Morgunblaðið - 09.10.1937, Page 3

Ikugardagur 9. okt. 1937.
M 0 R-G-U N B L A Ð I Ð
3
Nú er údýra rafmagnið fengiO
En hvenær koma
ódýru tækin?
------- $.
FULL vissa er fengin fyrir því, að Reyk-
víkingar eiga nú, þegar Sogsstöðin
tekur til starfa kost á nægu, ódýru
rafmagni til allskonar notkunar a hefnilunúm og
fagna bæjarbúa alment þessum tíðindum.
En það eitt er vitanlega ekki nóg, að eiga kost áí’ódýru raf-
magni, ef tækin, sem með þarf til þess að geta hagnýtt rafmagn-
ið eru svo dýr, eða seld með svo óaðgengilegunx kjörum, að al-
menningur getur ekki aflað sjer tækjanna. .V
HiS mikia fyrirtæki, Sogsvirkjunin, kemur því aðeins að
þeim notum, sem til var ætlast upphaflega, að hvort-
r
tveggja fari saman: ódýrt rafmagrt „ög ódýr tæki, sem
almenningur á greiðan aðgang að. % ’4
Bæjarráð Reykjavíkur hefir fyllilega skiiið sitt hlutverk í
þessu máli. Það hefir sett verðið á rafmagniiw. svo lágt og að-
gengilegt, að almenningur mun sjá sjer vermagan hag í, að
taka rafmagnið til notkunar á heimilunum á sem.^sstum sviðum.
Þótt tillögur bæjarráðs um rafmagnsverðið ha® eklci endanlega
yerið samþyktar í bæjarstjórn, má vafalaust ganga út frá að
þær verði hin endanlega gjaldskrá.
Innflutningurinn
orðinn 40 milj.
Vantar 200 þús. kr.
á verslunarjöfnuð.
ann 1. október vant-
aði ekki nema 250
þúsund krónur til þess
að fullum verslunar-
jöfnuði væri náð. En til
þess að fullum greiðslu-
• •• /f d»o • o»r« * * *
jornuoi veroi nao i ar,
þarf útflutningur um-
fram innflutning á
næstu mánuðum að
nema ca. 8—9 milj. kr.
í fyrra var verslun-
arjöfnuðurinn orðinn
hag-stæður úm 2.1 milj.
krónur þann 1. okt.
Þ. 1. okt. nú hafði verið flutt
mn fyrir 40.180 þús. krónur
*n út fyrir 39.930 þús. krónur
(aaismunur 250 þús. krónur)..
Eftirtektarvert er aS inn-
flutningurinn var 1. okt.
orðinn 9. miljónum króna
meiri en á sama tíma i
fyrra (í fyrra 31.034 þús.
kr.)Til þess að mæta þess-
um aukna innflutningi
koma rúml. 6.7 miljónir,
sem útflutn. hefir farið
fram úr því, sem hann var
1. okt. í f yrra (í f yrra
33.198).
Það er síldin, sem bjargar.
í ágúst og sept, voru síldar-
afurðir fluttar út fyrir rúml.
321/2 milj. krónur, eða sem hjer
segir (í águst og sept.),
Saltsíld ., , . . . , . . . 3.148
•íldarolía , , , , ,, , 6.532
Síldarmjö) ..... ..... 2.964
12.644
Ull hefir verið flutt út fyrir
róml. 2 milj, í ág. og sept. (í
sept fyrir 630 þús, kr.) I sept.
var saltfiskur fluttur út fyrir
914 þús. kr. og ísfiskur fyrir
235 þús. krónur. Síldarafurðir,
«11 og saitfiskur, námu 6,8 milj,
krónum, eða 85% af útflutn-
kignum í sept. Samtals var flutt
■t fyrir 7.932 þús. í sept. (7053
þús. kr. í sept. í fyrra), en inn
íyrir 5517 þús. kr. (4498 þús.
kr, í fyrra).
