Morgunblaðið - 14.02.1934, Blaðsíða 5

MORGUN BLAÐIÐ
Hitler og Englendingar.
Sjaldan hafa ensk blöð og tímá-
a’it verið jafn-samtaka um nokk-
Airn hlut, eins og' að lastá stjórnar-
byltinguna í Þýskalandi, og höfðu
þau þó áður verið allájafna frekar
vinveitt Þjóðverjum, meðal annars
talið það sanngjarnt að þeir nytu
fulls jafnrjettis við hin stórveldin.
Og það voru ekki eingöngu 6yð-
ingaofsóknirnar, sem fengu harð-
an dóm, heldur öll stefna Hitlers
og fylgismanna hans.*)
En engin ósköp standa lengi og
síst í pólitík. Nú eru Englending-
ar farnir að líta öðruvísi á alt
þetta mál, og er eftirfarandi
greinarkafli eftir F. Britten Aus-
tin, sem tekinn er úr „The ninete-
enth Century" (jan.), lítið sýnis-
horn af þessum veðrabrigðum.
Fyrir einu ári hefði tæpast nokk
ur Þórshamarsmerktur Nazista-
unglingur verið svo bjartsýnn eða
nokkur Frakki svo svartsýnn, að
honnm gæti komið til hugar, að
Þýskaland yrði neitt slíkt, sem
raun, er orðin á. Þá var þýska
þjóðin (og fann sárt til þess) lítil-
lækkuð, undirokuð þjóð, sém varð
-eins og hálfgerður þræll að afsaka
ýmislegt af atferli sínu hjá sigur-
vegurunum víðsvegar um heim,
sem reyndi að smeygja sjer í
laumi undan boðum þeirra og
bönnum, þó ekki tækist það ætíð,
og að hnupla. eftir því sem lmn
gat, af gömlnm löndum sínum,
sem áður voru varin með járn-
hnefa þýska fullveldisins. — Alt
þetta var reynt með allskonar
undanbrögðum og var hin mesta
niðurlæging.
Og ofa.n á aíla þessa eymd og
■ niðurlægingu bættist ])að, að kom-
miinismi efldist og útbreiddist eins
og væri krabbamein í iðrum þjóð-
-arlíkamans. Sex miljónir manna
ærðust af hinum fáránlegustu
draumum um aBsherjar sigur al-
þjóðaræflá, sem gerðu gys að föð-
urlandsást og hötuðu og fyrirlitu
alt, sem þýskt var og líklegt til
þess að sameina þjóðina, hötuðu
það ákafar en útlendingar getá
■gert sjer húgmynd um. — Þairnig
vár ástandið.
Það getur verið full ástæða til
þess að þeir, sem ekki teljast
Aríar**) og viðkvæmir menta-
#) Eitthvað af skömmunum,
sem þá dundu á Þjóðverjura, hefir
líklega hrokkið ofan í minn góða
kunningja Þórbefg, úr því Iiann
'hóstar svo ákaft í AlþbL
**) Aría nefna Þjóðverjar menn
af norrænu kyni og aðra skylda
kynflokka, sem mikið er af í
Þýskalandi, en norræna kynið
meta þeir mest og telja það best.
