Morgunblaðið - 03.11.1937, Blaðsíða 5

Miðvikudaffur 3. nóv. 1937.
MORGUNBLAÐIÐ
5
___________JHotgtwMaftið_____________________________
Útgef.: H.f. Árvakur, Reykjavfk.
Ritstjórar: Jón Kjartansson og Valtýr Stefánsson (ábyrgtSarmatfur).
Auglýsingar: Árni Óla.
Ritstjórn, auglýsingar og afgreibsla: Austurstræti 8. — Sími 1600.
Áskriftargjald: kr. 3,00 á mánutSi.
í lausasðlu: 16 aura eintakiS — 26 aura mets Lesbók.
MYNDIN AF FIKNI
Finns Jónssonar
Hann seldi 20 hálftunnur á markaði
sem tekur þúsundir tunna
Eftir Óskar Halldórsson
Það er fróðlegt að bera sam-
an framkomu Finns Jóns
sonar á fundi útgerðarmanna í
íyrradag við framkomu hans í
Alþýðublaðinu undanfarið. f
Alþýðublaðinu hefir hann vað-
ið uppi með rosta og skæting
«og hvorki sparað brígsl nje fúk
yrði. Þar hefir Finnur verið
heimaríkur og derrinn. En þeg-
ar hann þarf að standa aug-
liti til auglitis við þá menn,
sem hann á að vinna fyrir, er
heimaríkið og derringurinn eins
og af honum strokið. Þá „jarm-
•ar lambið“ í Finni.
Það var auðsjeð, að Finnur
ætlaði að komast undan með
því að teygja lopann og þæfa
:smálin. Ætlun hans var að þreyta
áheyrendurna með langmælgi
sinni og láta fundinn renna út
í sand. Það tókst ekki. Öllum,
sem fundinn sátu gafst að líta
formann síldarútvegsnefndar á
flótta. Og það gerði ekki flótt-
;ann frægilegri, að Finnur var
ekki einungis staðinn að þrá-
látri viðleitni til fölsunar stað-
Teyndum, heldur og að beinum,
vísvitandi ósannindum.
Það var ekki fátt, sem Finn-
ur var „tekinn á“. En tvent
vakti mesta athygli. Hvort-
"tveggja var bein ósannindi. Til
þess að fegra málstað Fritz
Kjartanssonar og sjálfs sín,
margendurtók Finnur það, svo
sem sönnun þess hve haldgóða
samninga þeir fjefagar hefðu
gert við Pólverja, að kaupend-
urnir hefðu á þessum „hörm-
amgartímum“ ekki gert neina
tilraun til að svíkja samninga.
.Á fundinum var sannað bæði
það, að kaupendurnir höfðu
:samkvæmt kröfu fengið afslátt
.á síldarverðinu og eins hitt, að
þeir höfðu símað umboðsmanni
.sínum á Siglufirði fyrirmæli, um
að neita aS viðurkenna síldina
hvernig sem hún væri. Þessi
sviksemi strandaði á því, að
umboðsmaðurinn var búinn að
viðurkenna síldina skriflega,
jþegar skeytið barst honum.
Hin ósannindin voru þó langt
um alvarlegri. Á fundinum var
sýnt fram á, að samkvæmt
milliríkjasamningi væri mark-
aður fyrir 52 þúsund tunnur í
Póllandi. Það voru leiddar að
,því fullar líkur, að hægt hefði
verið að selja mest af þessu
magni, eða jafnvel alt. En
jafnframt var sýnt, að þessum
piarkaði hafði Finnur lokað
með sölu á aðeins 20 þús. tunn-
um. Finnur færði það fram sjer
til málsbóta, að kaupendurnir
væri samlag allra pólskra síld-
^arinnflytjenda, sem verslað
höfðu með íslenska síld, alls 7
firma. Yæri eitt ákvæði samn-
ingsins, að hvert einstakt firma
mætti kaupa meiri síld, ef það
óskaði þess, án tillits til þess
hvort hin keyptu samtímis.
