Morgunblaðið - 15.05.1932, Page 3

MORGUNBLAÐIÐ
>
Fimtaröómurinn.
Vantrauststillagan og skripaleikur^sóíalista.
Fimtardómsfrumaarpið endursent efri deild.
2 _ •
•• •
i* ÚtKef.: H.f. Árvakur, Reykjavlk. *
• Rltetjörar: Jön EJartanason. •
, Valtýr Stefánuon.
• Rltetjörn og afgrelBala: •
'* Auaturatrœtl 8. — Sfait 800. •
• Auglýslngaatjörl: B. Hafberf. «
• Auglýslngaskrlfstofa: ?
• Austurstrœtl 17. — Staai 700. •
,2 Heimaslmar: •
• Jön KJartanason nr. 741. ?
• ValtJ-r Stefánsson nr. 1110. •
B. Hafberg nr. 770. •
2 Áakriftagjald: 2
9 Innanlands kr. 1.00 á m&nnBi. •
2 Utanlands kr. 2.60 á asánuOL J
2 1 lauaasölu 10 aura •lntaklB. •
2 20 aura metJ Lesbök. *
• •
....................•••••••••••
nfmcElisgjöfin.
Rætt var um f j.áraukalögin 1930
a Neðri deild í gær — „fjárauka-
l®gin mestu“, sem alls nema kr.
0.103.990. Halldór Ste'fánsson kafði
■orð fyrir stjórnarliðinu Komst
2iann að þeirri vísdómslegu niður-
fitöðu, að fjárausturinn rúmlega
‘6 miljónir á einu ,ári umfram f.jár-
lög, umfram áætlanir og heim-
ildir frá AJþingi væri einskonar
Æfriiælisgjöf til þjóðarinnar! Ein-
•Stakt ár, þjóðkátíðarárið, einstakt
fjársukk, alveg einstök stjórn.
Magnús Jónsson hjelt því fram
að Alþingi ætti að fella slík fjár-
aukalög. -— Tryggvi Þórhallsson
hlustaði á, og sagði ekki orð.
Skvnsamlegasta, sem hann gat
«ert.
Hann ætti að halda því áfram.
HjettlŒtiskrafan.
19477 kjósendur hafa sent
Alþingi áskorun um rjett-
lát kosningalög.
Daglega streyma að áskoranir
'til Alþingis frá kjósendum víðs-
vegar um land, um rjettlát kosn-
ingalög. Síðasta lieildartalan, sem
birt var hjer í blaðinu var 18074
Síðan hafa komið áskoranir frá
þessum stöðurn :
Gullbringu- og Kjósarsýslu 1040,
Stokkseyri (Árness.) 149 og Eyja-
fjarðarsýslu 214.
Alls höfðu því þann 12. maí
borist áskoranir frá 19477 kjós-
<®ndum.
Vörur af suðurströndinni. Und-
anfarin ár hefir Eimskip tekið
leiguskip til að annast flutninga
.á vörum til hafnlausra staða við
■suðurströndina, og hefir fjelagið
fengið nokkurn styrk úr ríkis-
-sjóði til þessara ferða. Að þessu;
•sinni urðu vörur miklu minni en
áður og ákvað því Eimskip, að
flytjá vörurnar með millilanda
skipum sínum og láta þau koma
við í Vík í Mýrdal (þangað fara
.aðalvörurnar) á uppleið, ef ske
lcynni að liægt yrði að afgreiða
skipin. f Selfoss, sem hingað kom
i fyrrinótt voru um 140 tonn af
vörum til hafnlausu svæðanna á
Suðurlandi, en ófært var í Vílc
-er Selfoss kom þar. Skaftfelling-
ur verður því látinn flytja vör-
urnar austur og tók hann fyrsta
farminn í g®1’- Bi-úarfoss, sem
væntanlegur er hingað 24. þ. m.
