Morgunblaðið - 08.12.1931, Blaðsíða 7

L\ V7 U N L A t) i
7
HfkODli:
Hangikjöt af sauðum,
80 aura Vz kg.
Reyktur silungur.
Kæfa afbragðsgóð.
TIRiFTlWDl
Laugaveg 6á.
Sími 2393
Vikt. hounlr.
MalSsannir, bálfar,
do. beilar.
cJiléerpoo^
■ ■ ""' ........................
verður ekki mikið. Þetta ástand
•er vitanlega hin sterkustu rök fyr-
ir rjettmæti tyeggja hinna fyrri tii
lagna minnai en auk þess er þessi
gjaldaliður, fátækramálin, orðinn
svo gifurlegur, að það er óumflýj-
anlegt að endurskoða alt fyrir-
komulag þeirra. Sökin lliggur ekki
hjá neinum einstökum mönnum,
hvorki borgarstjóra, fátærkrafull-
trúum eða öðrum, sem með þessi
mál fara. Hún liggur í fyrirkomu-
laginu, sjálfu kerfinu.
Þetta verður ljósast, ef Utið er á
atvinnuleysið í bænum árin 1929
og 1930, og fátækrakostnaðinn
sömn ár:
Atvinnuleysi 1929:
1. febrúar 165 manns
1. maí 5 manns
1. ágúst 22 manns
1. nóvember 48 manns
Fátækrakostnaður ca. 570.000 kr.
Atvinnulevsi 1930:
Heitað um hjálp
á ðauðastunðu.
1. febrúar
1. maí
1. ágúst
1. nóvember
39 manns
3 manns
0 manns
90 manns
Fátækrakostnaður éa. 614.000 kr.
Af þessari töflu er bert, að frá
því í byrjun vertiðar 1929 og fram
til loka ársins 1930 er hjer ekki
um neitt atvinnuleysi að ræða og
þó er kostnaðurinn vegna fátækra-
r/á.Ianna engar smáupphæðir.
A vfirstandandi ári erti útgjöld-
in orðin nú um 700 þús. og verða
vafalaust um 750 þús. um áramót.
Er það sama sem 3000 kr. laun
handa 250 fjölskyldum. Ef gert er
ráð fyrir 5 manns í heinnli að með-
altali, þá er það 1500 manns eða
freklega 20. hver bæjarbúi. Nú er
það vitanlegt, að mjög fáar fjöl-
skyOdur fá svo mikið og allur þorr-
inn miklu minna, svo gera má ráð
fyrir, að 10. hver bæjarbiti þiggi
hjálp af því opinbera. Þetta er svo
alvarlegt mál, að það hlýtur að
vera krafa skattgreiðendanna,
hvort þessum málum verði ekki
ekki skipað á lientugra og ódýrara
hátt fyrir bæjarfjelagið.
M. .T. M.
(Morgunblaðið liefir verið beðið
að birta eftirfarandi grein, því að
ritstjóri Alþýðublaðsins neitaði að
birta liana, en þar 'hefir greinin
legið síðan í ágúist í sumar).
Grein með þessari fyrifsögn,
sem birtist í Alþýðublaðinu 2. júlí,
segir frá fráfalli Þorsteins sál.
Bjarnasonar á þann hátt, að jeg
og skrifstofa borgarstjóra hafi
lagst á „einstæðinginn fatlaðan
og aldraðan og hjálpað sjúkdóm-
inum til að gera út af við hann“.
í minn garð eiga þessi ummæli að
vera bygð á brjefi því, er blaðið
birtir þarna, en jeg skrifaði Þor-
steini út.af beiðni hans um sveit-
arstyrk.
