Morgunblaðið - 17.05.1934, Qupperneq 5

MORGUNBLA^Ð
5
Svar til Sigurðar Eggerz.
Þai', sem Sigurður Bggerz hefir
‘fengið birta í Morgunblaðinu út-
varpsræðu þá, er hann flutti í
því skyni að andmæla erindum
mínum um sjálfstæðisbaráttu ís-
lendinga, tel jeg rjett að láta
koma fram á sama stað fáeinar
athugasemdir, sem jeg gerði sama
kvöld í útvarpinu, og' eru þær
prentaðar hjer með öllu óbreyttar.
Jeg vil fyrst og fremst leggja
áherslu á, að erindi mín voru alls
ekki neinn pólitískur málaflutn-
ingur. Þau voru sogulegs efnis, til-
■raun til þess að skýra sjálfstæðis-
baráttuna frá sjónarmiði, sem jeg
tel hafa verið vanrækt, til þess
-að skilja þörf fslendinga á full-
Veldi, ekki einungis af praktisk-
Um, heldur líka sálarfarslegum á-
stæðum. Jeg reyndi að vísu að
vera rjettlátur, líka í garð Dana,
•en mjer er ánægja að heyra, að
bæjarfógetinn hefir ekki reynt að
gera eina einustu athugasemd við
þetta meginefni erinda minna.
Hann ræðst aðeins á ummæli mín
um framtíð sambandsins í lok 4.
erindis míns. Þær athugasemdir
voru of fáar og lauslegar til þess
að vera nægilegur grundvöllur
fyrir rökræður um það efni frá
minni liálfu. Þeim var beint til
íhugunar til þeirra manna, er
vilja reyna að hug'sa um þetta af
viti og ofstækislaust, líta á það
- sem nútíðarmenn, án þess að ein-
blína eíns og heillaðir á þá for-
tíð, sem iiú kemur þessu máli eins
lítið við og vjer viljum sjálfir
vera láta. Pyrir slíka áheyrendur
er óþarft að andmæla liinni fram-
úrskarandi sögUþekkingu og npp-
hrópunum bæjarfógetans. Þeir eru
sjálfir menn til þess að meta þær
að maklegleikum. í ræðu hans
kom ekkei't fram, sem ekki er
áður margendurtekið. Þar kom
einmitt fram ákjósanlegt dæmi
þess hugarástands, sem jeg var
að lýsa í erindum mínum, og
vjer erum nú sem óðast að vaxa
upp úr.
Það ber vott um veikan og lje-
legan málstað, þegar menn verðá
óðir og' uppvægir við, að aðrar
’ skoðánir sje látnar í ljós. Þegar
hrópað er upp um andstæðingana,
að þeir sje ,,fjandmenn þjóðar-
innar“ og eigi að rjettu lagi heima
á geðveikrahæli, þá er ekki um
•..auðugan garð að gresja með rök-
semdirnar. Ef skoðanir mínar á
því, a.ð íslendingar eigi eftir að
ræða það með rólegri íhugun,
livort þeir vilja slíta öllu sam-
bandi við Dani 1934, 'eru einhver
vitleysa, sem enginn vill líta við,
hvar er þá hættan? Ef jeg hef
reynt að draga kjark úr þjóðinni
með þeím staðreyndum, sem jeg
benti á, þá er að andmæla þeim
v staðreyndum, en það hefir S. E.
■nkld gert. Að þora ekki að horfast
í augu við sannleikann, það er
leiðin til brjáísemi, leiðin á Bist-
rup, g‘eðveikrahælið danska, sem
■ E. ef svo hugstætt.
Sigurður Eggerz hefir eklti get-
að Játið sjer nægja að ræða mál-
efnið. Hann vill endilega gera á.
mig persónulega árás, , sem geri
mig tortryggilegan. f stað þess að
hrófla við einu einasta atriði
í útvarpserindum mínum, sem
hann hefir heyrt og' þjer liaíið
heýrt, fer hann að vitna í erindi
niitt í Stokkhólmi 1932 (en ekki
1933), sem liann heyrði ekki. Það,
sem hann sagði um, að jeg hafi
hætt þar sjálfstæðisbaráttu ís-
lendinga er tilhæfulaus uppspuni,
sem mjer þykir leiðinlegt, að S. E.
slrali hafa látið sjer um munn
fara. Jeg reyndi að skýra hana
og gera hana skiljanlega, og jeg
felik eindregnar þakkir allra ís-
lendinga, sem þar voru staddir,
fyrir það erindi og þar voru a.
m, k. eins góðir IsÍendingar og
Sigurður Eggerz. En jeg mintist
af skiljanlegúm ástæðum ekki einu
orði á framtíð sambandsins við
Dani. Það er mál, sem jeg heldur
kýs að tala um hjer heima, frammi
fyrir íslendingum.
