Morgunblaðið - 29.12.1937, Síða 5

5
Miðvikudagur 29. des. 1937.
Útgef.: H.f. Árvakur, Heykjavlk.
Hitstjórar: J6n Kjartansson og Valtýr Stefánsson (ábyrgSarmaBur).
Auglýsingar: Árnt 6la.
Kitstjórn, auglýslngar og afgreiðsla: Austurstrœtl 8. — Slmi 1600.
Áskriftargjald: kr. 3,00 & mánuBi.
f lausasölu: 16 aura eintakiö — 26 aura meti Lesb6k.
STRANGARA AÐHALD
Einn af starfsmönnum ríkis-
ins hefir fengið „hvíld
frá störfum“. Sjálfur hefir hann
<ekki óskað þessarar hvíldar, en
telur þvert á móti, að farið hafi
verið mjög harkalega að sjer. Á
undanförnum árum hefir oft
staðið nokkur styr um þennan
mann. En í hvert skifti sem að-
finslur hafa komið fram, hef-
ir þeim verið svarað því einu af
þeim sem ábyrgðina bera, að
um algerlega órjettmætar „of-
sóknir“ væri að ræða. Og svo
Sem til sönnunar á óskeikulleika
kinna ábyrgu stjórnarvalda og
hlutaðeigandi starfsmanns, hef-
ir verið borið á hann taumlaust
<og skrumkent lof.
iÞað er þessvegna síður en
svo, að sá starfsmaður, sem nó
um jólin var þvingaður til að
taka „hvíld frá störfum", sje
einn áfellisverður fyrir það,
Jhvernig komið er, Frá yfirboð-
iirum hans skorti alt aðhald
um, að láta framkomnar að-
-finslur sjer að kenningu verða.
í»vert á móti. Aðfinslurnar,
hversu hófsamar og rjettmæt-
ar sem þær voru, voru jafnan
skrifaðar á sama reikninginn:
illvilja og hatur pólitískra and-
stæðinga.
Og þessar undirtektir stjórn-
arvaldanna eru ekkert eins-
dæmi um þann starfsmann,
sem hjer á hlut að máli. Nú-
verandi stjórnarflokkar hafa
yfirleitt svarað öllum aðfinsl-
um um starfrækslu starfs-
manna ríkisins alveg með sama
hætti. Hvenær sem aðfinslur
koma fram, er slegin skjald-
borg um þann sem fyrir aðfinsl-
unum verður. Þjóðinni er gert
að trúa því, að þeir sem með
völdin fara, sjeu svo óskeikul-
ir, að þeir velji ekki til opin-
berra starfa aðra en þá, sem
einnig sjeu óskeikulir.
Þessi stefna „óskeikulleik-
ans“ hefir ráðið alla þá stund,
sem núverandi stjórnarflokkar
hafa farið með völd í landinu.
En í skjóli þessarar stefnu fer
ekki hjá því, að ýms sá gróður
þróist, sem ekki er þjóðfjelag-
inu til neinna þrifa. Þegar
starfsmenn ríkisins vita, að þeir
eiga hauka í horni á æðstu stöð-
um, hvort sem þeir gera rjett
eða rangt, þá er beinlínis ver-
ið að freista þeirra, sem ekki
eru sterkir á svellinu. Þjóðfje-
lagið á þá kröfu til stjórnar-
valdanna, að þau slíðri ekki
'það sverð, sem hver röggsöm
og sómasamleg rbisstjórn á að
halda yfir þeim. sem hún velur
í þjónustu ríkisins.
Þeir atburðir, sem gerst hafa
■nú um jólin, eru vissulega eft-
'irtektarverðir. Hjer er manni
fyrirvaralaust vikið frá em-
"bætti. Almenningur, sem að-
eins hefir lesið stjórnarblöðin,
hlýtur að undrast stórlega, það
Æem hjer fer fram. Það eru ekki
nema fáir mánuðir síðan þau
sömu stjómarvöld, sem nú
hafa gripið til harðneskjulegra
ráðstafana,'gerðu 6 ára starfs-
samning við þennan mann.
Þetta gerðist sömu dagana, sem
verið var að ákveða þingrofið
í vor sem leið. Síðan hefir ekk-
ert komið fram af hendi stjórn-
arvaldanna, sem bent gæti í þá
átt, að neitt væri aðfinsluvert
við starfsemi þessa manns.
