Alþýðublaðið - 03.06.1958, Blaðsíða 2

Alþýðublaðið - 03.06.1958, Blaðsíða 2
2 Alþýðublaðið Þriðjudagur 3. . juní 1958 Framhalii af 1, síðu. synlega. vernd. Áhrifm komu þar brátt í Ijós með vaxandi U'fla, Síðan hófst' sókn'n aftur, og hefði fiskveiðitakmörkunum ekki veráð breytt eins og gert v,ar 1950 og 1952, vær; vafa- laust raunalegt um að lítast á íslandsmiðum í dag. Þær ráð- Stafanir voru þá aðeins hugsað- ar sem skref innan víðtækar: xamma og hefur reynslan leitt í ljós, að frekari aðgerða er jþörf, ef ekki á ilia að fara. Riáðstafanir þær, sem gerðar voru árdn 1950 og 1952 stöðv- . 'yðu hnignun íslenzkra fiski- Ætofna að veruiegu leyti. Þróun veiðanna og vísindalegar rann- ■sóknir á stofnunum innan fisk- veiðitakmarkanna sýndu þetta greinilega. Hins vegar má segja, áð við íslendingar fáum ekki pnnþá þann hámarksarð af þess- jjm stofnum, sem æskilegur er G>g nauðsynlegur fyrir ísienzka ý.ígerð. Hér m;á aftur taka sem læmi ýsustofninn. Vegna fninnkandi sóknar á stríðsár- rÍtnum rétti stofninn svo við, að :-hiðað við 71 vætt á 100 tog- |ímum árið 1937 fengu brezkir fogarar 358 vættir á sömu tíma einingu árið 1946, en það ár fóru þeir aðeins 470 vei'ðiferðir á íslandsmið. Síðar jókst sókn |>eirra bg annarra erléndra manni á fslandsmið jafiit og pétt frá ári til árs og árið 1952 fóru Bretar 1334 veiðiferðir hingað. Samtímis þessu minnk- aði ýsusíofninn jafnt og þétt, 'jþanniig að árið 1952 gaf hann ,af sér aðeins 169 vættir á 100 fogtímum, en veiðihæfni skip- r.anna jókst að sama skapi sem ..aflinn nrinnkáði. Lokun þýðingarmikilla upp- eldissvæða árið 1950—1952 ptöð vaði þessa ofveiði, en vegna .pjög aukinnar sóknar brezkra pg amnarra erlendra togara á næstu árum gerði það samt ekk: .peir en að halda stofninum í .íwrfinu. Veiðin í 100 togtíma jókst aðeins lítillega og Var orð jn 191 vætt árið 1956 miðað við .169 vættir árið 1952, svo sem áður segir. Þetta dæmi um ýsuna sýnir , greinilega, að aukin sókn og meiiri veiðihæfni skipanna hef | nr bér dregið mjög úr vernd- arráðsöfunum þeim, sem gerð ar voru árið 1952. Frekari að- gerðir til verndar íslenzku fiskistofnunum og útgerð okk ar, sem byggir tilveru sína á þtíirn, vcrða því að niiðast við það að takmarka heildarsókn- ina í því skyni að koniizt verði hjá því að of nærrj stofnunum verði gengið. Af þessu ieiðir að útiloka verður útlendinga eItir..því sem nauðsyn krefur og skapa verour íslcnzkuns skipu'ín forgángsrétt til þess aö hagnýta þessa stofna eftir því sem ástand þeirra gefur til efni til hverjú sinni. , Samstaða mikiJvæg íslendingar ha;fa jafnan lagt á það mikla áherzlu að undir- búa sem bezt allar gðgerðir sín. ar í landhelgismiálinu. Margar þjóðir aðrar en íslendingar stunda veiðar á íslandsmiðum og hafa því hagsmuna að gæta í sambandi við fiskveiðítak- m'örk hér við land. Það er vit- að, að frá þessum þjóðum mæt- ir sérhver útfærsla fiskveiðitak- naa'rkanna mótstöðu. Gegn þess ari mótstöð'U verður það að koma, að íslendingar sjálíir standj saman um allar þær á- fcvarðanir, sem teknar eru í málinu. Flokkadáiluy