Morgunblaðið - 21.03.1934, Qupperneq 5

MORGUNBLAÐIÐ
5
f
Guðm. Guðmundsson
ili sínu meðal barna sinna og
nánustu vina.
í dag, þegar Guðmundur er
til grafar borinn, rifjast upp
fyrir mjer ótal atvik, sem báru
vott um hjálpsemi hans og
trausta vináttu. Skal jeg ekki
fjölyrða um þau hjer, því að
sjálfur vildi hann aldrei að á
slíku bæri.
Guðmundur átti því láni að
fagna að <íiga góð og nærgætin
börn og tengdabörn, sem gerðu
honum síðasta áfangann bjart-
an. Eftir að hann misti konu
sína var hann hjá tengdadóttur
sinna, frú Halldóru Þórðardótt-
ur frá Ráðagerði, og þeim sem
til þektu var kunnugt um að hún
reyndist honum eins og besta
dóttir.
Gamali Kjósaringur.
Þann 12. þ. m. Ijest á heimili
sínu, Smiðjustíg 11, hjer í bæ,
Guðmundur Guðmundsson. —
Hann var fæddur að Sogni í
Kjós þ. 30 nóvember 1850, son-
ur Guðmundar Guðmundssonar
frá Sandi á Hvalfjarðarströnd
og fyrri konu hans Helgu Þor-
waldsdóttur.
Ungur giftist Guðmundur Jak
obínu Jakobsdóttur frá Valda-
stöðum í Kjós, rausnarkonu mik
illi, sem Íjest fyrir nær tveimur
.árum. Byrjuðu þau búskap á
Hvítanesi í Kjós og bjuggu þar
tvö ár, þá bjuggu þau nokkur
úr í Hvammsvík og fluttust síð-
an til Reykjavíkur. Þeim hjón-
unum varð tíu barna auðið; dóu
þrjú ung og tveir synir uppkomn
ir, þeir Guðmundur skipstjóri og
Gísli gerlafræðingur, en á lífi
eru: Guðríður, ekkja eftir Jó-
sep Magnússon trjesmið, Guð-
björg gift Páli lækni Kolka, Ingi
björg gift Þorbergi Guðmunds-
syni frá Valdastöðum, formanni
í Gaisði, Loftur Ijósmyndari gift-
ur Stefaníu Grímsdóttur og
Fríða gift Baldri Sveinssyni
þankagjaldkera.
Guðmundur var listfengur í
æsku, lagði gjörva hönd á alls
konar smíðar og hafði ágæta
söngrödd, en búskapur og önnur
.aðstaða varð þess valdandi, að
hann varð að leggja margt á
hilluna, sem hugur hans stefndi
að. Þó rjeðst hann í það, eftir
að hann byrjaði búskap að ,,fara
suður“ og fá tilsögn í orgelleik,
fekk sjer síðan frá útlöndum
nauðsynlegustu hluti í barmon-
.íum og smíðaði sjálfur bljóðfær-
ið og ljek á það um langt skeið.
Þótti þetta framtak og nýlunda
,mikil og Ijeku eigi aðrir eftir þá.
Eftir að Guðmundur fluttist
hingað til Reykjavíkur, fekst
þann mest við smíðar, var lengi
afgreiðslumaður gosdrykkj a-
-verksmiðjunnar Sanitas og starf-
;aði síðustu árin að umbúðasmíði
hjá -Smjörlíkisgerðinni ,Smári‘.
Hann var sístarfandi og hafði
.ávalt fyrir augum heill heimilis
síns og barna. En þrátt fyrir
lan-gan vinnudag las hann mikið,
var vel minnugur og fróður um
margt. í góðu tómi sa*rði hann
skemtilegár frá ýmsu en aðrir,
því að hann hafði mjög næma
tilfinning fyrir því sem broslegt
var og allur yfirborðsháttur átti
ekki upp á pallborðið hjá hon-
;um. Annars var Guðmundur fá-
.skiftinn og naut sín best á heim-
Agúst Jónsson
frá Höskuldarkoti, venjulega
nefndur (í Ytri-Njarðvík), ein-
hver hinn mesti mannkosta- og
ágætismaður á allar lundir, and-
aðist hjer í bænum 22. jan. s.l.
og var jarðaður í Fossvogskirkju
garði 2. f. m.