Finni var bent á, hve fánýtt
það væri, að hampa því að þetta
ákvæði samnmgsins opnaði nýja
sölumöguleika fyrir Islendinga,
því í fyrsta lagi hefðu þessir
menn auðvitað gert með sjer
baksamning um, að ekkert ein-
stakt þessara firma mætti gera
sjerkaupasamning, og í öðru
lagi væri það vitað, að megin-
hagsmunir þessara innflytjenda
lægi í því, að útiloka Islands-
síldina til þess með því, að geta
rekið í friði höfuð atvinnu síaa:
Sölu skoskrar síldar.
Fyrra atriðið var öllum mönn
um svo augljóst, að Finnur sá
að ekki stoðuðu mótmæli. En
hann greip til þess óyndisúr-
ræðis, að reyna að mótmæla
síðara atriðinu og fullyrti að
ekkert af þessum firmum ræki
verslun með skoska síld. Treysti
hann því, að fundarmenn
brysti kunnugleika af þessum
málum. En sú slysni henti
Finn, að einn fundarmanna gat
upplýst, að eitt af þessum um-
ræddu firmum seldi árlega
hvorki meira nje minna en 100
þúsund tunnur af skoskri síld!
Nú voru verjur höggnar af
Finni. Hann stó'ð uppi sem vís-
vitandi ósannindamaður og öll-
um var augljóst, að til ósann-
inda var gripið til að afsanna
að meginatriði pólska samn-
ingsins, var að vernda hags-
muni kaupenda skoskrar síld-
ar, gegn hagsmunum íslend-
inga.
Ofan á þessa málfærslu Finns
bættist það, að sá maður, Sig-
urður Kristjánsson, sem hann
hefir altaf skotið sjer bak við,
þegar hann hefir verið að verja
pólska samninginn, lýsti því yf-
ir á fundinum, að hann hefði
verið fjarverandi þegar samn-
ingurinn var gerður, en hefði
hann átt um að fjalla, mundi
hann hafa greitt atkvæði gegn
samningnum.
Útvegsmenn hafa nú kynst
Finni. Þeir hafa sjeð hroka-
gikkinn í Alþýðublaðinu. Þeir
hafa sjeð hvernig hann breyt-
ir háttum, þegar hann þarf að
standa reikningsskap ráðs-
mensku sinnar frammi fyrir
þeim sjálfum. Þeir hafa staðið
hann að ósannindum. Svona er
myndin, sem útvegsmenn
geyma af framkomu Finns.
En þegar til framkvæmdanna
er litið, er myndin þessi: 20
þúsund tunnur til Póllands, í
stað 50 þúsunda, 10 þúsund
tunnur til Þýskalands í stað 35
þúsunda, einkasala laxakaup-
manna í Ameríku. Og loks •—
það hörmulegasta af þessu öllu
saman: Það eina, sem átti að
prýða samningana, verðlagsá-
kvæðin, einskisnýt, þegar á
reynir!
Lyra kom frá Bergen í gær-
morgun og fer aftur annað kvöld.
að kom mjer ekki á ó-
vart, að viðtal bað, sem
jeg hafði við Morgunblaðið
22. október færi í taugarnar
á Finni Jónssyni Síldarút-
vegsnefhdarmanni — bví
sannleikanum er hver sár-
reiðastur.
Það er ekki skemtilegt fyrir
síldarútvegsnefnd, eða þann,
sem vill halda uppi svörum
fyrir hana, að þurfa nú, eftir á,
að líta yfir verk sín, sem hafa
verið fólgin í því, að neita
mönnum um að selja sjerverk-
aða síld og Faxaflóasíld, og
þar með loka þeim mörkuðum,
sem útvegsmenn við Faxaflóa
voru nýbúnir að vinna og finna.
Það var ekki síldarútvegs-
nefnd, sem átti frumkvæðið að
söltun Faxaflóasíldar árið
1935, þegar norðansíldin brást.
