Morgunblaðið - 09.01.1936, Side 6

6
MORGUNBLAÐIÐ
Fimtudagiim 9. jan. 1936.
BRETAR VINNA OLÍU
ÚR KOLUM.I Skalta^
og tollamálin.
Miklir framtíðar-
möguleikar fyrir
breska kolaiðn-
aðinn.
Framh. af 5. síðu.
jsjóð til verri áranna, 1924 var
| því lofað af þeim flokkum, sem
| stóðu að tollahækkuninni að toll-
j amir skyldu lækkaðir aftur þeg-
! ar búið væri að koma f járhag rík-
London, 8. jan. I issjóðs á rjettan kjöl, en að toll-
Launadeilurnar hækkuninni 1924 stóðu nóverandi
1 breska kolaiðnað- Sjálfstæðismenn með aðstoð Fram-
inum haf a m. a. orð-! sóknarflokksins.
ið til þess að auka áhuga; Þesar kom fram áárið 1927
manna fvrír olÍUVÍnslU lækkuðu Sjálfstæðismenn, sem þá
^■ii • fóru með völdin, tollana, sem nam
ur kolum, en ems og on.., . ’ . . ’
, ’ . . um 800 þus. kr. á ári, enda hafði
kunnugt er, var fynr ve.rið bættur
svo fjárhagur ríkis-
skÖmmU reistverksmiðja sjóðs a ðafborganir skulda og
i Billingham, þar sem 'sjóðsöfnun nam um 9 miljónum
Unnið verður að olíu- króna. Tollar á aðfluttum vörum
framleiðslu úr kolum í kafði f^rir 1924 numið UI116% af
verðmæti innfl. vöru, en eftir
tollahækkunina, sem að nokkru
leyti kom á vörumar 1924 varð
hundraðshluti innflutningstoll-
anna, þ. e. vörutolls, verðtolls,
tóbakstolls, áfengistolls, kaffi- og
sykurtolls og annað aðflutnings-
stórum stíl á verslunar-
legum grundvelli.
Verksmiðjan í Billingham er
eign Imperial Chemical Indust-
ries, sem hafa nú byrjað olíu-
vinsluna að afstöðnum átta ára
tilraunum og eftir að hafa var-
ið til undirbúnings og tilrauna-
starfsemi f jórum miljónum
sterlingspunda.
Hversu stórfelt fyrirtæki hjer
er um að ræða, má marka af.
því, að verksmiðjan framleiðir
.4% af árlegri olíunotkun
Breta.
Þetta fyrirtæki vona menn að
geti orðið til mikillar örfunar í
kolaiðnaðinum, sem um mörg
ár hefir í ýmsu átt örðugt upp-
dráttar.
— Billinghamverksmiðjumar
munu veita um 2000 kolanámu-
mönnum atvinnu og vegna kola
notkunar þeirra verða kolanám-
ur opnaðar, sem hafa verið lok-
aðar um mörg ár.
Verksmiðjusvæðið er 800
svo sem hjer segir:
Árið 1924 um 7%
— 1925 — 11%
— 1926 — 10%
— 1927 — 10,5%
— 1928 — 10%
— 1929 — 11%
1930 — 11%
— 1931 — 13%
— 1932 — 10%
— 1933 — 13,5%
— 1934 — 19%
Með þeim tollahækkunum sem
gert er ráð fyrir í frumv. er það
sýnilegt að á árinu 1936 verður
þessi hundraðshluti milli 21 og
23%.