og flokks | rígur verða að víkja, þegar landhelgismálið er til meðferð- ar. Við undirbúning allra að- gerða í la'ndlhelgismálmu ber að leggja megináherzlu á að skapa samstöðu allra stjórnmáia- flokka og þjóðarinnar áður én í aðgerðir er ráðizt. Þegar sam- staða er fengin um i'irlausnir má einskis láta ófreistað til að reyna að sannfæra aðrar þjóð- ir um, að allar aðgerðir séu byggðar á lífsnauðsyn þjóðar- innar og gerðar í því skyni einu að tryggja tilveru hennar, en ekki til þess að sýna yf’irgang eða troða illsakir við aðra. ís- lendingum er svo rík nauðsyn vinsamlegra viðskipta við aðr- ar þjóðir, að þeir verða ao halda sem einn maður á rétti sínum og iífshagsmunum og leitast við að undirbúa og skýra mál sití svo, að aðrar þjóðir skilji, hvað í veoi er fyrir þjóð- ina. Segja má, að íslendingar hafi stigið fyrsta þýðingarmikla spor ið í landhelgismálinu, er lögin um vísindalega verndun fiski- miða landgrunnsims voru sam- þykkt á Alþingi 23. marz 1948. í 1. grein þeirra laga segir, að sjávarútvegsmálaráðuneytið skuli með reglugerð ákvarða takmörk verndarsvæða við strendur landsiins innan endi- marka landgrunnsins, þar sem allar veiðar skuli háðar íslenzk um reglum og eftirliti. | Fyrsta reglugerðin sam- ! kvæmt þessum lögum var gef- j in út 22, apríl 1950 og var um I verndun fiskimiða fyrir Norð- urlándi. Með reglugerð þessari voru allar hotnvörpuveiðar og dragnótaveiðar bannaðar á svæðinu frá Horni til Langa- ness, innan línu, sem dregin var 4 sjómúlur frá ýztu ar.n- nesjum, eyjum eða skerjum og þvert fyrir mynni flóa og fjarða. Reglugerðin færði því ekki að- eins fiskveiðitakmörkin úr 3 ! mílum í 4, heldur breytt; hún einnig grunnlínum verulega. — Þessi nýju ákvæði skyldu koma j til framkvæmda 1. júní 1950, •en svo gat þó ekki orðið að öllu leyti, þar eð íslenaingar voru bur.dnir af samning; við Breta frá 1901 um þriggja milna land ; helgi og aðrar grunnlínur, en tilgreint var í reglugerðinni, en j í landgrunnslögunum, sem 1 reglugerðin byggist á, er svo kveðið á, að reglum þeim, sem settar verða, skuli einungis framíylgt að svo miklu leyti sem samrýmanlegt er milli- ríkjasamningum þeini, sem ís- lamd cr eða síðar kann að ger- ast aðili að. Sarr.mingum við Breta hafði verið sagt upp 3; oktcber 1949, en hann féll ekki úr gildi fyrr en 3. október 1951. Á tímabilinu frá 1. júní 1950 til 3. október 1951 urðu því ís- lendingar að sæíta sig v'ð, að Bretar hefðu meiri rétt til fisk- veiða fyrir Norðurlandi en all- ir aðrir, þar á meðal fslending- ar sj'áiLfir. Haustið 1951 fóru Bretar þess á leit, að engar frekari ráð stafanir yrðu gerðar af íslands hálfu meðan eigi lægi fyrir dóm ur í deilumáli Breta og Norð- manna, sem þá var fyrir aiþjóða dómstólnum í Haag. Ríklsstjórn íslands varð við þessari beiðni og dómur féll í d'esember 1951. Næsta sporið var stigið með útgáfu. nýrrar reglugerðar 19. marz 1952, er fiskveið.takmörk in voru færð út kringum land- ið allt í 4 mílur og grunnlínum breytt. Þessi reglugerð kom til framkvæmda 15. maí 1952, — (enda var samningUrinn við Breta