Þó því sje slegið fram, að um-
getið brjef eigi sinn þátt í dauða
Jiessa manns, þá sýnir og sannar
brjefið sjálft hversu órjettmæt sú
ásökun er, vegna þess að þar er
Þorsteini boðin hjálp, þó í annari
mynd sje en þeirri að leggja lion-
um fje til veru í Reykjavík. Hon-
um er í brjefinu lofað þvi, að alt
skuli gert fy.rir hann, sem unt s.je
honum til hjálpar —- en í stað
þess að þiggja þetta boð, dregur
hann að sögn fram lífið þarna
syðra við að kynda miðstöðvar og
gera ýmsa smásnúninga, — vit-
andi þó að hingað átti hann til
systkina og kunningja að víkja,
sem hefðu rjett honum hjálpar-
liönd og aðhlynningu, hefði ekki
staðið á lionum sjálfum að þiggja
þá hjálp.
Ut af því sem talað er um að
Þorsteinn hafi verið gamall maður,
þá var hann eftir eigin sögn að
eins 47 ára, og að hann liafi verið
„bagaður“ og „haltur“ frá því að
hann, fyrir möi’gum árum síðan
hrapaði í Almannaskarði, og því
oftast unnið fyrir Jágu kaupi, —
þá eru það fullyrðingar, sem á
litlum eða engum rökum eru bygð-
ar. — Hann var eftir áðurnefnt
slys mörg' ár vinnumaður í Nes.j-
um, gekk óbagaður og óhaltur til
vinnu og tók fult kaup sem gildir
vinnumenn. Fyrir fáum árum vann
hann sem verkamaður við vega-
gerð í Hróarstungu fyrir fullu
kaupi og hafði þá góða heiilsu. —
Um einstæðingsskap hans er það
að segja, að hann Ijet hvorki skyld
menni nje kunningja frá sjer heyra.
Komu því engar frjettir af honum
hingað aðrar en þær, sem bárust
með hjer þektum mönnum, er
höfðu rekist á hann á ýmsum
stöðum, þar sem hann annað hvort
var í atvinnu eða atvinuuleit. Átti
hann því sjálfur alla sök á því,
að hann einangraðist frá sínum
nánustu og þektustu samtíðar-
mönnum. Síðast í haust frjetti jeg
af honum með manni, sem rakst á
hann af tilviljun. Var hann þá að
engu leyti í því gervi, sem blaðið
vil'l vera láta, heldur í öllu útliti
sami maðurinn sem hann þekti frá
fyrri tíð.
Um framfærsluskyldu okkar
hjer á Þorsteini ætla jeg ekki að
ræða mikið að svo stöddu, en
undarlega kemur það fyrir sjónir
eftir skýrslu þeirri að dæma, er
liann sendi hingað, ef sú skylda
hvílir enn á fæðingahreppi hans,
sem hann yfirgaf alfarinn 1915.
I En þau munu dæmi til vera, að
'einhleypir menn, sem elta atvinnu
af einu landshorni á annað, segist
liafa lögheimili annars staðar en
þar, sem þeir dveljast langvistum,
t-il þess að komast hjá þeim skyld-
um og sköttum, er þeim ber að
borga, — kemur það í ljós ef vel
er eftir því rekist, að þeir hafa
lrvergi lögheimili og greiða þvi
hvorki útsvar, skatt, eða annað
sem borga ber. Þetta er vitanlega
g'agnstætt lögum, en vöntun á
nógu ströngu eftirliti með slíku
getur orðið til þess. að þeir sem
það leika verði í vanda með að
finna rjetta framfærslusveit, og þá
er hægast að senda kröfur á fæð-
ingarhreppinn. en það getur orðið
þeim sjáifum verst þegar svona
stendur á.
Blaðið hefir ætlað að gera þenna
mann að píslarvotti „kæruleysis*1
og „rangsleitni“, og býr þvi til
úr honum lítt vinnufæran aum-
ingja, sem svo hafi verið á sig
kominn árum saman; en sæmva
hefði því verið að nota þetta at-
vik til að benda á hversu mikil
vöntun það væri í löggjöf þjóðar-
innar, að einhleypir menn skuli
ekki vera skyldaðir til að kaupa
sjer sjúkra og ellitryggingu, svo að
þeir verði ekki ómagar á annara
f.je, fyrir það að hafa eytt fje sínu
og æfistarfi án þeirrar fyrirhyggju
að sjá sjálfum sjer farborða hvað
lítið sem út af ber.
Stefán Jónsson.
