Morgunblaðið - 17.08.1939, Blaðsíða 5

Fimtudagur 17. ágúst 1939.
5
orgnttMaðið
Ötgef.: H.f: Árvakur, Reykjavlk.
Ritstjórar: J6n Kjartancson om Valtýr St«f&M«on (AbyrcOarmaOuu).
Auglýsingar: Árnl ólo.
Ritstjórn, auglýamsar of afcrelCsla: An»tur«tv»tl 8. — Blml 1800.
Áskriftargjald: kr. 8,00 L »&nuCl.
í lausasölu: 16 aura elntakiC — 88 aura meO LeebOk.
Ragnar Ásgeirsson garðyrkjufræðingur skrifar um:
F0R TIL VESTMANNAEYJA
SAMÁBYRGÐIN
LÖGREGLA bæjarins hefir
verið umræðuefni margra
Ræjarbúa síðustu dagana, og er
tilefnið grein, sem birtist í einu
dagblaðinu síðastliðinn laugar-
dag, um óreglu innan lögregl-
unnar.
Því miður er það rjett, að tals
vert hefir borið á óreglu innan
lögreglunnar í seinni tíð, án þess
að opinbert hafi verið gert.
Ekki þó svo að skilja, að hilmað
hafi verið yfir misfellurnar,
heldur hefir *lögreglustjóri rann-
sakað málin og upplýst til hlítar.
yiðkomandi lögregluþjónar hafa
svo fengið refsingu, innan lög-
reglunnar, og þeim settar strang
ar lífsreglur, að viðlögðum brott
:rekstri, ef út af yrði brugðið.
★
Óreglan innan lögreglunnar er
ækki nýtt fyrirbrigði í opinberu
Jífi hjer á landi. Þess hefir, því
miður gætt og það í allríkum
mæli, að áberandi óreglumenn
hafa verið skipaðir í opinberar
trúnaðarstöður hjá þjóðfjelag-
:inu, og hegðun þeirra þar oft og
ítíðum verið eftir því.
Við vitum mjög vel, hver er
,aðalorsök þess að þetta við-
;gengst. Fyrsta og aðalorsökin er
sú, að þegar verið er velja menn
á opinberar stöður, er ekki fyrst
og fremst spurt um hæfileikana
og verðleikana til þess að gegna
starfinu, heldur hitt, hverjar
;pólitískar skoðanir maður-
ánn hefir og hversu líklegur
Shann er til þess að vinna flokkn-
mm gagn, sem hann tilheyrir.
Þetta er mælikvarðinn, sem vald
/höfunum hefír þóknast að leggja
á þá menn, sem valdir eru í
•opinber embætti eða stöður hjer
.á landL
Þegar svo misfellurnar koma í
'ljós og þær valda hneykslun hjá
.almenningi, er venjulega enginn
fastari og öruggari í sinni stöðu
en einmitt sá, sem hneykslunum
olli. Hann á jafnan örugga vernd
hjá þeim, sem með völdin fara.
Og hann hefir venjulega í ná-
:;munda við sig aðra háttsetta
*embættismenn,sem hann veit ým
islegt svipað um, og honum
sjálfum er gefið að sök. 1 skjóli
alls þessa er hann öruggur í
sínu embætti eða stöðu, hvað
sem á gengur. Hann er innmúr-
aður í einskonar samábyrgð —
samábyrgð kunningsskapar — og
spillingar.
valdið því, að allir hinir brotlegu
sitja kyrrir.
Við sjáum þess dæmi einmitt
nú, eftir að gert var opinbert
um óreglu innan lögreglunnar,
að þessi samábyrgð — samá-
byrgð kunningsskapar og spill-
Við Ingólfur Davíðsson
grasafræðingur brugð-
um okkur nýlega til Eyja
til þess að líta á garðana
þar, sem mjög hafa stækkað
tíu síðustu ár samhliða ann-
ari jarðrækt þar.
Jeg hafði ekki komið í land í
Eyjum í 10 ár, en ræktunarfram-
kvæmdir hafa verið þar æði stór-
stígar þann tlma. Þá fór jeg upp
mgar — fær miklu áorkað.