menn hafi ýmugust á Hitler og
öllum hans dátum, en hitt er þó
víst, að enginn getur neitað af-
rekum þeirra. Á svipstundu það
heita má, hafa þeir miskunnar-
laust þurkað út stjettabardagann
og hættu þá, sem vofði yfir af
'kómmúnistúm, mönnunum, sem
altaf stöguðust á kreddum og
kenningum líarx. Þeir litu svo á,
að þéir sém emb'lega væru í bylt-
iúgaíiúg, gæt.u látið sjer nægja
X'azistabyitinguna. að minsta kosti
allír saúnir Þjóðterjar. Hitler og
>háús meúú bafa úú léyst Þýská-
Sje hlutdrægnisláust litið á þetta
mál, verður ekki annað sagt en
að Nazistastjórnin hafi notað þá
níu mánuði, sem hún hefir setið
að völdum, með meiri kunnáttú
og hagsýni en þá grunnfæru menn
grunaði, sem gerðu liróp og gys
að Nazistum. Þeim hefir að vísu
ekki tebist að skapa þá efnalegu
gullöld, sem almenningur vænti
eftir, en þó hefir mikill hluti af
unga, atvinnuiausa fólkinu komist
að þarflegri viðreisnarvinnu, og
þarf nú ekki að lifa af ríkisstyrk
eins og í Bretlandi. Þeir hafa
nú annað þarfara að gera en að
híma iðjulausir á gatnamótum og
hlusta á æsingaræður hyltinga-
maúna. Á þessum dögum, þegar
fjármál flestra lauda eru í hinni
yerstu óreiðu, hefir þéim tekist að
ná sem bestum kjöruiú bæði vest-
an liafs og austan. Heima hafa
þeir getað fullvissað fólkið um að
gullgildi peninganna skúli haldast
(en ekkert óttast Þjóðverjar meira
en að gildi þeirra falli), og jafn-
framt liafa þeir bannað útflutning
gjaldeyris, svo þýski iðnaðurinn
stendur ekki öllu ver að vígi en
í liinum löndunum, sem háfa felt
gildi peninganna. Eigi að síður
hrakáði utanríkisversliminni í
liaust, en þetta notaði Dr. Schacht
óðara (á Baselfundinum í desem-
ber) til þess að lýsa því yfir, að
Þjóðverjar gætu ómögulega borg-
að jafnvel helmiug þess, sem þeir
áttu að greiða útlöndum. Kendi
hann undirróðri Gyðinga um það
hversu hagurinn hefði versnað.
Hins vegar eru það fleiri en Naz-
istar, sem beita slíkum gróðabrögð
um. Allar þýsku stjórnirnar hafa
hagað sjer líkt eft.ir Versalasamn-
ingana, — Yfirleitt hefir Nazistum
tekist f jármálastjórnin vel, þó
blendnir hafi þeir þótt í „ aðra
röndina.
Þá hefir Nazistum tekist það
betur en nokkur héfði trúáð, að
sameina þjóðina. um hugsjónir sín-
ai', sem eru aít annað éú lítil-
ntenna löngun til að liefna sxn, og
■gerólíkar draúmum aðaísinam)-
anúá (Jnnker) uúl éndurreisn
keisaradæmisins óg gulíiglitraitdi
yfirstjettar stjórnar. Fyrir ári síð-
an hjelt meiri hlnt.i Þjóðverja, að
Hitler væri sljettur og rjettnr æs-
ingaseggur, sem hefði aðallega
fylgi ábyrgðarlausra unglinga, en
við nóveinberkosnrngarnar veittu
fúll 90% af þýsku þjóðinni bonum
land úr álögum eða öllu heldur
skapað nýtt Þýskaíand, stolt og
státið, þjóð sem ekki þykist þurfa
að afsaka neitt og sétur þjóðérni
sit.t öllu ofar, er fús að verja það
og vernda og býður öllum byrg-
inn. Og hún trúir Ííkt ög forn-
inénn, að til sje göfúgri dauðdagi
en að deyja á sóttarsæng. Hún
býr sig nú með eldmóði, sem líkist
trúarofsa og hermanna bræðralagi,
undir þá úrslitáorustú, sem aft
uúga fólkið heldúr að ekki verði
umflúin. Þjóðverjar þóra mi vel
að horfast í augu við Frakka ög
nú ræða. þessar þjóðir sem jafn-
iúgjár um skílmála og skipulag
hins nýja jafnrjettis, sem er í
rau nog veru komið á, þó Frakkar
hiki við íið viðurkenna það hein-
líúis.
alræðisvald til þess að koma á
endurreisn krefjist þess að allir,
háir og lágir, leggi mikið í sölurn-
.ar. Því er treyst að ástin á ger-
manska ættbálknum og föðurland-
inu brúi allar torfærur. Hitler
hefir tekist það betur en nokkr-
um öðrum, að sameina alla Þjóð-
verja í eina samhuga þjóðarheild
og eru slíks engin dæmi síðan sög-
ur hófust.
En stærsta sigurinn hefir þó
Hitler unnið í utanríkismálunum.