Bæti maður við (tollinn álagn-
ingu verslana, eins og að framan
ekrur lands," en járnbrautakerfi ereinir> virðist auðsætt að lands'
verksmiðjanna er 70 mílur ensk menn verði að bor^a tU íafnaðar
ar á lengd 30 til 35 % af andvirðl allrar inn-
' Árleg framleiðsla olíu er ráð- flnttrar VÖrn’ árið 1936 1 to11
gerð fyrst um sinn 45 miljón verslunarkostnað af tolli. Jeg býst
gallón. Kolanotkunin í verk- við að einbver3nnl komi t11 bngar
smiðjunum verður um 600.000 að Loftarðn þessu PjeturT
smálestir á ári. Á að giska 4 Loftar Þjóðin Þessnm bðggnm?
smálestir af kolum þarf til þess Ern ekki afkomn bæjar'
að framleiða 1 smálest af olíu fjelaganna °£ hreppsfjelaganna
eða 300 gallón.
stefnt í vöða með svo freklegri
(Úr blaðatilk. Bretastj. FB). skattheimtu, tolla og skatta til
----------------- ríkissjóðs? Er mögulegt að at-
vinnuvegirnir, sem beint og óbeint
eiga að inna þessi gjöld af hendi
til ríkisþarfa og að auki viðlíka
byrðar til bæja- og sveitafjelaga,
geti staðið undir þeim klyfjum.
i ABYSSINÍA.
Framh. af 3. síðu.
öllu Tembienhjeraði, vestur að
Makale, en að ítalskar flugvjelar
hafi gert einstaka tilraun til loft-
árása á þorp í hjeraðinu.
Badoplio biður um
liðstyrk.
"D ADOGLIO, yfirhershöfðingi
ítala á norðurvígstöðvunum
hefir farið fram á að fá mjög
aukið lið.
Er bóist við, að ítalir muni
leggja áherslu á að hefja mikla
sókn áður en hinn vanalegi rign-
ingatími byrjar.
Lið það, sem nú er verið að
senda frá ftalíu er um 17.000
menn.
Ægir. Seinasta blað árgangsins
1935 er komið ót. Efiy: Kassa-
söltun á fiski, eftir S. Árnason.
Dýpi í Hafnarfjarðarhöfn 1778,
Svbj. Egilson, Kræklingar til mat-
ar, sami, Grunn endurfundið eftir
Ama Friðriksson (er það hið svo
nefnda Elísabetargrunn, suður af
suðurströnd Islands austanverðri.
Hyggur Á. F. að þama geti verið
um ný fiskimið að ræða). Útgerð
á háfaveiðar, Á. F., Mannskaða-
veðrið 14. des. Fjórðungsþing fiski
fjelagsdeilda í Austfirðingafjórð-
ungi o. m. fl.
Danskir
bændur fá
100 miljónir.
Kreppulánasjóður
Dana.
Kalundborg, 8. jan. FÚ.
FRUMVARP til laga
um aðstoð við land-
búnaðinn var lagt fyrir
danska þingið í dag, þar
sem gert er ráð fyrir að
100 miljónum króna
verði varið til þess, að
koma betri skipan á lán
bænda.
Til þess að standast straum
af kostnaðinum við löggjöf
þessa, ráðgerir stjórnin m. a.,
að leggja á sjerstakan tekju-
skatt, en ráðgert er að ríkis-
sjóður borgi 25 miljónir króna
af kostnaðinum.
Landbónaðarráðherra lagði
frumvarpið fyrir þingið og er
það all-umfangsmikið.
Háskólafyrirlestrar
um itrúarbragðasögu.
. Svo sem kunnugt er, hjelt
próf. vaíi. Hamel frá Utrecht
nú í haust og fram að jólum
fyrirlestra hjer við háskólann
um norræna goðafræði. Fyrir
nokkrum árum hjelt próf. Ás-
mundur Guðmundsson fyrir-
lestra um trúarbragðasögu, en
annars er hjer engin föst kensla
í þessari grein, sem þó er mjög
mikilsverð og nú ofarlega á
baugi. Eftir beiðni guðfræði-
deildar Háskólans mun sænski
sendikennarinn, fil. lic. Áke
Ohlmarks halda fyrirlestra um
trúarbragðasögu ýmissa þjóð-
flokka. Dr. Ohlmarks hefir lok-
ið prófi við háskólann í Lundi,
og var trúarbragðasaga aðal-
námsgrein hans. Vormisserið
1934 starfaði hann við háskól-
ann í Túbingen og hjelt þá,
ásamt próf. J. W. Hauer náms-
skeið um goðafræði Eddukvæð-
anna. Hann hefir samið ritgerð
um goðsagnir í Völuspá og um
uppvakningar með germönsk-
um þjóðum.
