Morgunblaðið - 16.11.1934, Blaðsíða 4

4
MORGUNBLAÐIÐ
Vinnumiðlunar>
frumvarpið á Alþingi
Um§ögn Ounnars E. Bene-
diktssonar.
Þegar Gunnar E. Benediktsson kom heim úr utanför
sinni, óskaði bæjarráðið eftir því, að hann gæfi því um-
sögn sína um frumvarp það til laga um vinnumiðlun, er
liggur fyrir Alþingi.
Umsögn sína sendi hann síðan bæjarráði, og birtist
hún hjer. Er það álit Gunnars, að mjög sje varhugavert
að leggja út í lagasetningu um þessi mál, á meðan hjer-
lend reynsla er ófengin. Því sje það í alla staði eðlilegast,
að rjettir aðilar, sem sje bæjarstjómir kaupstaðanna fái
ráðrúm til þess að koma þeirri skipun á þau mál, sem þær
óska hver um sig.
Þá bendir hann og á, hve óhentugt það væri, að ætla
sjer að setja á stofn jafn mannmarga stjórn yfir þessi mál,
eins og frumvarpið ætlast til. En einkum varhugavert, að
leiða slík málefni inn í flokkadeilur og togstreitu, þar sem
nágrannaþjóðir vorar, sem reynslu hafa í þeim efnum,
Samkvæmt 2. gr. nefndra
laga í Danmörku eru ráðninga-
skrifstofur utan Kaupmanna-
hafnar starfandi undir yfirum-
sjón þriggja manna nefndar Og
er einn þeiara formaður hennar.
Hinir tveir skulu, vera verka-
maður og vinnuveitandi. Um
formanninn er það tilskilið að
hann má hvorki vera verkamað-
Ux, í þrengri merkingu þessa
orðs, eða vinnuveitandi, hann
má heldur ekki vera forustu-
maður í stjettafjelögum verka-
manna eða vinnuveitenda. For-
maðurinn er kosinn af hlutað-
eigandi þæjarstjóm og nær því
aðeins kosningu að hann hafi
hlotið yfir helming atkvæða
allra þeirra fulltrúa er sæti eiga
í þæjarstjórninni. Fjelagsmála-
ráðherrann skal samþykkja
kosningu formanns. Hafi for-
maður ekki náð lögmæltu at
kvæðamagni, eða samþykki fje-
lagsmálaráðherra ekki kosn-
inguna, tilnefnir hann formann-
inn. —
kappkosta um að þar sje
leysis.
í samþandi við frumvarp til
laga um vinnumiðlun, er lagt
hefir verið fyrir Alþingi það
sem nú er starfandi vil jeg taka
eftirfarandi fram.
Það af Norðurlandaríkjunum,
sem haft hefir forustuna um át-
vinnuráðningaskrifstofur, stofn-
un þeirra og starfshætti, er Dan
mörk. Þar í landi hefir verið til
löggjöf um þau efni síðan 1914.
Frá þeim tíma hefir hún tekið
framförum og þróun eftir lands-
háttum þar og lifnaðarháttum
og nú nýlega, 20. maí 1933,
hefir verið sett endurbætt fög-
gjöf um þessi efni. Er því eðli-
legt og sjálfsagt að þaftgað sje
litið, þegar hjer á landi er rætt
um að lögbjóða ráðningaskrif-
stofur.
gætt hins fylsta pólitíska hlut
Frá því fyrst að lög voru
samin í Danmörku um þessi efni
var lögð höfuðáherslan á það
tvent: 1) að grundvalla ráðn-
ingarstarfsemina þannig að hún
kæmi að sem bestum notum
fyrir vinnuveitendur og atvinnu
leitandi menn og 2) að tryggja
það að hún jafnan væri hlutlaus
og haldin gjörsamlega utan við
Stjórnmáladeilur og tortrygni.
í hinni nýju löggjöf Dana,
eru því, með það fyrir augum,
settar nokkuð ýtarlegar reglur
um stjóm og starfsháttu þess-
ara stofnana, en að sjálfsögðu
má um það deila, hvort þær
reglur ná tilgangi sínum, svo og
hvort þær eftir íslenskum stað-
háttum, fólksfjölda og efnahag
geta átt hjer við eða ekki.