þá fallinn úr g;lai), Reglugerðin frá 1952 er, svo sem kunhugt er, enn í gildi, en öllíím íslendingum hefur lengi verið ljóst, að þser ráðstafanir, sem þegar hafa verið gerðar í sambandi við fiskveiðilandhelg ina eru hvergi nærri fulinægj- andi. íslemdingum er nauðsyn að færa fiskveiðitakmörk sín frekar út, bæði grunnlínu og sjálf fiskveiðitakmörkin. Fyrir viðurkenningu á þessu hefur verið barizt á alþjóðlegum vett- vangi um langt skeið. Baráttao hófst á hiogi SÞ Þessi barátta var hafin á alls herjarþingi Sameinuðu þjóð- anna árið 1949, er íslenzka sendiniefndin lagðr til, að al- þj óðalaganéf n’d Sameinuðu þjóðanna skyldi falið að gerr. heildarrannsókn á ölium þe:m reglum., er gilda skyidu á haf- inu og þar á meða1 um stærð landihelgj og fiskveiðitakmörk. ísleinzka tillagan mættd ákafri mJótspyrnu og að sjálfsögðu að- allega af hálfu þeirra þjóða, sem töldu að þriggja mílna reg{ an væri hin eina rétta. íslenzka sendinefndin hélt mláíinu til streitu og að lokum var tillaga hennar samþykkt með naumum meiri hluta, Á allsherjárþing- unum 1953 og 1954 var reynt að fá þessari niðurstöðu hnekkt. en í bæði skiptin tókst íslenzku sendinefndinni að koma í veg fyrir það. Á allsherjarþin'ginu 1S56 var loks lögð fram he-i.'darskýrsla alþjóðalaganefndarinnp.r og haíði þá ríkisstjórn Islands gert sér vonír um, að allsherjarþing ið myiidi ræða skýrslunaogkom ast að endanlegri niðurstöðu um víðiáttu landhelgi og fiskveiði- takmörk. Svo sem kunnugt er, var niðurstaðan þó sú, að þingið vísaði máli.nu frá sér og til sér- stakrar ráð.stefnu, sem haldin var í Genf frá 24. febrúar til apr ílloka s'. 1. ísland stóð eitt gegn þessari ákvörðun. iGenfarrláðstefnunni er nú {ok ið og liggja niðurstöður hennar fyrir. Af því sem á ráðstefn- unni gerðist varðar ísiend.nga mest unp'æður og ál.yktanir um grunnlínur og fiskveiðitakmöfk Að því er grunnlínur varðar var gerð fullgild samþykkt um, að aðalreglan skuli vera sú, að grunnlínur skuli dregnar við lágfjöru á ströndum. Sú und- antekning er þó gerð, að á svæð um, þar sem strönd er vogskor- In eða þar sem evjaklasar eru í nánd hennar, megi draga beinar grunnlínur, þ, e. a. s, þvert fyrir . mynni flóa og fjarða. Mega slíkar grunnlínur þó. ekki víkja á verulegan hátt frá me’giinstefnu strandarinnar. Sker, sem yíir flæðir, má ekki nota sem grunnlínustaði, nema því aðeins að vitar eða önnur slík mannvirki, sem ávellt eru ofan sjávar, séu byggð á þeim. Um víðáttu landhelginnar og fiskveiSitakmarkanna var eng- in fullgild ályktun gerð. A. m. k. 13 tillögur komu fram um þetta atríði. Svo sem kunnugt er, bar Kanada fram tillögu, þar sem greint er milii land- helgi og fiskveiðilögsögu og sliyld’i íiskveiðilögsagan vera 12 mílur. Niðurstaðan varð sú, að 12 rr.iílna íiskveiðilógsagan fékk nauman miei.ri hluta í nefnd og á ráðstefnunni, enj náði ekki tilskildum % meiri hluta atkvæða. Allar tillögur varð- andi víðáttu landhelginna sjálfr ar voru felldar, bæð{ í nefnd og á allsherjarfundum. Eftir Genfarráðstefnmia stendur því málið þannig, að fullgiltl samþyldvt liefur