Og svo að lokum eitt atriði,
sem jeg- get ekki leitt hjá mjer að
minnast á. Sigurður Eggerz
hneykslast ákafleg'a á því, að jeg
skuli ,eins og liann orðaði það
„rísa gegn vilja Alþingis og
vilja þjóðarinnar í þessu megin-
máli íslendínga", og það einkan-
lega af því að jeg' sje kennari við
háskólann í íslenskri bókmenta-
Sögu. Þetta er vesalmannlegur
hugsunarliáttur. Mjer dettur eklci
í hug að fara eftir skoðunum
meirihlutans um bókmentasögu-
leg efni og lieldur ekki um nem
önnur mál. Meiri hlutinn er
hverfull, eins og Sigurður Eggerz
veit, og höfðatalan er ljelégur
mælikvarði á það, hvað satt er
oj; rjett. Eða ætlai' Sigurðuv E>>g-
erz að breyta skoðun sinni á sjálf-
stæðismálinu, ef hann verður þar
í minni hluta ? Samkvæmt skiln-
ing mínum á blutverki háskóla,
eiga þeir eltki síst að vera at-
hvarf frjálsrar hugsunar, enda er
það alkunnugt, að. allir kúgarar
láta sjer ant um að múlbinda há-
skólakennarana, eins og nóg dæmi
eru til, baiði fyr og síðar. En jeg
vona að það eigi aldrei fyrir okk-
ár litla háskóla að liggja, að
þurfa að gang'a undir slíkt
ok. — Ef það er frelsi af
því tæi, sem Sig'urð Eggerz dreym-
ir um í hinu alfrjálsa íslenska
ríki, þá væri fyrst ástæða til.þess
að segja: sjálfstæði íslendinga, —
guð hjálpi mjer!
Sigurður Nordal.
Dánanninning.
Það liefir dregist lengur en
skildi að minnast með nokkrum
orðum helstu æfiatriða, Jóhanns
Jó’nssonar bójnda í Glæsibæ í
Skag'afirði, er drukknaði 2. des.
s. 1.
Jóhann var fæddur að Brúna-
stöðum í Fljótum, 19. ágúst 1886.
Foreldray hans voru hjónin, Anna
Magnúsdóttir og Jón Jóliannsson
er þá voru vinnuhjú lijá Friðrik
bónda á Brúnastöðum.
Föður sinn misti Jóhann árið
1888; hann fórst af hákarlaskipi.
Hingað í sveit fluttist Jóhann
árið 1894 til Guðmundar Á. Guð-
mundssonar á Bræðraá, og dvaldi
á því heimili þar til 1911. Eftir-
lifandi ekkju sinni, Margrjeti
Pjetursdóttir, ættaðri l^jeðan úr
sveit, giftist Jóliann í desember-
mánuði 1910. Þeim va'rð þriggja
barna auðið, sem iill eru upp-
komin og prýðis mannvænleg, er
það raunaljettir liarmþrung'inni
ekkju, að liafa börnin nú sjer við

Nú vfta það allir
að Smjörlíkisgeíðin Svanur, er eina íslenska smjörlíkisgerðin, sem hefir sann-
að, að smjörlíkið innihaldi vítamín. —
Þúsundir húsmæðra og færustu matreiðslu- og kökugerðarkonur, láta ein-
róma það álit sitt í ljósi:
að Svana-vítamínsmjörlíki sje bragðbesta smjörlíkið,
að Svana-vítamínsmjörlíki sje framúrskarandi gott í all-
an bakstur.
að Svana-vítamínsmjörlíki sje sjerstaklega gott til steik-
ingar, enda er það dispergerað (fínskipt).
að óhætt sje að treysta vítamín-innihaldi í Svana-vítamín-
smjörlíki, því það sje margsannað með óhrekjanlegum
rannsóknum.
að Smjörlíkisgerðin Svanur, altaf hefir verið á undan
keppinautunum með allar umbætur, en þeir svo reynt
að sigla í kjölfarið eftir bestu getu.