Hefðu nú kosningarnar leitt
til þess, að stjórnarandstæðing-
ar hefðu náð valdaaðstöðu,
hvað halda. menn þá að sungið
hefði í núverandi stjórnar-
blöðum, ef þessum manni hefði
verið vikið frá fyrirvaralaust?
Sá atburður, sem hjer hefir
verið gerður að umtalsefni, hlýt
ur að vekja allan almenning til
umhugsunar um það, hve lítið
sje leggjandi upp úr umsögn
stjórnarvaldanna um ýmsa þá
opinbera stárfsmenn, setn fyr-
ir aðfinslum verða. Við ýmsar
ríkisstofnanir sitja menn, sem
draga upp „siðferðisvottorð“
frá ríkisstjórninni, í hvert sinn
sem nokkuð er við þeim blak-
að. Sumir þessir herrar setja
upp ólundartotu og hlaupa
klagandi til ríkisstjórnar og
þingnefnda, ef íslensk blöð dirf-
ast að birta erlend blaðaum-
mæli um framferði þeirra.
Reynslan virðist hafa kent
þessum mönnum að líta á rík-
isstjórn og þingmeirihluta sem
einskonar „efnalaug", sem taki
að sjer hreinsun á mannorði
þeirra og embættisæru, ef eitt-
hvað þykir á falla.
Þjóðin hefir sjeð áþreifan-
legt dæmi um það, að ekkert
er leggjandi upp úr sýknudóm
um stjórnarvaldanna þegar
„þeirra menn“ eiga hlut að
máli. Þjóðin hefir fult veður af
því, að víða sje pottur brotinn.
Hún trúir hvorki á óskeikul-
leik ríkisstjórnarinnar, nje
þeirra manna, sem hún velur til
starfa. Hún krefst þess, að op-
inberir starismenn hafi alt ann-
að og strangara aðhald, en
tíðkast hefir um sinn.
SJÖTUGSAFMÆLI
STEINGR. JÓNSSONAR.
Asjötugsafmæli Steingríms
Jónssonar í gær, heim-
sótti fjöldi bæjarbúa hinn vin-
sæla gamla embættismann og
fluttu honum alúðlegar heilla-
óskir. Undir kveldverði flutti
Sigurður Guðmundsson skóla-
meistari aðalræðuna*
Stjórn Stúdentafjelags Akur-
eyrar kom og tilkynti Stein-
grími að fjel. hefði í einu hljóði
kjörið hann heiðursfjelaga.
Hófið stóð fram yfir mið-
nætti og var hið síunga afmæl-
isbarn kátastur allra og fjörug-
astur. Skeyti og kvæði bárust
honum úr öllum áttum.
MORGUNBLAÐIÐ
Hjer er m. a. gertj greln fyrir því, hvað
rikffl og hvað Reyfe)avík hefir gert flil
að Ijeflfla byrðunum af úflgerðinni
Ríkisstjórnin og skatt-
lagning útgerðarinnar
IRrein um fi'ármálast.iórn
ríkisins í Morgunblaðinu
19. þ. m. voru tollaálögurn-
ar samkv. frumvarpi því,
um bráðabirgða tekjuöflun
ríkisins, sem lá fýrir hinu
nýafstaðna þingi, gerðar að
umtalsefni. Þar kom skýrt
í ljós, að þó að tollaálögrurn-
ar á flestum nauðsynjavör-
um væru, vegna hinna sí-
feldu tollahækkana núver-
andi stjórnarflokka, orðnar
mjög: tilfinnanlegar. kastar
þó fyrst alveg tólfunum með
þessum nýjustu innflutnings
tollum, sem gert er ráð fyr-
ir í frumvarpinu.
ÞaS er bæði vegna þess, aÖ
tollurinn er tiltölulega mest
hækkaður á nauðsynlegustu
vörunum, og að tollur er nú
innleiddur á fjölmörgum lífs-
iiauÖsynjum, sem áður hefir
ekki þótt fært að leggja á nokk-
Urt innflutningsgjald.
Hafa því stjórnarflokkarnir
hjer slegið öll fyrri met sín í
tollaáþjáninni og svikum sínum
við gefin loforð í tollamálunum.