Þegar eitt dagblaðið birtir sög- á Heimaklett til að sjá vel yfir
urnar um óreglu lögreglunnar,! landið, túnin og óræktaða móana
kemur annað og bendir á aðra,
menn, í háum stöðum, sem hafi
valdið hneykslum vegna drykkju
skapar, en engu að síður hafi
þeir verið valdir í ábyrgðarmikl-
ar trúnaðarstöður hjá þjóðfje-
laginu. Hitt blaðið svarar í sama
tón og tilnefnir háttsettan mann
í hinum herbúðunum, sem lent
hafi í áflogum á Alþingi í öl-
æði!
★
íslenska þjóðin er nú stödd á
hættulegri braut. Alda drykkju-
skapar, með margskonar óreglu
og spillingu, sem henni fylgir,
flæðir yfir landið. Æskulýðnum
— en sjeð af klettinum liggur
landið eins og landabrjef að sjá
undir fótum manns. Nú gekk jeg
einnig á klettinn — og hvílíkur
munur að sj.á nú og þá. Að vísu
er útsýnin yfir löndin hin sama
og var, en óræktarmóarnir eru að
hverfa og græn tún komin í þeirra
stað og heil garðahverfi hafa
myndast milli innri hafnarinnar
og klifsins og víða þar sem áður
var hraun með gróðurgjótum.
' Vestmannaeyingar hafa virki-
lega gert stórt átak hinn síðasta
áratug; heyfengur þar í Eyjum
hefir aukist úr um 4 þús. hestum
Víglundsson hvort nokkur .arfa- eigendur verða að athuga að efna-
skafa væri til í Eyjum -— og hann tökuafl sandsins er því minna sem
kvað það vera, en hitt er jeg jafn hann er hreinni og að jurtanær-
viss um að þær^eru ekki notaðar ingin skolast burt og kemur því
eins oft og skyldi. Tvær illgresis- ekki að notum ef borið er á áður
tegundir vöktu þar einkum eftir-1 en rætur nytjajurtanna hafa
tekt mína: Hjartarfi og Brenni- breiðst vel út um jarðveginn. Svo
netla. Var það, af því að við þess- vel getur verið að efni skorti, þó
ar tvær tegundir er tiltölulega að fullkominn skamtur hafi verið
auðvelt að ráða ef arfaskafa er1 gefinn, hafi það verið gert of
notuð á meðan þær eru smáar; og snemma. En að svelta kýr í fjósi
ennfremur vegna þess að brenni- og kartöflur í garði leiðir altaf af
netlugróður er talínn bera vott um sjer sult í búri.
moldargæði. Þetta er til athugunar fyrir
Þessi vanhirða sumra garða
garðeigendur, fyrir næsta vor og
------ ------- o-----S O----O-----7 -V - ----- '
Vestmannaeyinga er slæm, því hún sumar. En um þá garða, þar sem
dregur mjög úr vexti majurtanna.
Meðal annars mun hún þó rekja
rót sína til þess að eigendur garð-
anna eru við sjó í öðrum verstöðv-
alt var. í góðu lagi, vil jeg ekki
fjölyrða hjer. En með hinni miklu
aukningu garðlandanna í Vest-
mannaeyjum hafa bæði einstak-
um þennan tíma ársins og að^ingar og bæjarfjelag sýnt að þeir
skyldulið þeirra í Eyjum lætur.skilja hver máttarstoð garðyrkjan
vinnu á stakkstæðum ganga fyrir
görðunum. Auðvitað er það af
nauðsyn gert; en afleiðingin er
þrátt fvrir það jafti alvarleg fyrir
getur verið fyrir íbúana.
Á jurtasjúkdómum bar tiltölu-
lega lítið um það leyti sem við
Ingólfur vorum þar, og ekki voru
garðana og eigendur þeirra. Væri mikil brögð að öðrnm veikindum
arfaskafan notuS, í sólskini, þeg-
ar þurt er á, mætti komast yfir
lítinn garð á stuttri stundu; — svo
jeg nú ekki tali um ef að nokkrir
garðeigendur ættu Clanet" júnior
1926' í 12 þíisund í fyrra,, og mjer
finst þetta líf spennandi. Hann | var §agt að kartöfluræktunin hafi
þráir að komast út í æfintýrið fjórfaldast á fáum árum.
og kastar sjer út í hringiðuna. I yig ingólfur Davíðsson vorum'hjólsköfu .í fjelagi og notuðu hana.