’ Margt var Ágúst vel gefið,
enda til flestra trúnaðarstarfa
notaður, sem venja er að fela
alþýðumönnum. En af öllu bar
þó um manngæsku hans, hátt-
prýði og guðrækni. Mjer þykir
vart trúlegt, að hann hafi nokk-
urn tíma viljandi gért neinum
manni neitt til miska, en jafnan
boðinn til að liðsinna hverjum
sem hann mátti.
Ágúst var fæddur 24. sept.
1864 að Fljótsdal í Fljótshlíð.
Voru íoreldrar hans Jón Jónsson
óðalsbóndi, sjerstakur ágætis-
maður að mannkostum og prúð-
menni hið mesta, og Guðbjörg
Eyjólfsdóttir, nafnkunn sæmdar-
kona. Móður sína misti hann 16
ára gamall og þótti sá missir
mikill, bæði vegna móðurástar
hennar og skilnings á bókmenta-
þrá hans, en hann var alla æfi
hneigður fyrir bóklestur og bók-
mentir.
Árið 1889 kvæntist hann
Magneu Guðleifu, dóttur merk-
ishjóna Ársæls Jónssonar og
Önnu Pjetursdóttur í Höskuld-
arkoti í Njarðvík, ágætiskonu.
Fyrst bjuggu þau skamman
tíma í Fljótsdal eystra en fluttu
þá 1893 að Höskuldarkoti og
'voru síðan jafnan við það kend.
Af 5 börnum þeirra eru 2 á lífi,
Anna gift Nóa Kristjánssyni trje
smið í Reykjavík og Ársæll í
Ameríku, kvæntur Arndísi dótt-
ur sr. Árna heit. á Kálfatjörn.
Konu sína misti Ágúst fyrir einu
ári og bar ekki sitt blak síðan.
Jég kyntist Ágúst laust eftir
aldamót, því að þá var hann flutt
ur að Höskuldarkoti fyrir ca. 10
árum. Síðan vorum við nágrann-
ar lengi og kynni með okkur og
vinátta alla stund upp frá því.
Heyrði jeg þegar hvert orð lá
á honum fyrir valmensku og trú-
rækni og reyndist mjer það ekki
síður við nánari kynni. Hann var
prýðilega gefinn maður, bæði til
líkama og sálar. Hann var hag-
ur svo að flest ljek í höndum
hans, en einkum lagði hann fyrir
sig trjesmíðar og síðast bók-
baYd. Greindur í besta lagi og
skáldmæltur. Liggur eftir hann
mikið af andlegum ljóðum og
einkum erfiljóðum.
Fyrst er jeg kyntist honum,
var hann skólakennari í Njarð-
vík og áttu börnin, sem honurn
voru falin áreiðanlega í honum
hinn besta vin, sem ljet sjer um
fram alt umhugað um að gera
þau að góðum mönnum.
Að öðru leyti hafði hann hið
besta álit og traust sveitunga
sinna og hvenær sem þurfti
manns, er eitthvað bæri af, var
jafnan litið til Ágústs. Hann var
kosinn að sjálfsögðu í sóknar-
nefnd og safnaðarfulltrúi, og á
Þingvallafundinn 1907 var hann
kosinn, því einnig á landsmálum
hafði hann mikinn áhuga, en þó
með nokkuð öðru móti en alment
tíðkast. Hann var ávalt Sjálf-
stæðismaður og iðulega tók hann
þátt í umræðum á málfundum.
Þegar Keflavíkur og Njarð-
víkurhreppur voru sameinaðir
árið 1908, varð Ágúst hreppstj.
í hinum sameinaða hreppi. Áiið
1910 flutti hann til Keflavíkur
og bjó þar þangað til hann flutti
hingað til Reykjavíkur 1921, og
dvaldist hjer síðan.
Þótt Ágúst væri til margs hæf
ur, voru honum þó mannúðar-
og kristin-dómsmál hugleiknust,
einlægur trúmaður, en þó frjáls-
lyndur og gaf gaum nýjum trú-
málastefnum. í G. T. reglunni
var hann svo lengi sem jeg vissi,
og mún hún hafa átt fáa f jelaga
svo fordildarlausa og trúa sem
hann.
