Morgunblaðið - 20.02.1938, Blaðsíða 6

6
Sunnudagur 20. febr. 1938.
„FyrirvinnaiT
Próf. Sigurður Nordal skrif-
aði fyrir stuttu síðan á-
gáé'ta grein í Morgunblaðið um
síðustu sýningu Leikfjelagsins.
Það kann þessvegna að virðast
óþarfi að einnig jeg skuli segja
álit mitt um sýninguna, sjer-
stáklega þar sem jeg er alger-
lega sammála S. N. í öllum
atriðum. Hann segist sjaldan
hafa farið heim úr leikhúsinu
hjer í Rvík jafn ánægður og
eftir að hafa sjeð „Fyrirvinn-
an“. Jeg fyrir mitt leyti get
ákveðið sagt, að jeg hafi aldrei
gert það. Raunar hefi jeg að
eifffe verið hjer tvö leiktímabii,
en á þeim tíma hefi jeg sjeð
alt, sem leikið hefir verið. — Á
einni sýningu Fyrirvinnunnar
sat jeg við hliðina á manni sem
jeg heyrði segja við kunningja
sinn í hljeinu eftirfarandi orð,
sem ekki bera mikið álit á leik-
húsgestum Reykjavíkur: „Þetta
er gott og skemtilegt leikrit,
svo þú getur 'verið viss um að
það gengur ekki lengi“. Mig
langaði mikið til þess að mót-
mæla þessu, því að mjer var
ennþá í fersku minni almenn-
ingshylli sú, sem „Fyrirvinnan“
hafði orðið aðnjótandi á Kungl.
Dramatiska teatern í Stokk-
hólmi fyrir nokkrum árum,
þegar Lars Hansson og Olaf
Winnerstrand ljeku hina tvo
f jölskyldufeður.
Hjer er aðalhlutverkið leikið
af Ragnari Kvaran, sem auk
þess er bæði þýðandi og leik-
stjóri. Maður hefir ástæðu til
þess að vera honum þakklátur
fyrir þetta starf hans, en hann
hefir þegar fengið svo mikið
verkskuldað lof hjá öðrum, svo
að jeg ætla heldur að minnast
á önnur hlutverk, um leið og
jeg þakka fyrir sýninguna, sem
jeg þegar hefi sjeð tvisvar sinn-
um og mun án efa sjá oftar.
Það er eiginlega ekki auðvelt
að dæma á milli þeirra. Hlut-
verkin eru öll vel leikin, og það
• hreint og beint aðdáunar-
vert að leikarar, sem að eins
geta notað frístundir sínar til
æfinga, og sem þessvegna ekki
er hægt að kalla atvinnuleik-
ara, skuli geta náð svona góð-
um heildarára.ngri eins og hjer
hefir sýnt sig. En ef maður ætti
að taka einhvern part úr leik-
ritinu .fram yfir annan, þá er
það atriðié í fyrsta þætti, þar,
sem frúrnar tvær sitja í sófan-
um og tala saman; eru það
Arndís Björnsdóttir og Soffía
Guðlaugsdóttir, sem fara með
þau hlutverk. í andliti hinnar
fyrnefndu kemur og hverfur
brosið með leiffurhraðá, sem
á nærri því óhuggulegan hátt
gefur til kynna hina köldu og
eigingjörnu lyndiseinkunn, sem
á að einftenna þetta hlutverk.
Þetta var í raun og veru af-
bragðs dæmi um sálfræðilegan
skilning leikara. Eftir því ‘sem
mjer virtist, er naumast unt
að gera þetta betur en hjer er
gert. Þetta og leiksýningin í
heild sinni verður ein af mörg-
um kærum endurminningum
mínum frá íslandi.
Sven Jansson.
MORGUNBLAÐIÐ
Reykfaivíkurbrjef (framh.)
það. að hafa opin augun, og
byggja á staðreyndum, en ekki
skrumi og loddaraleik.
