Morgunblaðið - 24.10.1934, Blaðsíða 4

4
«lf ORGUNBLAÐIÐ
IÐMfíÐUR
VERSLUN si<3linQrtR
Verslunarsf fetlin
oj* Alþingi.
Þegar að afstöðnum kosning-
um í sumar, varð það augijóst
mái, að hagsmunir verslunar-
stjettarinnar mundu eiga örðugt
uppdráttar á hinni nýkjörnu
þjóðarsamkundu. Þeir flokkar,
sem nú mynda sameiginlegan
meirihluta Alþingis, eru kunnir
að litlum skilningi á þörfum
atvinnurekenda yfirleitt og að
beinni andúð til verslunarstjett-
arinnar.
Hugur þeirra til atvinnurek-
enda alment kom þegar í Ijós
eftir stjórnarmyndunina. Því að
nýja stjórnin Ijet það vera eitt
sitt fyrsta verk, að setja á lagg-
irnar svonefnda skipulagsnefnd,
einskonar fjárráðrmer.n allra
atvinnurekenda í landinu. Og
það var ekki nóg með það, að
stjórnin gerði þannig atvinnu-
rekendur landsins ómynduga,
heldur fekk hún æðstu forsjá
mála þeirra í hendur m. a.
mönnum, sem hafa gert það að
atvinnu sinni og æfistarfi, að
níða alla þá atvinnurekendur,
sem einhvers hafa mátt sín í
landinu og þó alveg sjerstak-
lega þá sem verslunarstjettina
skipa.Lögfesting þessarar nefnd
ar liggur nú fyrir Alþingi og
þarf varla að efa framgang
þess máls, þótt eitthvert hik
kunni að vera á stöku manni.
Fylkingarnar í stjórnarliðinu
eru að nafninu til tvær, en þeg-
ar um er að ræða aðstöðuna til
verslunarstjettarinnar, er aðeins
um eina fylkingu að ræða. Jafn
aðarmennirnir hafa það á
stefnuskrá sinni að draga allan
atvinnurekstur undir ríkið.
Ýmsir Framsóknarmenn munu
enn sem komið er telja sig and-
víga s vo víðtækum ráðstöfun-
um. En takmörkun einkarekstr-
ar 1 á verslunarsviðinu er engu
síðúr áhugamál Framsóknar en
Jafnaðarmanna. Og til þessa
liggja þær orsakir, að þingmenn
Framsóknarflokksins eru allir
Loðskinnamarkaður.
Haustsala Hudson Bay Company
á loðskinnum í London hófst 3.
okt- Þá var lítil eftirspurn að
skinnum af bláref og mórauðum
ref af Norðurlöndum, enda þótt
þau væru góð. Ljeleg mórauð
skinn voru seld með miklu
verðfalli, miðað við hvað þau seld-
ust j vor sém leið. Hvít refaskinn
og minkaskinn seldust'líka ver en
í vor og lítil eftirspum að þessum
skinnum, sem komin voru frá
Norðurlöndum.
Uppboðið á silfurrefaskinnum
byrj^ði 10. okt. og voru þar 6035
skinn á boðstólum. Af þeim vom
þegar seld um 80%, en verðið i
var heldur lægra en í vor. Meiri.
eftirspurn var að góðum skinnum !
en ljelegum skinnum.
með tclu fulltrúar eins og sama
: fyrirtækis, Sambands íslenskra
' samvinnufjelaga. Þegar Fram-
sóknarmenn hjálpa Jafnaðar-
mönnum til að einoka ýmsar
vörutegundir, eru þeir því að
vinna sínum drotni, Samband-
; inu, þægt verk, með því að lama
og útiloka keppinautana á versl
unarsviðinu.
Hjer haldast þannig í hendur
alþjóðastefna Jafnaðai'manna
og hagsmunastreita voldugs fyr-
irtækis, sem telur sig eiga rjett
á hverskonar afskiftum löggjaf
arvaldsins sjer til eflingar.
