Morgunblaðið - 24.02.1939, Side 3
Föstudagur 24. febr. 1938.
MORGUNBLAÐIÐ
3
Dómur Fjelagsdóms
er væntanlegur
Hættulegustu
óvinirnir: Berklar
og krabbamein
Mannslát árið 1937
Af 1317 mannslátum lijer á
landi árið 1937, ljetust flest-
ir, eSa 195, úr ellihrumleika. Af
sjúkdómum hjuggu krabbamein
og berklaveikin lang stærstu
ácörðin; 156 manns Ijetust úr
krabbameini og 155 manns úr
berklaveiki.
Miðað við næstu ár á undan
hefir dregið nokkuð úr berkla-
dauða. 13.2 af hverjum 10 þús.
íbúum dóu úr berklum árið 1937,
jöóti 16.2 að meðaltali árin 1931
—1935. Manndauði úr berklaveiki
fór yfirleitt vaxandi alt til 1932.
Árið 1932 ljetust 220 manns úr
berklum.
Úr krabbameini dóu 13.3 af
hverjum þúsund íbúum árið 1937
á móti 11.9 að meðaltali árin 1931
—1935 og 12 árið 1936. Hafa
*iannslát úr krabbameini aldrei
verið jafn mörg og árið 1937
(156). Áður hafa þau verið flest
147, árið 1935.
Yfirleitt sýna dánarskýrslur
vaxandi manndanða úr krabba-
■leini, síðan skýrslur uin dánar-
•rsakir hófust 1911. Árin 1911—
1915 töldust þannig mannslát úr
krabbameini ekki nema 81.8, að
■íeðaltali á ári, eða 9.4 á 10 þús.
íbúa.
Fjórðu í röðinni koma farsótt-
irnar og af þeim var árið 1937
inflúensan langsamlega skæðust.
Úr inflúensu ljetust það ár 87
manns (af 123 sem dóu úr far-
sóttum). Mesta farsóttaárið þenna
áratug var árið 1935. Þá ljetust
úr farsóttum 208 manns, þar af
123 úr kíghósta. -— Annars
er það ein farsótt sem virðist
vera orðin landlæg hjer, svonefnd
graftarsótt. Síðustu 7 árin hafa
látist úr henni 9—19 manns ár-
lega. Bkkert dauðsfall varð af
völdum skarlatssóttar árið 1937
og er það í fyrsta skiftið sem svo
hefir verið síðustu 7 árin eða
lengur.
117 manns ljetust úr lungna-
bólgu árið 1937, eða 10 af hverjum
10 þús. íbúum, 104 úr heilablóð-
falli, 83 af völdum hjartabilunar,
29 af völdum slysfara (annara en
druknunar), 25 af druknun, 13 af
völdum lungnabólgu, 9 frömdu
sjálfsmorð (15 árið áður og 9.2 að
meðaltali 1931—1935) o. s. frv.
a morgun
| —■ —!■—II I ( .1 f
Málflutningnum
lauk i gær
FJELAGSDÓMUR var settur í Kaupþingsalnum
klukkan 10 árdegis í gær og nófst þá mál-
flutningurinn.
Fór nú betur um dóminn en í Bæjarþingstofunni, rýmra og
betra loft. Áheyrendasvæðið var þjettskipað fólki, einnig gang-
ar meðfram sætum og út úr dyrum.
Frábær frönsk
kvikmynd
í Nýja Bíó
Theodór Mathiesen læknir kom
frá Þýskalandi með Goðafossi síð-
ast. Hefir hann þar og í Dan-
mörku stundað framhaldsnám í
eyrna-, nef- og hálssjúkdómum í
414 ár. Theodór mun gegna lækn-
isstörfum í Hafnarfirði fyrir
Bjarna Snæbjörnsson alþm., á
meðan þingtíminn stendur yfir.
Fyrst tók til máls málflutn-
ingsmaður Bæjarútgerðarinnar,
Guðmundur I. Guðmundsson,
cand. jur. Hann gerði þessar
kröfur:
1. Að atvinnustöðvun sú, sem
„Hlíf“ fyrirskipaði hjá Bæjar-
útgerðinni 16. þ. m. verði dæmd
ólögleg.
2. Að „Hlíf“ verði dæmd til
að greiða 6000 kr. skaðabætur
fyrir eyðileggingu á farmi Jún-
ís, með 5% vöxtum, og 1200 kr.
á dag, frá 16. þ. m. og til þess
tíma er vinna hefst aftur við
skipið.
3. Að „Hlíf“ verði dæmd í
sekt fyrir ólöglega vinnustöðv-
un.