Skal nú horfið frá þessari hlið
málsins og athugað til hvers á
að verja blóðpeningunum. Um
það segir í greinargerðinni að
frumvarpinu:
„Samkvæmt frumvörpum, sem
flutt hafa verið og flutt verða
að tilhlutun ríkisstjórnarinnar,
er ætlast til:
á) að útflutningsgjald
af saltfiski sje felt nið
ur, og nemur það um 225.000
b) Að af því útflutn-
ingsgjaldi, sem þá er
eftir í lögum, verði
látnar renna til fiski-
málasjóðs til stuðn-
ings við sjávarútveg-
inn.................. 400.000
c) Að til jöfnunar-
sjóðs bæjar- og sveit-
arfjelaga renni af
tekjum samkv. þessu
framlagi ............ 700.000
Samtals kr. 1.325.000
Það sem afgangs er af tekj-
unum samkvæmt frumvarpinu
eða hinn helmingurinn 1 milj.
og 325 þús. á svo að ganga upp
í greiðsluhallann á fjárlaga-
frumvarpinu. Hann var 900 þús.
kr. eins og frumvarpið var lagt
fyrir þingið.
Ú tf lutningsg j aldið.
Skal nú fvrst vikið að útflutn-
ingsgjaldinu. Fyrst með lögum
frá 4. nóv. 1881 var innleitt hjer
útflutningsgjald af fiski og lýsi
o. fl. Þeim lögum var svo fjöl-
mörgum sinnum breytt og þau
aukin fram til ársins 1921, að
sett voru ný lög um útflutnings-
gjald þ. 27. júní. Náði það nú til
íslenskra afurða, annara en síld-
ár og síldarafurða. Árið 1916
þ. 4. des. hafði verið sett bráða-
birgðalög um útflutningsgjald
af saltkjöti.
1 sama mund og hin nýju lög
um útflutning'sgjald voru sett
1921 var einní'T. með sjerstök-
um lögum, innleitt útflutnings-
gjald af síld og síldarafurðum.
Reiknaðist það af þunga vör-
unnar en ekki verði eins og hitt
annað útflutningsgjald.
Á hvorutvevgja þessara laga
hafa ýmsar breytingar verið
gerðar síðan.
Utflutningsgjaldið af land-
búnaðarafurðum var felt niður
um áramótin 1935—36. Gjald-
ið nemur nú 1)4% af söluverði
afurðanna með umbúðum,
fluttra um borð (fob). Hefir sá
taxti gilt alt frá árinu 1925 og
heyra nú síldarafurðirnar orðið
yfirleitt undir þann almenna
taxta.
Síðari álögur.
Með lögum 19. maí 1930 var
innleitt nýtt gald af öllum ís-
lenskum fiskiafurðum, hið svo
nefnda fiskiveiðasjóðsgjald. —
Nemur það Ys % af verði afurð-
anna, reiknuðu á sama hátt og
útflutningsgjaldið. Með lögum
um Fiskimálanefnd frá 12. des.
1935, var enn innleitt nýtt gjald
af fiskiafurðum öðrum en síld-
arafurðum. Nemui? það gald t/2
—-% % af verði veranna,
Af frumvarpinu um bráða-
birgðatekjuöflun ríkissjóðs, sem
nú lá fyrir þinginu, verður
ekki sjeð, að tilætlunin sje að
fella þessi gjöld niður af salt-
fiski. Það á raunar svo að heita,
að það fje, sem aflað er með
gjöldum til þessara sjóða komi
útgerðinni aftur til góðs. En af-
skifti fiskimálanefndar af út-
vegsmálunum hafa þótt reynast
alt annað en happasæl fyrir út-
gerðina, og orkar því strax tví-
mæla um rjettmæti gjaldsins.
Skattlagning fram-
leiðslunnar óverj-
andi heimska.
Eins og kunnugt er, hefir sjáv
arútyegurinn barist mjög í bökk
um hin síðustu án og sumar
greinar hans hafa verið reknar
með tilfinnanlegu tapi. Einkum
hefir saltfiskframleiðslan orðið
hart úti. Það er því síður en svo
fyrir tímann, að útflutnings-
gjaldið af saltfiski fæst nú loks
afnumið. Með tilliti til hins
þrönga hags sjávarútvegsins 1
heild, sem og þess, að á tilveru
hans veltur meginþorri útflutn-
ingsverðmætanna ætti það sama
að gilda um alt útflutningsgjald.
