðist hann lil að eyða árl. 30—
40 þús. kr. úr ríkissjóði, og er
hann löglega að því fje kom-
inn. En lang-mestur óhófsmaður
er annar af ráðherrunum, sem
auk launa sinna hefir á 3 ár-
um notað 82.300 kr. úr ríkis-
sjóði í bíla, og sum árin hefir
varið úr ríkissjóði til eigin
þarfa eða óþarfa jafnvel hundr
uðum þúsunda í leyfisleysi,
og er þá ekki átt við ýmsar
stórfjárhæðir, sem hann hefir
tekið í heimildarleysi úr ríkis-
sjóði og ráðstafað í misjafn-
lega þarfleg fyrirtæki.
Að slík eyðsla minkaði eða
helst hætti er náttúrlega bjarg-j
ráð, en jafngildir þó hvergi;
nærri skaða þjóðarinnar „ef
íslensk framleiðsla fellur um
tvo fimtu hluta verðs“.
Það er ekkert vel gert af
ritstjóranum að gera langloku
ráðherrans verri en hún er. Og
hjer skal það beinlínis
dregið í efa að ritstjórinn hefði
haft manndóm til að tugta ráð-
herrann eins og hann gerir í,
umræddri grein sinni „Lífs-;
venjubreyting“ ef ekki svo
stæði á, að ráðherrann er fjar-
verandi. Þær eru ekki þunn-
ar sneiðarnar sem ritstjórinn
sendir ráðherranum, eins og t.
d. þessi:
„Á íslandi er munurinn |
milli ríkra og fátækra ekki
fyrst og fremst fólginn í
mismunandi peningaeign.
Munurinn er fólginn í lífs-
venjum . . . Sumir menn
heimta að fara í luxusbif-
reiðum þar sem aðrir fara
fótgangandi. Sumir menn
þurfa endilega að senda
börnin sín til útlanda. Al-
menningur hefir orðið að
greiða óeðlilega hátt verð
fyrir matvæli, húsnæði og
jörðina sem hann gengur á,
til þess eins að gera þessum
fáu mönnum til hæfis sem
hafa tamið sjer dýrar lífs-
venjur“.
Alt þetta, hvert orð og margt
fleira sem ritstj. segir í grein
sinni, hlýtur að vera sem „títu-
prjónastungur“ í þann ráðherra
sem komið hefir í lóg 60 milj-
5num á einum þremur áruni.
manninn, sem tekið hefir án
heimildar úr ríkissjóði hundr-
uð þúsunda og jafnvel miljónir
króna, manninn, sem haldið
hefir um sig hirð hálaunaðs
málaliðs, — á ríkisins kostnað,
á kostnað þess almennings, sem
nú á að gera „lífsvenjubreyt-
ing“ og lifa á hálfum launum,
manninn, sem sjálfur settist
að sólarmegin í 100 þús. kr.
íbúðinni en ljet vanþroskuðum
æskulýðnum eftir návistina við
norðannepjuna, manninn, sem
árlega hefir dvalið langvistum
erlendis með alt sitt skyldulið
og haldið sig ríkulega ýmist á
dýrustu baðstöðum eða gistihús-
um stórborganna, — og látið
þjóðina borga, manninn, sem
á 3 árum bakaði ríkinu 82300
krónu kostnað við bílahald fyr-
ir sig og sína, manninn, sem
hefir notað varðskipin fyrir
sig og sína fyrir ' marga tugi
þúsunda króna á ári, manninn,
sem auk þess als krækir sjer í
nær tvo tugi þúsunda úr rík-