'hefir einnig mikið af vörum til
Víkur og annara staða á Suður-
landi. Á hann að lcoma við í Vík
á uppleið og setja þar vörur á
'lan.d, ef fært verður.
•••» —••••
Fimtardómsfrumvarp stjórnar-
innar lcom til einnar umr. í Nd.
á fimtuclaginn var. Við lok um-
ræðunnar, seint um kvöldið, bar
Hjeðinn Valdimarsson fram rök-
studda dagskrá, þar sem lýst var
vantrausti á dómsmálaráðherran-
um. Dagslcfá Hjeðins var svohlj.:
„Þar sem vitað er, að tilgang-
urinn með ákvæðum þeim, í fimt-
ardómsfrumvarpinu, sem nú ligg-
ur fyrir, er lúta að veitingu fimt-
ardómaraembætta, er sá einn að
lýsa vantrausti á núverandi dóms-
málaráðherra, en hreinlegra þykir
að það vantraust komi fram í
almennri, greinilegri yfirlýsingu,
ályktar deildin að lýsa vantrausti
á núverandi dómsmálaráðherra og
tekur fyrir næsta mál á dagskrá“.
Enginn þm. hafði lcvatt sjer
hljóðs er þessi rökstuclda dagskrá
var flutt og var umræðunni því
slitið, en atkvæðagreiðslunni frest-
að. Svo sem sjá má af dagslcrá
Iljeðins, rökstyður hann hana með
því, að í brtt. þeirri við fimtar-
dóminn frá Jóni í Stóradal, sem
samþ. var í Ed. á dögunum hafi
í raun og veru verið falið grímu-
klætt vantraust á dómsmálaráðh.
En till. .Tóns í Stórada.1 var um
það, að veiting í fimtardómsem-
bætt'i slcyldi tekin fyrir á ráð-
herrafundi og forsætisráðherra
gera tillögu til konungs. Sama
skýldi gert þegar dómara yrði veitt
lausn frá embætti.
Hugsun Jóns í Stóradal var sú,
að tryggja æðsta dómstól landsins
og gera liann nolckuð sjálfstæðari.
Þessi till. lcom sem varatill við
till., sem Jón í Stóradal og P. M.
fluttu viðvílcjandi prófraun dóm-
ara. —
Till. .Tóns í Stóradal var vitan-
lega spor í rjetta átt. Hún átti
að unclirstrika það. að dómsvaldið
væri sett jafnfætis löggjafar- og
framkvæmdavaldi, að því er snert-
ir veitingu embætta í æðsta clóm-
stólinn. Ráðherrafundur tekur t.
d. ákvörðun um hvenær Alþ. er
kvatt saman og gerir forsætisráðli.
um það till. til lconungs. Einnig
gerir forsætisráðh. jafnan till. til
konungs viðvíkjandi útnefningu
ráðherra; en ráðherrar eru hand-
hafar framkvæmdarvaldsins.
Hitt var vitað frá upphafi, að
núv. dómsmálaráðh. mundi ekki
þalclca .Tóni í Stóraclal fyrir till.;
enda er fimtardómsfrv. fram bor-
ið í þeim eina tilgangi, að fá
omsmálaráðherranum meira vald
vfir æðstæ dómstóli landsins, en
cjálf stjórnarskráin leyfir.
Þess vegna var það fyrirfram
víst, að dómsmálaráðh. mundi fá
sitt fjölmenna málalið í Nd. til
þess að gera till. .Tóns í Stóradal
að engu. Þetta lcom á daginn. —
Bergur sýslumaður bar fram till.
í þessa, átt f.h. meirihl. allshn.
Sú till. var svo hlj.:
„Leita skal álits aðaldómara
fimtardóms, er veita skal aðal-
dómara embætti. Veitinguna skal
taka til meðferðar á ráðherra-
fundi áður en tillaga er gerð um
hana til konungs. Þegar veita skal
aðaldómara Tausn frá embætti,
skal sömuleiðis taka málið til með-
ferðar á ráðherrafundi.“
Atkvæðagreiðslan
í Neðri deild.