ver- ið gerð um grunnhmir, en ekki fiskveiðilögsöguna. Um fiskveiðilögsöguna er því eng- in viðurkennd alþjóðleg sam- þykkt til. Einfalduj. meiri hluti er að vísu fyrir því að taka 12 mílna regluna upp í alþjóðasamþykktir, en mér er kunnugt um, að ýmsar þjóðir, sem beittu sér fyrir þessu, við urlcenna ekki rétt þjóða til að gera þetta með einhliða á- kvörðun og munu ekkj gera það sjálfar. íslendingum er því nú sá vandi á höndum að ákveða, hvað gera skulj í mál- inu. Þegar það dæmi er gert upp, verða íslendingar að hafa í huga, að tilvei'a þeirra og frám tíð veltur á því að vernda fiski- mið sín með útfærslu fiskveiði- lögsögunnar. Þeir eiga og að minnast þess, að 10 ára barátta á alþjóðlegum vettvangi hefur leitt til þess, að nú er almennt 1 viðurkennt, að ísland liafi al- 1 gjöra sérstöðu í þessu efni og útfærsla fiskveiðitakmarkanna sé íslendlingum nauðsyn, Hefur hér vissulega verið unninn m’.k- ilj og glæsilegur sigur, og eiga þeir, sem að honum hafa unnið, skilið þakkir alþjóðar. Hinu má heldur eklvi gleyma, að þó nauð syn íslendinga sé viðurkennd, þá hafa þeir ekki, þrátt fyrir margar alþjóðlegar ráðstefnur, fengið settar alþóðlegar í-eglur, sem leysi vanda þeirra. Hixis vegar getur englinn til þess ætl- ast, að íslendingar bíði Éengur með ákvarðanir og aðgerðir. — Því verður að hefjast handa mi, en gera það þannig, að hagnýtt- ur sé sá skilningur, sem fyrir hendi er, á þörfum þjóðarinnar, án þess að kal!a yfir sig and- mæli og óvikl þeirra þjóða, sem íslcndingar vilia eiga vinsam legt samstarf við, sé þess nokk- ur kostur. Þetta er hægt ef rétt er að farlið, en það er líka hægt að spilla fyrir öllu, sem áunnist hefur, sé ekkj haklið á málinu af íyrirhyggju. Á f.undi utaníkisráðherra At- lantshafsbandalagsins, sem hald jnin var í Kaupmannahöfn dag- ana 5.—7. maí skýrði ég frá áformum íslendinga í fiskveiði lögsögumáMnu. Lágu til þess þær ástæð-ur, að þar bauðst gott tækifær; til að kvnna málsíað okkar, enda er svo ákveðið í reglum; bandalagl.sins, að þar [ skuli kynntar fyrirfram aðgerð- j ir bandalagsríkja, sem líklegar j eru tll að valda ágreinlngi. við j önnur ríkj innan bandalagsins. I Það kom fram í sambandi við fundinn og var reyndar vitað áður, að margar bandalagsþjóð anna eru algjörlega mótfallnaf einhliða aðgerðum í landhelgis- og fiskveiðilögsögumálum og viðurkenna ekki rétt neinna þjóða. til slíkra einhliða að- gerða. Það kom og fram, að al- gjör sérstaðia Islands, að því er varðar víðáttu fiskveiðilögsög- unnar, mætir skilningi og vel- vilja. Mér þykir rétt að skýra frá, hvernig mér fórust orð, er ég í ræðu á fundi Atlantshafs- bandalagsins gerði gre;n fyrir málstað íslands. Ég sagði í upp- hafd orðrétt í íslenzkri þýðingu svo: „Ég er þess fullviss, að öll- urn þeim, sem hér eru, er ljóst að ísland er hrjóstrugt iand. í landinu s.jálfu eru nær eng- ar auðlindir og flestar lífs- nauðsynjar' verður því að flytja inn. Þann innílutnning verður að greiða með útílutt- um afurðum, sem að 37 % eru sjávarafurðir. Ég cr viss um, að allir hljóta að vera sam- mála