Fyrstur reið þar á vaðið með
matjesverkaða Faxaflóasíld
fyrir Evrópumarkað hr. Magn-
ús Andrjesson, síldarkaupmað-
ur. Næstur honum kom svo
sænskur síldarkaupmaður, hr.
Pontus Nilsson, og fjekk Har-
ald Böðvarsson og mig, til að
salta fyrir sig fyrstu matjes-
síldina fyrir Ameríkumarkað.
Borgaði hann okkur þá síldina
með 60—70 kr. tunnuna fob.
Aðal uppistaðan í grein F. J.
í Alþýðublaðinu er það, og á
víst að teljast svar við grein
minni í Morgunblaðinu, að jeg
hafi farið með 20 tunnur af
síld til Ameríku og þurft að fá
umboðsmann síldarútvegs-
nefndar, Oxenbergsbræður, til
þess að selja fyrir mig síldina
þar.
Jeg brosti, þegar jeg sá þessa
feitletruðu fyrirsögn hjá F. J.,
þvi að hann er auðsjáanlega
talsvert montinn yfir þessu. —
En það hefir viljað brenna við
hjá Finni, að vera ekki sjer-
lega nákvæmur eða sannleik-
anum samkvæmur í blaðaskrif-
um sínum.
Því jeg hafði bent á það í
Morgunblaðsviðtalinu, að jeg
hafði flutt út og selt þetta haust
á annað þúsund hálftunnur og
100 heiltunnur af sjerverkaðri
norðansíld og Faxaflóasíld til
Bandaríkjanna.
En jeg gleymdi því, að tí-
unda þessar 20 tunnur af mat-
jessíld vegna þess, að F. J.
neitaði mjer um útflutningsleyfi
á þeim, en ljet síldarútvegs-
nefnd vera útflytjanda og Ox-
enbergsbræður móttakanda.
En sannleikurinn er sá, að
jeg vildi gjarna fá að hafa með
mjer þessar 20 tunnur, vildi fá
að hafa þessa síld frjalsa, til
þess að geta sýnt hana síldar-
kaupmönnum og fengið þar að
sjá og heyra álit manna á þess-
ari Faxamatjessíld.
En þegar til New York kom,
þurfti jeg aldrei á þessum 20
tunnum að halda, vegna þess,
að þangað var kominn á und-
an mjer Pontus Nilsson með
Faxamatjessíld, og fjekk jeg
aðgang að hans síld þar, og
þær upplýsingar, sem jeg þurfti
með hjá kaupendum hans. En
þeir sögðu mjer, að þeir gætu
keypt nokkur þúsund tunnur af
^axasíld árlega þannig verk-
aða, og eins sjerverkaða Faxa-
flóasíld, eins og jeg hafði verk-
að hana. — Ameríkumennirn-
ir þorðu að kaupa þessa síld
hjer fob, og þektu þeir nokkra
Faxaflóa-útflytjendur, sem þeir
vildu eiga viðskifti við, og var
þar efstur á blaði Haraldur
Böðvarsson. Var það verk
Pontus Nilssons, að vinna þess-
ari Faxamatjessíld markað
1935.
Það var ekki fyr en kvöldið
áður en jeg fór frá New York,
að jeg hringdi til Oxenbergs-
bræðra og spurði þá, hvort jeg
mætti hitta þá þar á skrifstofu
þeirra, en þeir sögðust þá vilja
hitta mig á hóteli mínu um
kvöldið og bjóða mjer til kvöld-
verðar. •— Komu þeir þangað
á filteknum tíma og sögðu
mjer, að þeir hefðu selt þessar
20 tunnur og afreiknað þær til
síldarútvegsnefndar, og var jeg
ánægður með það. Jeg sje,
að Finnur er það líka, og er
enginn ágreiningur á milli )kk-
ar þar.
En aðalatriðið er, að síldar-
útvegsnefnd gjörði útvegsbænd-
um erfitt að selja Faxaflóasíld
1936 og ljet kaupendur skrifa
undir þvingunarplögg á þá
leið, að þeir máttu ekki ráð-
stafa síldinni eins og þeir vildu.