Fim’tardómsfrv. kom aftur á
dagskrá í Nd. í gær og var þá
gengið til atlcv.
Fyrst lcom dagskrá Hjeðins til
atlcv. 'Bergur Jónsson vildi fá for-
seta til að vísa dagskránni frá,
taldi hana. óþinglega. — Þessu
neitaði forseti (Jör. Br.) og úr-
slcurðaði að dagskráin skyldi koma
til atkv.
Úrslitin urðu þau, að dagslcrá-
in var feld með 16:11 atkv. (Sjálf-
stæðism) og sósíalistár greiddu at-
kvæði með; Ól. Thors var fjar-
verandi sakir veikinda).
Fymefncl brtt. frá meiri hl.
allshn. var samþ. með 14:12 atkv.
(Á móti brtt. voru allir Sjálfstm.
og fjórir „Framsóknar“ -menn,
þeir Ásg. Ásg. Bj. Ásg. H. Stef
og Hanues; Tr. Þ. forsrh. greiddi
elcki atkv.) Sósíalistar greiddu
allir atkv. með þessari till. og
sýndu þar með, að þeir meintu
eklci skapaðan hlut með blaðri
sínu um vantraust.
Einnig var samþ. brtt. frá m.hl.
allshn. viðvíkjandi launum dóm-
ara í fimtardómi og önnur um,
að 1. skuli lcoma til framkv. 1.
sept. í stað 1. júlí, sem Ed. hafði
ákveðið. Aðrar sþ. breytingartill.
voru smávægilegar.
Brtt. M. J. um nafnbreytingu á
rjettinum, um afnám 1. mgr. 2. gr.
(að Hæstirjettur skuli lagður nið-
,ur) og um að fastir dómarar
slcyldu vera 5, voru allar feldar.
Loks var frv. sjálft, með þeim.
breytingum er það hafði tekið
samþ. með 18:9 atkv. Á móti voru
allir Sjálfstæðism. og Ásg. Ásg.
Nú fer fimtardómsfrv. aftur til
Efri deildar.
-------------------
Möt Horrænafjelagsins.
Mót og námsskeið fjelagsins
verða allmörg í sumar eins og
undanfarin sumur.
í Danmörku verður mót fyrir
verslunar- og bankamenn, er verð-
ur í Kaupmannahöfn og á Hinds-
gavl 8.—16. júní. Fjelagið býður
5 verslunarmönnum frá íslandi og
verða þeir gestir fjelagsins og
fá því frítt uppihald á meðan á
mótinu stendur og fríar þær ferð-
ir sem farnar verða til ýmsra
stærri iðnaðarfyrirætlcja víðs veg-
ar um Danmörlcu. Norðurlanda-
mót hefir fjelagið fyrir lælcna-
nema í Kaupmannahöfn og HincTs-
gavl 14.—20. ágúst. 10 læknanem-
um ásamt einum prófessor eða
docent í lælmisfræði er einnig
boðið. Allur kostnaður við mótið
(uppihald og ferðir í Danmörku)
er 50 krónur, auk þátttökugjalds,
sem er 10 kr. fyrir öll mót fje-
lagsins ,Um miðjan október verð-
ur mót fyrir mentaskólanemendur
í höllinni Hindsgavh
í Noregi verður Björnsons-mót
7.—16. júlí í Ösló og Gudbrands-
dalens folkehöjslcole. Mót þetta er
aðallega ætlað fyrir stúdenta, sem
lesa norræn fræði eða bókmenta-
sögu, og yngri kandidata. Fjöl-
margir fyrirlestrar verða fluttir
um Björnson og rit hans. 5 Is-
lenclingum er boðin þátttaka. Dval
arkostnaður meðan á mótinu stend
ur er 55 lcrónur. Sennilegt er að
50% afsláttur fáist á fargjöldum
milli Reykjavíkur og Bergen.