Innflutningurinn í sept.
hefir þannig orðið rúml.
miljón krónum meiri en í
fyrra. Einhvern þátt mun
verðhaíkkunin á heims-
markaðmum eiga í þessari
hækkun.
En aoalíega stafar hækkunin
af óvenjumikhim innflutningi
á: raftækjum, kolum, og einn-
ig hefir mikið verið flutt inn
af byggingavörum og vefnaðar-
vörum. Nokkuð hefir og verið
flutt inn til aukningar.á sjálf-
virku stöðinni í Rvík.
Að innflutningnum í sept.
komu 3.9 milj. krónur til Rvík-
ur, eða 70%.
Þann 1. okt. mun hafa verið
búið að veita innf? jtningsleyfi
fyrir 53 milj. króna.
En svo kemur hin hliðin á
þessu máli — tækin. Það er
ekki á valdi bæjarstjórnar að
ákveða neitt um sölu eða sölu-
fyrirkomulag þeirra, því að
rauðu flokkarnir settu á þing-
inu 1935 lög, sem ákveða, að
öll slík rafmagnstæki skuli seld
í rikiseinkasölu. Raftækjaeinka
sala ríkisins annast nú þessá
sölu.
*
Forstjóri Raftækjaeinkasöl-
unnar skrifaði í ágústmánuði
s.l. grein í dagblað Tíma-
manna, þar sem hann hjelt því
fram, að ekki væri ástæða til
að kvarta undan verði tækj-
anna hjer, því að þau væru
seld ódýrara en í Noregi. For-
stjórinn sagði hinsvegar ekkert
um það, hver væri álagning
einkasölunnar, en hún var á-
reiðanlega gífurleg. Þá var t.
d. í útsölu verðið á suðuvjel
með 3 plötum frá 270—300
krónur.
Blöð Sjálfstæðismanna hjeldu
því fram, að þetta verð væri
langsamlega of hátt og var
skorað á forstjórann að skýra
frá því opinberlega, hver værí
álagning einkasölunnar. — Sú
skýrsla fekst aldrei.
Svo kemur alt í einu aug-
lýsíng frá einkasölunni þann
30. sept., þar sem verðið á suðu-
vjelunum er lækkað all-veru-
lega. Þannig kostaði nú suðu-
vjel með 3 plötum 245 kr., sem
kostaði 270 í ágústmánuði.
Þetta sýnir a. m. k. það, að
einkasalan hefír í ágústmán-
uði tekið 25 króna aukaskatt
af hverrí suðuvjel og hefði á-
reiðanlega gert það áfram, ef
blöð Sjálfstæðismanna hefðu
ekki átalið ökrið á þessari nauð
synjavöru.
Raftækjaeinkasalan hefir
enn ekki fengist til að skýra
almenningi frá því, hver álagn-
ingin er á tækin, en hún er á-
reiðanlega mikil ennþá.
*
Sjálfstæðismönnum hefir frá
upphafi vefið Ijóst, að fyrsta skil-
yrði þess að * alínenningur get.i
fehgið ódýr rafmagnstæki með að-
geiigilegum' kjttrnm sje, að losa
tækin undan viðjum einkasölunn-
ar.
Þess vegnajhefir stefna Sjálf-
stæðismanna Verið sú, að láta
rafmagnsveitu Reykjavíkur ann-
ást ? ihnkaup t&fijjalína og se’lja
þau síðan bæjarbúuin við kos.th-
aðarverði. Sjálfstæðismenn fluttu
frumvarp um þetta á síðasta þingi,
ert' sósjalista.r svæfðu það. Sjálf-
stæðismenn hafa bvað eftir annað
í sumar reynt að fá sósíalista inn
á ]>essa braut, en ’við það hefir
aldrei verið komandi. Sjálfstæðis-
menn fóru %iitálg fram á, að öll-
um, innflutninl'stevllum yrði ljett
af tækjum|in,, &v,o að þau yrðu
bæjarbúunu eins ódýr og frekast
er kostur, "(írf sósíalistar og rauðu
flokkarnir vildu ekki leýfa þetta.