Hina tvo nefndarmennina svo
og varamenn þeirra kýs hlutað-
eigandi bæjarstjórn eftir þeim
reglum, að stjettarf jelögum
verkamanna og vinnuveitenda á
staðnum, ef til eru, er gefið
tækifæri til að benda á helm-
ingi fleiri kjörgenga menn en
kjósa á, og kýs svo bæjarstjórn-
in aðalmenn og varamenn úr
hópi hinna tilnefndu.
Stjórnarnefnd þessi er ólaun-
uS, en þó getur bæjarstjórn á-
kveðið henni dagpeninga, fyrir
þá daga er hún heldur fundi.
Bæjarstjórn velur starfslið á
ráðningarskrifstofuna að fengn-
um tillögum nefndarinnar, þó
skal fjelagsmálaráðherra sam-
þykkja val forstöðumanns ráðn-
ingarskrifstofunnar.
í Kaupmannahöfn, sem hefir
íbúatölu kringum % miljón,
er tala nefndarmanna 7 og fer
val þeirra fram eftir sömu lög-
málum.
Yfir alla Danmörk nær sam-
felt kerfi af ráðningarskrifstof-
um og er þeim dreift þar í hvert
amt og hafa þær aðsetur í hin-
um stærri bæjum ríkisins. Er
það nauðsynlegt þar, sjerstak-
lega með tilliti til þess styrks
sem atvinnulausir menn njóta
þar eftir lögmæltum reglum.
Hafa þær samvinnu við hina
lögboðnu styrktarsjóði atvinnu-
stjettanna, sem einnig vinna að
ráðningarstörfum. Hverri skrif-
stofu er ákveðið starfssvæði.
í umræddum lögum er ráðn-
ingarskrifstofunum ákveðið
starfssvið, og starfshættir, en
jafnframt er gjört ráð fyrir að
hlutaðeigandi bæjarstjóm á-
kveði starfsemi skrifstofunnar í
nánari reglugerð og semji for-
stöðumanni erindisbrjef að
fengnum tillögum stjórnar-
nefndarinnar.
í nefndum lögum í Danmörku
er ófrávíkjanleg regla um það
að hafi ráðningarskrifstofa
fengið um það skriflega til-
kynningu frá stjettarf jelagi
vinnusala eða vinnuveitanda að
verkbann eða verkfall hafi ver-
ið gert á einni eða fleirum
vinnustöðvum, þá skuli ráðn-
ingarskrifstofan ekki ráða
vinnukraft á þá eða»þær vinnu-
stöðvar fyr en verkbanninu eða
verkfallinu er afljett. Þess er
rjett að geta, að í framkvæmd
þessara laga er lögð á það rík
áhersla, að ráðningarskrifstof-
ur blandi sjer ekki inn í kaup-
kröfur verkamannsins eða kaup
greiðslur vinnuveitenda, en
haldi sjer gjörsamlega hlutlaus-
um í kaupgreiðslumálum
nefndra aðilja. Aðeins gjörir
skrifstofan fyrirspurnir til að-
ilja í þessar áttir og flytur síð-
an svarið á jnilh, en lætnr að-
iljana sjálfa um endanlega nið-
urstöðu kaupgjaldsins.
Yfirumsjón og eftirlit með
öllu ráðningarskrifstofukerfi
ríkisins, hefir konunglegur em-
bættismaður (Arbejdsdirektör-
en) en við hlið hans starfa 4
vinnuveitendur og 4 verkamenn
er mynda eina allsherjarnefnd,
eru þeir skipaðir af fjelags-
málaráðherra eftir tillögum
landssambands verkamanna og
vinnuveitenda.
Jeg hefi vikið að þessum at-
riðum til þess meðal annars að
gjöra það Ijóst, að frumvarp
það um vinnumiðlun, sem hjer
liggur fyrir, nær nokkuð skamt
um það efni er það fjallar um
og fer óþarfan útúrkrók, er það
kveður á uin stjórn þessarar
stofnunar.