Hjer er ekki ætlunin að telja
upp þau frumvörp, sem marka
einokunarstefnu stjórnarflokk-
anna, enda erfitt að henda tölu
á þeim, því ný og ný bætast við
með degi hverjum.
En það er sýnilegt af öllu að
stjórnarflokkarnir eru svo fjarri
því að skilja hlutverk og nauð-
syn frjálsrar verslunarstjettar,
að þeir ætla henni ekki tilveru-
rjett í þjóðfjelaginu frekar en
verkast vill. Er hjer gengið
miklu lengra á einokunarbraut-
inni en í þeim löndum, þar sem
Jafnaðarmenn hafa ráðið lögum
og lofum um langt skeið. ,,Auð-
lærð er ill danska“ segir mál-
tækið. Ef stjórnarflokkarnir
færu eftir hinni miklu fyrir-
mynd, Stauning, þá gætu þeir
lært hjá honum miklu betri
dönsku í verslunarefnum.
Stjórnarflokkámir stefna að
því opnum augum að leggja alt
einkaframtak í rústir. Þótt sann
að sje að ráðstafanir þeirra rýri
tekjur bæja og ríkis, auki dýr-
tíð og atvinnuleysi, þá láta þeir
sig það engu máli skifta. Svar-
ið er altaf hið sama: meiri ein-
1 okun, meiri höft, meiri nauðung
og áníðsla!
Svona er sá þingmeirihluti,
sem verslunarstjettin á mál sín
l ,
! undir að sækja á þessu þingi.
„Dettifossu
fer í kvöld kl. 10 vestur og
norður um land, til.HuIl og
Hamborgar. Kemur við í
Bolungarvík, Húnaflóahöfn-
um, Sauðárkrók og Aust-
fjörðum. Stoppar í Dýra-
firði aðeins vegna farþega.
Farseðlar óskast sóttir fyr
ir hádegi í dag.
„Gullfoss“
fer á föstudagskvöld til
Leith, Gautaborgar og Kaup
mannahafnar.
Farseðlar óskast sóttir fyr
ir hádegi á föstudag.
Haftgstefnsn 09 alHióðsviðsklftl.
Sú stefna hefir undanfarið magnast í heiminum, að hver þjóð búi sem
mest að sínu. Er nú svo komið, að erfitt er að selja vörur nema greiðsla sje
tekin í vörum innflutningsþjóðar. Við Islendingar höfum þegar rekið okkur á
galla þessa fyrirkomulags í viðskiftum. — Hjer fer á eftir útdráttur úr skýrslu
Þjóðabandalagið hefir nýlega
gefið út mjög fróðlega skýrslu
um stefnu þá, sem alþjóðavið-
skiftin hafa tekið síðan heims-
kreppan hófst. Þó rekja megi
rætur þessa meins æði langt aft-
ur í tímarin, þá er ekki talið
að kreppan hafi skollið yfir fyr
en í árslok 1929. Þá fer ósam
ræmið milli framboðs og eftir-
spurnar að verða verulega til-
finnanlegt. Framleiðslan hefir
farið fram úr neyslunni, og
afleiðingin verður skyndilegt
og stórfelt verðhrun, einkum
á kornvörum og allskonar hrá-
efnum. Af þessu leiddu hinar
mestu truflanir á greiðslujöfn-
uði allra landa, og kom það
jafnt niður á þeim þjóðum, sem
þurfa að hafa hagstæðan versl-
unarjöfnuð til þess að geta stað
ið við fjárhagslegar skuldbind-
ingar sínar, sem hinum, er
höfðu vegið upp óhagstæðan
verslunarjöfnuð sinn með lán-
veitingum til annara.
Hjer fer á eftir útdráttur úr
nokkrum köflum þessarar fróð-
legu skýrslu.