Hvenær sem Águsts er getið,
þá er góðs manns getið, og er
kunnugir minnast hans, munu
þeir ósjálfrátt finna tilhneyging
til þess að hugsa og biðja eitt-
hvað gott.
Kristinn Daníelsson.
Guðrún Ólafsdóttir
í gærmorgun andaðist í Landa-
kotsspítala Guðrún Ólafsdóttir,
ættuð frá Moshvoli í Hvolhreppi
í Rangárvallasýslu, 58 ára að
aldri.
Það er ekki ætlunin, að skrifa
æfisögu þessarar góðu konu,
enda myndi hún sjálf hafa ósk-
að þess, að fá að vera í friði
eftir andlátið, eins og í lifanda
lífi. Þessi fáu orð verða því að-
eins kveðja frá vini.
Guðrún Ólafsdóttir mun hafa
fluttst til Reykjavíkur árið 1906
og dvaldist hjer jafnan síðan.
Hún var lengst af æfinnar hjú,
og þar skipaði hún sannkallað-
an heiðurssess. Trygð hennar,
skyldurækni og trúmenska í því
starfi var meiri en orð fá lýst.
Öll hennar æfi gekk út á það,
að fórna sjer fyrir aðra — hús-
bændurna og börnin, sem hún
hugsaði um og elskaði, sem
hennar eigin væru.
Þótt Guðrún sál. ætti lengst
af við vanheilsu að stríða, var
Myndun BæRdafloHslns.
Eftir Jón Páímason alþíngismann.
Það er svo að sjá sem foringj-
ar Bændaflokksins nýja telji að
myndun bændaflokks sje eitt-
hvað nýtt, ný hugmynd, ný
stefna, en því fer fjarri. Á ár-
unum 1914—1916 var myndað-
ur flokkur með sama nafni með-
al allra þingbænda í þeim flokk-
um sem þá áttu fulltrúa á þingi.
Foringi flokksins var Jósef
Björnsson kennari á Hólum. Um
þenna flokk fór svo að hann leið
undir lok þegar foringinn fjell
við landkjörið 1916. Þá var það
nýr bændaflokkur sem nefndi
sig ,,Óháðir bændur“, sem drap
bændaflokk Jósefs og feldi hann
sjálfan frá kosningu. Óháðir
bændur komu Sigurði í Ystafelli
að og mynduðu, eins og kunnugt
er, Framsóknarflokkinn undir
forystu Jónasar frá Hriflu árið
1917. Sá flokkur var í upphafi
kunngerður þjóðinni sem stjett-
arflokkur bænda bæði af for-
ingjum og öllum öðrum sem
mæltu fyrir gengi hans. Þá var
upplausn fyrir dyrum í hinum
görnlu flokkum og fjöldi bænda
og pólitískra æskumanna hnigu
til fylgis við hinn nýja flokk. —
Stefnuskráin var glæsileg og lof-
aði fögru fyrir frjálslynda
menn, og foringinn virtist óeig-
ingjarn og áhugasamur hug-
sjónamaður. Sögu Framsóknár-
flokksins og foringja hans þarf
eigi að rekja. Hún er að ytri sýn
alþjóð kunn, en þess er vert að
minnast í þessu sambandi að fyr
ir þeim flokki hefir alt af verið
mælt sem bændaflokki. Ritarar
hans og ræðumenn hafa alt af
snúið orðu msínum fyrst og
fremst til bænda.
Bændur og samvinnumenn!
hefir alla tíð verið heróp flokks-
ins og undir það hefir verið tek-
ið landshornanna á milli af
mörgum þeim sem hugsa grunt
og taka meira tillit til slagorða
en verka og framkomu. Enn er
Framsóknarflokkurinn hinn
sami sem hann hefir áður verið.
Foringinn er sami, nafnið, stefn-
an, aðferðirnar og yfirleitt alt
eðli. Á liðnum árum hefir farið
svo að fjöldi bænda víðs vegar
um land hafa yfirgefið Fram-
sóknarflokkinn þegjandi og
hljóðalaust og farið yfir til Sjálf
stæðismanna. Á þessu hefir lítið
borið af því aðrir hafa komið í
staðinn, þar til í síðustu kosn-
ingum að flokkurinn tapaði stór
um hluta af kjósendatölu sinni.