Hjer í fámenninu leiðir það
af sjálfu sjer, að utan Reykja-
víkur þarf að líkindum ekki
fleiri en einn fastan mann til
að annast störf ráðningarskrif-
stofu og í Reykjavík er útlit
fyrir að 3 fastir menn geti að
öllum jafnaði afkastað þeim
störfum sem henni er ætlað að
leysa af hendi.
'Með hliðsjón af því er vert
að athuga að í 3. gr. vinnumiðl-
unarfrumvarpsins er gert ráð
fyrir að 5 manna stjórn skuli
skipuð til að hafa umsjón með
vinnumiðlunarskrifstofunni á
hverjum stað.
Verður ekki betur sjeð en að
slíkur mannfjöldi, sem gert er
ráð fyrir í frumvarpinu sje ger-
samlega óþarfur til að stjórna
stofnun, er ekki þarf meiri
vinnukraft, en hjer er gert ráð
fyrir.
Stjórnin er óeðlilega þung í
vöfum og of kostnaðarsöm.
í frumv. er gert ráð fyrir því
að stjórnanefndin sje launuð
og enginn varanagli fyrir. því,
sleginn að þau geti orðið of há,
Uíðsjá ITIargunbleðsins 15. ndu 1934-
tiuigi PirandEllo.
Eftir Þorhall ÞnrgilssDn,
Hjer birtist grein nm
hið heimsfræga ítalska leik-
ritaskáld, Luigi Pirandello,
* er nýlega hlaut bókmenta-
verðlaun Nobels.
Það er sagt, að við veitingu
Nobelsverðlaunanna í bókment-
um 8. þ. m. hafi eftirtaldir rit-
höfundar aðallega komið til
greina: Ortega y Gasset,
spænskur, Paul Valéry og
André Gide, báðir franskir, G.
K. Chesterton, enskur, og
Gabrieíe d’Annunzio (sem allir
vita hverrar þjóðar er).
En það var enginn þeirra,
sem hlaut hinn stóra vinning.
Og tilkynningin um það, að
ítalska skáldið Luigi Pirandello
hefði hlotið verðlaunin, kom
mörgum á óvart, þótt það nafn
væri engu óþektara en hin. —
Meira að segja er óhætt að full-
yrða, að þeir, sem þekkja til
ítalskra bókmenta nú á tímum,
myndu tæpléga í þessu sam-
bandi láta sjer detta í hug aðra
rithöfunda þar í landi en Piran-
dello eða Papini.
Luigi Pirandello fæddist 28.
júní 1867 á landsetri nálægt
Girgenti á Sikiley. Nítján ára
gamall fór hann til Róm og
dvaldi þar við nám til ársins
1891, en þá fór harni til Þýska-
Iands og tók magisterpróf í
heimspeki við háskólann í
Bonn. Því næst sneri hann aft-
ur til Rómaborgar og var þá
þegar skipaður prófessor í fag-
urfræði við kvennaskólann þar.
Því embætti gegndi hann í rúm
þrjátíu ár, uns hann sagði því
lausu 1923.
Fyrsta bók hans kom út 1889 ;
það voru kvæði. ( Seinna tók
hann að rita skáldsögur, og
kom sú fyrsta út 1894. Það var
I’Esclusa (= hin útskúfaða),
þar sem þegar verður vart hinna
dapurlegu og raunsæju lífsskoð
,ana skáldsins. Sú saga hans,
sem mesta hylli hefir hlotið,
j kom út tíu árum seinna og heit-
ir II fu Mattia Pascal (Matthías
heitinn PascSl). Það er saga af
manni, sem talinn var að hafa
farist af slysförum, og datt þá
í hug að segja skilið við sitt
fyrra líf og byrja nýtt í alt öðru
umhverfi undir öðru nafni. —
Hann lendir í ótal furðulegum
æfintýrum, ipistekst hrapállega
og snýr að lokum heim aftur,
örþreyttur á þessu stefnulausa
flakki. Saga þessi er með því
skemtilegasta, sem Pirandello
hefir skrifað.