Vanþroski þjóðarinnar og van-
kunnátta hefir valdið því, að
menn hafa oft ekki kunnað að
greina hinn raunsæa veruleika frá
ímyndun. Lengi vel heldu menn
því t. d. fram í fullri alvöru, að
meginstoð hinnar fjárhagslegu
velmegunar landsmanna hlyti'að
vera sveitabúskapurinn. Landbún-
aðurinn var talinn aðal atvinnu-
vegur landsmanna, þó sjávaraf-
urðirnar gæfu margfalt meira
verðmæti. Og til eru þeir menn
enn í dag, sem hafa ekki komið
auga á, að land, sem hefir hnatt-
stöðu norður undir heimskauta-
baug, og ein auðugustu fiskimið
heimsins rjett utan við landsteina,
er ólíkt betur sett frá náttúrunn-
ar hendi, til að keppa við aðrar
þjóðir í framleiðsiu sjávarafurða,
en landbiinaðarafurða. Og að það
þarf mikla aðgæslu til þess, vit
og þekking, að byggja upp land-
búnað svo norðarlega á hnettin-
um, að hann geti gefið því fólki,
sem við hann vinnur, sömu lífs-
kjör og þeim, sem eiga afkomu
sína undir afurðum hafsins.
„Bændavimrnir“.
^Uðustu 10 árin hafa Framsókn-
armenn sjaldan gefið svo út
blað, að ekki væru þar einhverjar
skrumauglýsingar um framfarir
þær, er þeir hafí komið á í sveit-
um landsins.
Því verður lieldur ekki neitað,
að sveitirnar hafa tekið allmikl-
um stakkaskiftum. Þar eru vegir
Og símar, og víða nýjar bygging-
ar, meiri ræktun. Mikið fje hefir
farið til framkvæmda þessara.
En liver er árangurinn? „Þunga
miðja þjóðlífsins er í sveitunum“,
hafa þeir Tímamenn sag't. Og þeir
ætluðu sjer víst að tryggja „þunga
miðjuna" þar.
En hvernig hefir það tekist?
Hefir fólksstraumurinn úr sveit-
unum minkaðEða er við því að
bíiast að hann stöðvist á næstu
árum ?
Síður en svo. Re.ykjavík hefir
orðið að taka við þetta 1000
manns á ári, og láta þeim í tje
lífsviðurværi, er ekki hafa getað
bjargað sjer sjálfir. En í sveitum,
er þannig háttað, að sumstaðar
liggur við auðn. Menn jafnvel
flýja úr nýreistum húsum þar. Og
það er mál kunnugra manna, að
þar sem gildir bændur sitja nú á
jörðum sínum, þar fáist enginn
til að taka við er þeir falla frá.
Þetta er þá árangurinn af
bændavináttu þeirra Framsóknar-
manna, þegar betur er að gáð.
Skólar.
á er eitt, sem Framsóknar-
menn hafa gumað af, og það
eru sveitaskólarnir.
En með leyfi að spyrja: Hafa
þessir nýju skólar reynst þess
megnugir að tengja æskuna trygg-
ari böndum við sveitirnar, en áð-
ur var? Hefir sveitaæskan fengið
í skólum þessum það hugsjónaafl
sem nú þarf til þess bókstaflega
að bjarga íslenskum sveitum frá
yfirvofandi auðn?
Ekki hefir enn borið á því, að
þetta hafi tekist. Því er ver. En
'hitt hefir heyrst, að alþýðuskól-
arnir sumir, þar sem kendar eru
fræðigreinar, er koma hvergi ná-
lægt praktisku sveitalífi, liafi orð-
ið einskonar útgöngudyr, einskon-
ar brottskráning æskulýðsins úr
sveitinni sinni.
Framtíðin.
f þeir Tímamenn hefðu skilið
misræmi það, sem er milli
framtíðarmöguleika sjávarútvegs
og sveitabúskapar,, og ef þeir
liefðu haft vit á því, að þær ein-
ar framfarir sveitanna koma að
varanlegu gagni, sem gera hvert
handtak sveitabóndans arðsamara,
en það áður var, þá hefði verið
tekið alt öðrum tökum á málefn-
um landbúnaðarins, en gert hefir
verið.