Fyrirlestramir verða í 3 fl.
1 1. flokki verða 4 fyrirlestrar
um „teorier och fakta i primi-
tiva religioner". I fyrsta fyrir-
lestrinum verður skýrt stuttlega
frá trúarskpðunum frumstæð-
ustu þjóða, því næst verður í
næstu fyrirlestrum skýrt frá
eldri skoðunum um frumstæð
trúarbrögð, animisma, sociolog-
isma, manisma o. s. frv., þang-
að til komið er að hinum nýrri
vísindalegu rannsóknaraðferð-
um, „die Kulturkreislehre“. —
Þessi stefna, sem mun nálægt
óþekt hjer á landi, verður um-
ræðuefni tveggja síðustu fyrir-
Framh. á 7. aíðu.
„I annað sinn“.
Eftir E. C. Seiby.
Grein þessa hefir hr. G. E. Selby, sem er kennari i
ensku og flytur erindi við Háskóla íslands um enskar bók-
mentir, sent blaðinu til birtingar. Má Eeykvíkingum vera
það gleðiefni hversu vel hann talar um meðferðina á leik-
ritinu „í annað sinn“ hjá Leikfjelagi Reykjavíkur. Eins og
greinin ber með sjer, hefir það vakið furðu hans, hversu vel
hefir tekist hjer með sýninguna á þessu leikriti eftir eitt
vinsælasta og ágætasta skáld Breta, Hr. Selhy hefir dvalið
hjer á landi um nokkurt skeið og talar þegar og ritar í»-
lenska tungu.
CíÐASTLIÐIÐ sunnudagskvöld
^ fór jeg í leikhúsið í fyrsta
sinni. Leikritið, sem heitir „Dear
Brutus“ á ensku, hafði jeg sjeð
tvisvar í London, leikið af vel þekt
um leikendum, svo sem Sir Gerald
du Maurier, ,sem ljek Dearth. Jeg
hlakkaði til að sjá þetta leikrit
aftur, því það e'r einn af þeim
leikum, sem eldast ekki; en satt
að segja bjóst jeg við að verða
fyrir vonbrigðum, þar sem erfitt
er að leika leikritið vel, og. auk
þess var je'g hræddur um, að það
hefði ef til vill tapað einkennileg-
um blæ, sem gerir það einstakt í
sinni röð.
En raunin varð ‘alt önnur. í
fyrsta lagi var leikritið prýðisvel
þýtt, og í öðru lagi voru leikend-
urnir ekki aðeins listamehn, sem
allir ljeku eins og þeir hefðu
hugsað upp persónurnar, skilið
þær og hefðu gaman af að leika
þær. Þar sem öll hlutverkin voru
vei af hendi. leyst, er e'kki ástæða
til þess að drepa á einstaklinga,
en jeg vil jafnframt géta þess, að
leiktjöldin þóttu mjer afarfalleg,
og er það vitaskuld ekki aðeins
málaranum að þakka, heldur einn-
ig þeim, sem stjóma ljósunum.
Þegar maður talar um íslenska
leiklist, er ósanngjarnt að bera
hana saman við hámarkið, sem
stórar og auðugar þjóðir hafa náð.
T. d. í London, París og Berlín
hafa frægir leikarar mjög hátt
kaup, stórt og fullkomið leiksvið
og alt getur gert þá ánægða með
lífið. En ef maður ber íslenska
leikara saman við þá erlendu ut-
an stórborganna, þá finst mjer, að
íslendingar megi vel vera tölu-
vert hreyknir.