Orsakir er óþarft að greina. —
Margar þeirra eru alþjóð kunn-
ar. Aðrar koma smátt og smátt
í ljós.
hún sí-starfandi, því að hún var
vakin og sofin í að gera hús-
bændunum gagn.
Eina ósk átti Guðrún sál. í lif-
anda lífi.Hún var, að fá að deyja
í svefni. Óskin var uppfylt; hún
svaf værum svefni að'faranótt
þriðjudags og vaknaði ekki aft-
ur — andaðist í gærmorgun.
Guðrún átti einn son, uppkom-
inn, Harald Ólafssðn verka-
mann, Bergstaðastræti 31.
Vinur.
Við þetta kom ótti mikill að
foringjunum. Eitthvað þurfti að
taka nýtt til bragðs. Það var auð
sjeð að bændurnir voru að niissa
trúna. Þeir voru loks farnir að
sjá að þeir höfðu verið blektir.
En hvað átti að gera? Það fór
svo eins og venjulega þegar mik-
ill flótti kemur í lið, að þá lendir
í deilum um viðnámið. Einn vill
þetta og annar hitt. Aðalforingi
flokksins vildi í sömu átt og áð-
ur, enga stefnubreytingu hvorki
L orði nje verki, og láta ráðact
hvernig gengi. Samningur við
Alþýðuflokkinn stóð til boða.og
honum vildi foringinn taka.
Tryggvi, Jón í Stóradal o. fl.
voru enn hi'æddari við sín eigin
verk. Þeir vildu íæyna nýtt ráð.
Tryggvi lýsti því yfir í Fram-
sókxx að það væri jú sjálfsagt að
semja við jafnaðarmenn, en
ekkex-t vit í að gera það fyr en
eftir kosningai’. Hinir hafa að
líkum verið á sömu skoðun. —
Fram yfir kosningar væri unx að
gera að hafa Sjálfstæðismenn
góða. semja við þá í bili. Lofa
stjórninni, sem hefði reynst dáð-
lítil, að lafa fram yfir kosningar
og bæla niður allán baráttuhug
í Sjálfstæðismönnum. Þetta
hepnaðist ekki. Baráttaix gekk
einu skiæfi lengra en mátti. Af-
leiðingin er kunn og því var það
að Bændaflokkurinn nýi kom á
sjónarsviðið. Hann hrökklaðist
einxi og óstuddur út á hinn póli-
tíska vígvöll.
Allir sem fylgjast vel með vita
að hann er eigi til orðinn fyrir
skoðanabreytingu eða einlæga
iðrun eftir ill verk á undanförn-
um árum, heldur vegna baráttu
um aðferðir og baráttu urn völd
yfir liðsveitum Framsóknar.
Nú er hrópað hærra og skrif-
að meii'a um bændavináttu en
nokkru sinni fyi\ Sendibi’jefi x
fljúga eins og skæðadrífa lands
hoi'nanna milli bæði til Fi’am-
sókftai’- og Sjálfstæðisbænda.
„Samherjar“ eru þeir allir nefnd
ir og skoi-að á þá að duga nu
málstað bænda. Við erum hinir
einu sönnu bændavinir segja for
ingjarnir og við teljurn vxst „að
úrslitavaldið á næsta þingi verði
í höndum þingmanna Bænda-
flokksins“. „Þau átök sem eru
nú gerð til að sameina bænda-
stjettina í einn flokk og eina
heild, krefjast óhemju starfs. —
Baráttan er hafin og henni verð-
ur haldið áfranx látlaust og þrot-
laust þar til markinu er náð. —
Bændaflokkurinn er eini’áðinn í
því, að verja bænduastjettina
fyi’ir einhliða kaupkúgun jáfn-
aðarmanna annars vegai', og yf-
iigangi og skilningsleysi brask-
ahalýðsins hins vegar“.
— Fi’amsóknai'flokkurinn er
sökkvandi skip, segja þessir
menn. Tímanum trúir enginn
lengur, 71 ósannindi í einni
grein o. s. frv.
Má þar um segja „að öðixi
vísi mjer áður brá“.
Þær kenningar hafa lengi flot
ið úr penna og af vörum Kranx-
sóknarmanna að Sjálfstæðis-
flokkui’inn sje fyrst og fremst
flokkur Reykvíkinga, kaup-