f Svíþjóð verður mót í Sigtuna
26. júlí til 26. ágúst. Mót þetta
er aðallega ætlað fyrir uppeldis-
fræðinga og kennara, en blaða-
menn, bókaverðir, stúdentar og
aðrir mentamenn geta einnig feng-
ið að talca þátt í því. 25 íslending-
um er boðin þátttaka, Dvalarkostn
aður á mótinu verður 5 kr. á dag.
Mótið á að vera til þess að kynna
sænska menningu yfirleitt og verða
þar fluttir fyrirlestrar, um sænsk-
ar bókmentir, list, fjárhagslíf,
þjóðfjelagshjálp, verlcamannahreyf
inguna o. fl. Blaðamannamót verð-
ur og í sambandi við „íslensku
vikuna“ í haust í Stokkhólmi, en
hennar verður nánar getið síðar.
Umsóknir um þátttöku í mótum
þessum þurfa helst að vera komn-
ar fyrir 1. júlí til ritara Norræna
fjelagsins, Guðl. Rósinlcranz, Fjöln
isveg 11.
□agbófe.
I. O. O. F = O. b. 1. P. =
1145178‘/4 = K. p. st.
Veðrið (í gærkv. kl. 5): Lægðin
fyrir sunnan land er nú orðin
kyrrstæð og fer minlcandi. Veður-
llag er hið sama og undanfarna
daga hjer á landi, fremur hæg A-
og NA-átt, lítilsháttar rigning á S
og A-landi en bjartviðri víða vest-
anlands. Hiti er nú 5 st. víðast
á N og A-landi og 7—8 st. á S
og V-landi. Er elclci útlit fyrir, að
veðurlag breytist til muna næstu
daga.
Veðurútlit í dag: Hægviðri. Úr-
komulaust að mestu.
Sveinastykki húsgagnasmiða eru
sýncl í glugga Braunsverslunar,
yfir hátíðina.
Leikhúsið. Á annan og þriðja í
hivítasunnu;, verður hinn bráð- j
skemtilegi gamanleikur „Karlinn
í Icassanum“ sýndur. Bæði kvöld-
in kl. 8V2.
Taflið, sem nú er til sýnis í búð-
arglugga Haraldar Árnasonar er
eftirtektarverð íslensk smíði. Það
er smíðað á Alcureyri í tilefni
af íslensku vikunni og valcti það
milda athygli fyrir norðan. Af
sjerstökum ástæðum er það til
sölu fyrir mjög vægt verð, kr.
250.00.
Morgunblaðið er 8 síður í dag
cg Lesbók.
„Boðaioss11
fer væntanlega á þriðj udagskv.öld
(17. maí) í hraðferð til ísafjarðar,
Siglufjarðar og Alcureyrar. Kemur
við á Slcaigaströnd með póst og
farþega.
Pantaðir farseðlar óskast sóttir
fyrir hádegi á þriðjudag, verða
annars seldir öðrum.
fer á miðvikudagskvöld (18. maí)
beint til Kaupmannahafnar.
E.S. llova
fer hjeðan mánndaginn 16.
þ. m. kl. 12. á háð.
Hlc. Biarnason S Smittt.
Allskonar
bnrstavörnrs
Bónkústai’.
Bílakústar.
Gólfkústar, margar teg.
Þurkur, marg’ar teg.
Marg’s konar húsgagna-
áburð.
Gólfmottur.
straubretti.
Þvottabretti.
Eldhússtóla.
Hárkústar.
Strákústar.
Skrúbbur, allar teg.
Hreing’erning’aburstar.
Yíir höfuð allar hreinlætis-
vörur ávalt fyrirliggjandi í
JÁRNYÖRUDEILD
JES ZIM3EK.