Þar gilda oftast sömu siðferðis-
boð og hjá villidýrum í skógunum
og það þarf mikla kunnáttu og
framsýni til þess að hera þar
hærri hlut, en þetta hefir Hitler
tekist, þó viðvaningur sje hann í
þeirri grein. Óðar en hann kom
til valda sneru allir bakinu við
Þýskalandi, það stóð eitt, síns liðs
og var hættulega statt. Állir Gyð-
ingar og fylgismenn þeirra, sósíal-
istar í ölíum löndum, allk- lýð-
stjórnarsinnar og ótal aðrir sner-
ust móti þessari nýju harðstjórn
í „þriðja ríkinu“. Hvar vetna átti
það fjandmönnum að mæta og
Mussolini var eini stjórnmáíamað-
urinn, sem vænta mátti stuðnings
frá, —
Það var ekki að því hlaupið að
vinrta bug á allri þessari andúð,
og lá þó mikið við að þáð tækist.
En þetta tókst. Hitíer sýndi
t'ram á, að hann kysi miklu frem-
ur frið en ófrið, að aðaltabmark
lians væri ekki annað en fult jafn-
rietti við liinar stórþjóðirnar. —
Háníi bauðst til þéss að léggja
vopnin niðúr, ef þær gerðu slíkt
liið sarda. Það fór jafnvel svo, að
Frakkland átti í vök að verjast
að verða ekki einangrað.
Tvent héfir vakað fyj-ir Þjóð-
verjum eftir Versalafriðiún: Að
fá viðurkent jafnrjetti við bin
stórveldin og a.ð fá sem mest. af
löndum sínum aftur, sem það misti
við friðarsamningana,
Nú hefir þeim tekist að fá fyrra
atriðmn framgengt. Þýskaland hef
ir nú í raun rjettri tekið sjer sæti
meðal þjóðanna ' með fultu jafn-
rjetti.
Nú liggur það næst fyrir, að fá
Saarhjeraðinu skilað aftnr, án
þess að bíða. eftir atkvæðagreiðsl-
unni árið líáiS. Takist þetta á
friðsamlegan hátt, — þá verður
mikið um dýrðir, og trúin á „for-
ingjami“ takmarkalaus. —------
Þanhig skrifar þá eitt af gætn-
ustu og víðsýrrústu tímaritum Eng
íiendinga um Hitlérsstjórnina. Það
;má sjálfsagt, margt að ltenni finna,
én hinu getur enginn neitað, að
mikið Iiefir hún afrekað á sköfflm-
um tíma: Sameinað sundraða þjóð,
og flökka sem bárust á bánaspjót,
jvakið nýja föðurlandsásf, sem
íékki er bundin við landnmféri
fornra smáríkjá. og framtíðarvon-
ír eins bjart.ar og nokkru sinni fyr.
Eún ér hagurinn þröngur hjá
Þjóðverjum og margt ógert, en
Vonandi téfest að viúna smám saJM-
an signr á þeiúi inikiu erfiðl'eik-
um, sem þeir eiga við að stríða,
jog laga þáð í stjórnarfárinu. sem
ikann að vera miðnr ráðið, t. d.
iGýðingaöfsókmr, bröttrékstur
frtégra manúa, óþarffeg skerðing
,á pérsónulegu frelki. Það> fétti að
’tjetta utidir. að rtó vimrtir ékki
lengur hver höndiú Móti úúúári.
Og það er kominn liúsbóndi á
h' imilið, seni'segir fyrir vérktnú.*)
©. H.
Hallgrímskirkja.
Skilagrein
fyrir gjöfum og áheitum til Hallgríms-
kirkju í Saurbæ, frá 20. ágúst 1932, til
31. des. 1933
Afhent til síra Sigurjóns
Guðjónssonar frá 20/8 ’32 til
31/i2 33 ................—1628.91
Afhent til Ól. B. Björns-
sonar frá 17/- ’33 til 31/12
’33 ....................... — 2092.23
Nettó ágóði af Hallgrímshá-
tíðinni 1933. Reikningur áð-
ur birtur .. .. .........— 3695.90
krónur 7417.04
Prá dregst keypt
timbur til bryggju-
gerðar í Saurbæ . . kr. 50.00
Greitt fyrir bíl-
keyslu sama .. . . — 25.00
Greitt fyrir f jölrit-
un til P. Guðm. . . — 25.00 —- 100.00
Nettó krónur 7317.04
I Sparisjóðsbók nr. 1251 við Spari-
sjóð Borgarfjarðarsýslu kr. 7317.CH.
Akranesi, 5. janúar 1934
Ol. B. Björnsson. Sigurjón Guðjónsson.