HvaSa vit er í því, að skatt-
leggja þannig framleiðslu og út-
flutningsstarfsemi atvinnuvegar
sem rekin er með tapi, um leið
og þjóðinni ríður ekki á neinu
'öðru meira en afla útflutnings-
verðmæta, bæði til að geta stað-
ið við skuldbindingar sínar út á
við, og lifað menningarlífi heima
fyrir. Það er því líkast sem sekta
ætti t. d. bónda fyrir að draga
björg í bú sitt, og það þeim mun
hærri sekt, sem hann aflaði
meira.
Af því, sem að framan var
sagt, sjest, að ríkisvaldið hefir
síður en svo ljett byrðar útgerð-
arinnar, þrátt fyrir hina erfiðu
afkomu hennar og hina miklu
nauðsyn á eflingu útflutnings-
starfseminnar. Hinn lítilf jörlegi
og ófullnæg.jandi stuðningur
sem stjórnarflokkarnir hafa
þóst láta sjávarútvegonum í tje
er fyrirfram tekin af honum
með nýjum, auknum útgjöldum.
Mikið af því f je, hefir farið bein-
línis í sukk og vitleysu, en að-
gerðirnar að öðru leyti verið
meir til tjóns en gagns fyrir at-
vinnuveginn.
Reykjavík hefir ljett
útgerðinni byrðarnar.
Afskipti Reykjavíkurbæjar
af málefnum útgerðarinnar hjer
hafa verið með alt öðrum hætti.
Fyrir utan að bærinn hefir á
ýmsa lund beinlínis hlúð að
bátaútveginum með því t. d. að
koma upp húsum við höfnina
fyrir starfrækslu hans, (verbúð-
ir) og stuðla að því að menn
gætu eignast skip, hefir byrð-
unum af útgerðinni í heild ver-
ið ljett, eftir því sem hægt hef-
ir verið.
ívilnanir bæjarstjórnar
við útgerðina.
| árslok 1931 fór fjelags ísl.
botnvörpuskipaeigenda
þess á leit við bæjarstjórnina,
ao fá lækkun á gjöldum til hafn
arinnar. 1 tilefni af því erindi
samþykti bæjarstjórn í byrjun
ársins 1932 að veit, til að byrja
með um eins árs skeið frá 1.
mars þ. á. „öllum íslenskum
fiskiskipum 50 % afslátt á öllum
lestagjöldum, vita og sæmerkja-
gjöldum, bryggjugjöldum og
hafnsögugjöldum til Reykjavík-
urhafnar“. Á sama tíma skyldi
og veita 50% aflsátt á vöru-
gjaldi af útfluttum þurrum salt-
fiski, ennfremur nokkrar aðrar
ívilnanir í sambandi við flutn-
ing á nauðsynjum til eigin af-
nota fyrir skipin.
Allar þessar ívilnanir hafa
verið framlengdar og gilt síðan.
Frá 1. mars 1933 ná þær þó að
eins til skipa, sem skrásett eru
hjer og gerð út hjeðan. Á sama
tíma hafa nokkrar fleiri íviln-
anir verið veittar.
í ársbyrjun 1934 samþykti
hafnar- og bæjarstjórn að
lækka vörugjald af fiskimjöii
úr kr. í 2 kr. á smálest. 1 árs-
byrjun 1935 var ákveðið að
veita 50% afslátt af vatni til
togara gegn því skilyrði, að eng-
ir utanbæjarmenn væru á skip-
unum á síld- og ísfiskiveiðum
og ekki fleiri en 5 á saltfiskveið-
um. Hafnfirðingar voru þó und-
anþegnir. Loks var svo í árslok
1936 veittur 50% afsláttur af
vörugialdi af harðfiski, úr 4 kr.
ofan í 2 kr. á smálest.
Þó að þessi stuðningur við út-
gerðina af hálfu bæjarins geti
ekki riðið baggamuninn fyrir
hana, er hann þó nokkurs virði
og sýnir góðan skilning á þörf-
um hennar og hennar miklu
þýðingu. Mundi útgerðin b’etur
mega una sínum hag, ef hún
hefði sætt sama skilningi og
samskonar meðferð af hendi
ríkisins.
Norrænu skinnauppboðunum í
Osló er nú lokið. Voru alls seld
28 þúsund silfurrefaskinn, og er
það hjer um bil 80 af hundraði af
því sem fram var boðið. Meðal-
verð varð, þegar litið er á upp-
boðið í lieild, * svipað og 1936. Á
uppboðum þeim sem fram fara í
febrúar á Grænlandsgrávöru
verða seld vfir 4000 refaskinn, 127
bjarnarfeldir, auk margra annara
tegunda. (FÚ.).