Mj ndin sýnir hvernig fer fyrir keppinautum vorum, þegar Þeir meðhæpnumfull-
yrðingum og skrumauglýsingum, reyna að koma sjer áfram. —
hlið, til ánægju og styrktar. Yoriö
1911 fluttist Jóhann að Lónkoti
og var þar í Jiúsmensku eitt ár;
en vorið 1912 byrjaði liann bú-
skap í Glæsibæ, þar sem hann bjó
til dauðadags. Jóhann lceypti á-
býllsjörð sína fljótlega og tók þá
til óspiltra mála, þvi mikið verk-
efni var fyrir hendi. f fyrsta lagi
að sljetta og auka út túnið, því
það var lítið og Ijelegt, og í
öðru lagi að byggja upp liús fyr-
ir fólk og fjenað. Hann var bii-
inn að umskapa jörðina; búinn
*
að gera snotrásta býli úr frem-
ur ljelegu, nytjarýru koti. Nú er
túnið alt sljett og girt, og gefur
af sjer tveim pörtum meira en
þegar Jóhann kom þangað. Hann
bygði íbúðarliús úr timbri. og
jávni; fjós og haughús úr stein-
steypu og' fjárhús, hestliús og
hlöður úr ixðru efni.
Allar þessar umbætur kostuðu
mikið fje og' erfiði, en Jóhann
var atorkumaðiu’ og liagsýnn,
fann gleði í starfinu og lagði
gjiirva liönd á flest. Hjónin voru
samlient og var sambúð þeirra
og- samst-arf hið prýðilegast.a. Jó-
bann var ástkær eigiiimaður, og
faðir, og' var heimilisbragur í
Glæsibæ til fyrirmyndar. Gest-
risni var þar óveujumikil, öllum
veitt. er að gai'ði báru, og voru
hjónin samtaka í því sem öðru.
Það var mikill missir, fyrst
og ffemst heimili hans og svo
sveitinni að liinu skyndilega frá
falli Jólianns á besta aldri. Jó-
liann átti marga þá kosti, sem
góðan dreng má mest prýða. Hann
var vel greindnr maður, las mik-
ið og' fylgdist vel með öllu, er
gerðist með þjóðinni, hann hugs-
aði fyi'ir sig, og' dró ályktanir
af því, en Ijet ekki leiðast af
Ikrurni og fagurgala, eins og'
mörgum hættir til. Hann vav
óáleitinn við áðra, en ljet lítt
hlut Sinn, ef hann þóttist órjetti
beittni'.
! Jóhann var vinsæll maður og
mikils metinn meðal sveitunga
’ sinna og fólu þeir honum ýms
trúnaðarstöi’f. Hann var kosinn
í lu'epp.snefnd Fellslirepps árið
1916, og átti þar ætíð sæti síðan
og var oddviti allmörg ár. Enn-
fremur var hann í sóknarnefnd,
stjórn búnaðarfjelagsins og stjórn
kaupfjelag'sins, auk ýmislegs ann-
ars er hann vann fyrir sveit sína.
Jóhann var trúr í starfi, bæði
fyrir sjálfan sig og aðra, vann
alt. m’eð alúð og samviskusemi og
'þegar þannig er unnið. verða störf
in í flestum tilfellum vel af heudi.
leyst. Jóhann va'r gleðimaðnr
mikill og liafði lag á að koma
öðrum í gott skap, hann . var
spaugsamur og fyndiuu og í ná-
vist lians var eldd vol og' víl,
heldur karlmennska og kjarkur.
Með Jóhanni er fallinn einn a£
nýtustu og athafnamestu bænd-
uní bjeraðsins. og liöfum AÚð þav
mist einn af okkar bestu starfs-
mönnum og umfram alt góðan
dreng, er lians því ekkj einúngis
sárt saknað af lians vandamönn-
um, lieklur og af hans mörgu vin-
um bæði nær og fjær.
Sveitungi.
Fjárdráttannál
í New York.
Berlín 15. maí F. tJ.
í New York hófust í gær mála
ferli gegm Harroman banka-
stjóra, en honum er gefið að sök,
að hafa dregið sjer ólögíega
1.750.000 dollara, af fje, sem
hann hafði undir höndum.