Afleiðingarnar sjáum við svo þarna milli skipsferða og kyntumJEn við íslendingar eigum oft erf-
okkur ræktun Eyjamanna, löndin itt með að stárfa í f jelagsskap. —
daglega á samkomum víðsvegar
um landið, þar sem villimenskan
og ölæðið setur sinn svip á sam-
komurnar. Seinasta dæmið er
ungmennafjelagsskemtunin á
Breiðumýri á dögunum, þar sem
tveir voru nefbrotnir og aðrir | beindiJ þegar jeg var þar síðast;
tveir bitnir í áflogum við ölóða en maður kemur í manns stað 0„
menn, en samkomunni varð að nú fylgdi Þorsteinn Víglundsson
slíta í miðjum klíðum vegna öl-iSkðlastjðri gagnfrægaslíó1.ans okk-
ræktunina og jurtasjúkdóma — og
svo alt annað sem fyrir augu bar.
Jeg saknaði míns góða vinar, Páls
sáluga Bjarnasonar skólastjóra,
sem. greiddi götu mína. og leið-
æðis og óreglu
Þetta ástand er orðið gersam-
lega óþolandi og sú æska, sem
er alin upp við svona óreglu og
spillingu verður aldrei fær til
þess að standa fyrir þjóðíjelag-
inu, svo að vel fari.
Hjer þarf vissulega að grípa í
taumana og það fyr en síðar.
ur um allar Eyjat, á þá staði sem
við þurftum að koma.
Það var fagurt að líta yfir
garðlöndin af klettinum; þar sem
þau lágu reglulega úti mæld fyrir
neðan — og vissulega voru mörg
Á það bendir einnig annað þarna:
Girðingarnar. Fyrst er girðing ut-
an um öll garðlöndin. En svo er
víða girðing um hvern einstakan
blettí þar innan í, bæði úr torfi og
grjóti, en þó einkum úr gaddavír.
Svo garðlöndin rninna sumstaðar
á gaddavírsgirðingar úr heims-
styrjiildinni, og áttum við Ingólf-
ur og Þorsteinn víða erfitt með
að klofa yfir eða skríða undir. Og
í þessum ónauðsynlegu girðingum
liggur mikið verðmæti, sem eftir
nokkur ár ryðgar og fúnar og
verður að engu. Ein traust girð
ing með góðum umbúnaði við
garðlöndin einnig fögur þegar nið-
ur kom. Að mestu leyti er það' nauðsynleg hlið á að geta nægt um
kartöflurækt, eins og vera ber, en fjelagsgarða. Og engum einstak
Æskan þarf að fá strangara og|þarna mátti líka
sjá garða með^lingi má líða að láta sinn garð
Bærinn segir, að þegar upp-
víst varð um fyrstu misfellurn-
ar hjá lögreglunni og taka átti
hart á þeim, hafi hinn brotlegi
bent á nokkrá aðra, sem einnig
voru brotlegir. ,,Er nokkurt rjett
læti í því, að jeg víki úr starf-
inu, en hinir, sem hafa þetta
eða hitt á samviskunni sitji kyrr
ir?“, hafi liinn brotlegi getað
sagt og bent á afbrot fjelaga
sinna. Þessi aðstaða og svo góð
*orð áhrifaríkra manna, hafi
hollara uppeldi en hún hefir. —
Þjóðfjelagið verður að gera þær
kröfur til æskunnar, að hún búi
sig betur undir starfið, sem henn
ar bíður. Hún má ekki eyða sín-
um bestu dögum í drykkjuskap
og svall. Gegn ábyrgðarleysinu
og losarabragnum, sem nú ríkir
dugir ekkert annað en strangur
uppeldisskóli, þegnskylduskóli,
sem öll æska landsins verður að
ganga gegnum.
En þjóðfélagið verður einnig
að gera strangar kröfur til
sinna embættismanna og trúnað-
armanna. Val manna í embætti
og stöður á eingöngu að miðast
við hæfileika og verðleika, en
ekki pólitískar skoðanir manna.
Öll samábyrgð kunningsskapar
- og spillingar — verður að
hverfa.
allfjölbreyttri matjurtarækt, blóm-
káli, hvítu og grænu káli, salati,
vera óhirtan, því af honum stafar
mikil hætta fyrir hirðumennina.
næpum, vel vöxnum gulrótum, sem Það er ekki einkamál hvers manns
sanna hve mikil not Vestmanna-' sem hefir blett í f jelagsgarði,
eyingar gætu af þeim haft, ekki hvernig hann hirðir sinn hluta. Á
Kaupsýslutíðindi eru nýkomin,
flytja meðal annars yfirlit um út-
flutning íslenskra afurða á fyrra
helmingi þessa árs, samtal við for-
mann Verðlagsnefndar um verð-
lagseftirlitið o. fl.
síst vegna þess að alvarleg veiki
í gulrófum — æxlaveiki — er þar
landlæg og víða á háu stigi, en
hana þarf ekki að óttast í öðrum
plöntum en þeim sem er af kross-
blómaætt. Grænar ertur, þroska-
vænlegar, sá jeg þar í einstöku
garði. Og, í stöku garði sá jeg þar
einnig blómjurtir, sem sýna að
eigendunum er ekki nóg að hafa
í munn sinn og maga, heldur
þurfa þeir að hafa eitthvað fyrir
augað líka.