En ef spurt væri, hve' margir
af þeim mörgu þúsundum, sem
búa í Reykjavík, fari oft í leikhós-
ið, og hve margir fari oft í bíó
eða kaffihós — þá yrði svarið ein-
kennilegt. Það kostar ekki mikið
meira að sækja leikhúsið heldur
en hinar skemtanirnar, en leikhós-
ið býður það, sem kvikmyndir geta
aldrei boðið. Á Englandi er hægt
að fá ágætt sæti í bíó fyrir níu
pence, en við erum samt vanir að
borga upp í tíu eða jafnvel fimtán
shillinga til að sjá gott leikrit, og
oklcur finst þessum peningum vel
varið.
Je'g vona að útlendingi verði
leyft að óska Leikfjelagi Reykja-
víkur til hamingju í erfiðri bar-
áttu fyrir leíklistinni, og jeg vildi
þakka öllum þeim, sem veittu
mjer tækifæri til að sjá „Dear
Brutus“ í íslenskum bóningi.
G. E. Selby.
Afmælisfagnaður
Armanns.
í fyrrakvöld helt Glímufjelagið
Ármann hátíðlegt 30 ára afmæli
sitt með samkomu í Iðnó. Var þar
um 300 manns. Sest var að kaffi-
drykkju kl. 9 og var skemt á ým»-
an hátt meðan setið var undir
borðum.
Fyrst hlustuðu menn á útvarps-
ræðu Helga Hjörvars um íslenska
glímu, þá söng karlakór, þá kom
Páll ísólfsson óbeðinn með Lúðra-
sveitina og ljek hún nokkur lög
og hlaut mikið þakklæti allra að
launum. Þá var sýnd íslensk
glíma og tókst prýðilega. Svo
léikfimi úrvalsflokks, og e'kki
tókst hún síður. Var hvort tveggja
gott sýnishorn þess hvað Árméfln-
ingar standa framarlega í þessum
íþróttum.
Marino Kristinsson söng kvæði,
sem orkt hafði verið til fjelags-
ins og enn söng liann nobkur lög.
Fjölda margar ræður vom
haldnar og voru ræðumenn Jena
Guðbjörnsson form. Ármanns,
Hermann Jónasson forsrh., Hall-
grímur Benediktsson stórkaupm.,
Sigurjón Pjetursson Álafossi (sém
stýrði samsætinu), Kristinn Pjet-
, ursson blikksmiður, Benedikt G.
Waage, forseti í. S. í., Lárus Rist
sundkennari, síra Helgi Hjálmars-
son, Helgi Hjörvar. Sungin voru
nokkur lög á milli og að lokum
var lesið upp heillaóskakvæði eft-
ir Lárus Salómonsspn og ýmis
heillaskeyti, sem fjelaginu höfðu
borist. Þar á meðal var skeyti frá
K. R., sem vakti mikinn fögnuð
j og hrópuðu allir einum rómi fer-
falt dynjandi húrra fyrir K. R.
i Var nú kl. orðin eitt og höfðu
menn setið að borðum í 4 klukku-
stundir án þess að taka eftir
hvernig tíminn leið. Var nú salur-
inn ruddur og síðan stiginn dans
til kl. 4.
I Gjafir bárust fjelaginu: Silfur-
skjöldur til að festa á fánastöng
fjelagsins, géfinn af nokkrum
' elstu Ármenningum, afhentur af
Hallgrími Benediktssyni, og frá
j I. S. í. bókahylla útskorin af Rík-
arði Jónssyni.
Þenna sama dag átti fyrsti for-
maður Ármanns, Guðmundur Guð-
mundsson, kaupmaður við Ölfus-
árbrú, sextugsafmæli. Hann gat
ekki verið í samsætinu, en honum
var sent skeyti og auk þess af-
henti form. Ármanns syni hans
minningargjöf, borðfána með á-
letrun á fætinum.