1. Aukin tollvernd.
Fyrstu afleiðingar kreppunn-
ar og verðhrunsins urðu auknir
innflutnigstollar í öllum lönd-
um. Hver þjóðin af annari gerði
ráðstafanir til þess að hefta inn
flutning erlendra vara, ýmist
með því, að hagræða tollalög-
gjöf sinni smátt og smátt
eftir því, sem við þótti eiga, ell-
egar með því að gerbreyta allri
tollalöggjöfinni alveg frá rót-
um. Fyrsta ráðið var þannig
að taka upp hina gömlu og
þektu stefnu, verndartollana.
Bandaríkin. I ársbyrjun 1930
var haldin alþjóða ráðstefna í
Genf til þess að reyna að finna
sameiginlegan grundvöll fyrir
milliríkjaviðskiftin. Ráðstefnan
reyndi að koma á tollfriði með-
al ríkjanna, en sú tilraun fór
algerlega út um þúfur. Þetta
var alvarlegt tímanna tákn og
spáði engu góðu um framtíð-
ina.
Rjett á eftir Genfar-ráðstefn-
unni lögleiddu Bandaríkjamenn
svo háa tollskrá, að hún olli
hinum mestu áhyggjum um all-
an heim. Að vísu hófst undir-
búningur þessarar tollskrár
löngu fyrir kreppuna. Þá var
ætlunin að koma á meira jöfn-
uði milli hlunnínda landbúnað-
arins og hlunninda iðnaðarins,
en fram að þeim tíma hafði iðn-
aðurinn notið ýmsra forrjett-
inda fram yfir landbúnaðinn.
Þessi nýja tollalöggjöf leiddi
til aukinna landbúnaðarvernd-
ar og herti jafnframt á vernd-
arráðstöfunum iðnaðarins. Hún
kom til framkvæmda einmitt
ins um alþjóðaviðskiftin síðan
þegar allar þjóðir voru farnar
að stynja undan kreppunni. —
Þetta hlaut því að auka enn á
vandræðin, sem fyrir voru, eink
um þar sem landið, er þannig
var að girða sig tollmúrum,
sem á sumum .sviðum urðu al-
gerlega ókleifir, átti jafnframt
kröfur á fjölda annara ríkja
fyrir samtals yfir 20 miljarða
dollara. Með því að neita að
kaupa frá öðrum þjóðum, gerðu
Bandaríkin skuldunautum sín-
um ókleift að standa í skilum.
Demókrata-flokkurinn hefir
frá öndverðu beitt sjer gegn toll
lögunum frá 1930, en fram að
þessu hefir flokknum ekki tek-
ist að benda á ákveðið ráð til
að draga úr tollunum, enda
hafa ýms aðkallandi vandamál
örðið að koma til úrlausnar
fyrst. Samt sem áður samþykti
þingið í síðastliðnum júnímán-
uði lög, sem heimila forsetan-
um að gera viðskiftasamninga
við aðrar þjóðir, á þeim grund-
velli að jafnvifði innflutnings-
ins verði keypt í amerískum vör
um og má því vera að einhverr-
ar tilslökunar sje að vænta á
verndartollastefnu þeirri, sem
fylgt hefir verið.
Bretland. Annar atburður, er
hlaut að hafa. hin mestu áhrif á
milliríkjaviðskiftm í heiminum,
var það, er Bretar yfirgáfu frí-
verslunarstefnuna. Bretar höfðu
árið 1931 lögleitt tolla til að
koma í veg fyrir óeðlilegan
innflutning á landbúnaðarvör-
um, og í mars 1932, samþyktu
þeir að leggja almennan 10%
toll á erlendar vörur, þó á þann
hátt, að gert er ráð fyrir aukn-
um tolli, að fengnnm tillögum
tollanéfndar. Slíkri tollaukning
hefir oft verið beitt. Má eink-
um benda á tollana, sem lagð-
ir voru á í árglok 1932, sam-
kvæmt Ottawasamningnum, til
hagsmuna framleiðslu úr ný-
lendunum og sjálfstjórnarríkj-
um innan breska heimsveldis-
ins og til þess a@ vernda jám-
og stáliðnaðinn. Þessi tollvernd
jám- og stáliðnaðarins var upp-
haflega ákveðin til þriggja
mánaða, en lögín hafa hvað eft-
ir annað verið framlengd til
bráðabirgða og lojks voru þau
framlengd um óákveðinn tíma
í síðastliðnum júnímánuði.