Yfirlit
um, hvernig komið er fjársöfnun til
Hallgrímskirkju I Saurbæ,
31. desember 1933.
1. í hinum alm. kirkjusjóði kr. 17967.91
2. f bókum í Landsbank-
anum.................., — 4670.57
3. f Sparisjóði Borgar-
fjarðarsýslu...........— 7428.98
4. Bóksalar Hallgrímskirkju
1933, í Sparisj. Bf js. .. — 2191.67
Samtals krónur 32259.13
Saurbæjarkirkja á í hinum alm.
kirkjusjóði kr. 1468,51, sem að sjálf-
sögðu falla hjer inn í, þegar Hall-
grímskirkja verður reist. Ennfremur
á kirkjan gjöf Bjargssystkina, kr.
700.00. Þá á hún og vísir til prestlauna-
sjóðs kr. 150.00 Enn míá geta þess, að
Saurbæjarsöfnuður hefir lofað til fyr-
irhugaðrar kirkjubyggingar kr. 5000.00.
Reykjavík, 26. janúar 1934
f. h. Landsnefndar Hallgrímskirkju,
Ól. B. Björnsson. Sigurjón Guðjónsson.
----------- .»
Rauði krossinn
á öskudaginn.
Það er orðin föst venja að
Rauði kross fslands selji merki á
öskudaginn í Réykjavík og víðar,
til ágóða fyrir Iiknarstarfseini
sína.
Hjúkrunarkona. fjelagsins hefir
'fyrirfarandi máímði haldið uppi
námskeiðum i heimahjúkrun og
hjálp í viðlögum, og hafa nám-
jskeiðin verið vel sótt bæði í höf-
'iiðstaðnum og' úti um Iand. —
Hjúkrunarkonon er nú á förum
|til Sándgerðis, þar sem Raúði
krossinn hefir um mörg ár haft
lijúkrun um vertíðina. Fjelagið er
!nú að liefja fjársofnun og annan
undirbúning að bygging sjúkra-
húss og baðhúss í Sandgerði, og
thafa sjómenn þar syðra lagt fram
ínokkurn skerf til fyrirtækisins.
Fjelagið keypti á s.l. ári ung-
lingablaðið „Unga ísland". Blaðið
hefir verið stækkað að mun, og
er tilætlunin að það flytji fram-
ivegis gagnleg'ar greinar um þrifn-
jaðar- og heilbrigðismál. við hæfi
iæsfewlýðsins.
J
j *) Síðan þessi grein vav skrifnð
liefir blaðakóngurinn Rothermere
gengið í flokk Þjóðerníssinna i
Englandi og verður þeim senni-
lfega mikill stnðúMigúr að því.
_________________»
IP*
6.s. Islsnð
fer annað kvöld kl. 8 síðr .
til Leith og Kaupmannahafr -
ar (um Vestmannaeyjar o
Thorshavn).
Farþegar sæki farseðia í
dag.
Tilkynningar um vöru ”
komi í dag.
SktpiafgreiðsD
Jes Zimsea.
Tryggvagötu. — Sími 3025.
„Lagarioss“
fer í kvöld kl. 8 um Vest-
mannaeyjar til Austfjarða
og Kaupmannahafnar.
Djúpivogur aukahöfn.
„Boðaioss11
fer á laugardagskvölcf 17.
febr. um Vestmannaeyjar tS
Hull og Hamborgar.
■
Verkiæri,
skrár og lamir. Niðursett
verð.
Laugaveg 25.
Fjéfagið á von á kvikmyBdwÉ*-
frá útHmdum, sem verða sýodar
yíða uffi land, síðar í vetur
v«r. Efiii þeirra verður mú ýmiá-
kenar heihivarúir. "
Ratiði krossinn líefir kýut sjmr
þörfina fvrir baðhús handa böm-
um í Reykjavíb, og má vel vera
að því fyrirtæki verði hrundið S
framkvæmd á itæstnnni.
E«ks er f jelagið í þann vegimtt
að fest.a kanp á nýrri sjukrabif-
reið af fullkomnustu gerð.
Af þessu sem hjer hefir veri®
tillið ér aúgljést, að Rauði kroés-
imr hefir maírgskonar nytsíHmlteg
verkefni á prjónunnni, og treyétie
því almenningr til þess að hregð-
ast veí við, þegar merbin vérða
seld í disg. f