I fyrsta lagi var að viðurkenna
til fulls, að skilyrðin við sjóinn
eru betri, frá náttúrunnar hendi.
En síðan áttu þeir Framsóknar-
menn að skilja það, að velgengni
sjávarvitvegsins var lífakkeri
sveitanna.
I blindu hatri sínu gegn póli-
tískum andstæðingum hafa þeir
forkólfar Framsóknar þverbrotið
þessa skyldu sína gagnvart sveit-
unum, og beinlínis reynt að ala
á óvild sveitafólks gegn sjávar-
vvtvegi.
Síðan hafa þessir fölsku og
skammsýnu „bændavinir" gengið
í bandalag við sósíalismann, til
þess áð hnekkj^- útgerðinni og
svifta þannig sveitirnar mögu-
leikum til þess að geta í framtíð-
inni fengið þenn beina og óbeina
styrk sem þarf til þess að tryggja
komandi kynslóðum örugga af-
komu í sveitum landsins, undir
þeim lífsskilyrðum, sem fólk sætt-
ir sig við.
Kröfu-pólitíkin.
n þá kastar tólfunum, þegar
reynt er að laða fólk til
fylgis við kommúnista, og lýst
fyrir mönnum, að byltingamenn
,eigi að geta bjargað þjóðinni.
Menn mega ekki furða sig á,
þó nú í bili sje ískyggilega mikið
af sliku afvegaleiddu fólki, sem
heldur, að sjáifstæði þjóðarinnar
sje borgið undir handleiðslu
sendimanna Moskvastjórnarinnar,
að atvinnuvegir landsmanna
blómgist, best með því að Lands-
jþankinn fari á höfuðið og ríkið
sverði gjaldþrota. Því bæði Fram-
sóknarflokkurinn og Alþýðuflokk
urinn hafa með framferði sínu
beinlínis alið slíkar öfgakenning-
ar og vitleysu upp í þjóðinni.
Forkólfar beggja þessara flokka
hafa talið fólki trú um, að listin
að lifa væri listin að heimta. Þeir
hafa vakið upp þá „kröfupólitík"
sem flætt hefir um landið með
vaxandi hraða, eins og snjóflóð
í fjallshlíð.
Þegar þessum upphafsmönnum
og feðrum öfganna og vitleysunn-
ar blöskrar, og þeir sjá hve þjóð-
in á skamt ófarið fram af gjald-
þrotabakkanum, þá -æða þeir fram
og halda að þeir geti í einu vet-
fangi stöðvað þær æsingar sem
þeir áratugum saman hafa unnið
að að skapa, en verða þess varir
að orka þeirra nú hrekkur skamt,
gegn þeirra eigin uppvakning.
Þetta er sá þáttur hinnar ís-
lenskú stjórnmálasögu, sem nú er
á leiksviðinu.
Enginn veit enn hvernig sá
næsti verður. Þar er tvent til.
Annað hvort gjaldþrot og glötun
sjálfstæðisins — ellegar Sjálfstæð
isflokkurinn fær að taka við
stjórnartaumunum og bjárga
þjóðinni.
NÝJA BÍÓ
Nó(t i París
Nýja Bíó sýnir í kvöld ame-
ríska kvikmynd, sem í senn
er bæði skemtileg og alvarleg.
Kvikmyndin heitir „Nótt í Par-
ís“ og eru aðalleikendurnir Char-
les Boyer og Jean Arthur. Hafa
þessir tveir vinsælu kvikmynda-
leikarar ekki áður leikið saman í
kvikmyndum, en svo hefir leikur
þeirra tekist vel í þessari mynd,
að menn munu óska eftir að fá að
sjá þau oftar saman.
Meðal annars er í mynd þess-
ari sýnt, er stórt farþegaskip rekst
á ísjaka, og er það atvik tengt
við ,,Titanie“-slysið, sem allir
kannast AÚð.