Verndartollur og landbúnaður.
Þegar athugaðar eru breyt-
ingar þær, sem orðið hafa á
tollalöggjöf ýmsra landa síðan
1930, koma ýms ;merkileg atriði
í ljós. Það( er fyrst og fremst ó-
mótmælanlegt, að í iðnaðarlönd
um Evrópu, Þýskalandi, Frakk-
landi, Italíu, Tjekkóslóvakíu,
Svisslandi o. s. frv., snerta breyt
stefna þessi ruddi sjer til rúms.
ingarnar einkum landbúnaðar-
framleisðluna. I öllum þessum
löndum verður vart meira og
minna ákveðinnar stefnu um
eflingu Iandbúnaðarins.Átti hún
upptök sín í verðhruninu á korn
markaði heimsins og nauðsyn
þess að vernda innanlandsfram-
leiðsluna gegn yfirvofar.di, öfl-
ugri samkepni frá útlöndum.
En við þessa fjárhagshlið máls-
ins bætast svo ýmsar aðrar á-
stæður, þjóðernislegar og pólit-
, ískar. Takmarkið er að koma
á jafnvægi milli sveita og bæja,
sem hefir mjög færst úr Iagi
i vegna ofvaxtar borganna, og að
skapa festu og frið í þjóðíjelag-
inu, með því að vínna að efl-
ingu velstæðrar, f jölmennrar
bændastjettar. En jafnframt
> hafa þær þjóðir, sem hingað
til hafa haft hugann bundinn
! við eflingu iðnaðarins, og flutt
hafa inn matvörur sínar frá
; öðrum þjóðum, orðið að hug-
Jeiða, að eins og nú standa sak-
ir, gæti það orðið mjög örðugt,
eða jafnvel alveg ómögulegt, að
fá matvörur annars staðar að,
ef til ófriðar kæmi. Þess vegna
hafa þjóðirnar ýtt undir innan-
lands framleiðslu á matvörum,
svo sem frekast hefir verið unt.
Loks er nauðsynlegt að hafa í
huga áhrif þau, sem bændurnir
í öllum löndum hafa á stjórn-
málin. Þetta hefir valdið ýmis-
konar misbeitingu og mistökum,
sem leitt hefir til míkilla vand-
ræða í sumum iðnaðarlöndum,
þar sem landbúnaðurinn hefir
farið fram úr skynsamlegumtak
mörkunum. Fyrst má nefna of-
framleiðslu á hveiti í svo rík-
um mæli, að lönd, sem altaf
hafa flutt inn hveiti, hafa nú
afgang til útflutnings, en sam-
tímis er innanlandsverðið á
hveiti tvisvar eða þrisvar sinn-
um hærra en á heimsmarkaðn-
um. Afleiðingarnar urðu aukin
dýrtíð og hækkað verð á iðn-
aðarvörum, sem veldur síaukn-
um eiriiðleikum á erlenda mark-
aðnum. Og þessir erfiðleikar
magnast við það, að landbúnað-
arlöndin, sem höfðu flutt út
matvörur, og keypt í staðinn
iðnaðarvörur, hafa snúist svo
við viðskiftastefnu iðnaðarland-
anna, að þau hafa lagt sem
mestar hömlur á vörur þeirra,
en lagt hina mestu áherslu á
að koma upp sem öflugustum
iðnaði heima fyrir. LandbúnaS-
arhreyfingin í iðnaðarlöndun-
um hefir. þannig orðið að iðn-
aðarhreyfing í landbúnaðar-
löndunum.
Frh.