Sogsstöðin ko.^tar Revkjavíkur-
bæ um 7 miljónir króna. Þetta er
geysímíkið fje oj ’ríður mikið á
fyrír bæjarfjelagíð, að orkan, sem
stöðin framleiðir, komist sem fyrst
í notkun. . ,
Bæjarráð Reykjavíkur hefir
gevt, sít.t til, “áð þetta geti orðið,
með því að sétja verðið á raf-
magniiiu svo lá$þ að almenningur
sjái sjer hag \ aðgnota það.
En stjórnarí'loyvai'nir vilja að
Sogsvirkjunin verði einskonar
mjólkurkýr fyrir ríkissjóðinn.
Þeir heimtá að Reykvíkingar
greiði háan ankaskatt í ríkissjóð
af hverju rafmagnistæki, sem þeir
verða að kaupa, fil þess að geta
orðið aðnjótandi ódýra rafmagns-
ins' frá Soginu.
Með framferði sínu eru stjórn-
arflokkarnir ekki aðeins að spilla
fyrir fjárhafsafkómu Sogsvirkj-
unarinnar, heldur vinna þeir hjer
einnig gegn þjóðhagslegum hags-
munum. Því að það sjá væntan-
lega allir, að með því að aflið frá
Sogsstöðinni ' nýtist sem fyrst,
sparast stónhikið fje, sem nú fer
í kaup á annarskonar orku til
lieimilisþarfa.
*
Sjálfstæðismenn munu halda á-
fram t.ilraunum símnn, að koma
FRAMH. Á SJÖUNDU SÍÐU.
Skipstjórinn
á „Napier“
var sýknaður.
I—I æstirjettur kvað í gær
* * upp dóm í máli enska
togarans „Napier“, sem tek-
inn var í sumar fyrir sunn-
an lancl og- kærður fyrir
landhelg’isbrot.
Mál togarans var rannsakað og
dæmt í Vestmannaeyjmn og hlaut
skipstjórinn fulla sékt.
Þegar undirrjettardómurimi var
upp kveðinn hjelt skipstjórinn
með alla skipshöfnina til Eng-
lands og’ skildi skipið eftir, sem
var gamalt og ónýtt. Var togar-
inn þvínæst dreginn til Reykja-
víkur og hjer hefir hann verið
síðan.
Hæstirjettur taldi ekki nægilega
sannað, að skipið liefði verið að
veiðtim í landhelgi og sýknaði
skipstjórann.
„Thule11 og „Svea"
yfirfæra líftryggingar
sínar til Sjóvátrygg-
ingarfjelagsins.
j - . 5
Sjóvátryggingarfjelag ís-
lands h.f. hefir á s.l.
sumri gengið frá samningum
við Thule um að allar íslensku
líftryggingar fjelagsins færist
yfir til Sjóvátryggingarfjelags
íslands, beint eða sem endur-
trygging. Samskonar samning-
ar standa nú yfir við ,,Svea“.
Líftryggingarfjel. „Thule“
byrjaði líftryggingarstarfsemi
sína hjer á landi laust fyrir
aldamót, og hefir haft aðalum-
boð hjer á landi síðan. Um síð-
astl. áramót voru í gildi trygg-
ingar að upphæð 17,2 milj. kr.
sem mest er að þakka þeim
feðgum Axel og Carl Tulinius.
Samningurinn milli „Thule“ og
Sjóvátryggingarfjelags íslands
h.f. er nú genginn í gildi og verð-
ur á næstunni sent umburðarbrjef
til allra sem trygðir eru hjá
,,Tliule“, þar sem þeim er gef-
inn kóstur á að flytja tryggingu
sína til Sjóvátryggingarfjelags ís-
lands h.f., og jafnframt ábyrgst
að þeir njóti að minsta kosti eins |
mikilla hlunninda og þó trygg-1
ingar ])eirra liefðu verið áfram
hjá „Thule“. Þannig er þeim að
minsta kosti trygður jafnliár bón-
us og „Thule“ míundi greiða. En
rjett er að geta þess um leið að
,Thule‘ hefir, eins og önmir sænsk
fjelög, neyðst til að lækka hónus-
greiðslur sínar verulega vegna
erfiðleika á því að ávaxta fje í
Svíþjóð.