íun, að í slíku tilfelli sé að heilbrigð skynsemi að tryggja hluíaðeigandi þjóð af- not fiskistofnanna unihverfis landið að svo iniklu leyti sem j það er nauðsymlegt til aS tryggja afkomu þjóðariunar — og að því er ísland varðar er það engum vafa bundið, að landið ínyndi ckki hyggilegt án slíkra ráðstafana. Ef þessar staðreyndir eru h; ðar í huga, er auðvelt að sl iija, hvers vegna íslenzka þjoðm hefur 1 lengi lagt höfuðáherzlu á að færa út fiskveiðitakmörkin umhverfis lar.dið, enda hefur reynslan greinilega leitt i Ijús, að þau .takmörk hafa verið og eru enn óful!nægjaa;di.“ Síðan rakt: ég, hvernig ís- lendingar hefðu leitas við á al þjóðavettvangi að fá settar regl ur, er fuilnægðu þörfum þejrra og beðið rláðstefnu eftir ráð- stefnu, en án árangurs; Ég lauls ræðú miinni orðrétt í íslenzkrl þýðingu þannig: „Að þessum fundi loknuiis mun ég fara til ísiands og verða þá málin í heild teki'uii til endanlegrar ákvörðunar í ríkisstjórninni. Samkvæmt lögum á Íslandí, sem í gildi hafa verið s. 1. 19 ár, er ríkisstjórn íslands heim ilt að gefa út reglur innaa endimai'ka ísleuzka land- grunnsins (en þar er um a<$ ræða 40—50 sjósníiur frá ströndum). Nú er álitið, aif vegna málalokanna í Genf ss rétt að ákvcða fiskveiðitak- mörkin við ísland í fólí mílna fjarlægð frá ströndum, euda var meiiri hluti atkvæða á ráð- stefnunni fyrir því, en Kan- anda og Bandaríkin ^erðu j;á tillögu snemma á ráðstefu- unni. Ég geri mér að sjálfsögðti fyllilega grein fyrir því, a3 þegnar ýmsra Nato-landa íiaf| talsverði'a hagsmuna að gæta í þcssu máli og að margac bandalagsþjóðirnar mundis miklu fremur kjósa að við gei-ðum engar ráðstafanir eða a. m. k. ekki nema nieð samn- ingum. Þetta virðist alveg Ijóst. En við verður einnig að leggja áherzlu á það, að hva5 ísland snertir er her um iífs- afkomu þjóðarinnar að ræða. Það verður alls ekkí sagt urn hagsmuni hinna. Eins og nd stendur kemur ekki til rnála af Islantls hálfu neití mixmæ en 12 mílna fjarlægð og ekkt er heldur hægt 3ð fallast á það sjónarmið, að i-áðstafanir I þessu máli skulj háðar sam- þykki þjóða, sem í grundvall- aratriðum eru algerléga asitl- vígar skoðunum íslendinga i málinu. Þess væri heldur ekkl hægt að ki*efjast með sann- girni.“ — Lýkur hér þeirri ræðu. ( Framkvæmdastjóri Atlants- 1 hafsbandalagsins óskaði í lok ráðstetfnunnar að kynna sér mál ið í fáa daga og fór frarn á, að reglugerð um útfærslu fisk- veiðitakmiarkamna yrði ekki gefi in út á meðan. Ég tjáði homvrn, að það myndi taka um vikutíma að gan-ga frá reglugerðinni, og mynd; hún verða gefin út þeg- ar eftir 14. maí og fiskveiðilög- sagan þá verða 12 mílur. Umræðu þær, sem síðan hafa farið fram, hafa verið gagn- legar, enda þótt einhliða ákvör® un sé ekk; viðurkennd. 1 v"- 1 Ágr.eiriingiir om málsmeðferð Hér heima hefur verið nokk, ur ágreiningur um málið. Menm hefur að vísu greint á um þaða Frainhald á 3. síðu.

x

Alþýðublaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Alþýðublaðið
https://timarit.is/publication/2

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.