Og nú, árið 1937 hefir síldar-
útvegsnefnd lokað markaðinum
fyrir Faxaflóasíld, — og not-
að til þess allskonar vífillengj-
ur, til þess að hefta þenna út-
flutning, eins og sjá má á grein
Haraldar Böðvarssonar og
víðar.
Því það er sannað mál, að
Ameríkumenn geta notað Faxa-
síld og vilja kaupa hana — og
að mínu áliti spillir hún ekki
fyíir norðansíldinni — því New
Foundlands síld þeirra er ná-
kvæmlega eins og Faxasíldin,
svo hún verður varla þekt frá
Faxaflóasíld. Mjer kæmi ekki á
óvart, þótt fiskifræðingar okk-
ar fræddu okkur einhverntíma
á því,' að þetta væri sama síld-
in, og að hún færi einhvern
tíma ársins á milli New Found-
lands og Islands.
F. J. er með ýmislegt smá
nart í mig, eins og t. d. saman-
burð á verslunarþekkingu minni
og Vilhjálms Þór. Jeg skal ekk-
ert um það segja, en jeg efa,
að F. J. hafi næga þekkingu
til að dæma þar um.
Mjer finst F. J. vera farinn
að kroppa nokkuð nærri sjálf-
um sjer, þegar hann talar um
gamla bankareikninga mína,
töp og vanskil, þar sem ekki er
meira en eitt ár, síðan bankarn-
ir borguðu út sjóveð á bátum
F. J. og hann gerði skuldaskil
með 5%, svo jeg sleppi við-
skiftum hans við ríkissjóð og
Isafjarðarkaupstað.
Óskar Halldórsson.
Leðacvðrugerð
Ný iðngrein
Atla ólafssonar.
tli Ólafsson hefir fyrir nokkru
sett á fót leðurvörugerð, þar
sem unnir ern margskonar munir
úr erlendu og innlendu leðri. Er
vinnustofa þessi í hinu stóra húsi
Marteins Einarssonarr, á Vatns-
stíg 3, sem Jónatan heitinn Þor-
steinsson bygði 1918. Er hús þetta
bygt eftir amerískri fyrirmynd,
þar sem engir milliveggir eru
steyptir á hverri hæð, svo skil-
rúmnm er hægt að haga eftir því
sem hentar, eða hafa engin, og er
þá á hverri hæð samfeldur salur,
200 fermetrar að gólfmáli. Húsið
var um skeið í vanhirðu, en hefir
nú verið stórlega endurbætt.
Þar uppi á 2. lofti er vinnu-
stofa Leðurvörugerðarinnar. Þar
eru gerðar allskonar töskur,
skjalamöppur, peningabnddur, tó-
bakspungar og alt sem nöfnum
tjáir að nefna, sem á annað borð
er gert úr leðri. Þar eru fjölmarg-
ar tegundir af kventöskum, stórar
og vandaðar fyrir hefðarkonur og
tískudrósir, og litlar og óvandaðar
ráptuðrur fyrir telpur og ung-
linga.
Er blaðamaður spurði Atla um
þetta fyrirtæki hans, sagði hann
m. a.:
Liðin eru æðimörg ár, síðan jeg
fór að hugleiða að koma upp
svona leðuriðju hjer. Það var þeg-
ar jeg var við verslun móður
minnar. Ámálgaði jeg það oft við
hana, að rjett væri að reyna að
gera leðurvörur þær er við versl-
uðum með. Þá vissi jeg þó ekki
hve góður grundvöllur er fyrir
slíka iðju lijer.
Fyrir tveim árum komst málið
á rekspöl. Sigldi jeg þá ásamt
konu minni til Þýskalands og
Danmerkur. Kyntum við okkur
rekstur slíkra fyrirtækja, fengum
vjelar og viðskiftasambönd og 1.
okt. 1936 tók leðuriðja okkar til
starfa.
Fyrst framan af notuðum við
FRAMH. Á SJÖTTU SÍÐU.