TimburversBun
P. W. Jacobsen & Sfin.
Stofnuð 1824.
Simnefnii Granfuru — Carl-LuntíSQade, RSbenhavn C.
Selur timbur í utærri og smærri sendingum frá Kaupmhöfn.
Eik til Bkipasmíða. — Eúrnig heila skipsfarma frá Sviþjóð.
Hefi verslað við ísland í 80 ár.
5md-garðar.
Smágarða nefnum vjer þá garða,
þar sem stærri svæði eru tekin til
garðyrkju, en síðan skift 1 smá-
garða, af þeirri stærð sem hentug-
ust þykir. Þessir garðar eru nú
víðast hvar við bæi erlendis, og
þykja vera til mikillar prýði, gagns
og ánægju. Þykir því hlýða að
fara nokkrum orðum um fyrir-
komulag þeirra og þýðingu.
Á Norðurlöndum var fyrst byrj-
að með smágarða í Danmörku.
Ilinn fyrsti þeirra var stofnaður
við Fredericia á Jótlandi 1778, og
á fyrri hluta 19. aldar voru slíkir
garðar stofnaðir við fleiri bæi.
Bæjastjórnir gengust fyrir þessu.
Fyrsta smágarðafjelagið var stofn-
að í Aalborg 1884, síðan hafa lík
fjelög verið stofnuð við nær hvern
bæ í Danmörku. Slíkt hið sama
Iiefir og verið gert viðast hvar í
Noregi og Svíþjóð.
Þessi smágarðafjelög i Dan-
mörku mynduðu 1908 sambands-
f.jelag (Kolonihave-Forbundet for
Danmark). í því eru nú öll smá-
garðafjlög í Danmörku. — Ríkið
launar sjerstökum ráðunaut, sem
leiðbeinir við stofnun og notkun
smágarða, og styrkir þessa starf-
semi á ýmsan hátt.
í Reykjavík var stofnað til smá-
garðafjelags um aldamótin. Það
hjet „Fjelagsgarður“ og starfar
enn.
Tilgangurinn með þessum smá-
görðum er sá, að gefa þeim er þess
æsk.ja tækifæri til að hafa umráð
yfir jarðarbletti, sem þeir geti
ræktað sjer til ánægju og gagns. í
bæjunum hafa menn venjulega
eigi svo stórar lóðir, að þar sje
hægt að hafa garða, nema þá með
afarmiklum kostnaði. T. d. hafa
margir Reykjavíkurbúar, einkum
í Skólavörðuholtinu sunnanverðu,
bygt garða í kringum hús sín, þar
sem þeir rækta ýmiss konar trje,
Orðabób Blðndals,
mesta orðabðk íslenskrar tnngn.
Verð ðb. 75,00, ib. 100.00.
Bökav. Sigfúsar Eymundssonar.
blóm og matjurtir. Þessir garðai' smágarða, eftir því sem tíðkast
eru girtir með vönduðum stein- erlendis, og mun nokkuð líkt geta
steyptum girðingum og hafa átt sjer stað hjer. Fyrir bæjar-
margir hverjir kostað þúsundir, og sveitarfjelög er það mikilsvert
jafnvel tugi þúsunda króna. Þetta að afkoma íbúa bæja og þorpa s.je
getur orðið til mikillar prýði, en sem best. Smágarðafjelag getur
er eigi á færi annara en efnaðra 'stutt að þessu. Því verða bæja- og
anna. j sveitafjelög að styðja að því að
1 smágörðunum er Öllum gefinn þetta komist á, og búa sem best
kostur ó að fá spildu til umráða i haginn fyrir slíkan fjelagsskap.
fyrir lítið gjald, sem þeir svo, Nú er talað um krepputíma.
verða að rækta og prýða sem best. Landið og einstaklingar eiga að
Einnig fá þeir þar leyfi til að verða sem mest sjálfbjarga. í bæj-
byggja lítinn sumarskála.