4. Að „Hlíf“ verði dæmd til
að greiða allan málskostnað.
G. G. fjell frá skaðabóta-
kröfu á hendur stjórnendum
Hlífar persónulega, þar eð þeir
myndu vera fjevana.
Aðalsóknarræða G. G. stóð
í rúma klukkustund. Hann rakti
tildrög málsins allnákvæmlega,
dvaldi lengi við brottrekstur
hinna 12 úr Hlíf og við að reyna
að sanna ólögmæti vinnustöðv-
unarinnar.
I sambandi við vitnaleiðsl-
una daginn áður las G. G. vott-
orð frá verkstjóra Bæjarútgerð-
arinnar og frá skipstjóranum á
Maí. Hann sagði að Hafliði
Jónsson sjómaður muni verða
kærður fyrir meinsæri.
Engum skal hlíft!
Þá talaði málflutningsmaður
verkamannaf jelagsins ,,Hlíf“,
Pjetur Magnússon hrm. Hans
frumræða tók einnig rúma
klukkustund.
Kröfur hans í málinu voru:
1. Að verkamannafjelagið
Hlíf verði algerlega sýknað af
öllum kröfum stefnanda í mál-
inu.
2. Að stefnandi verði dæmd-
ur í sekt og skaðabætur eftir
mati dómsins fyrir ólögleg
salnningsrof.
4. Að stefnandi verði dæmd-
ur í þyngstu refsingu sem lög
leyfa fyrir ólöglega atvinnu-
kúgun, sbr. 4. gr. laga um
stjettarfjelög og vinnudeilur.
4. gr. stefnandi verði dæmd-
ur til að greiða málskostnað í
máli þessu eftir mati rjettar-
ins.
Varakrafa: Að málinu verði
vísað frá fjelagsdómi og stefn-
andi dæmdur til að greiða máls-
kostnað eftir mati rjettarins.
P. M. fór í frumræðu sinni ít-
arlega út í aðdraganda málsins.
Lýsti því hvernig ástandið hefði
verið orðið óþolandi fyrir verka-
menn í Hafnarfirði með hinum
voldugu atvinnurekendum Al-
þýðuflokksins í verkamannafje-
laginu. Hann skýrði því næst
frá brottrekstri hinna 12 úr fje-
laginu, brottrekstri ,,Hlífar“ úr
Alþýðusambandinu, stofnun
hins nýja félags o. s. frv.
Ef þessar aðfarir Alþýðu-
sambandsins verða taldar leyfi-
legar, sagði P. M., þýðir það
sama og að leggja verklýðsfje-
lögin í rústir. Löggjafinn gæti
alveg eins bannað með öllu að
stofna verklýðsfjelög, því að
ef minnihlutinn þarf aldrei að
beygja sig fyrir ákvörðunum
meirihlutans, en má í þess stað
eyðileggja þær með því að
stofna nýtt fjelag, þá er vitan-
lega kipt grundvellinum undan
verklýðsfjelögunum.
Frönsk kvikmyndalist er lítt
þekt hjer á landi. Fólk
sækir illa franskar myndir, og
mun það einkum stafa af því,
að fáir skilja frönsku svo að
gagn sje að. En Frakkar standa
nú flestum þjóðum framar í
þessari grein, og er mjög leitt
til þess að vita, hversu sjaldan
okkur gefst færi á að njóta
listar þeirra.
Kvikmyndahúsin hjer í bæ sýna nm
þessar mundir franskar kvikmyndir
hverja annari betri. Myndin „Jeg lauj:
því“, sem nú er sýnd í Nýja Bíó, gerist
í París. Ung stúlka sem er a'S lesa lög-
fræði, missir ömmu sína og verður að
leita sjer atvinnu til að geta haldið
áfram námi. Leitin ber engan árangur,
því að einu tækifærin sem henni bjóð-
ast eru þess eðlis, að hennar óspiltu sál
hrýs hugur við.
Þá vill svo til, að vinstúlka liennar
sýnir henni gamalt handrit, þar sem
sagt er frá ástaræfintýri manns nokk-
urs, sem nú er þektur rithöfundur og
búsettur í Yersailles. Hanu hafði hrund
að bamsmó'Sur sinni frá sjer og áleit
að bamið hefði dáið. Yinstúlkan taldi
hana á að gefa sig fram sem dóttur
þessa manns, það þyrfti ekki aö kom-
ast upp, og framtíð hennar væri borg-
ið. Úrvinda af örvæntingu og von-
brigðum fer hún að ráðmn vinstúlku
sinnar. Bithöfundurinn kannast við
hana sem dóttur sína, en konu hans
gmnar að brögð muni í tafli og fær
brátt sönnur fyrir en lætur þó kyrt
bggja-
Unga stúlkan lýkur námi og á
nú að verja fyrsta mál sitt í rjettar-
sal. Skjólstæðingur hennar, sem er
ung stúlka, er ákærð einmitt fyrir ná-
kvæmlega samskonar svik og hún hef-
ir sjálf beitt. Vöm hennar verður því
FBAMH. Á SJÖTTU SÍÐU.