En list hans kynnast menn
einna best með því að lesa smá-
sögur hans, sem taldar eru með
því merkilegasta, er eftir hann
liggur. Eins og það er nauðsyn-
legt að lesa hinar 100 smásögur
í Tídægru til þess að kynnast
siðum 14. aldar á Ítalíu, eins
munu komandi kynslóðir þurfa
að fletta upp í Novelle per un
anno eftir Plrandello til þess að
kynnast ýmsum hliðum nútíma-
lífs hinnar ítölsku þjóðar, en þó
jafnan, að vísu, í gegn um hin
dökku litgler lífsskoðana höf-
uhdarins. Hjer er ekki um það
að ræða, að líkja á nokkurn
hátt þeim sögusöfnum saman,
en því verður ekki neitað, að
þau hafa svipaða þýðingu í ít-
ölskum bókmentum, hvort fyrir
sinn tíma, hversu ólík se’m þau
annars eru að efni og búningi.
Þessar ,,sögur fyrir hvern dag í
árinu“ — ef svo mætti kalla
þær, — eru eins og nafnið bend
ir til 365 að tölu, og komu þær
út hjá Bemporad í Flórens í 24
bindum.
Margar þeirra eru guljfalleg-
ár myndir úr hversdagslífinu
færðar í látlausan búning af ó-
viðjafnanlegri list og smekkvísi,
þær sýna viðkvæma lund skálds
ins, sívakandi samúð með oln-
bogabörnum tilverunnar, sár-
beitta kýmni hans og bölsýni í
skoðunum hans á mannlífinu, er
hann tekur undir með Balzac og
kallar „la comédie humaine“ —
skrípaleik og vonlaust fálm.
Sjálfur lýsir hann lífsskoðun
sinni best með þessum orðum:
„Jeg lít svo á, að lífið sje
ákaflega dapur skrípaleikur,
því að vjer höfum fólgna í oss,
án þess að getp, vitað af hverju
eða til hvers, þörfina til þess að
blekkja oss sjálf án afláts með
því að skapa veruleika (sinn
fyrir hvern einstakling og aldrei
þann sama fyrir alla), sem
menn svo uppgötva annað veifið
að sje haldlaus og villandi. . .
Rit mín eru full beiskrar sam-
úðar með öllum þeim, sem
blekkja sjálfa sig; en þessari
samuð hlýtur óumflýjanlega að
vera samfara tilfinningin um
hina harðneskjulegu kaldhæðni
örlaganna, sem dæma menn til
að gefa upp allar vonir“.
í innganginum að einni smá-
sögunni sinni gefur Pirandello
nokkuð sjerstæða lýsingu á
starfsháttum sínum og „við-
kynningu“ sinni við þær
persónur, sem hann skapar
í ritum sínum, og er auðvelt að
sjá skyldleikann milli þess
kafla og eins af hans þektustu
leikritum, er hann síðar samdi.
Kaflinn er á þessa leið (laus-
lega þýddur) :
„Jeg hefir lengi haft það fyr-
ir sið á hverjum sunnudags-
morgni að veita persónunum í
þeim sögum, sem jeg hefi í und-
irbúningi, áheyrn.
f fimm tíma, frá klukkan
átta til eitt.
Það fer nærri undantekning-
arlaust svo, að jeg lendi í leið-
inlegum fjelagsskap.
Jeg veit ekki, hvernig á því
stendur, en venjulegast eru það
óánægðustu verurnar í' heimin-
um, sem koma á fund minn við
þessi tækifæri, annað hvort líð-
andi af undarlegum sjúkdómum
eða flæktar í sjerkennilegustu
kringumstæður, svo að það er
hreinasta kvöl að umgangast
þær.
Jeg hlusta á þær allar með
þolinmæði; jeg spyr þær út úr
góðlátlega,; skrifa hjá mjer
nafn og stöðu hverrar um sig
og geri mjer grein fyrir tilfinn-