'unum er stofnun smágarðafjelaga
í þessurn smágörðum getur því jeinn liðurinn í þessari sjálfbjarg-
hver og einn fengið tækifæri til, arviðleitni.
með fjölskyldu sinni, að rækta ■ Nú er talað um atvinnuleysis-
þær matjurtir er liann þarfnast til styrk í bæjunum. Myndi honum
heimilisins. Auk þess prýtt blett- verða betur varið á annan hátt
inn með blómum og trjám. Til en að undirbúa land til smágarða.
þessara starfa getur fjölskyldan! Þetta biðjum vjer bæjar- og
varið frítímum sínum og um helg- sveitarstjórnir vel að athuga. —
ar dvalið þar sjer til gagns og í þessum efnum ætti höfuðstaður
ánægju. Börn, sem alast upp við landsins að hafa forgöngu. Smá-
þessa starfsemi læra ræktun og sjá garðar þeir sem stofnaðir voru um
og skilja hverja möguleika land aldamótin munu eigi hafa meira
vort hefir að bjóða í þessum efn- land til umráða, svo aukning geti
um, frekar en þau sem eingöngu átt sjer stað. En Reykjavík á
em á götunni. ágætt land, sem vel er fallið til
Fyrirkomulag smábæja. Til þess smágarðaræktunar, en það er í
að koma smágörðum á fót er Fossvogi og við laugarnar.
stuðningur bæjar- og sveitarstjórn- Fossvogurinn blasir móti sól, er
ar hagfeldur. Bæirnir eiga venju- vel skýldur fyrir norðannæðing-
lega meira eða minna af landi. um. Þar mun vera 60—80 lia. stórt
Fyrir smágarða þarf að velja stað. svæði, sem er ágætlega fallið til
sem liggur í nánd við bæinn. er garðyrkju. Nú mun mega telja
við veg (eða auðvelt að gera veg að 500—1000 m2 svæði sje hæfi-
þangað), liggur í skjóli fyrir næð- legt fyrir hvern smágarð. Mun þá
ingum, blasir vel við sól og auð- mega koma hjer upp 900—1200
velt að leiða vatn um. Þá garð- smágörðum. Það væri tíl mikilla
stæði er valið, þarf að undirbúa
það. Fyrst að girða svo trygt sje
fyrir öllum ágangi búfjár. Síðan
!að ræsa ef votlent er, og nema
I
b'urt grjót ef mikið er af því. Þá
að vinna jarðveginn, svo að hann
^je vel mulinn, og að síðustu
skifta svæðinu niður í smágarða
og leggja vegi um það
Þá bæjar- eða sveitarstjórn hef-
ir undirbiiið þannig landsvæði fyr-
ir smágarða, er hentast að hún af-
hendi það fjelagi þeirra, er nota
vilja þessa, garða. Bæjarstjórnin
ákveður gjakl fyrir hvern-smá-
garð, en smágarðafjelagið ákveð-
ur alt um fyrirkomulag og rekstur
smágai'ðanna. Þeir einir eru fje-
lagar, sem eiga smágarða. í sam-
einingu útvega þeir sjer fræ, út-
sæði, áburð og plöntur.
Þetta er í aðalatriðum fyrir-
komulag um stofnun og rekstur
hagsbóta fyrir Reykjavík.
Við laugarnar er mikill jarð-
hiti, sem enn er ónotaðiir. Þar
myndi vera hægt að koma upp
stórum gróðrarskálum og vermi-
reitum. Væri þar hægt að ala upp
ir.ikinn fjölda af plöntum, sem
síðar væru gróðursettar í Foss-
vogi. Á þennan hátt væri hægt
að gera garðyrkjuna þar fjölskrúð
ugri og auðveldari.
Sem sagt, Reyltjavík liefir ágæt
skilyrði tíl að koma upp smágörð-
urn og stunda garðyrkju að mikl-
um mun. Nú kaupir Reykjavíkur-
bær aðeins jarðepli fyrir um 250
þúsund krónur. Þetta væri alt
hægt að rækta í grend við bæinn
og auk þess fjölmargar aðrar garð
jurtír, til nytsemdar fvrir íbúana.
Land Reykjavíkur liggur enn að
miklu ónotað. Er nú eigi rjett að
hefjast handa og nota þau auð-