Alstaðar, þar sem kvikmynd
þessi hefir Aærið sýnd, hefir. hún
hlotið sjerstaklega góða dóma og
mikla aðsókn, og er álitin vera
í röð bestu kvikmynda.
Arnheiður Magnúsdóttir frá Ey-
vindartungu, nú til heimilis á As-
vallagötu 31, verður sjötug í dag.
AFBROT BARNA FARA
YAXANDI.
FRAMH. AF ÞRIÐJU SÍÐU.
Aðalstarf hans hefir verið og
er að tala við þau börn, sem af-
brot hafa framið og rannsaka þau
sálfræðilega; ennfremur að kynna
sjer heimilishagi þeirra og tala
við foreldra þeirra eða húsbændur.
Síðan í febrúarmánuði 1937
liafa yfirheyrslur afbrotabarna og
lögreglurannsókn, sem þau varða„
verið í höndum manns með upp-
eldislega mentun, Sigurðar Magn-
ússonar kennara.
í Barnaverndarnefnd áttu sæti
1937: Jón Pálsson, fyrv. bankafje-
hirðir, formaður, Aðalbjörg Sig-
urðardóttir, ritari, frii Guðrún
Jónasson, frú Guðný Jónsdóttir,
Hallgrímur Jónasson skólastjóri,
Maggi Júl. Magnús læknir og
Sveinbjörn Jónsson hrm. Nefndin
helt alls 58 fundi á árinu, eða
meira en 1 fund á viku að jafnaði.
RAUÐLIÐAR RÍFAST
UM HERFANGIÐ.
FRAMH. AF ÞRIÐJU SÍÐU.
orðið liikandi í fylginu við Fram-
sókn vegna samstarfs foringjanna
við sósíalista og stuðnings við
kommúnismann í atvinnum álum
og lýðfrelsismálum.
Bitlingamenn Alþýðuflokksins-
ætluðu nú, gegn þeim fríðindum,
sem stjórnaraðstaðan veitir, að
hjálpa Framsóknarforingjunum til
að „bera járn“ til sýknu sjer.-Það
skyldi gert með því, að Alþýðu-
fíokkurinn afneitaði kommúnist-
um, áður en stjórnarsamvinna tæk
ist á ný.
En þegar til á að taka, virðast
„hægfara" mennirnir ekki vera til
í Alþýðuflokknum, Þeir eru þeg-
ar farnir vfir til Sjálfstæðis-
manna, en eftir eru aðeins þeir,
sem tekið hafa brýningunni, og
komnir eru á hlið við kommúnista.
Og er það þá nokkuð undarlegt,
þótt þeir velji sjer heldur að for-
ingja þann, sem gengið hefir fram
fyrir skjöldu með stólfótinn í
hendi, en hina, sem staðið hafa
aftan við fylkinguna, og aðeins
hrópað eggjunarorðin og ekið sjer
af feginleik, og beðið þess að^
fitna af hinum felda val ?
Sjálfstæðismönnum er að sönnu
þróun kommúnismans áhyggju-
efni. En þó er þeim eflaust ávinn-
ingur að gera sjer „vísa fjendur
af vjelendum“.
Iljer á landi eru andstæðingar
rauðu stefnunnar eflaust miklu
fleiri en fylgjendur hennar. Lík-
legt, er, að þeir verði því betur
samtaka, sem fleixú þeii’ra, er
rauðu stefnunni þjóna, kasta
grímunni.
Látum leifar Alþýðuflokksins
renna saman við kommúnista, og
rauða fylkingararm Framsóknai*
neyðast til að kasta grímunni. Þá
mun sjálfstæðisstefnunni bætast
margir liðsmenn, og hún verða
þess megnug að leysa íslendinga
undan austrænu ánauðinni og
þeirri þjóðarógæfu, sem af sigri
hennar mundi leiða.
Sigurður Kristjánsson.
Nordmanslaget í Reykjavík hef-
ir boðið eixxum norskum skáta
hingað að sumri til að dvelja á
Landsmóti skáta á Þingvöllum.