FRAMH Á SJÖTTU SÍÐU.
Skyrframleiðsla í Danmörku
Danski nijólkurfræðingui-inn
C. Jörgensen, sem var mjólk
urbústjóri Mjólkurbús Flóa-
manna, er nú forstjóri mjólkur-
bús í Odense í Danmörku, er
heitir Albani Mejeri.
Morgunblaðið hefir fengið tæki
færi til að sjá auglýsingabrjef frá
Jörgensen, þar sem hann auglýs-
ir íslenskt skyr og hvetur menn
til að borða þenna ljúffenga og
holla íslenska þjóðarrjett.
I brjefinu segist Jörgensen
liafa til fullnustu lært að búa til
íslenskt skyr, sem sje kin ljúf-
fengasta fæða, og skorar hann á
landsmenn sína að reyna skyr,
sem sje betri fæða en þjóðar-
rjettur Dana, rauðgrautur með
rjóma.
í brjefinu vitnar hann til um-
mæla Steingríms Matthíassonar
læknis um það, að vafasamt sje
hvort íslenska þjóðin hefði þolað
harðrjetti íss og aðrar plágur,
sem yfir landið hafa gengið, ef
þeir hefðu ekki haft skyrið.
Jörgensen sendir skyrið út í
snotrum umbúðum í V2 kg. og
1/1 ltg. pökkum og fylgir leiðar-
vísir hverjum pakka, hvernig
matreiða eigi skyr.
Það skyldi nú aldrei fara svo,
að Danir yrðu til þess að gera
skyr að verslunarvöru á heims-
markaðnum ?
L.v. Alden kom til Ilafnarfjarð-
ar í gær af veiðum með 45 skpd.
„Fagra veröld"
Tómasar Guðmunds-
sonar á írönsku
agra veröld“ Tómasar Guð
Yf *■ mundssonar hef ir verið
þýdd á frönsku og gefin út í
Frakklandi. (Þýðingin er kom-
in hingað upp og geta þeir sem
vilja eignast hana, keypt hana
hjá Pjetri Þ. J. Gunnarssyni,
stórkaupmanni og Bjama Guð-
mundssyni, skrifstofustj., Suð-
urgötu 16.
Þýðinguna hefir gert Pierre
Naert, franski stúdentinn, sem
einu sinni var hjer sendikenn-
ari, og kom hingað aftur í
fyrrasumar til þess að rann-
saka sögustaði í Dalasýslu.
Hann ætlar áð þýða nokkrar
íslendingasögur á frönsku, og
hefir í smíðum Hrafnkels sögu,
Freysgoða og Bjarnar sögu
Hítadalskappa og e. t. v. ein-
hverjar fleiri.
í fyrrasumar, þegar hann
var hjer, hóf hann að þýða hin
snotru ljóð Tómasar. í hinni
frönsku þýðingu eru öll ljóðin í
„Fögru veröld, að undanteknu
einu eða tveimur.
Titillinn á frönsku þýðing-
unni er „Poémes islandais“. —
Pierre Naert skrifar sjálfur
iangan formála um ljóðin og
íslenska ljóðagerð alment. Bók-
in er í stóru broti og útgáfan
öll hin smekklegasta.
Pierre Naert.
Bílaárekstur:
Maður slasast
Bílaárekstur varð í gær-
morgun á gatnamótum
Grófarinnar og Vesturgötu.
Slasaðist bílstjóri annars bíls-
ins, Lárus Óskarsson, nokkuð á
höfði.
Lárus var að koma á bíl sín-
um niður Vesturgötu í sama
mund, sem vörubíll frá Kol &
Salt var ekið eftir Grófinni og
upp á Vesturgötu. Tók Kol &
Salt-bíllinn rjetta beygju vest-
ur götuna, en lenti þá á bílnum,
sem var að koma niður Vestur-
götu.
Bíll Lárusar lenti á götuum-
ferðarmerki og skemdist nokk-
uð.
Revýan var leikin í gærkvöldi
fyrir fullu húsi eins og áður og
við mikinn fögnuð áhorfenda.
Næst verður revýan leikin í kvöld.