Ef einhvorjir kynnu að vera,
sem ekki óskuðu að flytja trygg-
ingar sínar, færist tryggingin samt
sem áður yfir til Sjóvátryggingar-
fjelags íslands b.f., en þá sem
endurtrygging.
Vefstofa
í Reykjavík,
Amánudaginn kemur ætla þær
ungfrú Tonny Miiller og ung-
frú Erna Ryel að opna vefstofu á
Laufásveg 19.
Hafa þær báðar dvalið erlendis
og lært listvefnað á iðnaðar- og
vefnaðarskólum í Osló, Gautaborg
og Kaupmannahöfn. Ætla þær að
halda námskeið í vefnaði hjer í
vetur. Auk þess munu þær vefa
alskonar vefnaðarvörtir eftir pönt-
umim, svo * sem veggábreiður,
sessuborð, gólfábreiður, dúka o. fl.
— Við munum reyna að nota
sem mest af íslensku bandi í vefn-
aðinn, sögðu þær ungfrúrnar við
frjettaritara Morgunblaðsins í
gær. En eitthvað verðnm við að
fá innflutt af silki- og baðmull-
arbandi. Við opnum vefstofuna á
mánudaginn og höftim 5—6 vef-
stóla til afnota. Munum við halda
sýningu á þeim munum, sem við
þegar höfiim á boðstólum. Verða
þær og til sýnis í sýningargluggum
L. H. Miiller í Austurstræti.
— Jeg liefi ‘lítið eitt fengist við
kenslu i vefnaði áður, sagði ung-
frú Ryel, — og það er mín reynsla,
að þeim, sem einu sinni byrja á
því að vefa, þvkir það mjög
skemtileg handavinna. Það er að
vísu seinlegt að vefa t. d. heilar
ábreiður, en það er verk, sem
margborgar sig. Slíkar ábreiður
geta verið Ijóniandi fallegar — og
jafnframt eru þær mjög sterkar.
nær óslítandi.
FRANCO NÁÐAR,
Osló í gær. PÚ,
Frá Salamanea er símað. að
norsk-amerískur flugmaður,
sem tekinn var til fanga af upp-
reisnarmömium, liafi verið: dænid-
iir til lífláts af herrjetti. Franeo
náðaði flugiháf niinn og einnig
þrjá rússneská flúgmenn, sem
dæmdir voru til lífláts. — (NRP.
FB.).
ALSHERJARVERKFALL
BOÐAÐ í FRAKKLANDI
Berlín í gær. FÚ.
Á fundi sern haldinn var í
París í gær var hótað allsherj-
arverkfalli embættismanna og
verkamanna. Hafa ríkisstjórn-
inni serið sendir úrslita kostir,
þar sem krafist er af henni,
að hún uppfylli allar kröfur
starfsmanna og verkamanna,
er vinna hjá því opinbera.
Kostakjör! Alþýðublaðið neyð-
ist í gær til að játa, að rauðliðar
á Isafirði hafi sett verðið á ljósa-
rafmagni 75 aura pr. kilowatt-
stund, eða nálega helmingi liærra
en hjer í Réykjavík. En blaðið
segir, og er sýnilega montið af,
að flokksbræðurnir á ísafirði selji
Ijósai’afmagnið yfir sumarmánuð-
ina á 7 aura kwst., en Revkjavík
á 10—12 aura. Hvort skyldi vera,
hagfeldara fyrir kaupendur, að fá
Ijósarafmagnið á 40 anra vetrar-
mánuðina og 10 aura suínarmán-
uðina, eða 70 aura og 7 aura? Það
gagnar ísfirðingum lítið, að eiga
kost á ódýru ljósarafmagni, þegar
enginn þarf að kveikja ljós.