Það vakti þó eftirtekt mína, að
fljótt á litið vii'tist mjer ekki liægt
a telja meira en V? af görðum
þeirra Vestmaunaeyinga vel hirta,
hvað eyðingu illgresis snertir.
Hinir % virtust mjer heldur illa
útlítandi, rjett eins og arfaskafan
hefði ekki komist í kynni við ill-
gresið í þeim. Jeg spurði Þorstein
einstöku stað sáust 'garðlönd, sein
en kláða og stöngulveiki. En fram
hjá því spursmáli geng jeg hjer,
enda er það sjerfræði Ingólfs
Davíðssonar.
★
Það er ekki hægt að ganga um
götur Vestmannaeyja án þess að
taka eftir þeirri viðleitni sem þar
er til að prýða með trjám og runn-
um og blómum í kringum húsin.
Að vísu mun aðstaða til trjárækt-
ar vera með versta móti í Eyjum,
m. a. vegna særoksins, sem gengur
þar yfir alt stundum. En blóm-
jurtir sá jeg þar ágætlega þrosk-
aðar og undrafagrar. Þar, eins og
annarsstaðar, eru það konurnar
sem fyrir þessu standa.
Það var gaman að koma í garS-
ana hjá frú Sylvíu Guðmundsdótt-
ur frá Háeyri og frú Ingibjörgu
Ólafsdóttur í Bólstaðarhlíð. Fjöl-
breyttastan blómgróður sá jeg þð
hjá frvi Jóhönnu Ólafsdóttur frá
Torfastöðum í Fljótshlíð. — En
hún er líka náfrænka Guðbjargar
í Múlakoti.
— Þessir dagar liðu fljótt, sem
við Ingólfur dvöldum í Eyjum,
'Því þar er margt annað sem horf-
andi er á en garðar og jurtasjúk-
dómar, en ekki má jeg fara út í að
lýsa því hjer. Þjóðhátíðin stóð fyr-
ekkert hafði verið sett niður í og ir dyrum og biðu margir hennar
þar var eðlilega ekkert annað en \ með eftirvæntingu, Eyjamenn og
illgresi. Slíkt á engum að líðast.
★
Þá var og annað sem jeg veitti
þar eftirtekt: Að víða báru grös
þess merki að þau liðu skort. Get-
ur þó vel verið að nóg hafi verið
borið á víðast hvar, og að næring-
in hafi ekki verið aðgengileg
vegna þurks, sem hafði verið lang-
varandi, en jörð alstaðar þurlend
og víða sendin. Og ekki bætir það
úr, að sumstaðar eru mokaðar göt-
ur upp á gamlan móð og það þó
um sandga’rða sje að ræða.
Þeir, sem nota tilbvvinn áburð v
sendna gerða, gera rangt í að láta
allan skamtinn í einu á vorin.
Sjálfsagt væri að tví- eða jafnvel
þrískifta skavntinum, því þá væri
gestir. Og þegar við Ingólfur
kvöddum og heldum út í skip stóð
fjöldi stórra kassa frá sprútteinka-
sölunni okkar allra í Reykjavík,
á bryggjunni, rjett eins og væru
þeir sendir til að setja þjóðarsvip
á hátíðina.
Ragnar Ásgeirsson.
Ferðafjelagið gekst fyrir þrem-
ur skemtiferðum vvm síðustu helgi.
Ein var að Gullfossi og Geysi og
vorvv 212 nvanns við Geysi á sunnu
daginn. Önnur ferð var í Borgar-
fjörð, lagt á stað á laugardag og
komið aftur á sunnudagskvöld. I
þeirri ferð voru 30. Þriðja var
gönguferð um Snæfellsnes og
lögðu 8 á stað í hana. Er það 8
daga ferð og korna göngumennirn-
víst að lvann kærni að notum. Garð- ir heim um næstu helgi.